Sömürgecilerin AKEL’i yasa dışı ilan edip yasakladıkları 14 Aralık 1955 AKEL için onur günüdür
14 Aralık 1955 AKEL’in ve Kıbrıs Solu’nun tarihinde bir kilometre taşıdır. Sömürgeciliğin 1930’larda Kıbrıs Komünist Partisi’ni imha etme girişiminden sonra bu kez de AKEL’e karşı şiddetli bir operasyonu başlattığı gündür.
Sömürgeciler Kıbrıs’ın dört bir yanında yaptıkları baskınlarla AKEL Merkez Komitesi Genel Sekreteri Ezekias Papaioannu da dahil olmak üzere AKEL’in 135 lider kadrosunu tutukladılar. Aynı gün Vali Harding’in emriyle AKEL, Kıbrıs Çiftçi Birliği (EAK), Tüm Kıbrıs Demokratik Kadınlar Örgütü (PODG) ve Gençliğin İlerici Örgütü (AON) yasadışı ilan edildi. “Neos Dimokratis”, “Aneksartitos”, “Embros” ve “İnkılapçı” gazeteleri yasaklandı.
Vali’nin kararnamesindeki “gerekçe”si, İngilizler için AKEL’in aynı zamanda sömürgeciliğe karşı tehlikeli bir güç, nefret edilesi bir ideolojik düşman ve Kıbrıs’ın bir NATO üssüne dönüştürülmesinin önündeki en büyük engel olduğunu doğrulamaktaydı.
AKEL, dört yıl süren illegalite döneminde bir yandan İngiliz sömürgeciliğine, diğer yandan iki toplumda da AKEL ve PEO kadrolarını öldüren aşırı sağcı teröre karşı mücadele etti. İki cepheden uğradığı anti-komünist saldırıya rağmen, AKEL etkisiz hale gelmedi, bilakis sömürgeciliğe karşı mücadeleyi, halkın kitlesel mücadelelerini ve eylemlerini emekçilerin, grevlerini illegalite koşulları altında dahi kararlı bir şekilde sürdürdü.
Sömürgeciler Zürih-Londra Anlaşmaları’nın imzalanmasından, EOKA yöneticilerine af çıkmasından ve Makarios’un dönüşünden sonra bile AKEL’i yasadışı olarak tutmaya devam ettiler. Sonuçta anlaşmalarla birlikte Yunanistan ve Türkiye Başbakanlarının Kıbrıs’ta Komünist Parti’yi ve komünist faaliyetleri yasaklama amacıyla meşhur “Centilmenler Anlaşması”nı gizlice imzaladıkları bilinmektedir. Bununla birlikte ülkenin en büyük siyasi gücünün yasaklanmasına son verilmesini talep eden 100.000 kişinin adayı sarsan 1959 Haziranındaki büyük mitingiyle doruğa ulaşan ve aylarca süren bir mücadeleyle AKEL meşruiyetini dayattı.
İngiliz sömürgecilerin Parti’yi yasaklamaları AKEL ve Sol Halk Hareketi için bir onurdur. AKEL’i hedef alan aşırı sağın iftiraları böylece yerle bir olurken, AKEL’in mevcudiyetinin, gücünün ve faaliyetlerinin Kıbrıs’ın düşmanları için her zaman büyük bir sorun olduğunu doğrulamıştır. Ayrıca Kıbrıs Solu’nun en çetin sınavlardan bile daha kitlesel, daha güçlü ve halkla bağlarını daha da güçlendirmiş bir şekilde çıkmayı başardığını da teyit etmektedir.
