5. DEMOKRATİK PROGRAMLAMA

Sosyalist bir toplumda ekonominin demokratik programlaması ulusal ekonominin yönetilmesinin önceliklerini yerel ve şahsi insiyatiflerinkilerle bir araya getirmelidir. Bu çerçevede merkeziyetçiliğin gücü merkezin üstleneceği sorunların sayısında değil; sorunların  içeriğinde, niteliklerinde ve çözüm olanaklarında yoğunlaşacaktır. Sadece daha alt düzeyde çözülemeyen sorunlar    merkezin yetkileri içerisinde yer almalıdır. Bu tür sorunlar şunlar olabilir:

1.       Ekonomi stratejisinin hazırlanması

2.       Ulusal ekonominin kalkınmasında hedef ve önceliklerin belirlenmesi

3.       Ulusal ekonominin temel dengelerinin belirlenmesi

4.       Birleşik bilimsel, teknik, düzeltici ve yatırımcı bir politikanın tayin edilmesi ve uygulanması

Daha alt düzeylerde merkezin etkisi idari bürokratik yöntemlerle değil, ekonomik yöntem ve araçlarla sağlanmalıdır. Merkezi programlama, bilimsel olarak kanıtlanan ekonomik ve sosyal hedefler üzerinde çalışarak farklı çıkarların bir araya getirilip birlikte hesaplanmasına,  bu hedeflerin yaşama geçirilmesini sağlayacak önlemlerden oluşan paralel öneriyle farklı çıkarların etkilenmesi için alınacak önlemlerin verimliliğinin belirlenmesine dayanmalıdır. Sosyalizmde mülkiyetin çok çeşitliliğinin hesabı ekonomik ve sosyal kalkınmanın başarılı bir şekilde programlanmasının temel önkoşulunu teşkil etmektedir. Demokratik programlamada halkın temsilcileri ve çalışanların kendileri yer alırlar.

 

Sosyalizm çerçevesinde pazar

Sosyalizm çerçevesinde pazarın işlemesi sosyalist toplumun kalkınması için şarttır. Dolayısıyla sosyalizm çerçevesinde pazarın normal işleyişi bir zarurettir ve bunun için gerekli önkoşulların sağlanmalıdır. Programlamayı ve serbest pazarı bir araya getiren yenilenmiş sosyalizmin ekonomik sistemi

1.             Kalkınma hedefleriyle üretimin nitel ve nicel büyümesinin

2.             Sunulan iş ve nihai sonucu ile bağlantısı temelinde ücretin farklılığının

3.             Bir iş dalında, sektöründe ya da bölgesinde artan iş gücünün serbestliğini ve nerede gereksinim varsa oraya tam ve üretici istihdam koşulları içerisinde aktarımının

4.             Temel üretim ve tüketim biçimi olarak kooperatifçiliğin güçlenmesini ve gelişmesinin

5.             Ekonominin kamusal ve yarı kamusal alanının üretken ve kazançlı bir şekilde değerlendirilmesinin

diyalektik birliğini sağlamalıdır.

Yukarıdakiler ekonominin dengeli olmasının yanı sıra manevra gücünün de güçlenmesini sağlayacak olan, sosyalizm çerçevesinde pazarın programlı bir şekilde gelişmesi ve güçlenmesi yöntemlerinin iyileştirilmesi ve çağdaşlaştırılmasının birlikte olmasını hedeflemektedir. Bunların başarılması için temel önkoşullar bir yandan bilimsel teknolojik devrimin sonuçlarının tam olarak değerlendirilmesi, diğer yandan da yönetime ve halkçı denetime çalışanların geniş katılımıdır. Mevcut ekonomik temel üzerinde ona denk düşen toplumsal üst yapı yükselir ve inşa edilir. Diğerlerinin arasında bu üst yapıda çok partili siyasal sistemin işleyişi, şeffaflık, hukuk devleti, hukuki sistem, bireysel özgürlükler, toplumsal adalet vb. gibi, böylesi özlü unsurlar yer bulmalıdır.