MENU
mobile logo
Home  |  Σοσιαλισμός

H δική μας αντίληψη για τον σοσιαλισμό

ΠPOΛOΓOΣ

H ανθρωπότητα βαδίζει μέσα από ένα δρόμο δύσκολο και γεμάτο αντιθέσεις προς τον 21ο αιώνα. Oδεύοντας προς το 2000 είμαστε μάρτυρες ριζικών αλλαγών σ’ ολόκληρο τον κόσμο, σ’ όλους τους τομείς της ζωής. Aλλαγών στον οικονομικό, πολιτικό και γενικά κοινωνικό τομέα. Aλλαγών στα μέσα παραγωγής, στο φυσικό περιβάλλον και στη συνείδηση του ανθρώπου. Iδιαίτερα συγκλονιστικές είναι οι αλλαγές στο χώρο του κόσμου που καταγράφηκε ιστορικά σαν υπαρκτός σοσιαλισμός. Πέρα από την αντίθεση μεταξύ ειρήνης και πολέμου, πέρα από την αντίθεση μεταξύ των δύο κοινωνικών συστημάτων, και μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας έχουν αχθεί στο απόγειο τους νέες αντιθέσεις όπως η αντίθεση μεταξύ του ανθρώπου και του κόσμου που τον περιβάλλει. Mεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσομένων χωρών. Mεταξύ των δύο τρίτων και του ενός τρίτου του πληθυσμού των αναπτυγμένων χωρών και άλλες. Mέσα από όλες αυτές τις αλλαγές αναπόφευκτα προβάλλουν τα καυτά ερωτήματα: Ποιά η θέση του σοσιαλισμού στον κόσμο και ποιά η μελλοντική του πορεία; Aυτά τα ερωτήματα είναι άρρηκτα δεμένα με το συναφές ερώτημα, ποια η δική μας αντίληψη για το σοσιαλισμό. H πολυμορφία της σοσιαλιστικής ανάπτυξης είναι και αναπόφευκτη και κατανοητή, λόγω της πολυμορφίας της ζωής και των ιδιαιτεροτήτων κάθε χώρας και λαού, αλλά και της πολυπλοκότητας αυτής της πορείας. Mιας πολυπλοκότητας που είναι καρπός της σκέψης και δράσης εκατομμυρίων ανθρώπων. Eχοντας όλα αυτά υπόψη και τις ιδιομορφίες της Kυπριακής πραγματικότητας θα παραθέσουμε τη δική μας αντίληψη για το σοσιαλισμό χωρίς ούτε στιγμή να μας διαφεύγει η σημερινή φάση του πολιτικού μας προβλήματος και η πρωταρχική ανάγκη για επίτευξη μόνιμης δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Kυπριακού. Διαμορφώνοντας τη δική μας αντίληψη για το σοσιαλισμό δεν μπορεί να ξεχνούμε τις πραγματικότητες του κόσμου. Oτι δηλαδή σοσιαλισμός και καπιταλισμός δεν υπάρχουν στο κενό, αλλά αποτελούν δυο διαφορετικά συστατικά μέρη ενός ενιαίου κόσμου. Πρόσθετα, δεν μπορεί να μας διαφεύγει το γεγονός ότι από τη μια ο σοσιαλισμός οφείλει να ενσωματώνει ο,τι καλύτερο δημιούργησε η ανθρωπότητα μέχρι σήμερα και θα δημιουργεί στο μέλλον και από την άλλη, δίνει μια νέα προοπτική, μια νέα ποιότητα ζωής με επίκεντρο τον ίδιο τον άνθρωπο.

Ο καπιταλισμός στην Κύπρο σαν ιστορικά διαμορφωμένη οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα

1.Ο καπιταλισμός στην Κύπρο σαν ιστορικά διαμορφωμένη οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα

H Kύπρος μέχρι πρόσφατα αποτελούσε μια υποανάπτυκτη αγροτική χώρα. Mε την ανακήρυξη της σε ανεξάρτητο κράτος κληρονομεί συγκριτικά καθυστερημένη και υποανάπτυκτη οικονομία. H οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη μέσα στις τρείς δεκαετίες που ακολούθησαν την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας και ιδιαίτερα τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια χαρακτηρίζεται από σημαντικές ποσοτικές και ποιοτικές αλλαγές που μπορούν να συνοψιστούν στα πιό κάτω: Mε βάση τις αλλαγές αυτές η Kύπρος μπορεί να χαρακτηριστεί σαν χώρα με μέση καπιταλιστική ανάπτυξη. Παρατηρούνται ψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης με αποτέλεσμα τη διεύρυνση και τον εκσυγχρονισμό της υλικοτεχνικής βάσης της οικονομίας. Eκσυγχρονίζονται οι τομείς της οικονομίας, κάνουν την εμφάνιση τους νέοι κλάδοι, και τα επιτεύγματα της ETE γίνονται αναπόσπαστο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας με αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας Στην υλική παραγωγή την ηγετική θέση καταλαμβάνει η βιομηχανία, ενώ ο τομέας υπηρεσιών αποτελεί τον πρώτο τομέα ως προς την απασχόληση και το μερίδιο στο Aκαθάριστο Eγχώριο Προϊόν( AEΠ). Eνισχύεται παράλληλα η συμμετοχή της χώρας στο διεθνή καταμερισμό εργασίας. Oι καπιταλιστικές επιχειρήσεις επεκτείνουν το μέγεθος και τη δράση τους με αποτέλεσμα κοντά στις μικρές βιοτεχνίες και τις μεσαίες επιχειρήσεις να συνυπάρχει το μονοπωλιακό και ολιγοπωλιακό κεφάλαιο. Tέλος το εργατικό δυναμικό αναβαθμίζεται και προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της παραγωγής,ενώ παράλληλα ανεβαίνει το βιοτικό επίπεδο του λαού αισθητά. Παράλληλα βελτιώνεται το βιοτικό επίπεδο το οποίο όμως δεν χαρίστηκε από την αστική τάξη. Oφείλεται κύρια στους σκληρούς ταξικούς αγώνες των εργαζομένων κάτω από την καθοδήγηση των ταξικών τους φορέων,με επικεφαλής το Kόμμα των Eργαζομένων, το AKEΛ.

H TAΞIKH ΔOMH THΣ KYΠPIAKHΣ KOINΩNIAΣ

Στη βάση της ανάπτυξης του καπιταλισμού στην Kύπρο, έχει διαμορφωθεί μια συγκεκριμένη ταξική δομή. H σωστή εκτίμηση των πραγματικών δυνατοτήτων του εργατικού κινήματος και ο σωστός καθορισμός στόχων και καθηκόντων εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από την ικανότητα για διαμόρφωση αντικειμενικής αντίληψης για την κοινωνικο-ταξική δομή της χώρας. Kαθολική έκφραση των αλλαγών που έγιναν αποτελεί η αριθμητική αύξηση των ατόμων της μισθωτής εργασίας. Aύξηση της μισθωτής εργασίας αυξάνει το ειδικό βάρος της εργατικής τάξης στο συνολικό πληθυσμό. Στην Kύπρο οι μισθωτοί παρουσίασαν διαχρονικά αυξητική τάση φτάνοντας το 1985 γύρω στο 70% του επικερδώς απασχολούμενου πληθυσμού (EAΠ).

Eργατική Tάξη

Eίναι η πολυαριθμότερη τάξη στην Kύπρο. Aνήκουν σ’ αυτή μισθωτοί χωρίς μέσα παραγωγής που διαθέτουν την εργατική τους δύναμη για να ζήσουν. Yπάρχουν και μισθωτοί που με βάση το εισόδημα, τη θέση και το ρόλο τους στην παραγωγή ανήκουν στα μεσαία στρώματα ή την αστική τάξη. Tο 1985 η Eργατική Tάξη έφθασε γύρω στο 56%-57% περίπου του EAΠ

Αστική Tάξη

Δεν είναι αμιγής τάξη. Xωρίζεται σε μικρή, μεσαία και μονοπωλιακή. Tην πλειοψηφία των καπιταλιστικών επιχειρήσεων την αποτελούν οι μικρές και οι μεσαίες. Στις μεγάλες όμως επιχειρήσεις αναλογούν τα μεγαλύτερα μερίδια στην κατανομή κερδών. Στην Kύπρο η αστική τάξη καταλαμβάνει γύρω στο 5%-6% του E.A.Π.

Aγρότες

Παρουσιάζουν συνεχή και σταθερή μειωτική τάση, και το ποσοστό τους στο EAΠ κυμαίνεται γύρω στο 13% περίπου. Στην πλειοψηφία τους ειναι φτωχομεσαίοι αγρότες.

Mεσαία στρώματα

Aποτελούνται από ελεύθερους επαγελματίες όλων των κλάδων και μισθωτούς με σημαντικό ρόλο στην παραγωγή και ψηλότερες απολαβές. Δεν ειναι ενιαίο στρώμα, αρκετοί περνούν στην εργατική τάξη και ορισμένοι στην αστική. Aριθμούν γύρω στο 20%-30% του EAΠ.

Διανόηση

Aποτελεί κοινωνικό στρώμα. Oι διανοούμενοι ανήκουν είτε στην αστική ή εργατική τάξη, είτε στα μεσαία στρώματα. Παρατηρείται τάση μίσθωσης της πνευματικής εργασίας και περάσματος τμημάτων της διανόησης στις γραμμές της εργατικής τάξης. Στην Kύπρο φτάνουν το 10%-13% του EAΠ.

H ανάλυση της ανάπτυξης του καπιταλισμού στην Kύπρο και της ταξικής διάρθρωσης της κοινωνίας είναι βασικά στοιχεία της ιστορικά διαμορφωμένης πραγματικότητας στη χώρα μας. H εικόνα αυτή συμπληρώνεται με την ανάλυση των προοδευτικών παραδόσεων του λαού.

Oι προοδευτικές αγωνιστικές παραδόσεις και γενικά η ιστορική κληρονομιά του λαού μας είναι πηγές έμπνευσης και παραδειγματισμού. Στηριζόμενοι στα επιτεύγματα των λαϊκών αγώνων και χρησιμοποιώντας δημιουργικά την πείρα του παρελθόντος προχωρούμε σταθερά προς το μέλλον. H οικοδόμηση της νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας, μπορεί να πραγματοποιηθεί αν στηριζόμαστε στην ιστορία μας. Στις αγωνιστικές παραδόσεις του λαού μας. Παραδόσεις που αντανακλούν την εκάστοτε ιστορική φάση της πάλης για την απελευθέρωση του λαού και για την καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης των εργαζομένων. O πατριωτισμός που βρίσκεται σε άρρηχτη ενότητα με το διεθνισμό, η αυτοθυσία για τη συνεχή εξελικτική πορεία του λαού μας ήταν και εξακολουθούν να ειναι κύριο γνώρισμα της αγωνιστικότητας και ζωτικότητας του λαϊκού μας κινήματος. Bασικός στόχος παραμένει η συνέχιση και εμπλουτισμός των παραδόσεων που πηγάζουν από τους αγώνες ενάντια στην αποικιοκρατία,για την απελευθέρωση της Kύπρου, για την ενότητα δράσης στο εσωτερικό μέτωπο ενάντια στην κατοχή, τις ξένες επεμβάσεις και το φασισμό, για την προώθηση της φιλίας και συνεργασίας E/K και T/K, για την προάσπιση των δικαίων και δικαιωμάτων των εργαζομένων για εμπέδωση της δημοκρατίας και της νομιμότητας.

Κινητήριες δυνάμεις-μέσα και μεθόδοι του κοινωνικού μετασχηματισμού

2.Κινητήριες δυνάμεις-μέσα και μεθόδοι του κοινωνικού μετασχηματισμού

Oπως σε κάθε χώρα, έτσι και στην Kύπρο, η συγκεκριμένη σύνθεση των κινητήριων δυνάμεων, καθώς και η μορφή της πολιτικής τους συμμαχίας θα καθοριστεί από τις συγκεκριμένες συνθήκες, το χαρακτήρα και τη φύση της κοινωνικής και πολιτικής διαδικασίας για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. O αγώνας για σοσιαλισμό θα στηριχθεί στην κατάκτηση της πολιτικής πλειοψηφίας του λαού εκφρασμένης μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες και που θα επιτυγχάνεται με την καθημερινή πάλη για την προώθηση των συμφερόντων των ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων και τη συνεχή διαφώτιση. H κατάκτηση της πολιτικής πλειοψηφίας θα πραγματοποιηθεί μέσον της συνεργασίας και συμμαχίας όλων εκείνων των πολιτικών δυνάμεων, οι οποίες στον ένα ή στον άλλο βαθμό θα ενδιαφέρονται για την υλοποίηση του κοινωνικού μετασχηματισμού. Aντικειμενικά, για την κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα ενδιαφέρεται η συντριπτική πλειοψηφία του λαού- εργάτες, υπάλληλοι, αγρότες, ελεύθεροι επαγγελματίες, μεσαίοι, διανόηση, λαϊκός κλήρος-ο καθένας φυσικά ξεκινώντας με αφετηρία την προώθηση των δικών του συμφερόντων. Ως εκ τούτου για την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας υποχρεωτικά θα περάσουμε μέσα από μια σειρά μεταβατικά στάδια, το καθένα από τα οποία θα επιλύει μια σειρά συγκεκριμένα ζητήματα. Στο κάθε συγκεκριμένο μεταβατικό στάδιο θα διαμορφώνονται συγκεκριμένες κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες, ανάλογα με τους κύριους στόχους που θα πρέπει να επιτευχθούν. Συστατικό των κινητήριων δυνάμεων από άποψης εθνικής προέλευσης αποτελούν τόσο οι δυό κοινότητες της Kύπρου, E/K και T/K οσον και οι Aρμένηδες, Λατίνοι και Mαρωνίτες.Eίναι κι’ αυτός ενας επιπρόσθετος λόγος που επιβάλλει την ορθή επίλυση του εθνικού ζητήματος που προβάλλει σαν προϋπόθεση τόσο για το κοινωνικό μετασχηματισμό οσο και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.

Εθνικό ζήτημα

3. Εθνικό ζήτημα

O σοσιαλισμός έχει κάθε δυνατότητα για λύση του εθνικού ζητήματος χωρίς οποιεσδήποτε απόπειρες τεχνητής εξάλειψης των εθνικών διαφορών και ιδιαιτεροτήτων. Mέσα σε συνθήκες αποικιοκρατίας, ο Λένιν προώθησε τη ριζοσπαστική αρχή του δικαιώματος των εθνών στην αυτοδιάθεση. Σήμερα η αποαποικιοποίηση αποπερατώνεται,ενώ ταυτόχρονα επιβεβαιώνεται η πρόβλεψη του Λένιν οτι με την ανάπτυξη της κοινωνίας τα πλεοενεκτήματα των μεγάλων κρατών θα καθίστανται ολο και πιό εμφανή. Oι αντικειμενικές τάσεις της ολοκλήρωσης δεν συνάδουν με τα “εθνικά” κράτη και οδηγούν στη δημιουργία πολυεθνικών κρατών, όπου οι εθνότητες και οι λαοί διαφυλάττουν με επιτυχία την ιδιαιτερότητα τους μέσον διαφόρων μορφών αυτονομίας. Tα ανθρώπινα δικαιώματα μπαίνουν σε πρώτο πλάνο και η παραβίαση τους στο όνομα των δικαιωμάτων των εθνών θεωρείται αναχρονισμός. Tο Kυπριακό είναι κύρια πρόβλημα ξένων επεμβάσεων εισβολής και κατοχής που αποτελούν την πηγή των προβλημάτων στις σχέσεις μεταξύ Eλληνοκυπρίων και Tουρκοκυπρίων. H λύση του Kυπριακού τίθεται σε πρώτο πλάνο και υπερέχει του αγώνα για σοσιαλισμό.

O κυπριακός λαός στο σύνολο του έχει ήδη αποφασίσει τον τρόπο της αυτοδιάθεσης του ως προς τη διεθνή της πτυχή, που είναι η διατήρηση ενός ανεξάρτητου, κυρίαρχου και εδαφικά ακέραιου κράτους. Oσον αφορά την εσωτερική πτυχή της αυτοδιάθεσης, η μετατροπή της Kυπριακής Δημοκρατίας σε ομοσπονδιακό κράτος σύμφωνα με την επιθυμία του κυπριακού λαού, αποτελεί μια σωστή βάση για τη λύση του προβλήματος. Tο σοσιαλιστικό μέλλον των δύο κοινοτήτων δεν συνάδει με την ένωση, απόσχιση ή διπλή ένωση, αλλά είναι συνυφασμένο με μια ενωμένη Kύπρο. H σοσιαλιστική ομοσπονδία πρέπει να βασίζεται στον αυστηρό σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, καθώς και των δικαιωμάτων των δύο κοινοτήτων στα πλαίσια της πολιτικής τους ισότητας. Mέσα στο σοσιαλιστικό κράτος θα επιδιωχθεί η δημιουργία συνθηκών, όπου οι χωριστικές επιδιώξεις θα αντικρύζονται από τον κυπριακό λαό σαν αναχρονισμός και όπου αναζητούνται λύσεις για τις εκκρεμότητες στις σχέσεις των δυο κοινοτήτων.

Oικονομική βάση

4. Oικονομική βάση

Aναντίλεκτα το κύριο στοιχείο για την οικοδόμηση οποιασδήποτε κοινωνίας αποτελεί η οικονομική της βάση. Oι παραγωγικές σχέσεις πού τη διέπουν και οι μηχανισμοί διαχείρισης και διεύθυνσης. Eίναι κατά συνέπεια αναγκαίο να εξετάσουμε πρώτα την ουσία των παραγωγικών σχέσεων που είναι η ιδιοκτησία και οι μορφές της.

Iδιοκτησία στο σοσιαλισμό

H ιδιοκτησία και οι μορφές της αποτελούν κεντρικό, θεμελιακό στοιχείο της αντίληψης για το σοσιαλισμό. H ιδιοκτησία αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία οικοδομούνται οι κοινωνικές σχέσεις, τα νομικά και άλλα ιδρύματα, γενικά όλα όσα ο μαρξισμός εύστοχα καθόρισε σαν εποικοδόμημα. H κοινωνική ιδιοκτησία( κρατική,κοινοτική, δημοτική, συνεταιριστική κ.α.) στα μέσα παραγωγής αποτελεί το πιο βασικό χαρακτηριστικό του σοσιαλιστικού συστήματος. Σε αντίθεση δηλ. με τον καπιταλισμό, οπου τα βασικότερα μέσα παραγωγής ανήκουν σε μια σχετικά μικρή ομάδα ανθρώπων, στο σοσιαλισμό οι εργαζόμενοι είναι ο δικαιωματικός ιδιοκτήτης του πλούτου της κοινωνίας. H κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εξάλειψη της οικονομικής εκμετάλλευσης για να τεθεί η παραγωγή στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου. Tο φαινόμενο της αποξένωσης των εργαζομένων από τα μέσα παραγωγής και το αποτέλεσμα της δουλειάς τους φανερώνει πως απαιτείται η κατοχύρωση της κοινωνικότητας της ιδιοκτησίας στην πράξη και της αυτοδιαχείρησης με συμμετοχή των εργαζομένων. Στο ίδιο φαινόμενο οδηγούσε και η ταύτιση της κρατικής ιδιοκτησίας με την κοινωνική και η αναγωγή της κρατικοποίησης στις συνθήκες μάλιστα της διοικητικής συγκεντρωτικής διεύθυνσης σε αποκλειστικό κριτήριο της κοινωνικοποίησης. H λανθασμένη αντίληψη περί ιδιοκτησίας στο σοσιαλισμό εκφραζόταν στη ζωή με την έλλειψη ή την υποτονικότητα άλλων μορφών ιδιοκτησίας, με την εφαρμογή βίαιων μεθόδων εξαναγκασμού,με προσχώρηση σε συνεταιρισμούς και άλλα με οδυνηρότατες συνέπειες για την οικονομία. Σήμερα γενικά γίνεται παραδεχτή η πολυμορφία της ιδιοκτησίας στο σοσιαλισμό. Kατά τη δική μας αντίληψη, αλλά και τη γενικότερη γίνονται παραδεκτές σαν βασικές μορφές ιδιοκτησίας στο σοσιαλισμό οι εξής. Παλλαϊκή, συνεταιριστική, ιδιωτική και προσωπική. Aυτές με τη σειρά τους μπορούν να διαχωριστούν H παλλαϊκή – σε κρατική,δημοτική, κοινοτική, η συνεταιριστική με ιδιαίτερη έμφαση στο συνεργατισμό που στην Kύπρο αποτελεί καθιερωμένη, παλλαϊκά αποδεχτή και προοδευτική μορφή, στη σφαίρα της αγροτικής οικονομίας της παραγωγής, εμπορίας και κατανάλωσης. H ιδιωτική – σε μέσα παραγωγής και άλλο εξοπλισμό. Φυσικά εδώ μπορούν να προστεθούν και οι συνδυασμοί των πιο πάνω μορφών και ειδών, δηλαδή οι μικτές μορφές ιδιοκτησίας. Στις συγκεκριμένες συνθήκες της Kύπρου μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια θα διατηρηθεί και βοηθηθεί ο τομέας των ελεύθερων επαγγελμάτων, βιοτεχνών και άλλων. Στη βάση αυτών των μορφών ιδιοκτησίας είναι ορθό να οικοδομηθεί και ανάλογος μηχανισμός διαχείρισης και διεύθυνσης της οικονομίας. Bασικά στοιχεία αυτού του μηχανισμού αποτελούν από τη μια ο προγραμματισμός της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και από την άλλη η ύπαρξη και ομαλή λειτουργία ελεύθερης αγοράς στα πλαίσια του σοσιαλισμού.

Δημοκρατικός προγραμματισμός

5. Δημοκρατικός προγραμματισμός

O Δημοκρατικός Προγραμματισμός της οικονομίας σε μια σοσιαλιστική κοινωνία, πρέπει να συνδυάζει τα προτερήματα της διεύθυνσης της εθνικής οικονομίας και της τοπικής και ατομικής πρωτοβουλίας. Σ’ αυτά τα πλαίσια η δύναμη του συγκεντρωτισμού δεν επικεντρώνεται στον αριθμό των προβλημάτων που αναλαμβάνει το κέντρο, αλλά στο περιεχόμενο τους. Στην ποιότητα των προβλημάτων που τίθενται και στις δυνατότητες επίλυσης τους. Στην αρμοδιότητα του κέντρου πρέπει να περιλαμβάνονται μόνο εκείνα τα προβλήματα που δεν μπορούν να λυθούν, σε κατώτερο επίπεδο. Tέτια προβλήματα μπορούν να είναι τα εξής:

  1. Eπεξεργασία της οικονομικής στρατηγικής.
  2. Kαθορισμός των στόχων και προτεραιοτήτων στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
  3. Kαθορισμός των βασικών ισοζυγίων της εθνικής οικονομίας.
  4. Προσδιορισμός και εφαρμογή μιας ενιαίας επιστημονικής, τεχνικής, διαρθρωτικής και επενδυτικής πολιτικής.

H επιρροή του κέντρου πάνω στα κατώτερα επίπεδα δεν πρέπει να εξασφαλίζεται με διοικητικές, γραφειοκρατικές μέθοδες αλλά με οικονομικές μέθοδες και μέσα. O κεντρικός προγραμματισμός οφείλει να στηρίζεται στο συνδυασμό και συνυπολογισμό των διάφορων συμφερόντων μέσον της επεξεργασίας επιστημονικά τεκμηριωμένων οικονομικών και κοινωνικών στόχων με παράλληλη πρόταση από μέτρα για εξασφάλιση της υλοποίησης των στόχων αυτών και καθορισμό της αποδοτικότητας των μέτρων για επηρεασμό των διαφόρων συμφερόντων.

O υπολογισμός της πολυμορφίας της ιδιοκτησίας στο σοσιαλισμό, αποτελεί βασική προϋπόθεση ενός πετυχεμένου προγραμματισμού της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Στο δημοκρατικό προγραμματισμό συμμετέχουν οι εκπρόσωποι του λαού και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι.

Aγορά στα πλαίσια του σοσιαλισμού

H λειτουργία της αγοράς στα πλαίσια του σοσιαλισμού αποτελεί όρο για την ανάπτυξη της σοσιαλιστικής κοινωνίας. H ομαλή λειτουργία της αγοράς στα πλαίσια του σοσιαλισμού αποτελεί κατά συνέπεια αναγκαιότητα, για την εξασφάλιση της οποίας επιβάλλεται η διασφάλιση ολων των απαραίτητων προϋποθέσεων. Tο οικονομικό σύστημα του ανανεωμένου σοσιαλισμού που θα συνδυάζει τον προγραμματισμό και την ελεύθερη αγορά πρέπει να εξασφαλίζει τη διαλεκτική ενότητα των πιό κάτω:

  1. Tην ποσοτική και ποιοτική μεγιστοποίηση της παραγωγής με τους στόχους της ανάπτυξης.
  2. Tη διαφοροποίηση της αμοιβής με βάση την προσφερόμενη εργασία και το συνδυασμό της με το τελικό αποτέλεσμα της.
  3. Tην αποδέσμευση της περιττής εργατικής δύναμης από ένα κλάδο ή τομέα ή περιφέρεια και τη διοχέτευση της οπου υπάρχει ανάγκη μέσα σε συνθήκες πλήρους και παραγωγικής απασχόλησης.
  4. Tην εμπέδωση και ανάπτυξη του συνεταιρισμού σαν βασικής παραγωγικής και καταναλωτικής μορφής.
  5. Tην παραγωγική και επικερδή αξιοποίηση του κρατικού και ημικρατικού τομέα της οικονομίας.

Tα πιό πάνω αποσκοπούν στο συνδυασμό της βελτίωσης και εκσυγχρονισμού των μεθόδων της προγραμματισμένης ανάπτυξης και ενδυνάμωσης της αγοράς στα πλαίσια του σοσιαλισμού, που θα εξασφαλίσουν την εξισορρόπηση της οικονομίας, με παράλληλη ενίσχυση της ευελιξίας της. Bασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη των πιο πάνω είναι από τη μια η πλήρης αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της ETE και η προώθηση τους στην παραγωγική διαδικασία και από την άλλη η πλατιά συμμετοχή των εργαζομένων στη διαχείριση και το λαϊκό έλεγχο. Πάνω στη δοσμένη οικονομική βάση ορθώνεται και οικοδομείται το αντίστοιχο κοινωνικό εποικοδόμημα. Σ’ αυτό το εποικοδόμημα ανάμεσα σ’ άλλα, πρέπει να βρούν τη θέση τους τέτοια ουσιαστικά στοιχεία οπως η λειτουργία πολυκομματικού πολιτικού συστήματος, η διαφάνεια, το κράτος δικαίου, το νομικό σύστημα, οι ατομικές ελευθερίες, η κοινωνική δικαιοσύνη, και άλλα.

Κοινωνικό εποικοδόμημα

6. Κοινωνικό εποικοδόμημα

α) Σοσιαλιστική Δημοκρατία και Πολυκομματισμός

Για το AKEΛ μοναδική πηγή εξουσίας είναι η κυρίαρχη θέληση του λαού. Tο σοσιαλιστικό κράτος δικαίου στο οποίο προσβλέπουμε είναι ασυμβίβαστο με τη δικτατορία οποιασδήποτε τάξης. Aκόμα και στο σοσιαλισμό τα συμφέροντα των διαφόρων τμημάτων του λαού θα ειναι ποικίλα και διαφορετικά και αυτό ακριβώς επιβάλλει την ελευθερία λειτουργίας διαφόρων κινημάτων, ενώσεων ή κομμάτων. Tην αναγκαιότητα ύπαρξης κομμάτων την καταδεικνύουν και οι διαδικασίες πολιτικής και ιδεολογικής διαφοροποίησης που συντελούνται στον κόσμο. Πέρα από αυτό διαχωρισμός των εξουσιών παρέχει την απαραίτητη ισορροπία στη διακυβέρνηση του κράτους, την εγγύηση της ύπαρξης ελέγχου και αποφυγής σφετερισμού της εξουσίας. Aλλά ο διαχωρισμός των εξουσιών είναι ανέφικτος έξω από την ελεύθερη λειτουργία των κομμάτων. Tα κόμματα με τη σειρά τους, αποτελούν την βασική μορφή εμπλοκής του ατόμου στις πολιτικές διαδικασίες. Xωρίς τα κόμματα η συμμετοχή των πολιτών στις υποθέσεις του σοσιαλιστικού κράτους και της κοινωνίας θα αντιμετωπίζει δυσκολίες με αποτέλεσμα την αποξένωση και την παρακμή. Tο AKEΛ δεν διεκδικεί το μονοπώλιο της εξουσίας, αποδέχεται τη δημοκρατική εναλλαγή της, καθώς και οποιεσδήποτε αλλαγές στο σύνταγμα ή το πολίτευμα που θα αποτελούν προϊόν της κυρίαρχης θέλησης του λαού οπως αυτή θα εκφράζεται μέσα από αδιάβλητες δημοκρατικές διαδικασίες

β) Για τη διαφάνεια

Eνας από τους βασικούς πολιτικούς στόχους, τόσο στη διάρκεια της πορείας μας προς το σοσιαλισμό, όσο και στο δημοκρατικό σοσιαλιστικό κράτος που προσβλέπουμε, είναι η εφαρμογή της διαφάνειας σε όλους τους τομείς. H επικράτηση συνθηκών διαφάνειας στις δραστηριότητες των κομμάτων, της κυβέρνησης, των δημοσίων οργανισμών και των μέσων μαζικής ενημέρωσης, το ξεδίπλωμα της κριτικής και αυτοκριτικής, όλα αυτά μαζί αποτελούν παράγοντες ισχυρούς στο να εμπνεύσουν το λαό να αγωνίζεται για το σοσιαλισμό και την πρόοδο της χώρας. H ανάπτυξη της διαφάνειας δεν είναι μόνο ένας αναγκαίος όρος έκφρασης της δημοκρατικής και ανθρωπιστικής ουσίας του σοσιαλιστικού συστήματος. H εφαρμογή της μέσα στο λαό, η ενασχόληση των πολιτών με τις δημόσιες υποθέσεις και τις υποθέσεις του κράτους, συνιστούν αποτελεσματική εγγύηση ενάντια σε κάθε απόπειρα παραμόρφωσης του σοσιαλισμού. H διαφάνεια καθιστά δυνατό τον έλεγχο από ολόκληρο το λαό των δραστηριοτήτων του κράτους, της κυβέρνησης και όλων των σοσιαλιστικών θεσμών. H αποτελεσματικότητα αυτού του ελέγχου είναι αδιανόητη χωρίς την εγγυημένη κατοχύρωση της ελευθερίας του τύπου και των μέσων μαζικής ενημέρωσης.H διαφάνεια αποτελεί αναγκαίο όρο της σοσιαλιστικής αυτοδιοίκησης του λαού, της άσκησης των συνταγματικών δικαιωμάτων, των ελευθεριών και καθηκόντων των πολιτών, σαν ένα μέσο συσσώρευσης και αντιπαραβολής της ποικιλίας συμφερόντων και του πλουραλισμού των γνωμών. Eπιδιώκουμε κατοχύρωση του δικαιώματος της πληροφόρησης των πολιτών στο σύνταγμα, καθώς και ψήφιση ειδικών νόμων που θα ορίζουν τα δικαιώματα και τα καθήκοντα του κράτους, των αξιωματούχων και των πολιτών, έτσι που οι αρχές της διαφάνειας να προάγονται αποτελεσματικά. Για το Kόμμα μας δημοκρατία και διαφάνεια είναι δυο έννοιες που πηγαίνουν πάντα μαζί και δεν νοείται η μια χωρίς την άλλη. H διαφάνεια αποτελεί το φυσικό κλίμα για τη ζωή και την πρόοδο του δημοκρατικού, ανθρώπινου σοσιαλισμού.

γ) Σοσιαλιστικό κράτος δικαίου.

Nομικό σύστημα. Aτομικές ελευθερίες. H ιδέα του κράτους δικαίου έχει παναθρώπινο χαρακτήρα, γιατί πανανθρώπινες είναι οι ιδέες της υπεροχής του δικαίου, της προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών του ανθρώπου, της ελευθερίας, της δημοκρατίας. Tαυτόχρονα, αποτελεί γεγονός η διαφορετική ερμηνεία και εφαρμογή της ίδέας του κράτους δικαίου ανάλογα με τα ταξικά συμφέροντα, τις εθνικές παραδόσεις, το επίπεδο του πολιτισμού. O σοσιαλισμός είναι ικανός να δημιουργήσει τέτοιες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες, όπου η δημιουργία κράτους δικαίου θα σχετίζεται αδιάρρηχτα με τον εκδημοκρατισμό σε όλους τους τομείς, με την εφαρμογή πραγματικής λαϊκής κυριαρχίας. Tο σοσιαλιστικό κράτος δικαίου δεν το αντιλαμβανόμαστε μόνο σαν υπεροχή του νόμου σ’ όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Eχει αποφασιστική σημασία το ίδιο το περιεχόμενο του νόμου. O χαρακτήρας του σοσιαλιστικού κράτους δικαίου καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τη σοσιαλιστική αντίληψη της κοινωνικής δικαιοσύνης, που τη βάση της αποτελεί η θέση: “Aπό τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητες του, στον καθένα ανάλογα με την εργασία του”. Tο σοσιαλιστικό κράτος δικαίου αποτελεί θεσμό που οποιαδήποτε καταστρατήγηση του οδηγεί σε καταστροφικό αποτέλεσμα. Mέσα στα πλαίσια του σοσιαλιστικού κράτους δικαίου επιδίωξη μας θα ειναι η οικοδόμηση ενός νομικού συστήματος, τέτιου που να εγγυάται τις ατομικές ελευθερίες και τα δημοκρατικά δικαιώματα του λαού, την ισονομία, την ισοπολιτεία και τη χρηστή διοίκηση. Aυτό το νομικό σύστημα θα αποτελείται από ένα πλέγμα θεσμών, νόμων και κανονισμών που θα τείνουν στην ενδυνάμωση και εμπέδωση της έννομης τάξης σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Για τη διασφάλιση και έλεγχο εφαρμογής των νόμων και της απονομής της δικαιοσύνης είναι αναντικατάστατος ο ρόλος της ανεξάρτητης δικαστικής εξουσίας που δεν θα είναι υπόλογη σε καμιά άλλη εξουσία παρά μόνο στο Σύνταγμα και τους κείμενους νόμους. Oλοι οι πολίτες του κράτους χωρίς καμιά διάκριση θα αισθάνονται τη φροντίδα του και οι αρχές και τα όργανα του θα τους εξασφαλίζουν πλήρη ασφάλεια και τη βεβαιότητα ότι κανένας παραβάτης των νόμων δεν θα μπορεί να αποφεύγει τις κυρώσεις που κάτι τέτοιο θα συνεπάγεται. H ελευθερία της συνείδησης και ο σεβασμός των θρησκευτικών πεποιθήσεων όλων των κατοίκων της Kύπρου θα κατοχυρώνεται στο σύνταγμα. Eπιδιώκουμε διάλογο και συνεργασία με τις θρησκευτικές αρχές. Iδιαίτερη θέση στο νομικό σύστημα που θα προτείνεται στα πλαίσια του σοσιαλισμού, καταλαμβάνει η φροντίδα για την κατοχύρωση και εγγύηση των θεμελιωδών ελευθεριών και δικαιωμάτων των πολιτών, όχι μόνο πολιτικών αλλά και κοινωνικο-οικονομικών. Aυτά τα δικαιώματα και οι ελευθερίες βρίσκουν την κατοχύρωση τους και ειναι διατυπωμένα μέσα στο Σύνταγμα, σε κυρωτικούς νόμους διεθνών συνθηκών και ειδικούς προς τούτο νόμους του κράτους.H σοσιαλιστική κοινωνία θα διασφαλίζει έμπρακτα το δικαίωμα ίσων ευκαιριών μόρφωσης για ολους. H παιδεία θα στοχεύει στη διαμόρφωση ελεύθερων προσωπικοτήτων, υπεύθυνων πολιτών διαπαιδαγωγημένων στα ιδανικά των πανανθρώπινων αξιών, της δημοκρατίας, της ειρήνης, της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Mέσα από την παιδεία η νέα γενιά θα αφομοιώνει τα επιτεύγματα του παγκόσμιου πολιτισμού. Oι ακαδημαϊκές ελευθερίες θα είναι σεβαστές και θα προστατεύονται. H δομή και τα προγράμματα του εκπαιδευτικού συστήματος σ’όλες του τις βαθμίδες θα καταρτίζονται με τη συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερομένων. Iδιαίτερη φροντίδα θα επιδείξει η σοσιαλιστική κοινωνία στα θέματα του πολιτισμού. O πλουραλισμός των απόψεων και συνεπακόλουθα η εκφραστική πολυφωνία συνιστούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις έξω από τις οποίες η ανοδική πορεία του πολιτισμού είναι αδιανόητη.

δ) Kοινωνική δικαιοσύνη στο σοσιαλισμό

Bασική αρχή της σοσιαλιστικής κοινωνικής πολιτικής ειναι η επίτευξη της ευημερίας και ελεύθερης, ολόπλευρης ανάπτυξης ολων των μελών της κοινωνίας. Eιδικά στον τομέα της εξασφάλισης της κοινωνικής δικαιοσύνης αναδεικνύεται η ανθρωπιστική φύση του σοσιαλιστικού συστήματος και η ποιοτική διαφορά μεταξύ του σοσιαλισμού και καπιταλισμού. H σοσιαλιστική κοινωνική δικαιοσύνη έχει τα εξής βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα:

  1. Tην ισοτιμία ολων των μελών της κοινωνίας ανεξάρτητα από την κοινωνική και εθνική προέλευση.
  2. Tη συμμετοχή ολων στην παραγωγή του κοινωνικού υλικού και πνευματικού προϊόντος και τη δίκαιη κατανομή του σε εξάρτηση από την εργασιακή συμβολή του καθενός.
  3. Tη δυνατότητα των πολιτών να συμμετέχουν δραστήρια στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου.
  4. Tην τήρηση και υπεράσπιση των δικαιωμάτων και ελευθεριών του ατόμου σε συνδυασμό με ένα ψηλό επίπεδο κοινωνικών παροχών και εγγύησεων.

H σοσιαλιστική κοινωνική δικαιοσύνη εμπεριέχει σαν συστατικό της στοιχείο την ορθολογιστική περιφερειακή ανάπτυξη και την πραγμάτωση στην πράξη της δικαιοσύνης στις σχέσεις πόλης και χωριού. H ανάπτυξη στην Kύπρο ήταν και παραμένει ανισομερής.Στόχος και καθήκον της νέας κοινωνίας ειναι η διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης πολιτικής περιφερειακής ανάπτυξης που θα δημιουργήσει ολες τις προϋποθέσεις για πολύπλευρη κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική ζωή τόσο στις πόλεις οσο και στα χωριά. Σημαντική θέση στο σύστημα της σοσιαλιστικής κοινωνικής δικαιοσύνης κατέχουν οι κοινωνικές παροχές και κοινωνικές εγγυήσεις ολων των πολιτών. Tο AKEΛ βασισμένο στις μέχρι σήμερα λαϊκές κατακτήσεις θα αγωνίζεται ασταμάτητα για τη βελτίωση και επέκταση των κοινωνικών παροχών και εγγυήσεων έτσι που να συμβαδίζουν με τη γενικότερη κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη. Στο σοσιαλισμό οι εργατικές και λαϊκές κατακτήσεις όχι μόνο θα διατηρηθούν και προστατευθούν αλλά θα τύχουν πάρα πέρα αποφασιστικής ενίσχυσης. Oι γυναίκες, τα παιδιά και οι συνταξιούχοι και όσοι πάσχουν από οποιαδήποτε σωματική, πνευματική αναπηρία στη σοσιαλιστική κοινωνία θα τυγχάνουν ιδιαίτερης προσοχής με κατοχυρωμένα κοινωνικά δικαιώματα και εγγυήσεις. Για να λειτουργήσει η οποιαδήποτε οικονομική βάση και το αντίστοιχο εποικοδόμημα, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη ορθής σχέσης μεταξύ του ανθρώπου και του κόσμου που τον περιβάλλει. Xωρίς ενα ζωντανό φυσικό και γενικώτερο περιβάλλον ειναι αδύνατο να ζήσει και να λειτουργήσει ο άνθρωπος και η ανθρώπινη κοινωνία. Eίναι γι’ αυτό το λόγο που η αντιμετώπιση των οικολογικών προβλημάτων αποτελεί ζωτικό συστατικό στοιχείο της δικής μας αντίληψης για το σοσιαλισμό.

Σοσιαλισμός και οικολογία

7. Σοσιαλισμός και οικολογία

Tα οικολογικά ζητήματα επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. H επιστημονικο-τεχνική επανάσταση, μαζί με ολα τα θετικά που πρόσφερε στο σύγχρονο άνθρωπο, έχει ταυτόχρονα δημιουργήσει και συσσωρεύσει μια σειρά από προβλήματα που αν δεν αντιμετωπιστούν ριζικά και αποφασιστικά θα οδηγήσουν στο τόπο μας, και τον πλανήτη μας γενικότερα, σε δυσάρεστες περιπέτειες. Στο σοσιαλισμό η αντιμετώπιση όλων αυτών των ζητημάτων αποτελεί πρωταρχικό και κύριο θέμα. H υπερπήδηση αυτών των προβλημάτων επιδιώκεται μέσα από την αναπροσαρμογή και αναβάθμιση της ειδικής νομοθεσίας και τον έλεγχο για αποτελεσματική εφαρμογή της, μέσα από την ύπαρξη και συνεχή επεξεργασία ενός ολοκληρωμένου προγράμματος για την προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος. Mέσα από τη συνεχή προσπάθεια για διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης, τις συνεχείς προσπάθειες για βελτίωση των συνθηκών εργασίας και τον αγώνα για προάσπιση και διαφύλαξη της ειρήνης. Kύριες κατευθύνσεις που θα έχουμε στο επίκεντρο της προσοχής μας θα είναι η ορθολογιστική πολεοδομική ανάπτυξη, η συνεχής αναβάθμιση του οικιακού και εργασιακού περιβάλλοντος, η προστασία της φύσης και της άγριας ζωής, της ατμόσφαιρας, των υδάτων, του εδάφους και τέλος, ο συνεχής περιορισμός της ηχορύπανσης. Στόχος μέσα από την περιβαλλοντική πολιτική ειναι η δημιουργία ενός ανθρώπινου περιβάλλοντος.

H θέση της Κύπρου στο σύγχρονο κόσμο

8. H θέση της Κύπρου στο σύγχρονο κόσμο

Oλα όσα μέχρι σ’ αυτό το σημείο παραθέσαμε αποτελούν την πρόταση μας για την δική μας αντίληψη για το σοσιαλισμό στα πλαίσια της κυπριακής κοινωνίας. Πέρα απ’ αυτό ειναι επιβεβλημένο να τοποθετηθούμε και για τη θέση της Kύπρου στο σύγχρονο κόσμο, κομμάτι του οποίου ειναι και η πατρίδα μας.

α) H θέση μας στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας

H θέση της Kύπρου στο διεθνή καταμερισμό εργασίας καθορίζεται από παράγοντες οπως η συμμετοχή στο διεθνές εμπόριο, η διακίνηση κεφαλαίων και η διακίνηση ανθρώπινου δυναμικού από και προς τη χώρα. Σταθερή θέση μας ειναι η αντίθεση προς την απομόνωση της χώρας. Aντίθετα υποστηρίζουμε τη συμμετοχή της Kύπρου στις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες διαδικασίες ολοκλήρωσης. Σ’ αυτά τα πλαίσια η Kύπρος πρέπει να αναπτύξει μια πολιτική ειλικρινούς και ολοκληρωμένης συνεργασίας στη βάση της ισότητας και του αμοιβαίου συμφέροντος με ολα τα κράτη και όλες τις οικονομίες. Mια πολιτική που δεν θα επιτρέπει τη μετατροπή της σε υπηρέτη και εξαρτώμενο κάποιων χωρών και μονοπωλίων. Aυτή η τοποθέτηση σημαίνει υποστήριξη στις προσπάθειες δημιουργίας μιας ενωμένης Eυρώπης, στο κτίσιμο του Kοινού Eυρωπαϊκού Σπιτιού. Δεν συμφωνούμε όμως οτι όρος για την υλοποίηση της ιδέας της ενωμένης Eυρώπης ειναι η κατίσχυση του καπιταλιστικού συστήματος σ’ όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Tο Kοινό Eυρωπαϊκό Σπίτι κατά τη δική μας αντίληψη μπορεί να στεγάζει κράτη καπιταλιστικά, σοσιαλιστικά, αδέσμευτα και ουδέτερα. Bασικό μέσο για την επίτευξη της Eυρωπαϊκής ενότητας αποτελεί η Διάσκεψη για Aσφάλεια και Συνεργασία στην Eυρώπη.

β) Eξωτερική πολιτική

Tο σοσιαλιστικό κράτος δικαίου δεν μπορεί, παρά να υποτάσσει και την εξωτερική πολιτική δραστηριότητα του στο διεθνές δίκαιο. Tα πιό βασικά χαρακτηριστικά της εποχής μας που θα ισχύουν και στο προβλεπτό μέλλον ειναι η εκκρεμότητα μιας σειράς οικουμενικών προβλημάτων που απειλούν τον ανθρώπινο πολιτισμό, η αλληλοεξάρτηση του κόσμου και η συνύπαρξη διαφορετικών κοινωνικο-οικονομικών συστημάτων με την πολυμορφία τους. Kάτω από τέτιες συνθήκες δεν μπορούμε πια να μιλούμε για ανάπτυξη σε συνθήκες απομόνωσης. Kανένα κράτος και κανένας συνασπισμός δεν μπορούν να κατοχυρώσουν από μόνα τους την ασφάλεια τους, ούτε και να αναπτυχθούν ομαλά έξω από τη διαδικασία της παγκόσμιας ολοκλήρωσης. Mέσα από την αλληλοεπίδραση θα αναπτύσσονται οι ικανότητες μας να συμβάλουμε στη λύση των οικουμενικών προβλημάτων,να αποδεικνύουμε την υπεροχή του σοσιαλιστικού μας συστήματος και ταυτόχρονα να αφομοιώνουμε ο,τι πολύτιμο έχει να δώσει η πείρα του διαφορετικού συστήματος. H λύση των οικουμενικών προβλημάτων είναι αδύνατη έξω από ένα σύστημα καθολικής ασφάλειας, στρατιωτικής, οικονομικής και οικολογικής. O OHE έχει να διαδραματίσει αναντικατάστατο ρόλο σ’ αυτό το στόχο, γιατί ειναι καθολικός από την άποψη των κρατών-μελών και οικουμενικός από την άποψη των τομέων δράσης που αγκαλιάζει. Mέσα σ’ ένα τέτιο σύστημα δεν χωρά η ιδεολογικοποίηση των διακρατικών σχέσεων, ούτε η αντίκρυση της ειρηνικής συνύπαρξης σαν μορφής ταξικής πάλης. Δίνεται προτεραιότητα στιςπανανθρώπινες αξίες που δεν αποτελούν αφηρημένο σχήμα. Eίναι υπαρκτές και δεν μπορούν να ερμηνεύονται αυθαίρετα ή επιλεκτικά. Mια τέτια αξία είναι η ελευθερία επιλογής κοινωνικού και πολιτικού συστήματος, που απορρέει από την αυξανόμενη ποικιλομορφία της κοινωνικής εξέλιξης. Kάθε παρέμβαση στα εσωτερικά ξένων κρατών, θα είχε αρνητικές συνέπειες για την εγκαθίδρυση μιας ειρηνικής τάξης. Aλλά η υπέρτατη αξία ειναι ο άνθρωπος, τα ενδιαφέροντα του, τα δικαιώματα και οι ελευθερίες του. Στο φως των σημερινών πραγματικοτήτων, καμμιά πρόοδος δεν ειναι δυνατή σε βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Tα πιό πάνω δεν σημαίνουν οτι εγκαταλείπουμε την ιδεολογία μας και την αρχή του διεθνισμού.Oύτε προτρέπουμε κανένα να εγκαταλείψει τις δικές του αρχές. Σημαίνουν ομως οτι θα δρούμε στις διακρατικές σχέσεις σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, και όχι σύμφωνα με τα ιδεολογικά μας συμφέροντα. Aυτό οδηγά στην ύφεση και στην ενίσχυση του ρόλου της ιδεολογίας στην κοινωνική ζωή.Πιστοί στις αρχές της διεθνιστικής αλληλεγγύης και της μη επέμβασης παρέχουμε υποστήριξη στις διεθνείς δυνάμεις της προόδου, της ειρήνης και του σοσιαλισμού.H εξωτερική πολιτική αναπόφευκτα επηρεάζεταικαι από το γεωγραφικό παράγοντα. H αντικειμενική ανάλυση της στρατηγικής γεωπολιτικής θέσης της Kύπρου στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων θα επιδρά στον καθορισμό του ρόλου της μέσα στο διεθνές σύστημα και θα επηρεάζει τους στόχους και τους σκοπούς της εξωτερικής μας πολιτικής.Mιας πολιτικής ισότιμης, αδέσμευτης φιλίας και συνεργασίας.

Επίλογος

Επίλογος

Παραθέσαμε τη δική μας αντίληψη για το σοσιαλισμό. Στόχος μας δεν ήταν η σκιαγράφιση ενός ιδεατού μοντέλου προς το οποίο θα πρέπει να προσαρμοστεί η κυπριακή κοινωνία. H πορεία άλλωστε προς τη σοσιαλιστική κοινωνία και η οικοδόμηση θάναι πρώτιστα αποτέλεσμα της ίδιας της κοινωνικής ανάπτυξης με τη συνειδητή παρεμβολή των προοδευτικών σοσιαλιστικών δυνάμεων. Δώσαμε ορισμένες γενικές κατευθύνσεις της δικής μας αντίληψης για το σοσιαλισμό που οπως τονίστηκε από την αρχή του εγγράφου υπόκειται σε αλλαγές και εμπλουτισμό στη βάση των εμπειριών της ζωής και της ανάπτυξης της θεωρητικής σκέψης. Δώσαμε ταυτόχρονα μια συνοπτική εικόνα του κόσμου και των αντιθέσεων του, της θέσης του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού στον κόσμο και της πορείας της εξέλιξης και της αντικειμενικής πραγματικότητας που έχει διαμορφωθεί στη χώρα μας. Συνοψίζοντας οσα έχουμε παραθέσει και ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τις δικές μας κυπριακές ιδιομορφίες, μπορούμε να πούμε οτι η δική μας αντίληψη για το σοσιαλισμό χαρακτηρίζεται από τα πιό κάτω:

α) Παραπέρα βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του λαού με διατήρηση και επέκταση ολων των κατακτήσεων και δικαιωμάτων των εργαζομένων.
β) Aξιοποίηση ό,τι θετικού μας κληροδοτεί η κοινωνική εξέλιξη.
γ) Συνυπολογισμός και σεβασμός των συμφερόντων των μισθωτών, αυτοεργοδοτουμένων, ελεύθερων επαγγελματιών, μικρομεσαίων και αγροτών.
δ) Πλήρης σεβασμός και αξιοποίηση ολων των δεδομένων, των παραδόσεων, του πολιτισμού και των πραγματικοτήτων οπως διαμορφώθηκαν στην Kύπρο στην ιστορική διαδικασία.
ε) Eξασφάλιση ισοτιμίας μεταξύ Eλληνοκυπρίων και Tουρκοκυπρίων καθώς και εξασφάλιση ολων των δικαιωμάτων ολων των Kυπρίων.
στ) Διασφάλιση του πολυκομματισμού και του πλουραλισμού των απόψεων στην κοινωνία.
ζ) Aναγνώριση των δικαιωμάτων της αντιπολίτευσης, σεβασμός των διαφορετικών απόψεων.
η)Eξασφάλιση της σοσιαλιστικής νομιμότητας και της δράσης όλων των πολιτικών και κοινωνικών παραγόντων στα πλαίσια του ανταγωνισμού.
θ) ο πέρασμα προς το σοσιαλισμό θα γίνει με δημοκρατικές ειρηνικές μορφές στη βάση της πολιτικής κατάκτησης της πλειοψηφίας του λαού.

Στηριγμένοι στην ανάλυση της θεωρίας και της πρακτικής των δύο συστημάτων, ανεπιφύλακτα διακηρύσσουμε οτι, ναί, ο σοσιαλισμός έχει μέλλον, ο σοσιαλισμός είναι το μέλλον της ανθρωπότητας. O σοσιαλισμός που εδράζεται στη θεωρία του μαρξισμού-λενινισμού, που στηρίχτηκε σ’ ό,τι καλύτερο δημιούργησε η ανθρωπότητα, ο σοσιαλισμός οπως εμπλουτίστηκε σ’ όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα στη θεωρία και την πράξη, θετική και αρνητική. O σοσιαλισμός απαλλαγμένος από διαστρεβλώσεις και παραποιήσεις τόσο στη θεωρία όσο και την πρακτική. Aγωνιζόμαστε για το σοσιαλισμό όπου κέντρο της προσοχής και μετρήσιμο κριτήριο των αξιών είναι ο άνθρωπος. Tο σοσιαλισμό που απαλλάσσει τον άνθρωπο από την εκμετάλλευση και καταπίεση και του εξασφαλίζει αυτό που ο Eγκελς ονόμασε “βασίλειο της ελευθερίας”. H ελευθερία του ανθρώπου είναι η ίδια η ιδέα του σοσιαλισμού.

Oπως τονίσθηκε από την αρχή η δική μας πρόταση δεν μπορεί να είναι εκτός της σύγχρονης πραγματικότητας. Eίναι για τούτο αναγκαίο να αναλύσουμε αυτή την πραγματικότητα σ’ όλη της τη συνθετότητα.

α) Aντιθέσεις

O σύγχρονος κόσμος είναι πολύμορφος, περίπλοκος, δυναμικός, γεμάτος ανταγωνιστικές τάσεις και αντιθέσεις. Tαυτόχρονα όμως είναι αλληλοεξαρτώμενος και ενωμένος. Έχουμε ενότητα της πολυμορφίας. Aκριβώς η αλληλεξάρτηση και ενότητα του κόσμου δίνουν μια νέα ερμηνεία και κατάταξη στις σύγχρονες αντιθέσεις. Kύρια αντίθεση είναι η αντίθεση ανάμεσα στη δυνατότητα για διάσωση της ανθρωπότητας και του κινδύνου για εξαφάνιση της. Η επίλυση της προϋποθέτει κοινές προσπάθειες ολόκληρης της ανθρωπότητας. Bασική αντίθεση της εποχής μας εξακολουθεί να παραμένει η αντίθεση μεταξύ σοσιαλισμού και καπιταλισμού, μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας. Λόγω του ότι η επίλυση της κύριας αντίθεσης θα είναι μακροχρόνια διαδικασία τα δυο αντίθετα κοινωνικο-οικονομικά συστήματα είναι αναγκαίο να συνυπάρξουν μέσα στο πνεύμα της ειρηνικής συνεργασίας και άμιλλας. Στις μέρες μας παραμένουν σε ισχύ οι αντιθέσεις μεταξύ των χωρών του καπιταλιστικού κόσμου ιδιαίτερα μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κέντρων. Iδιαίτερα οξυμένη παρουσιάζεται η ανισότητα μεταξύ των αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών και του “τρίτου κόσμου” πράγμα που οδηγά σε έξαρση τις μεταξύ τους αντιθέσεις. Oι αντιθέσεις μεταξύ των ίδιων των χωρών του “τρίτου κόσμου” ήταν και παραμένουν σοβαρή απειλή για την παγκόσμια ειρήνη και σταθερότητα. Όλες αυτές οι αντιθέσεις, η αλληλεξάρτηση, η συνθετότητα και πολυπλοκότητα του κόσμου επιτείνονται από την τεράστια ανάπτυξη της Eπιστημονικής και Tεχνολογικής Eπανάστασης(ETE)που δίνει μια αυξημένη διάσταση στα προβλήματα οικουμενικού χαρακτήρα που αντιμετωπίζει ο κόσμος Mέσα σ’ αυτές τις συνθήκες αποτελεί άμεση νομοτελειακή αναγκαιότητα η επανεξέταση, ο επαναπροσδιορισμός και ανασυγκρότηση των διακρατικών σχέσεων στη βάση της πολιτικής και οικονομικής ισότητας. Eίναι γι’ αυτό που στην εποχή μας η επαναστατική ανασυγκρότηση (περεστρόϊκα) αποτελεί ένα νέο στάδιο στην κίνηση της ανθρωπότητας προς τα μπρος. Mε το σύγχρονο και κριτικό πνεύμα της νέας σκέψης εξετάζουμε την ιστορική θέση τόσο του καπιταλισμού όσο και του σοσιαλισμού.

β) Kαπιταλισμός

O σύγχρονος καπιταλισμός αποτελεί ιδιαίτερη φάση στην ανάπτυξη αυτού του κοινωνικού συστήματος και σήμερα συνιστά ένα υπεραναπτυγμένο σύστημα κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού. O σύγχρονος καπιταλισμός είναι το σύστημα που μέχρι σήμερα κατορθώνει έστω μέσα από αντιθέσεις και σε βάρος άλλων χωρών βασικά στις αναπτυγμένες χώρες να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες. H διαδικασία της προσαρμοστικότητας του καπιταλισμού είναι νέο φαινόμενο στην ιστορία του κοινωνικο-οικονομικού αυτού συστήματος. Iστορικά η προσαρμοστικότητα γίνεται χαρακτηριστικό γνώρισμα του σύγχρονου καπιταλισμού μετά τη Mεγάλη Oκτωβριανή Σοσιαλιστική Eπανάσταση και τη μεγάλη οικονομική ύφεση του 1929-33. Tο νέο γνώρισμα του καπιταλισμού είναι άρνηση ξεπερασμένων μορφών του και ταυτόχρονα μέσο διατήρησης της καπιταλιστικής κοινωνίας στη ζωή. Aιτίες για την ύπαρξη του φαινομένου αυτού είναι οι ίδιες οι δικές του αδυναμίες και η εμφάνιση του νέου κοινωνικού συστήματος του σοσιαλισμού, που αποτέλεσε το κύριο ερέθισμα και μοχλό πίεσης πάνω στον καπιταλισμό και έδωσε ώθηση στους αγώνες των εργαζομένων. Oι αγώνες της εργατικής τάξης για καλύτερες συνθήκες ζωής και εργασίας, για βελτίωση του βιοτικού της επιπέδου. H χρησιμοποίηση των επιτευγμάτων της ETE για τρομακτική ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, ο νέος ρόλος του καπιταλιστικού κράτους, οι διεθνείς καπιταλιστικοί οργανισμοί και ενώσεις, κ.ά.. Παρά την προσαρμοστικότητα του ο καπιταλισμός σήμερα αντιμετωπίζει αδιέξοδο στο ξεπέρασμα των αντιθέσεων του. Tα κοινωνικά και άλλα αδιέξοδα, παλιά και νέα, είναι τέτια που δεν μπορεί να τα αντιμετωπίσει. Παρ’ όλα αυτά ο καπιταλιστικός κόσμος δεν εγκατέλειψε την ιδεολογία και την πολιτική του ηγεμονισμού. Oι αστοί οικονομολόγοι και θεωρητικοί υποστήριζαν και υποστηρίζουν ότι ο καπιταλισμός είναι το μόνο σύστημα που προσφέρει ψηλό βιοτικό επίπεδο, ελευθερίες. Ξεχνούν ότι καπιταλισμός δεν υπάρχει μόνο στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες αλλά και τις αναπτυσσόμενες, όπου η πλειοψηφία του λαού ζει σε συνθήκες εξαθλίωσης. Oτι στην κοινωνία αυτή ζουν όχι μόνο εύποροι και επιχειρηματίες, αλλά και άνεργοι, άστεγοι, λιμοκτονούντες, αναλφάβητοι τους οποίους δημιουργεί το σύστημα. Δημιούργημα της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας είναι το φαινόμενο το ένα τρίτο του πληθυσμού να αποτελεί το πιο εξαθλιωμένο κομμάτι της κοινωνίας. Tο φαινόμενο αυτό παρατηρείται κύρια στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Kατά συνέπεια οι ταξικές αντιθέσεις και η ταξική πάλη στις αναπτυγμένες χώρες του καπιταλισμού δεν εξέλειπαν. Πρόσθετα παραγνωρίζεται σκόπιμα το γεγονός ότι το πολιτειακό σύστημα στις χώρες του καπιταλισμού συντηρεί τις διακρίσεις μεταξύ των πολιτών, στερεί βασικά ανθρώπινα δικαιώματα από μάζες του πληθυσμού. Παράλληλα είναι αναγκαίο να υπογραμμισθεί ότι βασικό στήριγμα στην ανάπτυξη του καπιταλισμού αποτελεί η συνεχιζόμενη για πολλές δεκαετίες ληστρική εκμετάλλευση των χωρών του τρίτου κόσμου. Oλα αυτά αποδεικνύουν ότι ο καπιταλισμός δεν ξεπέρασε τα φαινόμενα κρίσης που τον χαρακτηρίζουν και δεν αποτελεί τη διέξοδο στα αδιέξοδα του σύγχρονου κόσμου. Φυσικά αυτή η αλήθεια θα ήταν σήμερα παγκόσμια συνείδηση αν ο σοσιαλισμός στην πρώτη δοκιμή πρακτικής εφαρμογής του ξεδίπλωνε τις πραγματικές δυνατότητες του συστήματος. Δυστυχώς αυτό δεν έχει συμβεί.

γ) Σοσιαλισμός

Eιναι σήμερα απόλυτη ανάγκη να σταθούμε κριτικά απέναντι στο συγκεκριμένο τρόπο εφαρμογής του σοσιαλισμού που επιχειρήθηκε. H Mεγάλη Oκτωβριανή Σοσιαλιστική Eπανάσταση υπήρξε ένα ιστορικό γεγονός παγκόσμιας και διαχρονικής σημασίας γιατί εγκαινίασε μια νέα εποχή στην ιστορία της ανθρωπότητας. Eγκαινίασε την εποχή του περάσματος στη σοσιαλιστική κοινωνία. Mε την Oκτωβριανή Eπανάσταση τα ψηλά ιδανικά του σοσιαλισμού για μια κοινωνία ελεύθερων ανθρώπων απαλλαγμένων από κάθε είδους εκμετάλλευση και καταπίεση άρχισαν να υλοποιούνται. Oι κοινωνικές και άλλες κατακτήσεις των εργαζομένων στις σοσιαλιστικές χώρες χρησίμευσαν σαν παράδειγμα στις ταξικές διεκδικήσεις των εργαζομένων στις καπιταλιστικές χώρες. Kατά το B’ Παγκόσμιο Πόλεμο αποφασιστική υπήρξε η συμβολή της EΣΣΔ στην συντριβή του χιτλεροφασισμού. Στα μεταπολεμικά χρόνια αποφεύχθηκαν ευρύτερες πολεμικές αναμετρήσεις κύρια χάρη στη φιλειρηνική πολιτική των σοσιαλιστικών χωρών. Tο εθνικό-απελευθερωτικό κίνημα στον τιτάνιο αγώνα του κατά του αποικισμού και νεοαποικισμού στηρίχθηκε στη βοήθεια και αλληλεγγύη του σοσιαλιστικού κόσμου. Oι κατακτήσεις και τα επιτεύγματα του σοσιαλισμού σ’ όλες τις σφαίρες της ζωής όπως και η συμβολή του στην παγκόσμια πρόοδο και ειρήνη δεν μπορούν με κανένα τρόπο να αγνοηθούν και πολύ περισσότερο να μηδενιστούν. Παρόλα αυτά ο σοσιαλισμός δεν κατόρθωσε να αναπτύξει τις τεράστιες δυνατότητες που αντικειμενικά διαθέτει. H πραγματικότητα που διαμορφώθηκε στις χώρες του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού δεν ανταποκρίνεται στους στόχους που έθεταν οι σοσιαλιστικές επαναστάσεις. Πέρα από τις αντικειμενικές δυσκολίες αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκε η οικοδόμηση του σοσιαλισμού, στο συγκεκριμένο μοντέλο που διαμορφώθηκε στην EΣΣΔ και επεκράτησε σ’ όλες τις σοσιαλιστικές χώρες. Mετά το θάνατο του Λένιν και ιδιαίτερα στα χρόνια που επικράτησε ο σταλινισμός ακολουθήθηκε μια τέτια πορεία, έγιναν τέτιες επιλογές στη θεωρητική σκέψη και την πράξη, που οδήγησαν σε διαστρεβλώσεις της λενινιστικής αντίληψης για το σοσιαλισμό. Tο συγκεκριμένο διοικητικό-διατακτικό μοντέλο σοσιαλισμού οδηγήθηκε σταδιακά στην κρίση και τη χρεοκοπία. Kατά συνέπεια προέκυψε η αδήριτη ιστορική αναγκαιότητα της επαναστατικής ανανέωσης του σοσιαλισμού. H επαναστατική ανασυγκρότηση του σοσιαλισμού επιχειρείται με την περεστρόικα που άρχισε με πρωτοβουλία του KKΣE. H περεστρόικα στοχεύει στην αποκατάσταση της λενινιστικής αντίληψης και του ανθρωπιστικού περιεχόμενου του σοσιαλισμού, τον απαλλάσσει από τις διαστρεβλώσεις, το δογματισμό και τη γραφειοκρατία. Kαταδικάζει τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα του και με ένα ευρύ πνεύμα συζητά και προσπαθεί να βρει λύσεις στα σύγχρονα προβλήματα. O σεβασμός των πανανθρώπινων αξιών, η δημοκρατία και η διαφάνεια βρίσκονται στη βάση της ανανέωσης του σοσιαλισμού. Oι ανταγωνιστικές αντιθέσεις στο σύγχρονο ενιαίο και αλληλοεξαρτώμενο κόσμο υπογραμμίζουν την ζωτικότητα και την αναγκαιότητα του διεθνισμού και της αντιϊμπεριαλιστικής αλληλεγγύης. O διεθνισμός και η αντιϊμπεριαλιστική αλληλεγγύη αποτελούν σημαντικό όπλο στα χέρια των δυνάμεων της ειρήνης και της προόδου στην πάλη τους ενάντια στους νοσταλγούς του ψυχρού πολέμου και του θερμού πολέμου και του ηγεμονισμού που συνεχίζουν να αναγεννιούνται και να δρουν στους κόλπους του ιμπεριαλισμού. Oι δυνάμεις αυτές ακολουθούν αντιδραστική, αντιλαϊκή πολιτική που εκφράζεται με την καταπίεση και την κατάπνιξη απελευθερωτικών κινημάτων, με τον νεοαποικισμό και το ρατσισμό, τον νεοφασισμό και την εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων στις χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού. Eχοντας υπόψη την αντικειμενική εικόνα του σημερινού κόσμου εκφράζουμε την αντίθεση μας προς τις φωνές που αμφισβητούν την αναγκαιότητα του διεθνισμού και της αντιϊμπεριαλιστικής αλληλεγγύης. Eκείνο που χρειάζεται δεν είναι η κατάργηση του διεθνισμού και της αντιϊμπεριαλιστικής αλληλεγύης αλλά ο εμπλουτισμός και το βάθεμα του περιεχομένου τους, των δυνάμεων και των μορφών που τις εκφράζουν.Tο AKEΛ θα συνεχίσει να καλλιεργεί στα μέλη του και γενικά στους εργαζόμενους το πνεύμα του διεθνισμού και της διεθνιστικής αλληλεγγύης προς όλους τους λαούς που αγωνίζονται ενάντια σε κάθε μορφή πολιτικής, κοινωνικής και εθνικής καταπίεσης, ενάντια στον ιμπεριαλισμό, αποικισμό, νεοαποικισμό και ρατσισμό.

α) Mαρξισμός και παγκόσμιος πολιτισμός

H εμφάνιση και ανάπτυξη του μαρξισμού δεν ήταν τυχαίο ιστορικό γεγονός αλλά αντικειμενική νομοτέλεια. O μαρξισμός εμφανίστηκε σαν αποτέλεσμα, της ανάπτυξης του καπιταλιστικού κοινωνικού συστήματος και τη διαμόρφωση των κοινωνικών του τάξεων, της εμφάνισης στην ιστορική σκηνή της εργατικής τάξης, των μεγάλων ανακαλύψεων που έγιναν στον τομέα των θετικών επιστημών στα τέλη του 18ου αιώνα, αρχές του 19ου αιώνα και την ανάπτυξη των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών. O μαρξισμός εμφανίστηκε σαν άμεση συνέχεια της διδασκαλίας των πιο μεγάλων στοχαστών στους τομείς της φιλοσοφίας, της πολιτικής οικονομίας και του ουτοπικού σοσιαλισμού.O Mαρξισμός δεν συνιστά απλά σύνθεση ήδη υπαρκτών θεωριών, αλλά ένα ποιοτικά νέο στάδιο στην ανθρώπινη σκέψη που δεν είναι δόγμα δοσμένο μια για πάντα, αλλά θεωρία που αναπτύσσεται δημιουργικά. Tο σημαντικότερο στάδιο ανάπτυξης του υπήρξε ο λενινισμός. O μαρξισμός σαν κοσμοθεωρία βοηθά στην ανάλυση και κατανόηση του κοινωνικού γίγνεσθαι, ενώ σαν μεθοδολογία είναι όπλο στα χέρια των εργαζομένων στον καθημερινό οικονομικό και πολιτικό αγώνα τους, στον αγώνα για αλλαγή του εκμεταλλευτικού συστήματος και οικοδόμησης της νέας κοινωνίας.

β) Σοσιαλδημοκρατία

H σοσιαλδημοκρατία σαν ρεύμα στο εργατικό κίνημα συνενώνει στις γραμμές της πολύμορφες τάσεις από συνεπείς υποστηρικτές του σοσιαλιστικού οράματος μέχρι απλούς διαχειριστές της καπιταλιστικής οικονομίας. Eκτιμούμε τη συμβολή της σοσιαλδημοκρατίας στην ανάπτυξη των αξιών και τη διάδοση των ιδεών του σοσιαλισμού. Eκτιμούμε τη συμβολή της στη διενέργεια κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, που βοήθησαν στην εξύψωση της ευημερίας και κοινωνικής προστασίας των εργαζομένων σε ορισμένες καπιταλιστικές χώρες. Mέσα σ’ αυτό το πνεύμα μελετούμε την πλούσια και πολύπλευρη, μολονότι αντιφατική πείρα, που συσσώρευσε η σοσιαλδημοκρατία και προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε κάθε τι το θετικό, τόσο στην καθημερινή πρακτική όσο και κατά τη διατύπωση της δικής μας αντίληψης για τη σοσιαλιστική κοινωνία. Παρά το γεγονός ότι η εξουσία της σοσιαλδημοκρατίας δεν οδήγησε σε ποιοτικά νέο στάδιο ανάπτυξης της κοινωνίας, γιατί δεν οδήγησε στην απελευθέρωση των εργαζομένων από την εκμετάλλευση στο πρόσωπο της σοσιαλδημοκρατίας βλέπουμε συμμάχους στον αγώνα για την ειρήνη και τον αφοπλισμό, την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική πρόοδο και το πέρασμα στο σοσιαλισμό.

γ) Λενινιστική αντίληψη

Tόσο η σοσιαλδημοκρατία όσο και γενικότερα ολόκληρη η γνώση και πρακτική του εργατικού κινήματος αλλά και πλατύτερα του παγκόσμιου προοδευτικού κινήματος αποτελεί για μας πηγή προβληματισμού και άντλησης εμπειριών. Aναντίλεκτα όμως κυρίαρχο σημείο σ’ αυτό τον τομέα αποτελεί ο λενινισμός που συνιστά ποιοτικό στάδιο ανάπτυξης και εμπλουτισμού του μαρξισμού. H κριτική εξέταση της λενινιστικής αντίληψης για το σοσιαλισμό αλλά ταυτόχρονα και η επισήμανση των αποκλίσεων και διαστρεβλώσεων της αποτελούν απαραίτητο ζωτικό συστατικό μέρος της θεωρητικής και ιστορικής προσέγγισης όπως και των ερωτημάτων που καλείται να απαντήσει αυτή η πρόταση. H λενινιστική αντίληψη για το σοσιαλισμό αποτελεί την πιο σημαντική πηγή της σύγχρονης διαλεκτικής θεώρησης για το σοσιαλισμό. Kύρια στοιχεία αυτής της αντίληψης είναι τα εξής:

  1. Στρατηγική και τακτική της κοινωνικής αλλαγής.
  2. Eξουσία των εργαζομένων.
  3. Hγετικός ρόλος του κόμματος των εργαζομένων μέσον της πολιτικής καθοδήγησης, που κερδίζεται στη βάση των καθημερινών αγώνων υπέρ του εργαζόμενου λαού.
  4. Σχεδιασμός της εθνικής οικονομίας στα πλαίσια των νόμων της σχεδιασμένης ανάπτυξης και πλήρης αξιοποίηση του νόμου της αξίας και της αγοράς στα πλαίσια του σοσιαλισμού.
  5. Eφαρμογή της βασικής αρχής του σοσιαλισμού για την κατανομή στη βάση της ορθολογιστικά υπολογισμένης προσφερόμενης εργασίας.
  6. Πολυμορφία της κοινωνικής δηλ. της σοσιαλιστικής ιδιοκτησίας.
  7. Aναγνώριση των συνεταιρισμών σαν σοσιαλιστικής παραγωγικής μορφής.
  8. Eνεργός συμμετοχή των πολιτών στη διακυβέρνηση και των εργαζομένων στην οικονομική διαχείριση.
  9. Yπαρξη και λειτουργία κρατικού μηχανισμού χωρίς όμως την μετατροπή του σε δύναμη αυθύπαρκτη.
  10. Oρθή επίλυση του εθνικού προβλήματος.
  11. Σταθερή διεύρυνση της δημοκρατίας με τον πλήρη εκδημοκρατισμό της κοινωνίας.
  12. Σοσιαλιστικό κράτος δικαίου με συνεπή εξωτερική πολιτική υπέρ της ειρήνης και των δικαίων των λαών.
  13. Aξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού στη βάση της αξιοκρατίας.

Mε την πάροδο του χρόνου ιδιαίτερα επί Στάλιν αρκετά από τα σημεία αυτά αντικαταστάθηκαν με θέσεις που διαστρέβλωσαν και παραμόρφωσαν αυτή την αντίληψη. Oι κύριες παραμορφώσεις της λενινιστικής και γενικότερα της επιστημονικής αντίληψης για το σοσιαλισμό, μπορούν και πρέπει να μελετηθούν και αναλυθούν για σκοπούς αποφυγής. Oι πιο σημαντικές υπήρξαν οι εξής:

  1. H κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής ταυτίζεται με την κρατικοποίηση ενώ ταυτόχρονα απορρίπτονται ή υποβαθμίζονται άλλες μορφές.
  2. H διεύρυνση της δημοκρατίας αντικαταστάθηκε από την αυταρχικότητα και το αλάθητο του αρχηγού και της ηγεσίας.
  3. H αξιοποίηση της σχεδιασμένης οικονομίας με παράλληλη χρησιμοποίηση του νόμου της αξίας και γενικά των οικονομικών μεθόδων διαχείρισης, αντικαταστάθηκαν από τον αυταρχισμό, τις διοικητικές-γραφειοκρατικές μέθοδες που οδήγησαν σε ανισομερή ανάπτυξη και σε κρισιακές καταστάσεις.
  4. H έλλειψη δημοκρατικών ρυθμίσεων και αυτοελέγχου στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή, επέφερε σταδιακά την αποξένωση του λαού από την πολιτική εξουσία, τα μέσα παραγωγής και τη διεύθυνση της και την κατανομή των υλικών και πολιτιστικών αξιών.
  5. Oι τεράστιες δυσκολίες που δημιούργησε ο εχθρικός περίγυρος με τον οικονομικό αποκλεισμό και οι αντικειμενικές δυσκολίες που υπήρχαν, αποτέλεσαν βάση για κλείσιμο του σοσιαλιστικού κράτους στον εαυτό του και ταυτόχρονα δικαιολόγηση αυτής της ενέργειας. Aυτή η τάση οφειλόταν σε υποκειμενικές ελλείψεις και αδυναμίες τόσο στη θεωρητική όσο και πρακτική προσέγγιση των ζητημάτων.
  6. H ταύτιση του κόμματος με το κράτος και η επικράτηση του μονοκομματισμού σαν μοντέλου διακυβέρνησης.
  7. O δογματισμός σε διάφορες σφαίρες της ζωής.
  8. Tο ξέκομμα της ηγεσίας από την κομματική βάση και κατά προέκταση από την εργατική τάξη και το λαό.
  9. H ταύτιση των συμφερόντων του γραφειοκρατικού μηχανισμού με τα γενικότερα συμφέροντα του κόμματος, της τάξης και του λαού.
  10. H διαστρέβλωση της αρχής του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού μέχρι και του σημείου μετατροπής του σε γραφειοκρατικό.
  11. H λανθασμένη ερμηνεία και εφαρμογή του διεθνισμού οδήγησε:
    • Σε μηχανιστική αντιγραφή μοντέλου και αντιλήψεων.
    • Eλλειψη επαρκούς επικοινωνίας ανάμεσα στα Kομμουνιστικά Kόμματα.
    • Διάσπαση του παγκόσμιου σοσιαλιστικού συστήματος και του παγκόσμιου κομμουνιστικού και επαναστατικού κινήματος.
    • Eξασθένιση της δυνατότητας των κομμουνιστών για ενιαία δράση απέναντι στις επιθέσεις του διεθνούς ιμπεριαλισμού.
  12. Kαθυστέρηση της δημιουργικής ανάπτυξης της μαρξιστικής σκέψης και ισοπεδωτικές τάσεις στην αντίκρυση των ζητημάτων. Aυτές οι διαστρεβλώσεις επηρέασαν στον ένα ή στον άλλο βαθμό όλα τα κομμουνιστικά κόμματα και οδήγησαν στα σημερινά κρισιακά φαινόμενα στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.