Εισηγήσεις για ένα πολιτικό σχηματισμό υποστήριξης των Κυπριακών Κοινών, του Σωκράτη Στρατή
Παρακαλώ δεχθείτε τις πιο κάτω εισηγήσεις ως μέρος της προβληματοποίησης για την ανανέωση της προοδευτικής πολιτικής πρακτικής στην Κύπρο.
- Υποστήριξη των Κοινών ως παράδειγμα εναλλακτικής διακυβέρνησης
Το ΑΚΕΛ θα μπορούσε να αντιπαραβάλει ένα εναλλακτικό τρόπο διακυβέρνησης και να τον εφαρμόζει στην καθημερινότητα του, που έχει να κάνει με τη διακυβέρνηση των κοινών, των κοινών ως φυσικών πόρων, των κοινών ως περιβάλλοντος υποδοχής και συνύπαρξης, των κοινών ως οικονομικού ορίζοντα δημιουργίας αξίας, μακριά από την οικονομία της απόσπασης, της εξαγωγής αξίας. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να αντιπαραβάλει εναλλακτικές δυνατότητες απέναντι τόσο στην αυξανόμενη επιρροή του ηγουμενικού νεοφιλελευθερισμού, όσο και στην μη δημοκρατική και ανελεύθερη γραφειοκρατία που καταδυνάστευσαν τον υπαρκτό σοσιαλισμό. Οι δυσκολίες βρίσκονται τόσο στην κανονικοποίηση του ιδιωτικού συμφέροντος στην Κυπριακή κοινωνία όσο και στην απουσία κουλτούρας κοινού συμφέροντος και δημόσιου λόγου στην Κυπριακή κοινωνία, στην οποία το ΑΚΕΛ θα μπορούσε να συνδράμει στη δημιουργία του, μαζί με όλες τις προοδευτικές πρωτοβουλίες. Ένα παράδειγμα είναι το δικαίωμα στην κατοίκηση που αφέθηκε εξ’ολοκλήρου στην ελεύθερη αγορά με όλες τις συνέπειες που βλέπουμε γύρω μας, που θα χειροτερεύουν. Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι η κλιματική αλλαγή, οι επιπτώσεις στο Κυπριακό περιβάλλον από τις πολιτικές απόσπασης φυσικού πλούτου και αξιών. Δυστυχώς και στα δύο, το ΑΚΕΛ δεν έχει πρωταγωνιστικό ρόλο.
- Αντιμετώπιση της αλλαγής του προφίλ της κοινωνίας που υποστηρίζει ένα προοδευτικό κόμμα
Η σύσταση της εργατικής τάξης στην Κύπρο αλλάζει ραγδαία. Εργάτες, πρώτης γενιάς αλλά σιγά σιγά και δεύτερης γενιάς προέρχονται από μεταναστευτικά ρεύματα στην Κύπρο. Δεν είναι Ελληνοκύπριοι με άλλα λόγια, αλλά Κύπριοι ή σε καθεστώς αβέβαιης φιλοξενίας και με άλλες προτεραιότητες. Τα δίκτυα που φροντίζουν να φτάσουν στην Κύπρο (οικοδομική βιομηχανία, οικιακές φροντιστές, τουριστική βιομηχανία) έχουν συνήθως την εξουσία στη διαμόρφωση των εργασιακών δικαιωμάτων τους μαζί με τους εργοδότες, αντί τα συνδικαλιστικά σώματα. Ταυτόχρονα, οι Ελληνοκύπριοι μέλη και υποστηρικτές του ΑΚΕΛ, σε σχέση με τη δεκαετία του 60 και 70 βρίσκονται πολύ περισσότεροι στη μεσαία τάξη και στην πλευρά των εργοδοτών, (φαντάζομαι θα έγιναν κάποιες μελέτες για αυτό το θέμα – τα νέα στατιστικά δεδομένα του 2021 θα είναι πολύ χρήσιμα). Η συντηρητικοποιηση αυτής της μερίδας του κόμματος είναι δυστυχώς δεδομένη, όπως και η διαφοροποίηση των προτεραιοτήτων τους. Όμως, λόγω των πολλαπλών κρίσεων τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο έχουν συρρικνώσει τη μεσαία τάξη. Κτίζουν πάνω σε πολιτικές ταυτότητας με αποκλεισμούς. Έχουν όμως ταυτόχρονα δημιουργηθεί πολλά άτυπα προοδευτικά κινήματα και δράσεις εκτός του κομματικού πλαισίου του ΑΚΕΛ που συχνά τους είναι αδιάφορος, ακόμα και αφιλόξενος ο υφιστάμενος κομματικός μηχανισμός του ΑΚΕΛ. Δυστυχώς πολλές φορές, το ΑΚΕΛ τα αγνοεί. Οι τρόποι που αντιμετωπίζει αυτή την ετερογένεια ένα προοδευτικό κόμμα, είναι στην καρδιά οποιασδήποτε συζήτησης για τον εκσυγχρονισμό του.
- Ποιος ο αστικός χώρος που θα ήταν σημαντικό να εστιάσει ένα προοδευτικό κόμμα;
Είναι ενδιαφέρον να δούμε ότι η διεθνής συζήτηση σχετικά με το που θα πρέπει να εστιάσουν οι προοδευτικές πρακτικές, φέρνει στο προσκήνιο το φυσικό χώρο, τη γειτονιά, τους ενδιάμεσους χώρους όπου μπορούν να συναντηθούν άτομα από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Δεν μπορούν πλέον οι κομματικές οργανωτικές δομές της βάσης ούτε τα πολιτιστικά κέντρα του ΑΚΕΛ να ανταπεξέλθουν σε αυτό το σκοπό. Εχουν διαμορφώσει κομματικούς αποκλεισμούς, αφήνοντας απ’έξω πολύ συχνά οποιονδήποτε δεν είναι εγγεγραμμένος στο ‘κόμμα’. Αποκλείουν, επίσης πολύ συχνά το γυναικείο πληθυσμό και το μη Ελληνοκυπριακό πληθυσμό. Χρειάζεται αναδιαμόρφωση των δομών υποστήριξης των γειτονιών.
- Ανοικτότητα με διαφάνεια αντί κομματικότητα
Το ΑΚΕΛ είναι θύμα του κομματικού του μηχανισμού, όπως όλοι οι κομματικοί μηχανισμοί. Είναι αναγκασμένο να τον εξυπηρετεί και να τον συντηρεί μέσα από οικονομικές δραστηριότητες και συνδιαλλαγές. Με αποτέλεσμα, δυστυχώς να δημιουργεί συχνά περιβάλλοντα αναξιοκρατίας, διαπλοκής. Μόνο δομές ανοικτότητας με διαφάνεια μπορούν να πείσουν την Κυπριακή κοινωνία να κοιτάξει διαφορετικά το ΑΚΕΛ. Αυτές οι δομές θα μπορούν να ελέγχουν όσους διαχειρίζονται θέσεις κλειδιά τόσο εντός του κόμματος όσο και στον ευρύτερο πολιτικό χώρο. Θα μπορούσε με αυτό τον τρόπο να συνεργαστεί με άτομα και φορείς εκτός του κομματικού μηχανισμού.
- Επανένωση της Κύπρου σε ομόσπονδο Κράτος
Όλες οι πιο πάνω εισηγήσεις, έπρεπε να λεχθούν πρώτα πριν την αναφορά στο μέλλον της επανενωμένης Κύπρου, γιατί είναι αυτές που θα βοηθήσουν τις προοδευτικές πρωτοβουλίες και δομές του Κυπριακού πολιτικού χώρου, να υποστηρίξουν τόσο την επανένωση της Κύπρου, αλλά και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας της. Το θέμα του αστικού χώρου είναι εξαιρετικά σημαντικό στη διασφάλιση της βιωσιμότητας της λύσης, κάτι που δυστυχώς αγνοείται από κάθε συζήτηση διαπραγμάτευσης. Χρειάζεται επειγόντως η διαμόρφωση κοινών αστικών φαντασιακών για τους Κύπριους πέραν του υφιστάμενου μοντέλου αστικής ανασυγκρότησης. Θέματα συμφιλίωσης, αλληλεγγύης και ανασυγκρότησης πρέπει να σχεδιαστούν μαζί. Πρέπει να ξεφύγουμε από τη καταδυνάστευση της διαπραγμάτευσης του Κυπριακού από την ιδιωτική ιδιοκτησία. Που είναι η συζήτηση για τα Κοινά; Επίσης το μοντέλο διαπραγμάτευσης, κατάλοιπο της δεκαετίας του 60 πρέπει επειγόντος να εμπλουτιστεί με τη συμμετοχή των προοδευτικών ομάδων που λειτουργούν πέραν της διαχωριστικής γραμμής. Επίσης, το θέμα της ανώτερης εκπαίδευσης πρέπει να υπάγεται στις δομές του ομόσπονδου κράτους. Τα πανεπιστήμια είναι η ελπίδα διαμόρφωσης νέων γενιών συνύπαρξης, εμπειριών αλλά και γνώσης για τη βιωσιμότητα της επανένωσης. Το αντίθετο, δυστυχώς δεν είναι ελπιδοφόρο.
Σωκράτης Στρατής