Σκεπτικό βράβευσης Νίνας Ιακώβου

Η κεραμίστρια και γλύπτρια Νίνα Ιακώβου, διαγράφει μια σημαντική πορεία στην κυπριακή καλλιτεχνική δημιουργία.

Υπηρετώντας την Τέχνη πάνω από εξήντα χρόνια και ζώντας έντονα το κοινωνικό και ιστορικό γίγνεσθαι, βρίσκεται σε ένα συνεχή προβληματισμό. Ο προβληματισμός της αυτός, που αποτυπώνεται με ευαισθησία στα έργα της, ξεπερνά τα σύνορα της Κύπρου και αγγίζει διεθνή θέματα, παραδίδοντάς μας έτσι  μια τέχνη ανθρωποκεντρική, γεμάτη οδύνη για τη δυστυχία μα και αγάπη για τον άνθρωπο και τη ζωή,

Έζησε έντονα και η ίδια ως πρόσφυγας την τραγωδία του τόπου της το 1974 και αποτύπωσε και αποτυπώνει στα έργα της τη φρίκη του πολέμου,  την αγωνία και τον πόνο της προσφυγιάς, το δράμα των αγνοουμένων και των σκοτωμένων και μας  παραδίδει ένα έργο κύρια αντιπολεμικό. Η αγάπη, ο πόνος, η απόγνωση, η νοσταλγία καθρεφτίζονται μέσα στις συνθέσεις  της, που έχουν ως κύριο άξονα τους ανθρώπους και ιδιαίτερα τις γυναίκες.

Η εικαστικός Νίνα Ιακώβου, η οποία εμπνεύστηκε από την παραδοσιακή τεχνική,  κράτησε ζωντανή την παραδοσιακή κεραμική δουλεύοντας σε διάφορες παραλλαγές τις μοναδικές ανθρωπόμορφες κούζες της Αμμοχώστου, τις «κουκουμάρες», οι οποίες σηματοδοτούν μεγάλο μέρος του έργου της και με τις οποίες έχει ταυτιστεί το όνομά της.

Η συμβολή της είναι μοναδική στη διατήρηση, στη συνέχιση και εξέλιξη της παραδοσιακής κυπριακής κεραμικής.

Στην εξελικτική της πορεία από την παραδοσιακή κεραμική σύντομα προχώρησε στην απλοποίηση και στον εξπρεσιονισμό. Διαθέτοντας προηγμένη καλλιτεχνική αίσθηση, επιδεξιότητα, ατέλειωτη ευρηματικότητα και αστείρευτη δημιουργικότητα, δημιουργεί έργα σε τρεις διαστάσεις χρησιμοποιώντας διαφορετικά υλικά και διάφορες τεχνικές. Δουλεύοντας με μαστοριά και δεξιοτεχνία τον πηλό και τα άλλα υλικά που χρησιμοποιεί και δίνοντας σάρκα και ψυχή  στα έργα της, χάρισε στον τόπο μας, ένα πλούσιο έργο με πρωτοποριακές δημιουργίες, με μοναδικά γλυπτά και επιτοίχια έργα σε πιο σύγχρονες φόρμες.

Η Νίνα Ιακώβου, διαρκώς ανανεωμένη και ανεξάντλητη πηγή δημιουργίας, υπηρέτησε με αφοσίωση και μοναδικό ζήλο την τέχνη της κεραμικής και της γλυπτικής και σφραγίζει με το δημιουργικό και εμπνευσμένο έργο της τη σύγχρονη κυπριακή καλλιτεχνική δημιουργία.

Για την πολύχρονη, ανεξάντλητη και αξιόλογη αυτή προσφορά της η Επιτροπή Βραβείου «Πολιτιστικής Προσφοράς Τεύκρος Ανθίας και Θοδόσης Πιερίδης», της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ, αποφάσισε να της απονείμει την τιμητική αυτή διάκριση για το 2021.

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΝΙΝΑΣ ΙΑΚΩΒΟΥ

«Μέσα από τη δουλειά μου αποτυπώνω την αλήθεια της ψυχής μου και της πατρίδας μου. Δε θα μπορούσα να ζήσω διαφορετικά»

Η Νίνα Ιακώβου γεννήθηκε στην Αμμόχωστο το 1933. Έζησε σε σπίτι όπου οι τέχνες και τα γράμματα ήταν βαθιά ριζωμένα στη συνείδηση της οικογένειά της. Ο πατέρας της Αρσένιος Νικολαΐδης ήταν δάσκαλος με προοδευτικές αντιλήψεις. Μελετούσε και μετάφραζε ξένους ποιητές και έγραφε δικά του ποιήματα. Η ίδια θυμάται να κράτησε για πρώτη φορά στα χέρια της πηλό σε ηλικία τεσσάρων χρονών και πολύ συχνά να δημιουργεί μαζί με τον πατέρα της σκηνικά και σχέδια για τις ανάγκες σχολικών παραστάσεων.

Πολύ σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα ενασχόληση της Νίνας Ιακώβου με την Τέχνη της γλυπτικής-κεραμικής διαδραμάτισε η μετακόμισή της στο χωριό Λεονάρισσο, το 1940. Εκεί ήρθε σε επαφή με πρόσφυγες από τη Χίο, οι οποίοι ήταν άνθρωποι καλλιεργημένοι, κυρίως, όμως, γνώρισε τη ζωή των κατοίκων του χωριού αυτού, τις γεωργικές εργασίες, τη σπορά, τον θερισμό. Βοηθούσε τους ενήλικες να περνούν τον καπνό σε κλωστές, ενώ παρακολουθούσε από κοντά την επεξεργασία στο βαμβάκι. Οι εμπειρίες αυτές από το Λεονάρισσο επηρέασαν σημαντικά τη δουλειά της.

Τελειώνοντας το Γυμνάσιο, η Νίνα Ιακώβου εργάστηκε ως γραμματέας και χρειάστηκε να πωλήσει μέρος από την αυλή του πατρογονικού της σπιτιού στο Βαρώσι, για να σπουδάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα. Ήταν η πρώτη Κύπρια που θα παρακολούθησε μαθήματα γλυπτικής στη Σχολή Καλών Τεχνών και, μετά την Πολέτ Παυλίδου, η πρώτη γυναίκα στην Κύπρο που ασχολείται εκ τότε με τη γλυπτική. Όπως αναφέρει η ίδια η δημιουργός: «Τη γλυπτική την έμαθα κοντά σε ένα μεγάλο δάσκαλο, τον Έλληνα γλύπτη και καθηγητή κεραμικής, Γιώργη Γεωργίου, που με κράτησε στο δικό του εργαστήριο σε δύο σημαντικές περιόδους, πρώτα το 1953-1954 και ξανά το 1964-65. Του οφείλω τα πάντα».

Με την επιστροφή της στην Κύπρο, το 1955, παντρεύτηκε τον Φειδία Ιακώβου και απέκτησε δύο κόρες, τη Μαρία και τη Κρυστάλλω. Άρχισε να δημιουργεί τα πρώτα της έργα στο εργαστήρι που της έφτιαξε ο πατέρας της. Ένα δρόμο πιο κάτω από το σπίτι της ήταν το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμμοχώστου. Εκεί γνώρισε την αρχαιολόγο Αγγελική Πιερίδου, η οποία της μίλησε για τις αρχαίες κυπριακές τερακότες, της έδωσε βιβλία να διαβάσει και τη μύησε στην τεχνική αυτή. Με τη συμβολή του συζύγου της, γνώρισε τους αδελφούς Πέτρο και Γιάννη Μουσούπετρου, οι οποίοι της δίδαξαν την τεχνική της κουκκουμάρας, την ανθρωπόμορφη στάμνα της παραδοσιακής κεραμικής της Αμμοχώστου. Άρχισε να δραστηριοποιείται επαγγελματικά στον τομέα της γλυπτικής, συχνά σε συνεργασία με τον ξάδελφό της και πολύ γνωστό Βαρωσιώτη ζωγράφο και διακοσμητή Ξάνθο Χατζησωτηρίου. Ο Ξάνθος και ο Φώτος Χατζησωτηρίου συνέβαλαν στο να ανακαλύψει τους μοντέρνους ζωγράφους, ανάμεσα στους οποίους ξεχώριζε τον Βαν Γκονγκ.

Στην Αμμόχωστο δούλεψε σε μια εποχή που η πόλη γνώριζε μεγάλη άνθιση σε όλους τους τομείς. Μνημειακά γλυπτά της Νίνας Ιακώβου σε τσιμέντο, ξύλο ή σίδηρο, καθώς και κεραμικά, είχαν κατασκευασθεί για τα ξενοδοχεία της Αμμοχώστου, Μαριάννα, Λοϊζιάνα, Cypriana, Grecian και Sandy Beach, ενώ το καλοκαίρι του 1974 μια μεγάλη σειρά ανάγλυφων έργων είχαν μόλις παραδοθεί στο ξενοδοχείο Castle Beach της Κερύνειας. 

Η ταχύτητα των γεγονότων του πραξικοπήματος και της εισβολής το 1974 εξανάγκασαν την Νίνα Ιακώβου σε γρήγορη εγκατάλειψη της Αμμοχώστου αφήνοντας πίσω της σημαντικό αριθμό έργων της αλλά και χειρόγραφα του πατέρα της για την ιστορία και τη λαογραφία της Κύπρου. Μετά την εισβολή εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στην Λάρνακα, συνεχίζοντας τα παραδοσιακά κεραμικά και τις κουκουμάρες σε παραλλαγές. 20 χρόνια αργότερα θα εκφράσει μέσω του πηλού τα βιώματά της από την Αμμόχωστο, τα τραγικά γεγονότα του 1974 και τη νοσταλγία επιστροφής στην αγαπημένη πόλη. Χαρακτηριστικά έργα της «Η Κραυγή», «Η σταματημένη πορεία», «Οι μανάδες των αγνοουμένων», «Η νύφη της προσφυγιάς» «Οι διαμαρτυρίες» και η σειρά του «Πολέμου». Επίσης, η θεματολογία της αγγίζει την ελληνική μυθολογία, καθώς και τα μεγάλα σύγχρονα προβλήματα, όπως αυτά του πολέμου στην Παλαιστίνη, η πτώση των Δίδυμων Πύργων, η καταστροφή του πλανήτη. 

Δείγματα της δουλειάς της Νίνας Ιακώβου παρουσιάστηκαν σε σημαντικές εκθέσεις σε Λάρνακα και Λευκωσία. Η δημιουργός συνεχίζει το πρωτοποριακό έργο της μέχρι σήμερα έχοντας ως βάση την πλούσια παράδοση της κυπριακής λαϊκής τέχνης.