Ομιλία Βουλευτή Άντρου Καυκαλιά στη συζήτηση του Κρατικού Πρϋπολογισμού για το 2015

 Η λέξη τέλμα στην κυριολεξία περιγράφεται ως η έκταση με λιμνάζοντα νερά και έχει ως συνώνυμα το βάλτο και το έλος. Μεταφορικά περιγράφεται ως η κατάσταση που δεν προχωράει, δεν αλλάζει, που χαρακτηρίζεται από ακινησία και αδράνεια, έλλειψη εξέλιξης και δημιουργικής πνοής.

Έντιμε Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,

Τέλμα, αδιέξοδα, στασιμότητα ή και πισωγύρισμα είναι αυτά που χαρακτηρίζουν την πορεία των πραγμάτων στην εκπαίδευση. Ενώ πάμε να συμπληρώσουμε δύο χρόνια διακυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη, εκτός από προσπάθεια «ξηλώματος» προηγούμενου έργου, ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει. Η κυβέρνηση με τις αποφάσεις της για πάγωμα της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης με πρόσχημα την αξιολόγηση της (άγνωστο το πόσο καιρό θα πάρει για να ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία), στην πράξη επιχειρεί την ακύρωση της.

Ενδεικτικό των πιο πάνω, αποτελεί, το γεγονός ότι κανένας σχεδιασμός ή εισήγηση για τα μεγάλα ζητήματα στα όποια αναφερόταν η Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση δεν έχει υλοποιηθεί.

Μοιραία λοιπόν δύο χρόνια μετά παραμένουμε στην διαδικασία των αξιολογήσεων, των διορισμών επιτροπών και συμβουλίων, πάντοτε ως προέκταση των εκθέσεων και των εισηγήσεων που παραγγείλαμε από τους διεθνείς δανειστές μας. Και όλα αυτά για να διαμορφωθεί εκείνο το πλαίσιο που θα λειτουργήσει ως άλλοθι για τις πολιτικές επιλογές της κυβέρνησης.

Η παιδεία και το εκπαιδευτικό μας σύστημα δέχεται σήμερα πιέσεις όσο ποτέ προηγουμένως. Να θυμίσω ότι στην πιο πρόσφατη αναφορά του το ΔΝΤ επανέλαβε τις απαράδεκτες αξιώσεις του για επιβολή διδάκτρων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, για αύξηση του αριθμού μαθητών κατά τάξη, για μείωση του αριθμού των εκπαιδευτικών και γενικότερα για δραστικές μειώσεις στις δαπάνες για την παιδεία.

Και ενώ για αρκετό καιρό, εκ μέρους του Υπουργείου, καταβαλλόταν προσπάθεια αρχικά συσκότισης και ακολούθως σύγχυσης και αμφισβήτησης για τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί έναντι της Τρόικα και της δεσμευτικότητας των εισηγήσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας, σήμερα η ίδια η ζωή αποδεικνύει ότι η φιλοσοφία της Κυβέρνησης και του Κυβερνόντος Κόμματος, έδεσε απόλυτα με τις απαιτήσεις των δανειστών μας και ότι έχει επιτευχθεί συμφωνία δεσμεύσεων με την Τρόικα, η οποία καθοδηγεί τις ενέργειες του Υπουργείου Παιδείας.

Προειδοποιούμε για πολλοστή φορά ότι, η συνθηκολόγηση με τις απαράδεκτες απαιτήσεις των δανειστών μας είναι καταστροφική και καλούμε την κυβέρνηση να προβάλει επιτέλους αντιστάσεις.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Είναι πεποίθηση μας ότι, η όποια καθυστέρηση καταγράφεται στη διαμόρφωση και υιοθέτηση πολιτικών που στοχεύουν στην ανασυγκρότηση, εκσυγχρονισμό και διαμορφωτική μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος αποβαίνει εις βάρος της παιδείας.

Αυτή η εκτίμηση μας δεν είναι απότοκο των όποιων αρνητικών αποτελεσμάτων έχουν σημειώσει οι μαθητές μας σε διεθνείς διαγωνισμούς, ούτε του γεγονότος ότι συγκεκριμένες χώρες και πανεπιστήμια αμφισβητούν την αξιοπιστία του απολυτηρίου του Λυκείου και δεν τα αναγνωρίζουν για σκοπούς πρόσβασης. Αλλά γιατί η ίδια η πολιτεία και η κοινωνία μας, εντοπίζοντας ακριβώς τις αδυναμίες του εκπαιδευτικού μας συστήματος, μέσα από μία επιστημονικό-κεντρική και συμμετοχική διαδικασία, έχουν καταλήξει και υποδείξει την ανάγκη για Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. Εκεί λοιπόν, στην Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση, βρίσκονται πολλές από τις απαντήσεις στα προβλήματα που ταλανίζουν σήμερα την εκπαίδευση μας και εκεί είναι που το Υπουργείο Παιδείας οφείλει, να στρέψει την προσοχή του, δίνοντας ώθηση στην εφαρμογή της.

Ωστόσο, και ενώ για σημαντικά κεφάλαια του εκπαιδευτικού μας συστήματος, για τα οποία όπως έχω ήδη αναφέρει, η πολιτεία και η κοινωνία με ένα συντεταγμένο τρόπο έχουν διαμορφώσει  ολοκληρωμένες προτάσεις, εντούτοις καταγράφεται έλλειψη πολιτικής βούλησης για την υλοποίηση τους .

Χαρακτηριστική, σε ότι αφορά στις προθέσεις της κυβέρνησης, είναι η έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής του Υπουργείου Παιδείας για την αξιολόγηση των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων, μέσα από την οποία, πέρα από το ιδεολογικό ξεκαθάρισμα και την κομματική επιβολή ιδεολογικών θέσεων στη διδακτέα ύλη,  επιχειρείται και ανατροπή δεδομένων, στα πλαίσια μιας στοχευμένης προσπάθειας επιβολής και εφαρμογής της αντιμεταρρύθμισης.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η ανάγκη για συνέχιση της ανασυγκρότησης και τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως έχει σχεδιαστεί και άρχισε να εφαρμόζεται στα πλαίσια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, είναι επιβεβλημένη.

Κορυφαία ζητήματα που ταλαιπωρούν την εκπαίδευση παραμένουν ανοικτά και συνεχίζουν να πιέζουν τις αντοχές του εκπαιδευτικού συστήματος.

Επιγραμματικά, σημειώνω τα πιο κάτω:

• ανάγκη για αναμόρφωση του συστήματος διοίκησης και αναδιάρθρωσης του ίδιου του Υπουργείου Παιδείας.
• ανάγκη για αλλαγή στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος (ο θεσμός του Ενιαίου Λυκείου έχει κλίσει τον κύκλο του).
• ανάγκη για επέκταση των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων που μεταξύ άλλων να καλύπτουν και τα ελλείμματα στην οργανική διασύνδεση ανάμεσα στη δημοτική και γυμνασιακή εκπαίδευση.
• ανάγκη για εισαγωγή νέου συστήματος επιμόρφωσης και αξιολόγησης των εκπαιδευτικών.
• ανάγκη για εισαγωγή νέου συστήματος διορισμών, κοινωνικά δίκαιου, που να μη θυματοποιεί εκατοντάδες εκπαιδευτικούς που ήδη εργάζονται εδώ και χρόνια στα σχολεία  και στους οποίους η πολιτεία έχει επενδύσει πολλά, ενώ την ίδια στιγμή να καθορίζεται μεταβατική περίοδος για να μην αδικηθούν αυτοί που περιμένουν στον κατάλογο πολλά χρόνια.
• ανάγκη για αναθεώρηση της νομοθεσίας για την ειδική εκπαίδευση ώστε να αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες στην λειτουργία του μηχανισμού έγκαιρου εντοπισμού παιδιών με μαθησιακές ή άλλες δυσκολίες αλλά και τα κενά και τα προβλήματα στην πρακτική εφαρμογή των δικαιωμάτων των παιδιών αυτών.
• ανάγκη για ενίσχυση μέσα σε αυτές τις δύσκολες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες του τομέα της συμβουλευτικής αγωγής για μαθητές με ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα . Και σίγουρα δεν μπορούμε να πετύχουμε πολλά με προϋπολογισμούς που καθηλώνουν τον αριθμό των εκπαιδευτικών ψυχολόγων στους 37.
• ανάγκη για ενίσχυση της Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, ούτως ώστε, τα φαινόμενα που παρατηρήθηκαν κατά τη φετινή σχολική χρονιά, όπου μαθητές αποκλείστηκαν και τους αφαιρέθηκε το δικαίωμα να επιλέξουν τον κλάδο σπουδών που θα ακολουθούσαν, γιατί δεν υπήρχαν θέσεις, να μην επαναληφθούν.
• ανάγκη για διαμόρφωση και κατάθεση από το Υπουργείο Παιδείας της νομοθεσίας για τα ιδιωτικά σχολεία, εξέλιξη που θα έχει θετικές επιδράσεις στην αντιμετώπιση της παραπαιδείας.
• ανάγκη σύστασης και λειτουργίας του Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης ώστε, να αντιμετωπιστούν τα ελλείμματα στους ελέγχους ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης και τα συνεπακόλουθα παρατράγουδα τα οποία καταγράφονται.

Κύριε Πρόεδρε,

Αγαπητοί Συνάδελφοι,

Οι πολιτικές των πλεονασμάτων και της «δημιουργίας μαξιλαριών» που επιλέγει να εφαρμόσει η κυβέρνηση, τη στιγμή που ο δείκτης κοινωνικής ανισότητας αυξάνεται, πολλαπλασιάζοντας τα προβλήματα αλλά και τις ανάγκες μαθητών – φοιτητών και των οικογενειών τους, επιφέρουν καίρια κτυπήματα κατά της κοινωνικής συνοχής. Ενώ την ίδια στιγμή, οι όποιες εξοικονομήσεις σημειώνονται είναι εις βάρος εργαζομένων, τους οποίους η κυβέρνηση με τις αποφάσεις της έχει οδηγήσει σε ένα εργασιακό μεσαίωνα με εισοδήματα πείνας που δεν ξεπερνούν σε πολλές περιπτώσεις τα €400 το μήνα. Αναφέρομαι ασφαλώς στους εκατοντάδες εκπαιδευτικούς και άλλους εργαζόμενους  στα απογευματινά και βραδινά προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας, των οποίων, το εργασιακό καθεστώς έχει μετατραπεί σε αγορά υπηρεσιών.

Αυτές λοιπόν οι πολιτικές που επιβαρύνουν τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς με έξοδα για το σχολείο, είτε ονομάζονται κόμιστρα για τα λεωφορεία, είτε ασφάλιστρα, είτε δίδακτρα για τα ΚΙΕ, είτε τέλη για τη συμμετοχή στις Παγκύπριες Εξετάσεις κ.ο.κ. ,  ενισχύουν τις κοινωνικές αντιθέσεις και δημιουργούν μαθητές διαφόρων ταχυτήτων.

Πιο βαρύ είναι το τίμημα που πληρώνουν οι φοιτητές και οι οικογένειες τους, αφού φτάνει ως και την εγκατάλειψη των σπουδών. Αποφάσεις που έχουν ληφθεί από την κυβέρνηση στρέφονται ενάντια στους φοιτητές, ενάντια στην προσπάθεια που καταβάλλουν για ολοκλήρωση των σπουδών τους. Να θυμίσω ότι από την περσινή χρονιά έχουν αποκοπεί σχεδόν 9 εκατομμύρια από τα κονδύλια για τη φοιτητική πρόνοια, έχει καταργηθεί το δικαίωμα δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ενώ στους φετινούς προϋπολογισμούς προτείνεται η συγχώνευση του κονδυλίου της κρατικής χορηγίας με το πακέτο φοιτητικής μέριμνας, χωρίς να εγγυάται κανείς πλέον την παραχώρηση του φοιτητικού πακέτου.

Ενδεικτικό της τραγικής κατάστασης στην οποία έχουν περιέλθει οι φοιτητές και οι οικογένειες τους αποτελεί το γεγονός ότι ενώ το 2012 παραχωρήθηκε χορηγία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών Κύπρου σε φοιτητές των οποίων το ακαθάριστο οικογενειακό κατά κεφαλήν εισόδημα έφτανε ως και τα €1200, το 2013 η χορηγία περιορίστηκε να καλύψει περιπτώσεις στις οποίες το ακαθάριστο κατά κεφαλήν εισόδημα δεν ξεπερνούσε τα €400, ενώ τα δεδομένα για το 2014 θα είναι ακόμα χειρότερα.

Και όλα αυτά με φόντο τις γενικευμένες επιθέσεις από την κυβέρνηση και το ΔΗΣΥ κατά της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που μεταξύ άλλων στοχεύουν στη συρρίκνωση της αλλά και στην επιβολή διδάκτρων στα δημόσια πανεπιστήμια.

Κύριε Πρόεδρε,

Αγαπητοί Συνάδελφοι,

Θα κλείσω την ομιλία μου με μια αναφορά στον πολιτισμό.

Δεν μπορεί και δεν πρέπει ο πολιτισμός, οι τέχνες να προσεγγίζονται ως περιττά κόστη και η εύκολη λεία για εξοικονομήσεις. Σήμερα, σε αυτές τις συνθήκες ο πολιτισμός θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ανάχωμα στην κρίση, ως μέσο ανάπτυξης, ως μέσο κοινωνικής αλληλεγγύης και διατήρησης της κοινωνικής συνοχής.

Ωστόσο, ο χώρος του πολιτισμού, οι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών αφέθηκαν στο έλεος της μοίρας τους και έχουν περιέλθει σε μια εξαιρετικά δεινή θέση. Κύμα ανεργίας, συμβόλαια εργασίας και μισθοί εκμετάλλευσης, θεατρικά και άλλα πολιτιστικά σχήματα αβοήθητα υπό διάλυση, πολιτική για πολιτιστικές υποδομές «υπό κατάρρευση» είναι τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν την εικόνα.

Ο πολιτισμός χρειάζεται πολιτική, πρόγραμμα, στρατηγική και στόχους. Το κράτος δεν μπορεί να απουσιάζει από τη διαμόρφωση ευρύτερης πολιτικής πολιτισμού και οφείλει να αποτελεί τον εγγυητή της υλοποίησης αυτής της πολιτικής.

Και κάτι τελευταίο. Διαπιστώνουμε με μεγάλη μας λύπη πως η δεσμεύσεις της κυβέρνησης για επαναφορά του κονδυλίου, το οποίο η ίδια έχει κόψει από το Μάρτη του 2013, για το κατά χάριν επίδομα στους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, έμειναν κενά λόγια αφού καμιά σχετική πρόνοια δεν υπάρχει στον προϋπολογισμό. Κρίμα πραγματικά κρίμα!