Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές (DMA): Μια προσπάθεια περιορισµού της αυθαιρεσίας των Big Tech
Οι ψηφιακές υπηρεσίες έχουν σηµαντικά καινοτόµα οφέλη για τους χρήστες και έχουν συµβάλει στη δηµιουργία νέων επιχειρηµατικών ευκαιριών και στη διευκόλυνση του διασυνοριακού εµπορίου στην Ε.Ε. Ωστόσο, παρότι στην ψηφιακή οικονοµία της Ευρώπης λειτουργούν περισσότερες από 10 χιλιάδες επιγραµµικές πλατφόρµες, η πλειονότητα των οποίων είναι µικροµεσαίες επιχειρήσεις, το µεγαλύτερο µερίδιο της συνολικής αξίας που δηµιουργείται κατέχει ένας µικρός αριθµός µεγάλων πλατφόρµων. Οι λεγόµενες Big Tech!
Οι πλατφόρµες αυτές αντιπροσωπεύουν βασικά δοµικά στοιχεία της σηµερινής ψηφιακής οικονοµίας, ενεργώντας ως διαµεσολαβητές για την πλειονότητα των συναλλαγών. Πολλές δε από αυτές παρακολουθούν τους τελικούς χρήστες και καταρτίζουν προφίλ κατά τρόπο ολοκληρωµένο. Ορισµένες δε από αυτές ενεργούν ολοένα και περισσότερο ως πύλες ή ρυθµιστές της πρόσβασης, γεγονός που ενισχύει τους υφιστάµενους φραγµούς εισόδου στην αγορά.
Ως αποτέλεσµα πολλοί επιχειρηµατικοί χρήστες εξαρτώνται από αυτούς τους ρυθµιστές της πρόσβασης, γεγονός που οδηγεί ενίοτε σε αθέµιτη συµπεριφορά έναντι των επιχειρηµατικών χρηστών. Αυτό εκφράζεται µε υψηλότερες χρεώσεις, χαµηλότερη ποιότητα, καθώς και λιγότερες επιλογές και καινοτοµία, κάτι που αποβαίνει εις βάρος των Ευρωπαίων καταναλωτών. Η ρύθµιση της ψηφιακής αγοράς κρίθηκε λοιπόν επιβεβληµένη αφού τα προβλήµατα δεν αντιµετωπίζονται αποτελεσµατικά από ισχύουσες νοµοθεσίες.
Όπως χαρακτηριστικά σηµειώνει ο Μάρτιν Σίρντεβαν, συµπρόεδρος της Οµάδας της Αριστεράς (GUE/NGL) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, «τα µονοπώλια στην ψηφιακή αγορά λειτουργούν αρνητικά για άλλες επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Οι τροπολογίες µας εξασφάλισαν τη διαλειτουργικότητα µεταξύ των υπηρεσιών messenger και των µέσων κοινωνικής δικτύωσης στις διαπραγµατεύσεις για την Πράξη, προκειµένου να τεθεί τέρµα στην επίδραση που έχει το “κλείδωµα” υπηρεσιών όπως το Facebook, το WhatsApp και άλλα».
Τα λόµπι των «µεγάλων» έκαναν έντονη την παρουσία τους
Κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων και της επεξεργασίας του κειµένου οι µεγάλες εταιρείες Big Tech, όπως αναµενόταν, ήταν εξαιρετικά δραστήριες. Το Παρατηρητήριο Εταιρικής Ευρώπης µαζί µε το Lobby Control δηµοσίευσαν µια έκθεση, η οποία δείχνει ότι οι Big Tech έχουν ξοδέψει χρηµατικά ποσά ρεκόρ για να ασκήσουν πίεση στα θεσµικά όργανα της ΕΕ. Υπήρξε ιδιαίτερα µια έντονη προσπάθεια λόµπι µέσω δεξαµενών σκέψης και ακαδηµαϊκών για τον έλεγχο αµοιβών των Big Tech.
Η DMA δεν πρέπει να συγχέεται µε το Νόµο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA), το «εγχειρίδιο κανόνων για διαδικτυακές πλατφόρµες», ο οποίος βρίσκεται ακόµη υπό διαπραγµάτευση. και αναµένεται να ψηφιστεί τον Ιανουάριο.
Φραγµοί στις επιθετικές εξαγορές που διαλύουν µικρές επιχειρήσεις
Tα βασικά σηµεία του κειµένου που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν ως εξής:
– Αυξάνονται τα ποσοτικά κατώτατα όρια για τη συµπερίληψη µιας εταιρείας στο πεδίο εφαρµογής της Πράξης. Συγκεκριµένα, απαιτείται ελάχιστος κύκλος εργασιών ύψους 8 δισ. ευρώ στον Ευρωπαϊκό Οικονοµικό Χώρο και κατώτατη χρηµατιστηριακή αξία ύψους 80 δισ. ευρώ. Οι εταιρείες θα πρέπει επίσης να παρέχουν «βασική υπηρεσία πλατφόρµας» σε τουλάχιστον τρεις χώρες της ΕΕ και να έχουν τουλάχιστον 45 εκ. τελικούς χρήστες το µήνα και πάνω από 10.000 επιχειρηµατικούς χρήστες.
– Προστίθενται κανόνες όσον αφορά τη χρήση δεδοµένων για στοχευµένη και εξατοµικευµένη διαφήµιση και τη διαλειτουργικότητα υπηρεσιών, π.χ. παροχή από κοινού υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης και υπηρεσιών διαπροσωπικών επικοινωνιών ανεξαρτήτως αριθµών.
– Εισάγονται περιορισµοί στις επιθετικές εξαγορές. Εάν οι εταιρείες που δρουν ως «ρυθµιστές πρόσβασης» στην αγορά παραβιάζουν συστηµατικά τις διατάξεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα µπορεί να επιβάλει περιορισµούς στη δυνατότητά τους να εξαγοράζουν µικρότερες επιχειρήσεις που υπάγονται στην Πράξη. Οι «ρυθµιστές πρόσβασης» θα είναι επίσης υποχρεωµένοι να ενηµερώνουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για κάθε σχεδιαζόµενη συγκέντρωση του ελέγχου µεταξύ επιχειρήσεων.
– ∆ιευκρινίζεται ποιος είναι ο ρόλος των Εθνικών Αρχών Ανταγωνισµού, ενώ στην αρµοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παραµένει ο έλεγχος εφαρµογής της Πράξης.
– Η Πράξη για τις ψηφιακές αγορές θα πρέπει να διασφαλίζει ότι οι µάρτυρες δηµοσίου συµφέροντος µπορούν να ειδοποιούν τις αρµόδιες Αρχές για πραγµατικές ή ενδεχόµενες παραβάσεις του κανονισµού και θα πρέπει να τους προστατεύει από τυχόν αντίποινα.
– Εάν µια εταιρεία που δρα ως «ρυθµιστής πρόσβασης» δεν συµµορφώνεται µε τους κανόνες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή µπορεί να επιβάλει πρόστιµο µεταξύ 4% έως 20% του συνολικού παγκόσµιου κύκλου εργασιών της εταιρείας κατά το προηγούµενο οικονοµικό έτος.
Παραµένουν τα παραθυράκια για στοχευµένη διαφήµιση
Παρέµειναν βέβαια στην έκθεση και αρνητικές αναφορές, όπως:
– Η αύξηση των ορίων κύκλου εργασιών στα 8 δις και της κατώτατης χρηµατιστηριακής αξίας στα 80 δις ευρώ δαχτυλοδείχνει τις πέντε µεγάλες εταιρείες.
– O ρόλος των κρατών-µελών αποδυναµώθηκε. Εκτός από την πολιτική ανταγωνισµού, τα ΚΜ δεν µπορούν να παρέµβουν σε υποχρεώσεις που έχουν ήδη ρυθµιστεί στο πλαίσιο της DMA. Μπορούν ακόµη να θέτουν στόχους δηµόσιας πολιτικής για την ψηφιακή αγορά, αλλά όχι στο όνοµα του στόχου για δίκαιες αγορές παρ’ όλο που η Οµάδα της Αριστεράς επεδίωξε όπως έχουν αυτό το δικαίωµα.
– Η προσπάθεια για πλήρη απαγόρευση της στοχευµένης διαφήµισης όχι µόνο σε ανηλίκους, αλλά ευρύτερα δεν εγκρίθηκε στην Επιτροπή Καταναλωτών.
Το κείµενο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο µε 642 ψήφους υπέρ, 8 κατά και 46 αποχές. Οι ευρωβουλευτές του ΑΚΕΛ τήρησαν αποχή.
