Araştırma alanında Kıbrıs geride kalıyor – Bilgi için stratejik yatırım zamanı

 

 

Kıbrıs İstatistik Dairesi’nin (2023) özel araştırmasına göre, araştırma ve geliştirme alanına yapılan toplam harcamalar GSYİH’nın sadece %0,68’ine denk geliyor. Kısacası araştırma ve geliştirme devlet tarafından yeterince finanse edilmiyor ve bu da toplumu sürdürülebilir istihdam yaratma, daha dinamik kamu hizmetleri sunma ve kendi kendine yeten, bilgiye dayalı bir ekonomi yaratma yeteneğinden mahrum bırakıyor.

 

Araştırma bazı Avrupa ülkelerinde kamu malı olarak kabul ediliyor ve sosyal yatırım somut sonuçlar getiriyor:

 

• Finlandiya’da kamu eğitimine ve araştırmaya GSYİH’nın %3,1’i ayrılarak uzun vadeli devlet yatırımı yapılmakta ve üniversiteler, devlet ve çalışanlar arasında sıkı bir bağ sürdürülmekte ve sosyal yeniliği teşvik eden bir strateji uygulanmaktadır.

 

• Danimarka’da sağlık, sosyal refah ve yeşil dönüşüme ağırlık verilerek GSYİH’nın %3,3′ ü yüksek düzeydeki kamu fonlarıyla araştırmaya ayrılmakta, erişim ve sosyal fayda eşitliğini sağlayan bir model uygulanmaktadır.

 

• İsveç GSYİH’nın %3,64’ünü ayırmakta, devlet desteğini ve kolektif araştırma tasarımını sosyal diyalog yoluyla birleştirerek, toplumsal uyumu ve çevresel adaleti ön planda tutan politikaları teşvik etmektedir.

 

Bu örnekler araştırmanın özel çıkarlara değil, topluma hizmet ettiği zaman önemli ilerlemeler sağlandığını, eşitsizliklerin azaltıldığını ve bilgi demokrasisinin desteklendiğini göstermektedir.

 

Sosyal ve ilerici olarak değerlendirilmek isteyen devletlerin yatırımda kamusal yanı güçlendirmeleri gerekmektedir.

 

Bu doğrultuda AKEL, hükümete şu adımların atılmasını önermektedir:

 

• 2030 yılına kadar GSYİH’nın en az %1,5’inin araştırma ve geliştirmeye ayrılması

 

• Araştırmaya yönelik kamu harcamalarının derhal arttırılması ve araştırma fonlarının sosyal ve kamusal yararının arttırılmasının sağlanması

 

• Şirketlerin rekabeti açısından sadece teknolojinin değil, toplumun tamamına hizmet eden tıbbi araştırma, sosyal bilimler, beşerî bilimler çalışmalarının ve pratik inovasyonun önemli ölçüde güçlendirilmesi

 

• Eğitim ve araştırma kariyerlerinin güçlendirilmesi, genç araştırmacılara olanak sağlanması ve mesleki gelişimlerinin desteklenmesi yoluyla devlet üniversiteleri ile araştırma kurumlarının yapılarının istikrarlı bir şekilde fonlanması

 

• AB’nin (Horizon Europe gibi) finansal araçlarından şeffaf yönetimle tam olarak yararlanılması ve yeterli katkının sağlanması, araştırmanın yalnızca yabancı çıkarlara hizmet etmekle sınırlı kalmaması

 

• Yapılan harcamaların nereye gittiğini ve toplumsal sonucunun ne olduğunu yurttaşların bilmeleri için araştırma ve geliştirme alanına yönelik harcamalar hakkında sektör bazında analizler içeren ve ilerleme göstergesi oluşturan, kamuoyuna açık yıllık raporun yayınlanmasının kurumsallaştırılması

 

Kıbrıs araştırma ve inovasyon alanındaki pasifliği kırabilir ve kırmalıdır. AKEL bilginin bir meta değil; toplumsal özgürleşme, kamu yararı ve eşitlikçi kalkınma için bir güç olduğunu vurgulayarak, toplumsal yönelimli bir araştırma tasarımını önermekte ve desteklemektedir.