Ο αυτοεγκλωβισμός του ΑΚΕΛ στους εκλογικούς θεσμούς, του Δημήτρη Παλμύρη

Ακούστηκαν πολλά για την επικοινωνιακή εικόνα του ΑΚΕΛ ως κόμματος που ανταγωνίζεται για τη διαχείριση των θεσμών. Η πρώτη θέση με συζητήσεις γύρω από την «ανανέωση» προσώπων, τον «εκσυγχρονισμό» έναντι ενός «απαρχαιομένου» και αναποτελεσματικού κομματικού μηχανισμού. Ως μια άλλη θέση ακούγονται και αρκετά για πώς το Κόμμα ξαναγίνεται ο καθοδογητής των εργαζομένων σε ταξικές συγκρούσεις. Ωστόσο, στον βαθμό που αυτά παραμένουν ευχολόγια, γενικολογίες και δε συνδέονται με τη στρατηγική, τακτική και οργανωτική διάρθρωση του κόμματος, αποτελούν απλώς ψευτοαγωνιστικές διακυρήξεις, επικοινωνιακά τεχνάσματα που στην πράξη συντηρούν την πρώτη θέση.

Για παράδειγμα και από τις δύο πλευρές θα ακουστεί το ζήτημα για επαφή με τη βάση ή και με κινήματα. Στην πράξη, ωστόσο, λειτουργεί μόνο η πρώτη τάση που αντιλαμβάνεται τη δράση του ΑΚΕΛ μόνο στο πλαίσιο της συμμετοχής του στους αστικούς θεσμούς. Η έγνοια για την «επαφή» είναι η μεταφορά των «αγώνων» του ΑΚΕΛ στη βουλή, στα αυτιά του εργαζόμενου. Ή το να «ακούσει» το ΑΚΕΛ τον εργαζόμενο για το τι θέλει να γίνει στη βουλή. Και ενώ οι κριτικές για δημοκρατικό έλεγχο από τη βάση έχουν σωστή αφετηρία, οι λύσεις που προτείνονται μετατρέπουν την επαφή με τη βάση σε σχέση πολιτικού-πωλητή  και ψηφοφόρου-καταναλωτή.

Οι ρίζες του προβλήματος

Τα προβλήματα του ΑΚΕΛ έχουν βάθος δεκαετιών και σχετίζονται με το γεγονός πως οι αγώνες της Αριστέρας και το πεδίο συσπείρωσής της ταυτίστηκαν αποκλειστικά με τους ανταγωνισμούς για τη διαχείριση των κρατικών θεσμών. Η οργανωτική διάταξη του ΑΚΕΛ, τα στελέχη και τα μέλη του τάχθηκαν σε αυτές τις μάχες και σε αυτές διαμόρφωναν τόσο τις δικές τους αντιλήψεις όσο και της κομματικής βάσης.

«Εκσυγχρονιστές» και ο «συντηρητικός μηχανισμός» συμμετείχαν από κοινού στη μάχη για εκλογικές νίκες. Και παρά το γεγονός πως υπήρχαν πολλές συγκρούσεις, αφού η μία τάση επιδίωκε περισσότερη ελευθερία δράσης από την άλλη τάση, και οι δύο χρειάζονταν η μία την άλλη στον κοινό στόχο της εκλογικής επιτυχίας.

Τις εκλογικές επιτυχίες ακολούθησε η αναπόφευκτη διάψευση των όποιων προσδοκιών, εξαιτίας των περιορισμών των αστικοδημοκρατικών θεσμών και των αδιεξόδων τους. Το ΑΚΕΛ με την (ουσιαστικά) μονόπλευρη τοποθέτηση των ζητημάτων στρατηγικής, τακτικής και οργανωτικών δομών στον βωμό της κάλπης, όχι απλά καλλιέργησε αυταπάτες για την αποτελεσματικότητα των εκλογικών μεθόδων (ηθελημένα ή άθελα είναι άσχετο) για την αστική διαχείριση, αλλά εισέπραξε την απογοήτευση του κόσμου της Αριστεράς, αφού παρουσιάστηκε «ανίκανο» να υλοποιήσει τις εκλογικές του υποσχέσεις. Το ΑΚΕΛ αγώμενο και φερόμενο από τους αμείλικτους νόμους της ταξικής φύσης του κράτους, την ίδια ώρα που στην πράξη ενσωματωνόταν θεσμικά, ταυτίστηκε με τα αστικά κόμματα και τους αστικοκοινοβουλευτικούς θεσμούς που ούτως ή άλλως εξυπηρετούν άλλους στόχους.

Για να απεγκλωβιστεί το ΑΚΕΛ

Οι εκσυγχρονισμοί είναι παλιάς κοπής ιδέες. Αντίθετα το νέο, το μελλοντικό βρίσκεται στη ρήξη με την αντίληψη ότι η κοινωνική πάλη εκφράζεται μεσω των σάπιων θεσμών της αστικής δημοκρατίας. Όσο και αν είναι χρήσιμοι για να εκφράσουν ορισμένες τάσεις, είναι, όμως, κι απίστευτα περιορισμένοι. Υπάρχει συγκεκριμένο παγκόσμιο ταξικό πλαίσιο που τους θέτει ολοένα και πιο στενά περιθώρια.

Και εδώ αξίζει να προλάβουμε ορισμένες αντιρρήσεις. Το να κριτικάρει κάποιος τη μονόπλευρη προσκόλληση στους θεσμούς και τις εκλογές δε σημαίνει πως επιδιώκει τη μονόπλευρη προσκόλληση σε άλλο πεδίο αγώνων ή την εσωστρέφειά του ή την εγκατάλειψη αυτών των θεσμών. Όσοι «μετριοπαθείς» θα εγείρουν ζητήματα περί αποφυγής μιας «αριστερίστικης» εσωστρέφειας, καλό είναι να θυμούνται πως ο ζωντανός κίνδυνος και η πραγματική ζημιά για το ΑΚΕΛ συντελείται εδώ και πολλά χρόνια με την τάση του ΑΚΕΛ να ρέπει με ταχύτητα προς τις αστικοδημοκρατικές αντιλήψεις και όχι το αντίθετο. Εξού και οι  ανυλοποίητες και γενικόλογες υποσχέσεις για «περισσότερη κινηματική δράση» και «ρόλο της βάσης» που έμειναν στα χαρτιά μπροστά στην εκλογοθεσμική προσήλωση. Εξού και η όποια «συμμετοχή» σε κινήματα ή κινητοποίηση γίνεται πράξη επικοινωνιακού συμβολισμού.

Αντίθετα, είναι η ανάπτυξη πραγματικών συγκρούσεων στην κοινωνική βάση που θα φέρει ξανά το ΑΚΕΛ κοντά στον λαό. Και για να γίνει αυτό θα πρέπει να απεγκλωβίσει τη στρατηγική, την τακτική και την οργανωτική του δομή από τις εκλογικές διαδικασίες και τα αστικά θεσμικά πλαίσια (αυτό δε σημαίνει να τα εγκαταλείψει).

Για παράδειγμα: Η εξυπηρέτηση ακόμη και του στρατηγικού στόχου της λύσης του Κυπριακού δε σημαίνει πως ο στόχος αυτός για την εργατική τάξη έχει την ίδια σημασία που έχει για άλλα στρώματα, ακόμη και όταν φαινομενικά επιδιώκουν την ίδια λύση. Η αστική τάξη αμφιταλαντεύεται, γιατί μπορεί να κάνει τη δουλειά της και με ΔΔΟ και με λύση δύο κρατών, όπως το απέδειξαν και στο Κρανς Μοντανά για πολλοστή φορά.

Για να μπορεί όμως η εργατική τάξη να τραβά ανεξάρτητα, να μη γίνεται ουρά της «προοδευτικής δεξιάς», να πιέζει στον δρόμο μιας λύσης που θα διασφαλίζει όλο και περισσότερο τα δικά της συμφέροντα, θα πρέπει μέσα από την τακτική της, καθώς θα αναπτύσσει τους δικούς της καθημερινούς αγώνες, να αποκτά ξεχωριστή συνείδηση.

Για να το κάνει αυτό θα πρέπει να βρίσκεται σε διάταξη μάχης. Ακόμη και οι οικονομικοί αγώνες, που θα πρέπει να αναπτύσσονται από τους ίδιους τους εργαζόμενους και με την άμεση συμμετοχή των μελών του ΑΚΕΛ, αυτοί να πολιτικοποιούνται. Για να μη μείνουν, ωστόσο, αυτά θεωρίες θα πρέπει το ΑΚΕΛ να αφιερώσει χρόνο, πόρους αλλά και την οργανωτική του διάταξη σε αυτή την κατεύθυνση.

Σε αυτή την αντίληψη σύνδεσης στρατηγικής-τακτικής-οργανωτικής διάταξης, δε χωράνε αντιλήψεις όπου οι καθημερινοί αγώνες δίνονται από αντιπροσώπους σε βουλή και κοινοτικά συμβούλια, που αφήνουν τον ίδιο τον εργαζόμενο στο περιθώριο, ενώ αντίθετα θα πρέπει με την ίδιά του τη δράση  να αποκτήσει εμπειρία και συνείδηση του ταξικού του ρόλου. Δε χωράνε αντιλήψεις περί «εργατικής ειρήνης» ή «κοινωνικής συναίνεσης» με το πρόσχημα μιας ενότητας για το Κυπριακό, η οποία θυσιάζει τα ξεχωριστά συμφέροντα (επομένως και στόχους) της εργατικής τάξη από μια λύση. Και φυσικά σε κανένα καθημερινό αγώνα δεν είναι αυτοσκοπός το όποιο μερικό (π.χ. μισθολογικό) αίτημα, αλλά πρώτιστα το ΑΚΕΛ πρέπει να αποσκοπεί στην ανάπτυξη της πολιτικής συνείδησης των εργαζομένων προσανατολισμένης στους στρατηγικούς της στόχους.

 

Δημήτρης Παλμύρης

ΚΟΒ Βαττενας 1 Ορμήδεια