Sağlık

Sağlığın olması için kamu sağlığı olmadan var olamayacak fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlık olmalıdır.

Sağlık sistemleri sadece fiziksel ya da ruhsal hastalıklarla değil, aynı zamanda sosyal sorunlarla da ilgilidir. Kaliteli sağlık hizmetlerinin sağlanması, var olması ve sunulması için güçlü bir sağlık sisteminin varlığı ve güçlü bir sosyal devleti öngören/oluşturan unsurlar olan önleyici ve sosyal yardım politikalarının da paralel olarak var olması gereklidir.

Hastalıkların önlenmesi ve sosyal devlet insan ve toplum açısından önemli olan fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlıkla bağlantılı unsurlardır. Sağlık alanındaki eşitsizlikler gibi sosyal eşitsizliklerin de sosyal bir devlette yeri yoktur. Bunlardan birinin sağlanması diğerine ve insanların iyileşmesine ve sağlıklı yaşam biçimine de katkıda bulunur.

Ekonomik, sosyal krizin ve ekonomik eşitsizliklerin yol açtığı koşullarda görüldüğü gibi mevcut sağlık krizi de daha büyük bir devlete ihtiyacımız olup olmadığı siyasi sorusuna yanıt verdi. COVİD tedavisi için zenginler ve yoksullar devlet hastanelerine koştu ve bu, özellikle sağlık, devlet hastaneleri ve sosyal hizmetler alanında daha büyük bir sosyal devlete ihtiyacımız olduğunu kanıtladı. Sağlık hakkının güvence altına alınması zaruriden daha da önemlidir. Sağlık devletin yurttaşlarına sağlamakla yükümlü olduğu bir hak ve sosyal hizmettir. Kamu sağlığının koruyucusu olacak güçlü devlet hastanelerine duyulan ihtiyaç artık görünür olmanın ötesindedir.

Anastasiadis-DİSİ hükümetinin bilinçli olarak dayattığı kamu sağlık sektörünü güçsüzleştirdiği ve çatışmaların siyasi cesaretsizliğin, kararsızlık ve yalpalamaların yaşandığı bir ortamda 1 Haziran 2019’da tek sigortalı Genel Sağlık Sistemi-GESY’nin uygulanmasına başlandı. GESY başladı, çünkü AKEL bunun için kararlılıkla mücadele etti, Meclis içinde ve dışında bu sistemin uygulanmasını destekledi.

GESY’nin bugüne kadarki süreci Kıbrıs toplumunun ve özellikle düşük ve orta gelirli kesimlerin kapsamlı, eşit, erişilebilir ve dayanışmacı bir sağlık sistemine olan ihtiyacını doğrulamaktadır. Bu aşamada GESY bazı sorunlar da sergilemektedir. GESY’nin uygulanmasını ve işleyişini sistematik olarak izlememiz, karşılaşılan sorunların çözümü, sunulan hizmetlerin düzeyinin iyileştirilmesi ve bu sağlık sisteminin dayandığı felsefe ve ilkelerin korunması için gereken müdahaleleri yapmamız şarttır.

Bunlara paralel olarak, iyi yönetiminin, kuvvetler ayrılığının sağlanması ve fonun yönetiminin siyasi müdahalelerden, şeffaf olmayan ve yolsuzluk olgularından korunması için Sağlık Sigortası Örgütü’nün bağımsızlığının güçlendirilmesi de önemlidir.

Kamu Sektörünün Merkezi Rolü

Kemer sıkma politikaları ve özellikle ekonomik kriz nedeniyle yurttaşların ağırlıklı olarak kamu sektörüne yönelmesi kaçınılmaz olarak bekleme listelerinin, kuyrukların, ilaç ve diğer tıbbi malzemelerin eksikliğinin ve günlük diğer işleyiş sorunlarının artmasına yol açtı. Aşırı artış gösteren iş yükü, düşük moral, düşük gelirler ve hayal kırıklığı doktorları ve hemşireleri devlet hastanelerinden uzaklaşmaya yöneltmekte ve durumun daha da kötüleşmesine yol açmaktadır.

Hükümet oyalayıcı bir politika izleyerek kamu sektörünün parçalanmaya, halkın gözünde itibarını yitirmeye, bel kemiğinin kırılmasına, daralmasına ve ötekileştirilmesine yol açtı. Buna paralel olarak hükümet (kanser hizmetleri vb.) devlet hizmetlerinin dağıtılması ve zayıflatılmasıyla, organ nakli, radyoterapi gibi projelerin solmaya terk edilmesiyle sağlık hizmetlerinin tekelleştirilmesi ve peşkeş çekilmesi olgusunu tehlikeli bir şekilde yoğunlaştırdı.

Öneriler

1. Devlet hastanelerinin sosyal rollerini ve karakterlerini koruyarak daha verimli olmaları ve rekabet güçlerini arttırmaları için modernizasyonlarını ve yeniden organize edilmelerini destekliyoruz. Hastaneler kar amacı gütmeyen, sosyal açıdan yararlı, karar almada otonom, mali açıdan kendi kendini idame eden ve yöneten kuruluşlar olmalıdır. Faaliyetlerinin temel parametresi bir iç ve dış kontrol mekanizmasının kurulması ve bağımsız bir devlet mekanizması tarafından yıllık mali kontrollerinin ve sistematik kalite kontrollerinin yapılmasıdır.
2. Hastanelerin ve tıp merkezlerinin organizasyon yapısı, bileşimi ve kadrolandırılması için bir anlaşmaya varılması.
3. Hem hastaların, hem de çalışanların korunması için bütün hastanelerde modern, bilimsel, doğru klinik protokollerinin, yönergelerin ve sistematik kalite kontrolünün uygulanması.
4. Sağlık sisteminin iyileştirilmesinde temel bir faktör sağlık emekçilerinin bilimsel, mesleki, çalışma koşulları, ücret, emekli maaşları ve çalışma sözleşmelerinin uygulanmaları açısından konumlarının iyileştirilmesidir. Devlet hastanelerinde doktorların tam ve münhasır istihdam edilmesi konusunda ısrar ediyoruz.
5. Devlet hastanelerinin gerekli tüm klinikler ve uzman birimlerle güçlendirilmesi, altyapılarının iyileştirilmesi.
6. Tüm nüfusu tam olarak kapsayacak şekilde gereken her yere sağlık merkezlerinin kurulması ve güçlendirilmesi.
7. Sağlık çalışanlarına yönelik bütünlüklü eğitim politikası.
8. Hastanelerin tamamen bilgisayarlaştırılması, e-health’e geçiş.
9. Sunulan tıbbi ve ilaç hizmetlerinin araştırılması ve iyileştirilmesi amacıyla istatistiksel verilerin toplanması ve güvenilir analizi için bir organizasyonun oluşturulması ve faaliyeti.
10. Sağlık Bakanlığının stratejik bir rolünün olduğu Genel Sağlık Sistemi GESY’nin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde bakanlığın örgütsel yapısında gerekli değişikliklerin yapılması.
11. Morbiditenin (nüfusun belirli bir zaman dilimi içerisinde hastalığa tutulanların sayısının sağlıklı kalanlara oranının) azaltılması için organize bir temelde sağlık önlemlerinin alınması ve genişletilmesi.
12. Engelli bireylere ve felçlilere sunulan hizmetlerin iyileştirilmesi.
13. Toplum hemşireliğinin daha da genişletilmesi ve güçlendirilmesi.
14. Şimdiye kadar farklı bakanlıkların ve dairelerin çatısı altında olan bölümleri içerecek bağımsız bir Adli Bilimler Enstitüsünün kurulması.
15. Kırsal ve dağlık bölgelerde uzman sağlık birimlerine (Health Farms) yatırım çekme hedefiyle sinerji yaratma ve Kıbrıs’ta Tıbbi Turizmi Teşvik Etme Odası’nın kurulması.
16. Güvenli, etkili ve kaliteli ilaçların ruhsatlandırılmasından ve piyasaya sürülmesi sonrası izlenmesinden sorumlu olacak bir Ulusal İlaç Organizasyonu’nun oluşturulması.
17. İlaçlar için araştırma, yenilik ve sanayi alanında daha fazla gelişim için teşviklerin yaratılması.
18. İlaçlar için bir Bilgi Merkezi’nin kurulması ve otonomlaştırılmış hastaneler ortamında klinik eczacı kurumun oluşturulması.
19. Her hasta grubu için referans merkezlerinin oluşturulması ve ulusal bir stratejinin geliştirilmesi.
20. Hristofyas hükümeti tarafından kurulan Kıbrıs Üniversitesi Tıp Fakültesi gereksiz çatışmalar yaşanmaksızın, demokratik ve şeffaf prosedürler aracılığıyla klinik doktorlarla sinerjiler yaratarak tamamlanmalıdır. Tıp Fakültesi ve Akademik Tıp sağlığın, araştırma ve geliştirmenin sürekli modernizasyonunda ve aynı zamanda tıbbın sürekli ilerletilmesinde temel bir faktör olmalıdır.
21. Nadir hastalıkların bütünlüklü tedavisine yönelik politikaların belirlenmesi.
22. Belirli bir takvimle uzmanlar tarafından devlet hastanelerinin kapsamlı tasarımının stratejik planlamasına ve geliştirilmesine yönelik bir ekibin oluşturulması.
23. Sağlık emekçileriyle revize edilmiş bir sosyal sözleşme. Cazip istihdam paketleri ve toplu sözleşmeler aracılığıyla çalışma koşullarının iyileştirilmesi.
24. Bilimsel personele önemli sekreterlik hizmetleri desteği.
25. Hem bakanlık düzeyinde hem de her hastane düzeyinde afetlerle başa çıkma kılavuzunda tüm prosedürlerin planlanmasının ve kaydedilmesinin tamamlanması.
26. Tüm hastanelerde yoğun bakım birimlerinin oluşturulması. Gerekli doktor, hemşire ve diğer personelin işe alınmasıyla aynı zamanda Yoğun Tedavi Birimlerinin ve Yoğun Bakım Birimlerinin yataklarının arttırılması.
27. Derhal bir travma merkezinin oluşturulması.
28. Bulaşıcı hastalıklar bölümünün oluşturulması.
29. Devlet hastanelerinin genişletilmesi veya yenilerinin oluşturulması.
30. Lefkoşa Genel Hastanesi’nin bodrum katındaki “askeri” hastanenin tamamlanması.
31. Athalassa Ruh Hastalıkları Hastanesi’ndeki binaların süratle ve derhal tamamlanması.
32. Hastanelerden taburcu olanların aynı gün sevk edilebilmesi için yeterli yatak sayısına sahip olan rehabilitasyon merkezinin kurulması.
33. Devlet hastanelerinde radyoterapi merkezlerinin kurulması.
34. BMH’deki askeri hastanenin değerlendirilmesi.
35. Kendi ayrı yapıları ve kadroları ile halk sağlığı ve bulaşıcı hastalıklar laboratuvarının ve epidemiyolojik gözlem biriminin kurulması.
36. Kriz durumunda gerekenlere hazırlığın sağlanması, GESY bütçesini büyük oranda arttırması olası pahalı tüm hizmetlerin devlet hastanesinde toplanması ve GESY’ye dâhil olmayacak ama devlet hastanelerinde kalacak hizmetler için devlet hastanelerine yönelik yıllık devlet desteğinin sağlanması ve devlet hastanelerine desteğin genişletilmesine yönelik hukuki düzenlemenin yapılması.
37. Nüfusun ruh sağlığı için kaynakların arttırılması. Psikiyatri hastanesinin kadrosunun güçlendirilmesi, altyapısının iyileştirilmesi ve genişletilmesi.
38. Psikiyatri hastanesinden taburcu edilen ama henüz toplum içinde tek başlarına ayakta kalamayacak olan hastalar için barınma ve rehabilitasyon yapılarının geliştirilmesi.
39. Sosyal devletin görmediği hiçbir insan bırakılmaması, hiçbir ruh hastasının haklarından mahrum kalmaması.

Tek kaygımız yurttaşların sağlığıdır. Mevcut trajik durum toplumumuzun bir dayanışma toplumu olması gerektiğini hatırlatmakta ve sağlığın bir meta olamayacağı ve olmaması gerektiği konusunda AKEL’in daimi tezini güçlendirmektedir. Sağlık ve yaşam hakkı müzakere edilemez ve bunlar için mücadele etmeye devam edeceğiz.