Παρέμβαση του Στέφανου Στεφάνου στο Παγκόσμιο Φόρουμ «Ενάντια στο Έγκλημα της Γενοκτονίας»
Παρέμβαση του Στέφανου Στεφάνου, μέλους του Π.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ
στο Παγκόσμιο Φόρουμ «Ενάντια στο Έγκλημα της Γενοκτονίας» που πραγματοποιείται στο Ερεβάν (22-23 Απριλίου) από την κυβέρνηση της Αρμενίας με αφορμή την 100η επέτειο της Αρμενικής Γενοκτονίας
Η Κύπρος ήταν διαχρονικά συμπαραστάτης του αρμενικού λαού στον αγώνα του για την αναγνώριση και τη μνήμη της Γενοκτονίας που υπέστη. Άλλωστε η Κύπρος ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα (και η δεύτερη παγκοσμίως), που αναγνώρισε την Αρμενική Γενοκτονία και η πρώτη χώρα που την έθεσε ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Επιπρόσθετα, τον περασμένο μήνα η κυπριακή βουλή προχώρησε στην ποινικοποίηση της άρνησης γενοκτονιών όταν αυτές έχουν αναγνωριστεί ως τέτοιες είτε με αμετάκλητη απόφαση διεθνούς δικαστηρίου είτε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής, κάτι που προφανώς καλύπτει και την Αρμενική Γενοκτονία.
Έχουμε αυτή τη ξεκάθαρη στάση στο θέμα της Αρμενικής Γενοκτονίας όχι μόνο γιατί ως Κύπριοι βιώσαμε την εισβολή και συνεχίζουμε να βιώνουμε την παράνομη κατοχή της Τουρκίας. Ούτε μόνο γιατί μετά τις σφαγές, τις απελάσεις και τη Γενοκτονία, χιλιάδες Αρμένιοι κατέφυγαν στην Κύπρο και προστέθηκαν στην φιλοπρόοδη αρμενική κοινότητα η οποία ζει εδώ και αιώνες στο νησί μας και η οποία είναι κατοχυρωμένη συνταγματικά από την ίδρυση του κράτους μας. Τοποθετούμαστε ως Κύπρος με τόση σαφήνεια γιατί πιστεύουμε ακράδαντα ότι η τιμωρία -και προπαντός η μνήμη- τέτοιων εγκλημάτων συμβάλλουν στη μη επανάληψή τους. Συμμεριζόμαστε λοιπόν την προσέγγιση της Αρμενίας που παράλληλα με την προάσπιση της μνήμης και το αίτημα για οικουμενική αναγνώριση της Γενοκτονίας, επικεντρώνεται στο μέλλον και στην πανανθρώπινη διάσταση που έχει ο αγώνας για να αποτρέψουμε την επανάληψη τέτοιων κατάμαυρων σελίδων στην ιστορία του ανθρώπινου γένους.
Πώς όμως –στην πράξη- αποτρέπουμε ότι κανένας λαός, καμιά εθνότητα ή μειονότητα δεν θα ξαναβρεθεί στο στόχαστρο αδίστακτων δολοφόνων που θα θέλουν να τους εξαφανίσουν από το πρόσωπο της γης; Αυτό είναι το ερώτημα και το καθήκον που θέτει στη σύγχρονη ανθρωπότητα η Ιστορία του 20ου αιώνα. Αυτό είναι το καθήκον που μας θέτουν οι σφαγιασθέντες Αρμένιοι, οι Εβραίοι που μαρτύρησαν στους ναζιστικούς φούρνους, οι Τούτσι των οποίων το αίμα πλημμύρισε τη Ρουάντα πριν από είκοσι χρόνια αλλά και οι Ιθαγενείς Ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής που σε μια άλλη εποχή εξολοθρεύτηκαν από τη γη τους. Αυτό είναι το ερώτημα που μπορεί στο μέλλον να μας θέσουν και τα παιδιά της Παλαιστίνης.
Η Σύμβαση του ΟΗΕ για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας όπως και η Σύμβαση για το Απαράγραπτο των Εγκλημάτων Πολέμου και των Εγκλημάτων κατά της Ανθρωπότητας αποτελούν σίγουρα μια απτή απάντηση της διεθνούς κοινότητας. Ειδικά για το έγκλημα της γενοκτονίας, καίριο ρόλο έχει και διαδραματίζει ο θεσμός του Ειδικού Συμβούλου του ΟΗΕ για την Πρόληψη της Γενοκτονίας. Σημαντικό εργαλείο αποτελεί και το Πλαίσιο Ανάλυσης που ανέπτυξε το Γραφείο του Ειδικού Συμβούλου για την αξιολόγηση καταστάσεων επί του εδάφους που μπορούν να εξελιχθούν σε γενοκτονία.
Η πικρή πραγματικότητα, όμως, αποκαλύπτει ότι δεν είναι τα νομικά και θεσμικά εργαλεία που λείπουν για να μπορέσει η διεθνής κοινότητα να αποτρέψει γενοκτονίες ή άλλες θηριωδίες. Είναι η ειλικρινής πολιτική βούληση που λείπει. Οι προσπάθειες και η αξιοπιστία της διεθνούς κοινότητας φθείρονται όταν κατισχύουν τα συμφέροντα και η μεροληψία στην κρίση και τις ενέργειες των ισχυρών παραγόντων του σύγχρονου κόσμου. Για αυτό άλλωστε, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις γύρω από την αρχή της «Ευθύνης Προστασίας», η οποία στην αντίληψη μας δεν μπορεί να γίνει όχημα για νομιμοποίηση μονομερών στρατιωτικών επεμβάσεων. Δυστυχώς, ο πλανήτης έγινε μάρτυρας επεμβάσεων των οποίων τα κίνητρα δεν ήταν η αποτροπή εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, αλλά η αποσταθεροποίηση κρατών και η προώθηση γεωπολιτικών συμφερόντων. Υπάρχουν μάλιστα και οι περιπτώσεις που οι κατήγοροι θα έπρεπε να ήταν κατηγορούμενοι.
Η πιο αποτελεσματική οδός για να αποτρέψουμε γενοκτονικές διενέξεις είναι να εξαλείψουμε τις αιτίες τους, αφού πρώτα τις κατανοήσουμε. Κατά κανόνα, γενοκτονίες και συναφείς θηριωδίες διαπράττονται σε κοινωνίες που περιλαμβάνουν διαφορετικές εθνικές, φυλετικές ή θρησκευτικές ομάδες. Δεν είναι όμως η ανομοιογένεια από μόνη της που προκαλεί τη σύγκρουση. Μόνο όταν υπάρχουν (ή όταν μερίδα πληθυσμού θεωρεί ότι υπάρχουν) διακρίσεις στα δικαιώματα και στην ποιότητα ζωής που οφείλονται στη φυλή, την εθνότητα ή τη θρησκεία, δημιουργείται το έδαφος για διενέξεις. Αυτές οι καταστάσεις που αναπαράγονται με τη ρατσιστική προπαγάνδα, αποτελούν μια εύφλεκτη ύλη που όταν πυροδοτηθεί –ενίοτε και με έξωθεν επεμβάσεις- μπορεί να γιγαντωθεί στο βαθμό της γενοκτονίας. Όταν δε μάλιστα, η προπαγάνδα αυτή είναι βαθιά ριζωμένη στην κοινωνική συνείδηση, τότε μεγάλα τμήματα της κοινωνίας δείχνουν ανοχή σε πράξεις γενοκτονίας, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή άλλα «ηπιότερα» ρατσιστικά εγκλήματα. Αυτό αφορά όλα τα κράτη του κόσμου, από τα οποία σχεδόν κανένα δεν μπορεί πλέον να προσδιορίζεται ως εθνικά, θρησκευτικά, ή φυλετικά απόλυτα ομοιογενές.
Η καταπολέμηση του ρατσιστικού μίσους λοιπόν και η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους χωρίς διακρίσεις, αποδεικνύεται η πιο ασφαλής πρόληψη της γενοκτονίας και των συναφών εγκλημάτων. Και αυτά με τη σειρά τους προϋποθέτουν ανθρωπιστική δημοκρατική παιδεία, εμπεδωμένο κράτος δικαίου, ανεξάρτητη δικαιοσύνη και οικονομικές πολιτικές που να εξαλείφουν τις ανισότητες και την περιθωριοποίηση.
Ας γίνουν αυτοί οι στόχοι, ο φόρος τιμής και μνήμης στο 1,5 εκατομμύριο Αρμενίων θυμάτων της Γενοκτονίας του 1915 αλλά και των θυμάτων στις Γενοκτονίες που προηγήθηκαν ή ακολούθησαν. Ας κρατήσουμε την Αρμενική Γενοκτονία ως μια οδυνηρή ιστορική υπενθύμιση του τι είναι ικανός να διαπράξει ο άνθρωπος. Και ας είναι παράλληλα μια διαρκής προσταγή: οι γενιές που έρχονται θα είναι ασφαλείς όχι μόνο όταν πάψουν να υπαρχουν γενοκτονίες, αλλά όταν πάψουν να υπάρχουν οι αιτίες τους.
