Ομιλία Γενικού Γραμματέα Κ.Ε. ΑΚΕΛ, Άντρου Κυπριανού – Έκθεση της Επιτροπής Θεσμών

Ομιλία Γενικού Γραμματέα Κ.Ε. ΑΚΕΛ, Άντρου Κυπριανού, στη συζήτηση της Ολομέλειας για την Έκθεση της Επιτροπής Θεσμών για τη λειτουργία των Θεσμών του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος

6 Μαΐου 2014

Με τη σημερινή συζήτηση ολοκληρώνεται ο κύκλος της σημαντικής πρωτοβουλίας της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών. Στόχος ήταν να εξεταστούν τα πραγματικά γεγονότα, που οδήγησαν την Κύπρο και τον λαό μας σε μια άνευ προηγουμένου οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση.

Θέλω να συγχαρώ τα μέλη της Επιτροπής καθώς επίσης και τους υπηρεσιακούς για το έργο που έχουν παραγάγει. Ανεξάρτητα από τις διαφωνίες μας σε κάποιες πτυχές της Έκθεσης θεωρούμε ότι καταβλήθηκε σημαντική προσπάθεια.

Μεγάλη μερίδα του κυπριακού λαού θέτει επιτακτικά, καθημερινά, την ανάγκη να αποδοθούν ευθύνες στους ενόχους. Ειδικά μετά το φιάσκο της Επιτροπής Πική, αυτή η ανάγκη έγινε ακόμα πιο επιτακτική. Τότε, με διάφορους τρόπους καλλιεργείτο η εντύπωση πως η διερευνητική Επιτροπή για την Οικονομία θα λειτουργούσε περίπου ως δικαστήριο. Εντύπωση που δεν είχε καμία σχέση με την πραγματικότητα. Αυτή η εντύπωση κατεδαφίστηκε με ιλαροτραγικό σχεδόν τρόπο. Σήμερα, οφείλουμε όλοι να ξεκαθαρίσουμε εξαρχής, πως η Βουλή των Αντιπροσώπων δεν είναι δικαστήριο. Δεν έχει ούτε εξουσία, ούτε αρμοδιότητα να τιμωρήσει τον οποιοδήποτε. Στην Έκθεση της Επιτροπής Θεσμών επιχειρείται η καταγραφή γεγονότων. Αυτά τα γεγονότα και όσα τα τεκμηριώνουν θα προωθηθούν στη Νομική Υπηρεσία η οποία θα τα αξιολογήσει. Ο Γενικός Εισαγγελέας θα κρίνει αν χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση, πώς αυτή θα γίνει και εναντίον ποιών. Εκείνος θα αποφασίσει για το εάν, πότε και ποιοι θα διωχθούν.

Τις τελευταίες μέρες έγινε έντονη αντιπαράθεση αναφορικά με το αν θα έπρεπε να δημοσιοποιηθούν όλες οι ύποπτες εκροές καταθέσεων από τις τράπεζες πριν και μετά το μοιραίο βράδυ της 15ης Μαρτίου του 2013. Επιχειρήθηκε από ορισμένους να δοθεί η εντύπωση πως το ΑΚΕΛ δε θέλει δήθεν να δημοσιοποιηθεί ο κατάλογος των ύποπτων εκροών. Πρόκειται για ένα ανήθικο ψέμα.

Το Μάρτη του 2013, όταν άλλοι έκλειναν τα μάτια, ως ΑΚΕΛ είχαμε ζητήσει επίσημα από το Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας να εξασφαλίσει στοιχεία από τις τράπεζες και να ενημερώσει τη Βουλή, ως προς τους πραγματικούς ιδιοκτήτες που βρίσκονται πίσω από νομικά πρόσωπα- εταιρείες, ώστε να γίνει η επεξεργασία των εκροών και να αποκαλυφθούν στην πράξη οι όποιες ύποπτες συναλλαγές.

Την ίδια περίοδο ζητήσαμε γραπτώς από τη Νομική Υπηρεσία και το Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας τη διερεύνηση καταγγελιών, αναφορικά με εκροές καταθέσεων έναντι προμήθειας την περίοδο που προηγήθηκε του Eurogroup, αλλά και κατά την κλειστή περίοδο. Στόχος μας ήταν και είναι να τιμωρηθούν όσοι είναι πραγματικοί ένοχοι.

Η άκριτη δημοσιοποίηση 30 χιλιάδων συναλλαγών όμως θα εξυπηρετήσει μόνο αυτούς που θέλουν να κρυφτούν. Ενώ θα στιγματίσει χιλιάδες που κατά τη συνήθη τους πρακτική έστειλαν και εκείνη την περίοδο χρήματα στο εξωτερικό, θα επιτρέψει να χαθούν μέσα στα χιλιάδες ονόματα, τα ονόματα αυτών που ανήθικα και με δόλο έβγαλαν χρήματα στο εξωτερικό.

Το ερώτημα λοιπόν μπορεί να αντιστραφεί: γιατί ορισμένοι επιμένουν να δημοσιοποιηθούν και οι 30 χιλιάδες εκροές; Δεν αντιλαμβάνονται πως μέσα στις χιλιάδες θα χαθούν οι πραγματικοί ένοχοι; Πέρσι διέρρευσε ένας κατάλογος 6 χιλιάδων συναλλαγών. Μέσα στους πολλούς, καλύφτηκαν οι λίγοι. Όποιος δεν το παραδέχεται αυτό, απλώς τους συγκαλύπτει με τη σειρά του.

Τι θα πετύχουμε αν επιτρέψουμε να γίνει αυτό; Πρώτα θα τους διαπομπεύσουμε όλους και μετά θα τους ζητούμε να αποδείξουν ότι δεν είναι ελέφαντες. Είναι υποχρέωση όλων μέσα σε αυτή την αίθουσα να είμαστε σοβαροί. Να απαιτήσουμε η Κεντρική Τράπεζα να επεξεργαστεί τα στοιχεία και να δημοσιοποιήσουμε τις ύποπτες συναλλαγές. Τότε θα κριθούμε όλοι για την προσπάθεια μας για διαφάνεια και παραδειγματική τιμωρία των ενόχων.

Ανάλογη σοβαρότητα οφείλουμε να επιδείξουμε και στην εξέταση του συνόλου των γεγονότων που μας οδήγησαν εδώ. Η Κύπρος διέρχεται σήμερα τη χειρότερη περίοδο της μετά το δίδυμο έγκλημα του 1974. Είναι υποχρέωση μας να εξετάσουμε τους λόγους που μας οδήγησαν σ΄αυτό το σημείο ολοκληρωμένα και αντικειμενικά αν θέλουμε να αποτρέψουμε παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον. Να σταθούμε πάνω από μικροκομματικές σκοπιμότητες και προσωπικές φιλοδοξίες που δυστυχώς κυριάρχησαν στην πολιτική ζωή τα τελευταία χρόνια και οι οποίες καλλιέργησαν μια διαστρεβλωμένη εικόνα στην κοινή γνώμη για τα πραγματικά γεγονότα.

Εδώ και αρκετά χρόνια διεξάγεται έντονη συζήτηση αναφορικά με το τι μας οδήγησε στη σημερινή δεινή θέση. Ως ΑΚΕΛ επισημαίναμε ότι μπορεί να υπήρχαν προβλήματα στο δημοσιονομικό τομέα, καταβαλλόταν όμως προσπάθεια να ξεπεραστούν. Διορθώθηκαν στρεβλώσεις πολλών ετών ενώ ως αποτέλεσμα των μέτρων που λήφθηκε το Δεκέμβριο του 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μας αφαίρεσε από το σχετικό κατάλογο των χωρών με προβληματική οικονομία. Σε κάθε περίπτωση τα δημόσια οικονομικά μπορούσαν να ελεγχθούν και δεν ήταν λόγος για να προσφύγουμε στο Μηχανισμό Στήριξης. Ενδεικτικό αυτού που λέω είναι ότι οι δείχτες για τα δημόσια οικονομικά τότε ήταν καλύτεροι από ότι σήμερα. Τότε χαρακτηρίζονταν καταστροφικά, σήμερα τόσο η Τρόικα όσο και η Κυβέρνηση τα βρίσκουν ικανοποιητικά.

Εκείνο που μας υποχρέωσε να προσφύγουμε στο Μηχανισμό Στήριξης ήταν η μεγάλη τρύπα στον τραπεζικό τομέα. Τρύπα που θεωρώ ότι σκόπιμα διογκώθηκε από τους ευρωπαίους εταίρους μας για να μπορέσουν να μας επιβάλουν τις οδυνηρότατες για τον κυπριακό λαό αποφάσεις τους.

Δυστυχώς, τότε οι σκοπιμότητες δεν επέτρεψαν σε όλους να παραδεχτούν αυτή την αλήθεια. Οι σκοπιμότητες επέβαλλαν να ισοπεδωθούν τα πάντα. Να υπονομευθούν ο Χριστόφιας και το ΑΚΕΛ για να απομακρυνθούν από την εξουσία. Αυτό δυστυχώς κυριάρχησε τότε. Πάνω από τα εθνικά συμφέροντα.

Το Νιόβρη του 2012, ως υποψήφιος Πρόεδρος ο κ. Αναστασιάδης σε τηλεοπτική συνέντευξη με το σημερινό αναπληρωτή Κυβερνητικό εκπρόσωπο κ. Βίκτωρα Παπαδόπουλο ήταν απόλυτος: ακόμα και να μην υπήρχε το πρόβλημα στον τραπεζικό τομέα, εμείς θα είμαστε υποχρεωμένοι να αποταθούμε στο Μηχανισμό στήριξης∙ εξάλλου, συμπλήρωσε, από το Μάιο του 2011 είχαμε βγει εκτός αγορών. Τότε ο κ. Βίκτωρας Παπαδόπουλος αντίτεινε: εκτός αγορών βγήκαμε λόγω της έκθεσης των κυπριακών τραπεζών στην ελληνική αγορά, άρα εξαιτίας των τραπεζών αντιμετωπίζουμε αυτά τα προβλήματα. Για να εισπράξει από τον κ. Αναστασιάδη την αποστομωτική απάντηση ότι είχε πέσει και εκείνος θύμα της κυβερνητικής προπαγάνδας.

Σε κάτι τέτοιες συζητήσεις συμπυκνώνεται η προσπάθεια συγκάλυψης των ευθυνών των τραπεζιτών και του τότε Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας. Η οποία θα μείνει στην ιστορία μέσω των χαρακτηριστικών τοποθετήσεων που έκαναν πολλοί, ανάμεσα τους και ο κ. Αβέρωφ Νεοφύτου την επίμαχη περίοδο. «Έχουμε τους καλύτερους τραπεζίτες». «Ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας επειδή μας λέει τις αλήθειες έγινε ο πιο μισητός άνθρωπος στην Κύπρο για κάποιους. Μιλάει ο Ορφανίδης και τον παρακολουθούν Αμερικάνοι, Ευρωπαίοι, Γιαπωνέζοι κρέμονται από το στόμα του τι θα πει για να το καταγράψουν τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης που ασχολούνται με την οικονομία και ο κ. Χριστόφιας και η κυβέρνησή του που τα γνωρίζει όλα, ούτε καν να τον ακούσουν». «Η απόφαση του Προέδρου» για μη επαναδιορισμό Ορφανίδη, «ενδεχομένως να προκαλέσει τριγμούς στο Ευρωσύστημα».

Όλα αυτά τα έλεγαν μέχρι προχθές. Σήμερα που σιγά-σιγά η αλήθεια βγαίνει στην επιφάνεια, θυμήθηκαν να μιλήσουν για τα εγκλήματα των τραπεζιτών. Έστω και τώρα, είναι θετικό που πλέον οι κ.κ. Αναστασιάδης και Αβέρωφ Νεοφύτου και οι υπόλοιποι παραδέχονται όλα όσα σκοπιμότητες δεν τους άφησαν να ομολογήσουν στο παρελθόν.

Ακόμα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα∙ σε συνέντευξη του το 2012 ζητήθηκε από τον Πρόεδρο του Δημοκρατικού Συναγερμού να σχολιάσει το γεγονός πως ο τραπεζικός τομέας της Κύπρου είναι 8 – 9 φορές μεγαλύτερος από το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της. Απάντησε ο κ. Νεοφύτου ως εξής «με αυτή τη λογική έπρεπε να σβήσουμε από το χάρτη το Λουξεμβούργο, που είναι μικρότερη χώρα και το τραπεζικό του σύστημα είναι κατά 17 φορές μεγαλύτερο του ΑΕΠ του. Ξέρετε ότι εάν είχαμε ένα μικρότερο τραπεζικό σύστημα, θα ήταν κατά πολύ χαμηλότερο το βιοτικό μας επίπεδο»;

Για σκοπούς και μόνο ιστορίας αναφέρω ότι ως Κοινοβουλευτική Ομάδα, είχαμε εγγράψει θέμα στη Βουλή τότε ζητώντας να γίνει ενημέρωση από τους καθ΄ ύλη αρμόδιους για την πραγματική κατάσταση των τραπεζών. Ουδέποτε συζητήθηκε στην Επ. Οικονομικών.

Τελικά αποδείχτηκε πως υπήρχε ένας υδροκέφαλος τραπεζικός τομέας, ο οποίος μέσα από αλόγιστες πράξεις και παραλείψεις του ζήμιωσε το λαό με €19 περίπου δις. Ποιος είχε ευθύνη να παρακολουθεί την υπέρμετρη ανάπτυξη των τραπεζών και τις συνέπειες της; Η απάντηση είναι μια: η εποπτική αρχή∙ η Κεντρική Τράπεζα, η οποία είχε την αποκλειστική αρμοδιότητα να εποπτεύει τις τράπεζες. Αυτό καθορίζεται με βάση τις γενικές αρχές για την τραπεζική εποπτεία που έχει εκδώσει η Επιτροπή της Βασιλείας, διεθνές όργανο για την εποπτεία των τραπεζών. Είναι γι΄ αυτό που η Κεντρική Τράπεζα είναι ανεξάρτητος θεσμός. Για να διασφαλίζεται η αυτονομία της δράσης της.

Υπενθυμίζω δε, πως το μόνο Κόμμα που διαφώνησε με τις υπερεξουσίες που παραχωρούντο στην Κεντρική Τράπεζα όταν αυτές συζητήθηκαν στη Βουλή, ήταν το ΑΚΕΛ.

Λέγοντας τα αυτά, δεν αποδίδουμε ευθύνες μόνο στον τότε Διοικητή. Εξίσου βαρύτατες ευθύνες είχαν και διοικήσεις των τραπεζών. Ωστόσο ο κ. Ορφανίδης, την κρίσιμη στιγμή που ορισμένοι αισχροκερδούσαν σε βάρος του χρηματοπιστωτικού τομέα της Κύπρου, όχι μόνο δεν έβαλε φρένο, αλλά ενέκρινε και πράξεις τους.

Με δεδομένο λοιπόν το πλαίσιο δράσης και με βασικό καθήκον να προστατεύσει τον χρηματοπιστωτικό τομέα ο κ. Ορφανίδης παρά το γεγονός ότι γνώριζε πως η Τράπεζα Κύπρου και η Λαϊκή Τράπεζα κρατούσαν Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου πέραν του 100% των κεφαλαίων τους, δεν έπραξε τίποτα για να υπάρξει διασπορά κινδύνου. Ούτε έλαβε τα οποιαδήποτε μέτρα ώστε να περιορίσει τους κινδύνους που προέκυπταν από την αλόγιστη δανειοδότηση που παραχωρούσαν και οι δύο τράπεζες, η οποία έφτασε τα €25 δις, δηλαδή το 140% του ΑΕΠ.

Υπήρχαν προβλέψεις στους ισολογισμούς των τραπεζών για αυτούς τους κινδύνους; Υπήρξε έλεγχος από τον τότε Διοικητή; Όσα έχουμε σήμερα ενώπιον μας απαντούν αρνητικά. Παρόλ΄ αυτά οι τράπεζες συνέχιζαν τότε να επεκτείνονται ακάθεκτα στην Ελλάδα και στη Ρωσία.

Δυστυχώς τότε η Κεντρική Τράπεζα ως Εποπτική Αρχή, ενώ όφειλε να ασκήσει τις εξουσίες που της παρέχει ο Νόμος, όχι μόνο δεν το έπραξε, αλλά ούτε και φρόντισε για τη συμμόρφωση των τραπεζών με τις σχετικές Νομοθεσίες και Οδηγίες που η ίδια εξέδιδε. Ούτε φρόντισε να επιβάλει στις τράπεζες να έχουν τα απαιτούμενα κεφάλαια ως όφειλαν ώστε να είναι βιώσιμες, ακόμα και με την υλοποίηση των κινδύνων που ανέλαβαν.

Αποτέλεσμα των παραλείψεων του κ. Ορφανίδη και με δεδομένη την αποτυχημένη προσπάθεια για άντληση κεφαλαίων από τον ιδιωτικό τομέα, το βάρος της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών το ανέλαβε το κράτος. Συνέπεια αυτής της ανάγκης είναι η αύξηση του δημόσιου χρέους, η πιστωτική ασφυξία στο χρηματοοικονομικό τομέα, η μειωμένη ανάπτυξη στο εγγύς μέλλον και η επιβολή μέτρων στους φορολογούμενους και εργαζόμενους για αποπληρωμή των επιπρόσθετων αυτών χρεών.

Είναι επίσης καταγεγραμμένη στην Έκθεση η ολιγωρία και η αναποτελεσματική εποπτεία από την Κεντρική Τράπεζα όσο αφορά στην Μαρφίν Εγνατία και τον καθοριστικό ρόλο της στη διασυνοριακή συγχώνευση της Εγνατίας με τη Λαϊκή σε μια νύχτα. Με την πράξη συγχώνευσης, που εγκρίθηκε από τον κ. Ορφανίδη, ό,τι κι αν λένε διάφοροι, μεταφέρθηκαν βάρη στον Κύπριο φορολογούμενο χωρίς καν να προσμετρηθούν οι κίνδυνοι της πράξης. Επιφορτιστήκαμε την ευθύνη εγγύησης των καταθέσεων της Μαρφίν Εγνατίας σε περίπτωση διάλυσης της∙ μιας τράπεζας με χρηματοοικονομικά μέσα €4 δις και ίδια κεφάλαια που άγγιζαν μόλις τα €700 εκ. Με ποια λογική κρίθηκε ότι αυτή η τράπεζα μπορούσε να ανταποκριθεί στις όποιες προκλήσεις; Γιατί η ευθύνη ανακεφαλαιοποίησης μεταφέρθηκε από την Ελληνική Δημοκρατία στην Κυπριακή;

Κατά το Δημοκρατικό Συναγερμό ο Πρόεδρος Χριστόφιας «έπρεπε να κάτσει στο σκαμνί» επειδή συναίνεσε στο κούρεμα του ελληνικού χρέους, στο οποίο η συμμετοχή των κυπριακών τραπεζών ας σημειωθεί ήταν εθελοντική. Όμως δεν έπρεπε να κριθεί ο κ. Ορφανίδης για τις δηλώσεις του το 2011 πως «οι κυπριακές τράπεζες αντέχουν ακόμα και ένα μεγάλο κούρεμα στα ελληνικά ομόλογα». Εκ των υστέρων σοφοί είμαστε όλοι. Όμως εκείνη την περίοδο ο ΔΗΣΥ, το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ και οι ηγεσίες των τραπεζικών ιδρυμάτων εμφανίζονταν το ίδιο βέβαιοι με τον κ. Ορφανίδη ότι οι τράπεζες μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση.

Αν ο Δ. Χριστόφιας δεν συναινούσε τότε στο κούρεμα του ελληνικού χρέους, αμφιβάλλουμε ότι όλοι θα τον κατηγορούσαν ότι είναι αντιευρωπαίος και θέλει να πλήξει την Ευρωζώνη; Είναι κανένας που αμφιβάλλει ότι θα ακούγαμε πάλι τα περί ανθελληνισμού της Αριστεράς; Τελικά οι «εραστές του Έθνους», έκαναν τη δουλειά τους, αλλά σε άλλο χρόνο και με άλλο τρόπο. Το 2009 το κυπριακό τραπεζικό σύστημα φορτωνόταν μέσω συγκεκριμένων πράξεων των διοικήσεων των τραπεζών και με ευθύνη των εποπτικών αρχών Ελλάδας – Κύπρου, ζημιές δισεκατομμυρίων. Το 2013 ξεπουλήθηκαν όσο-όσο τα υποκαταστήματα των Κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα, φορτώνοντας τους Κύπριους με ακόμα 6,8 δις χρέος. Και στις δύο περιπτώσεις οι επιλογές αυτές ήταν καταστροφικές. Η πρώτη επέτεινε την κρίση, η δεύτερη έδωσε την χαριστική βολή. Δυστυχώς αυτό έγινε με την έγκριση του ίδιου του Προέδρου Αναστασιάδη μετά από τους εκβιασμούς της Τρόικα.

Έστω και αργά, όλοι παραδέχονται πως η κρίση εκδηλώθηκε στον τραπεζικό τομέα. Αυτό δεν το λέμε μόνο εμείς. Το λένε και πολλοί άλλοι. Όπως ο εκπρόσωπος της Κομισιόν στην Τρόικα ο οποίος είπε πως «είναι παραπλανητική η άποψη ότι πρόκειται για μια κρίση χρέους…τα κύρια προβλήματα, αναφορικά με τις αιτίες της κρίσης, βρίσκονται στις αποφάσεις των τραπεζών. Όπως στην Ισπανία και την Ιρλανδία, έτσι και στην Κύπρο». Αυτό συνέβη γιατί οι τραπεζίτες ρίσκαραν θέλοντας να κερδοσκοπήσουν. Γιατί δόθηκαν αλόγιστα δάνεια δισεκατομμυρίων τα οποία δεν μπορούν να αποπληρωθούν. Σε αρκετές περιπτώσεις όλα αυτά έγιναν με την κάλυψη πολιτικών κομμάτων και προσώπων. Όμως δυστυχώς και τότε και σήμερα αντί να καταδεικνύεται από όλους αυτή η αλήθεια, αναζητούμε τις αιτίες στα κοινωνικά επιδόματα, στις συντάξεις των ηλικιωμένων, στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, στους μετανάστες στο ότι οι ημικρατικοί δεν έχουν ξεπουληθεί ακόμα στους ιδιώτες και σε άλλα πολλά.

Ως ΑΚΕΛ αναλαμβάνουμε τις ευθύνες που μας αναλογούν. Όχι τις ευθύνες που κατά καιρούς μας απέδιδαν όσοι ήθελαν τότε να καλύψουν τα εγκληματικά λάθη και ενέργειες άλλων. Αλλά τις δικές μας αδυναμίες, λάθη και παραλείψεις που δεν μας επέτρεψαν να παρέμβουμε αποτελεσματικά στις εξελίξεις. Δυστυχώς δεν καταφέραμε να μελετήσουμε έγκαιρα και ολοκληρωμένα τις εξελίξεις στην οικονομία και να υποδείξουμε τις λιγοστές αντοχές της «φούσκας» της κυπριακής οικονομίας στον κατασκευαστικό και στον τραπεζικό τομέα. Ούτε καταφέραμε να συμβάλουμε στην εκπόνηση ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της κατάστασης.

Αυτό σε συνδυασμό με τα καθησυχαστικά, και τελικά όπως αποδείχθηκε εξωπραγματικά, μηνύματα που εξέπεμπαν οι τράπεζες, μάς εμπόδισε από τον έγκαιρο εντοπισμό των προβλημάτων. Δυστυχώς δεν καταφέραμε επίσης να επικεντρωθεί η δημόσια συζήτηση στα πραγματικά προβλήματα της κυπριακής οικονομίας.

Είναι καταγεγραμμένη η δήλωση του κ. Μπαρόσο πως πανευρωπαϊκά κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει πόσο έντονη και βαθιά θα ήταν η κρίση. Αυτό γιατί πρόκειται για κρίση συστημική. Μόνο κάποιοι εδώ στην Κύπρο προσπάθησαν να πείσουν ότι ο Δ. Χριστόφιας κυβέρνησε και στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία και στην Ιρλανδία. Στον υπόλοιπο πλανήτη συζητούν άλλα. Πρόκειται για κρίση που έχει τη ρίζα της στο ίδιο το σύστημα. Γι΄αυτό και σάρωσε ολόκληρη την Ευρώπη και συντάραξε τον κόσμο. Το ΑΚΕΛ υπερασπίζεται αυτή την αλήθεια εδώ και χρόνια. Για να εισπράττει ως απάντηση ότι δήθεν «κατατρύχεται από ιδεοληψίες». Δυστυχώς γι΄ αυτούς μας δικαιώνει η πραγματικότητα καθημερινά. Όσο θα παρέρχεται ο χρόνος τόσο πιο καθαρά θα φαίνεται η αλήθεια.

«Ιδεοληψίες» και «αγκυλώσεις» μας προσάπτουν εδώ και σχεδόν μια δεκαετία γιατί υποδεικνύαμε πως οι δεξιές, νεοφιλελεύθερες πολιτικές που με πάθος υπερασπιζόταν ο Δημοκρατικός Συναγερμός, στις Βρυξέλλες και στην Κύπρο, συχνά υποστηριζόμενος και από τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις, θα οδηγούσαν σε αδιέξοδο. Έτσι και έγινε. Η περίφημη Στρατηγική της Λισαβόνας υποτίθεται ότι θα καθιστούσε την οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως την πιο ανταγωνιστική παγκοσμίως. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου έσφιξαν τα ζωνάρια, κατεδάφισαν το κοινωνικό κράτος, ιδιωτικοποίησαν τα πάντα. Ποιο το αποτέλεσμα; Σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ζουν περισσότεροι από 43 εκατομμύρια άνθρωποι που αδυνατούν οικονομικά να εξασφαλίσουν περισσότερο από ένα πιάτο φαγητό, μέρα παρά μέρα. Ζουν περισσότεροι από 26 εκατομμύρια άνεργοι.

Αυτήν την πραγματικότητα δεν την καταγράφουν οι «ιδεοληψίες και οι αγκυλώσεις» του ΑΚΕΛ. Αυτή την πραγματικότητα τη δημιούργησαν οι ιδεοληψίες και οι αγκυλώσεις του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, της μεγάλης οικογένειας του Συναγερμού, που σε πολλές περιπτώσεις βοηθούμενο από τους Σοσιαλιστές οδήγησε τους λαούς της Ευρώπης στη φτωχοποίηση.

Συνεπώς, εναντίον της Ευρώπης δεν είναι όσοι διεκδικούν καλύτερο αύριο για τους λαούς. Εναντίον της Ευρώπης είναι όσοι και χτες, σήμερα και αύριο επιμένουν να θέλουν να κατεδαφίσουν όσα έχτισε η Ευρώπη μέσα από μεγάλους λαϊκούς αγώνες, πολιτικούς και κοινωνικούς. Το ΑΚΕΛ είναι υπέρ αυτής της Ευρώπης. Της Ευρώπης των μεγάλων κατακτήσεων. Της Ευρώπης της ειρήνης, της Δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της συνοχής και της αλληλεγγύης.

Στη δημόσια συζήτηση που έγινε αυτές τις μέρες, επαναλαμβάνεται το τετριμμένο: φταίει η προηγούμενη Κυβέρνηση και το ΑΚΕΛ γιατί δεν έλαβαν έγκαιρα μέτρα. Θα μπορούσα να αναφέρω πολλά από τα μέτρα που λήφθηκαν. Δεν θα το πράξω λόγω χρόνου. Θα θυμίσω μόνο όλους μέσα σε αυτή την αίθουσα, ότι μέτρα ξεκίνησαν να λαμβάνονται από το Δεκέμβριο του 2008.

Άραγε θυμόμαστε όλοι τι λεγόταν τότε; Ως Πρόεδρος ο Δ. Χριστόφιας είχε ευχηθεί «να μην κτυπήσει αυτή η κρίση τον τόπο μας…θέλω να πιστεύω ότι η ανάκαμψη διεθνώς θα αφήσει την Κύπρο αλώβητη. Εμείς θα κάνουμε ένα προβληματισμό και θα δούμε πολύ συγκεκριμένα τα ζητήματα με τον Υπουργό Οικονομικών». Την ίδια περίοδο το ΚΕΒΕ δήλωνε πως «η κυπριακή οικονομία διαθέτει υγιείς βάσεις και χαρακτηρίζεται από τον ψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης ανάμεσα στην ευρωζώνη». Ο κ. Νικόλας Παπαδόπουλος δήλωνε πως «θα έχουμε επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία αλλά όχι στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα, που είναι από τα πιο ισχυρά στον κόσμο». Συνεπώς, αν θα μιλήσουμε για λανθασμένες προβλέψεις και άρα λανθασμένους χειρισμούς, θα πρέπει να εξετάσουμε τι έλεγαν όλοι εκείνη την περίοδο.

Μέτρα λαμβάνονταν μέχρι το Φεβρουάριο του 2012. Μέτρα στήριξης της ανάπτυξης και σημαντικών κλάδων όπως ο κατασκευαστικός τομέας, ο τουρισμός και η απασχόληση. Μέτρα στήριξης του χρηματοπιστωτικού τομέα και ενίσχυσης της ρευστότητας. Μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης. Μέτρα ενίσχυσης των κρατικών εσόδων. Μέτρα πολλά, που δεν ήταν όμως αρκετά και σε καμία περίπτωση δε θα ήταν αρκετά για να καλύψουν την τρύπα των 19 και πλέον δισεκατομμυρίων που άνοιξε ο τραπεζικός τομέας. Γι΄αυτόν ακριβώς το λόγο οδηγηθήκαμε στο Μηχανισμό Στήριξης και το γνωρίζουν όλοι πολύ καλά. Επαναλαμβάνω ότι οι δείκτες του δημοσιονομικού ελλείμματος και του δημόσιου χρέους ήταν τότε καλύτεροι από σήμερα, που υποτίθεται ότι βρισκόμαστε σε σταθεροποίηση και πάμε δήθεν για ανάκαμψη.

Νυχθημερόν όμως ζητούσαν ορισμένοι να ληφθούν κι άλλα μέτρα. Τι ήταν αυτό που ήθελαν τελικά; Να λάβουμε τα μέτρα του Μνημονίου που τελικά μας έφερε η Κυβέρνηση Αναστασιάδη- Συναγερμού με την υποστήριξη του ΔΗΚΟ τότε. Μειώσεις μισθών και συντάξεων, ιδιωτικοποιήσεις, πετσόκομμα δαπανών για την παιδεία, την υγεία, το κοινωνικό κράτος. Σήμερα δε, το παραδέχονται με τον πιο κυνικό τρόπο πως το Μνημόνιο είναι το Μανιφέστο τους. Δεν μας εκπλήττουν. Πρόκειται για συνειδητές, ιδεολογικές τους θέσεις, τις οποίες με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εξέφραζαν εδώ και χρόνια. Στην αρχή η Κυβέρνηση Αναστασιάδη αλλά και ο Δημοκρατικός Συναγερμός καμώνονταν πως δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση να επιβάλουν τέτοια μέτρα. Με τον καιρό άρχισαν να ομολογούν την αλήθεια. Λένε πλέον ξεκάθαρα πως και να μην υπήρχε η Τρόικα πάλι θα επέβαλλαν στο λαό μας αυτά τα μέτρα.

Μόλις την περασμένη Κυριακή, ο κ. Αβέρωφ Νεοφύτου έκανε την εξής τοποθέτηση: «όταν ο ασθενής πάσχει από βαριά ασθένεια, όσο πιο επώδυνη είναι μια θεραπεία, τόσο πιο πολλές πιθανότητες έχει ο «ασθενής» να βρει τα πόδια του, το συντομότερο δυνατόν». Το 2010, ο κ. Στρος Καν είπε πως η ασθενής οικονομικά Ελλάδα έπρεπε να πάρει πικρό φάρμακο για να επιβιώσει. Και όμως, προχθές, μετά από τέσσερα χρόνια που γονάτισαν τον ελληνικό λαό, άνθρωποι ποδοπατήθηκαν στον Κολωνό για μια σακκούλα τρόφιμα.

Για την Κυβέρνηση Αναστασιάδη και τον κ. Αβέρωφ Νεοφύτου, όσο πιο επώδυνα τα μέτρα, τόσο το καλύτερο. Αυτά βέβαια δεν τα έλεγαν προεκλογικά. Προεκλογικά φλόμωναν τον κυπριακό λαό με δεσμεύσεις και διαβεβαιώσεις. Ο ίδιος ο κ. Αναστασιάδης διαβεβαίωνε πως «μέσα από πολιτικές αλλά και από τις προσπάθειες μας θα επιτύχουμε να διαφοροποιήσουμε σημαντικά επώδυνες πρόνοιες του Μνημονίου που σήμερα τυραννούν κυριολεκτικά τους εργαζόμενους και όχι μόνο». Προς αυτή μάλιστα την κατεύθυνση ο κ. Αναστασιάδης εμφανίστηκε λίγες μέρες πριν από τις εκλογές έχοντας στη τσέπη του δύο διακρατικά δάνεια, τα οποία έλεγε πως είχε εξασφαλίσει προκειμένου να κερδίσει χρόνο στις διαπραγματεύσεις του με την Τρόικα. Με την ίδια αυτοπεποίθηση εμφανιζόταν ο κ. Αναστασιάδης με το Συναγερμό για να μας πείσουν πως οι φίλοι τους από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα θα βοηθούσαν την Κύπρο.

Τελικά οι φίλοι τους αποδείχθηκαν άσπονδοι για την Κύπρο. Ο κ. Αναστασιάδης επέστρεψε από εκείνο το Eurogroup έχοντας στις αποσκευές του το δοκιμαστικό σωλήνα μέσα στον οποίο θα έμπαινε ως πειραματόζωο η κυπριακή οικονομία. Με το πέρασμα του χρόνου και τις αποκαλύψεις, ξεθώριασαν πλέον και οι διάφορες αιτιάσεις του τύπου «βρεθήκαμε προ εκπλήξεως», «ήμασταν με το πιστόλι στον κρόταφο», «ουδέποτε γνωρίζαμε». 4 του Μάρτη του 2013 ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε ενημερωθεί, δεν υποψιαζόταν, ούτε απλώς άκουσε μια φήμη. Είχε ενημερωθεί πως θα του έθεταν στο τραπέζι κούρεμα καταθέσεων. 8 του Μάρτη του 2013 ο κ. Αβέρωφ Νεοφύτου μετά από επαφές που είχε στην Ουάσιγκτον με τον αναπληρωτή εκτελεστικό διευθυντή του ΔΝΤ, Ερικ Λίπτον και άλλους αξιωματούχους του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, είπε πως «δυστυχώς οι θέσεις τους είναι σκληρές για την Κύπρο και επιμένουν για κούρεμα των καταθέσεων. Το κάναμε ξεκάθαρο πως κάτι τέτοιο θα είναι καταστροφικό και δεν θα το δεχθούμε». Όμως αυτά δεν ένιωσαν την ανάγκη να τα θέσουν ενώπιον των αρχηγών των κομμάτων στη σύσκεψη που έγινε στο Προεδρικό πριν από το Eurogroup.

Τελικά οι φίλοι του ΔΗΣΥ επέβαλαν πρωτόγνωρες πρόνοιες στο Μνημόνιο μαζί με σωρεία άλλων αντιλαϊκών πολιτικών. Στις οποίες προσθέτει και άλλες από την τσέπη της η Κυβέρνηση Αναστασιάδη, όπως η πολιτική για την επέκταση των ωραρίων των καταστημάτων. Πολιτικές που συνθλίβουν τους εργαζόμενους, τους μικρομεσαίους και καθιστούν αβέβαιο το μέλλον της κυπριακής κοινωνίας. Καλούμε τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις σε μέτωπο συνεργασίας και αντίστασης στις αντιλαϊκές πολιτικές. Στόχος είναι να ανακόψουμε την επιβολή όσων επιχειρεί η Κυβέρνηση Αναστασιάδη να φορτώσει το λαό μας, με άλλοθι το Μνημόνιο. Σίγουρα δεν αναφέρομαι στα όσα χρειάζεται να γίνουν προκειμένου να διορθώσουμε τα κακώς έχοντα του παρελθόντος. Χρειάζεται και εκσυγχρονισμός του κράτους, αντιμετώπιση των όποιων στρεβλώσεων. Χρειάζεται και αναθεώρηση της νομοθεσίας, ειδικότερα σε ότι αφορά τη λειτουργία της κρατικής μηχανής και σε θέματα διαφάνειας. Όμως εξίσου σημαντική είναι η δρομολόγηση πολιτικών που να προστατεύουν τους πολλούς και να μην αφήνουν στο απυρόβλητο τους λίγους. Οι συνθήκες της άγριας εποχής στην οποία έβαλε την Κύπρο η Τρόικα το επιβάλλουν.

Δεν αναφέρθηκα σε όλα τα ζητήματα που περιλαμβάνει η Έκθεση λόγω περιορισμένου χρόνου. Άλλοι συνάδελφοι από την Κοινοβουλευτική μας Ομάδα θα φωτίσουν και τις υπόλοιπες πτυχές.

Η Επιτροπή Θεσμών εκπόνησε σημαντικό έργο. Στην Έκθεση καταγράφονται οι ασήκωτες ευθύνες των τραπεζικών ηγεσιών, της Κεντρικής Τράπεζας, της Κυβέρνησης Αναστασιάδη που αποδέχθηκε την επιζήμια πώληση των παραρτημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα και το πρωτοφανές κούρεμα καταθέσεων.

Ωστόσο τα Συμπεράσματα δεν αντικατοπτρίζουν πιστά τα όσα καταγράφονται στην ίδια την Έκθεση. Τα γεγονότα και τα ντοκουμέντα που τεκμηριώνουν το τραπεζικό σκάνδαλο και τα οποία καταγράφονται στην Έκθεση, δεν αποτυπώνονται με τον ίδιο τρόπο στα Συμπεράσματα. Ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια εξωραϊσμού της πραγματικής εικόνας και των αυταπόδεικτων πολιτικών ευθυνών σε σχέση με τους χειρισμούς στα δύο κρίσιμα Eurogroup του Μαρτίου 2013, καθώς επίσης και έναντι της τρόικα αργότερα. Είναι όμως γεγονός και πρέπει να πιστωθεί στη Βουλή πως η άρνηση σημαντικών παραγόντων και τότε πρωταγωνιστών να παραστούν στις συνεδρίες της Επιτροπής Θεσμών, καθώς και η ελλιπής συνεργασία των εμπορικών τραπεζών και κάποιων εποπτικών αρχών, αφαίρεσε από τη Βουλή τη δυνατότητα άσκησης πλήρους κοινοβουλευτικού ελέγχου.

Από εδώ και πέρα ο προβολέας πέφτει στη Γενική Εισαγγελία. Πρέπει να αξιοποιήσει τα όσα καταγράφονται στην Έκθεση προκειμένου να οδηγηθούν επιτέλους στη δικαιοσύνη όσοι πραγματικά ευθύνονται. Όμως ούτε και έτσι ξοφλούμε το χρέος μας προς τις επόμενες γενιές. Δεν ξοφλούμε αν δεν φροντίσουμε να διορθωθούν τα κακώς έχοντα στον τόπο μας. Αν δεν κάνουμε τον έλεγχο και τη διαφάνεια στην πολιτική και οικονομική ζωή του τόπου πράξη. Αν δεν πάψουμε να υποτάσσουμε το μέλλον αυτού του τόπου σε επικοινωνιακά τεχνάσματα, με πιο πρόσφατο αυτό της έκδοσης ομολόγου. Αν δεν πάψουμε να καλλιεργούμε αυταπάτες στο λαό, για να τον καλέσουμε αργότερα να πληρώσει ξανά ο ίδιος τις ζημιές. Αν δεν καταλάβουμε πως πάνω από όλα τα συμφέροντα, το υπέρτατο, είναι το συμφέρον του λαού.