Ομιλία Αντρέα Καυκαλιά, Βουλευτή ΑΚΕΛ, κατά τη συζήτηση του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2024

Κυρία  Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Βρισκόμαστε, ξανά, μπροστά στο ίδιο φαινόμενο: Την κρίση – αυτή τη φορά λόγω  του πληθωρισμού και των αυξημένων τιμών ενέργειας – τη φορτώνονται και πάλι οι εργαζόμενοι μέσα από τις απώλειες στα εισοδήματα τους.

Όπως έγινε και με τη χρηματοπιστωτική και την υγειονομική κρίση.

«Να υποκλιθούμε στη δύναμη και την αποφασιστικότητα  του λαού μας για τις πλάτες που έβαλε για στήριξη της οικονομίας», ανέφερε στην ομιλία του, χθες, ο Πρόεδρος του ΔΗΚΟ. Τι να την κάνει ο λαός την υπόκλιση μας, κύριε Νικόλα Παπαδόπουλε, όταν συνολικά, την τελευταία δεκαετία, οι εργαζόμενοι απώλεσαν €11.7δις από τα εισοδήματα τους;

Δικαιότερη κατανομή των βαρών και δικαιότερη ανακατανομή του πλούτου είναι που αναμένει ο λαός.

Είναι για αυτό που, εμείς, λέμε ότι η εξέταση του προϋπολογισμού του κράτους δεν μπορεί να γίνεται στο κενό, αλλά πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις οικονομικές και κοινωνικές πραγματικότητες.

Ποιες είναι αυτές;

• H αγοραστική δύναμη του μέσου μισθού-σύνταξης στην Κύπρο σημειώνει μεγάλες απώλειες.
• Αυξάνεται ο αριθμός των εργαζόμενων-φτωχών.
• Η εργασία απαξιώνεται. Συνεχίζεται η αναδιανομή του εισοδήματος υπέρ του κεφαλαίου.
•  Συνεχίζεται η απορρύθμιση της εργασίας με τις άτυπες μορφές εργασίας και την αγορά υπηρεσιών, το συνεχές ωράριο των καταστημάτων τις Κυριακές, προκαλώντας περαιτέρω πιέσεις στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
• Ενώ αυξάνεται η απασχόληση, επιδεινώνεται η θέση των εργαζομένων.
• Συνεχίζεται η αύξηση της υποαπασχόλησης/ετεροαπασχόλησης, η φυγή και η εγκατάσταση νέων στο εξωτερικό.
• Η μακροχρόνια ανεργία έχει αποκτήσει διαθρωτικό χαρακτήρα.
• 15%,περίπου,των νέων ανθρώπων βρίσκεται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης, κατάρτισης.
• Η μείωση του κόστους εργασίας και η ετεροβαρής αναδιανομή του εισοδήματος  αύξησε το περιθώριο κέρδους δεν βελτίωσε την ανταγωνιστικότητα.

Ως αποτέλεσμα, όλων των πιο πάνω, ένα μεγάλο κομμάτι της κυπριακής κοινωνίας αντιμετωπίζει σοβαρότατες δυσκολίες να καλύψει βασικές ανάγκες και να επιβιώσει με αξιοπρέπεια. Δεδομένα που καταγράφονται και στην έρευνα της Στατιστικής Υπηρεσίας για το εισόδημα και τη διαβίωση των νοικοκυριών στην Κύπρο το 2022.

• 24,000 χιλιάδες συμπολίτες μας ζουν σε συνθήκες σοβαρής υλικής και κοινωνικής στέρησης (2,7% του πληθυσμού σε σύγκριση με 2,6% το 2021).
• 4 στους 10 συμπολίτες μας αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες για κάλυψη έκτακτων, αλλά απαραίτητων δαπανών.
• 1 στους 5 συμπολίτες μας αδυνατεί να καλύψει το κόστος για θέρμανση, ενώ σχεδόν ανάλογο ποσοστό δυσκολεύεται να καλύψει έγκαιρα υποχρεώσεις που αφορούν ενοίκιο, δόσεις και πάγιους λογαριασμούς.
• 1 στους 6 Κύπριους κινδυνεύει από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, όπου το βιοτικό επίπεδο της πλειοψηφίας της κοινωνίας εξακολουθεί να επιδεινώνεται, οι πολιτικές που ακολουθούνται και τα μέτρα που προτείνονται δεν είναι ικανά να προστατεύσουν αποτελεσματικά τα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα και ιδιαίτερα τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Την ίδια ώρα η κυβέρνηση ελέγχεται για τη μεγάλη καθυστέρηση στη λήψη μέτρων, αλλά και για την αστοχία της να τερματίσει, για σημαντική περίοδο, υφιστάμενα μέτρα, όπως ήταν η επιδότηση σε ηλεκτρισμό και καύσιμα.

Τα στατιστικά στοιχεία έρχονται να επιβεβαιώσουν και σε ότι αφορά στα μέτρα για αντιμετώπιση της ακρίβειας, ότι η Κύπρος παραμένει πολύ πίσω. Μόλις  στο 1.1%  του ΑΕΠ οι δαπάνες για τα μέτρα, σε σχέση με το 1,8 %  του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την ώρα που το κράτος λαμβάνει υπέρμετρα έσοδα από τις τσέπες των πολιτών, λόγω της ακρίβειας ( €1 δις το 2023, €1,5 δις το 2022).

 

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Δεν υποτιμούμε τη σημασία των θετικών αξιολογήσεων από του Διεθνείς Οίκους αξιολόγησης για την κυπριακή οικονομία. Ούτε είμαστε απέναντι στον στόχο για πλεονασματικούς προϋπολογισμούς, φτάνει αυτοί να μην δημιουργούνται εις βάρος της πραγματικής οικονομίας.

Είμαστε απέναντι, όμως, στη διεύρυνση των εισοδηματικών και κοινωνικών ανισοτήτων.

Είμαστε απέναντι, στις πολιτικές που αρνούνται να φορολογήσουν τον πλούτο και τα υπερκέρδη. Η πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ για φορολόγηση των υπερκερδών αγνοήθηκε, τόσο από την προηγούμενη κυβέρνηση, δυστυχώς, όσο και από την παρούσα κυβέρνηση.

Η οικονομική διακυβέρνηση του τόπου επιβάλλεται να προσμετρά και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών και να επιδιώκει να δημιουργούνται συνθήκες δικαιότερης ισορροπίας ανάμεσα στο κεφάλαιο και τους εργαζόμενους.

Σ’ αυτά τα πλαίσια επιβάλλεται:

•  Σχεδιασμός προς διασφάλιση, ενίσχυση και επέκταση της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων, ως και η Ευρωπαϊκή Οδηγία.
• Κατοχύρωση ενός ελάχιστου πλαισίου εργασιακών δικαιωμάτων για τους εργαζόμενους, των οποίων οι όροι εργοδότησης δεν καλύπτονται  από συλλογική σύμβαση.
• Επαναρρύθμιση της εργασίας και καθορισμός της σχέσης εργοδότη-εργοδοτούμενου. Να τερματιστεί το φαινόμενο της αντικατάστασης της μόνιμης και σταθερής εργασίας με την αγορά υπηρεσιών και τη μερική απασχόληση.
• Πλήρης αποκατάσταση της ΑΤΑ και επέκταση της σε κάθε εργαζόμενο.
•  Αναθεώρηση του διατάγματος για τον κατώτατο μισθό με διόρθωση στο ύψος του μισθού, ωριαία απόδοση, ανώτατο χρόνο 38ωρης εβδομαδιαίας εργασίας και αυτόματη αναπροσαρμογή με βάση τον δείκτη τιμών του καταναλωτή.
• Αναθεώρηση του διατάγματος για τη Στρατηγική Απασχόλησης των εργαζομένων από τρίτες χώρες.
• Επαναρρύθμιση των ωραρίων των καταστημάτων. Για μας δεν αποτελεί «κανονικότητα» η εργασία την Κυριακή.
• Μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, ώστε να διασφαλιστούν επαρκείς συντάξεις και να βελτιωθεί η ανταποδοτικότητα  βασικών επιδομάτων του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
• Αποπληρωμή του μεγάλου χρέους του κράτους προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
•  Αποκατάσταση του πέναλτι 12% στις συντάξεις. Η πρόταση της κυβέρνησης είναι κατώτερη των προσδοκιών της κοινωνίας.
•  Παροχή σύνταξης χηρείας σε όλους τους άνδρες.
• Διασφάλιση του δικαιώματος για παροχή ανεργιακού επιδόματος σε όλους τους εργαζόμενους μετά το 63^ο έτος της ηλικίας τους.
• Διεύρυνση  του θεσμού των Ταμείων Προνοίας, ως δεύτερος υποχρεωτικός πυλώνας.
• Υιοθέτηση πλαισίου, το οποίο να διασφαλίζει τη δυνατότητα πρόσβασης σε εργασία για πρακτική άσκηση των νέων, να καθορίζει το ύψος της επ’αμοιβής άσκησης και να δημιουργεί μηχανισμούς εποπτείας και αξιολόγησης.

 

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ενώ η ακρίβεια συνθλίβει το οικογενειακό εισόδημα, η Κύπρος παραμένει ουραγός  σε ότι αφορά τις πολιτικές και τις δαπάνες για στήριξη των ευάλωτων ομάδων. Γεγονός, δυστυχώς, που επιβεβαιώνεται και μέσα από τον προϋπολογισμό, ο οποίος δεν περιλαμβάνει τις απαραίτητες πρόνοιες και μέτρα για αντιμετώπιση των κρίσιμων προκλήσεων για στήριξη της κοινωνίας.

Ενδεικτικά σημειώνουμε:

• Τη μείωση του κονδυλίου για παροχή ΕΕΕ, αντί να προωθηθεί η στοχευμένη αναθεώρηση του ύψους των επιδομάτων για βασικές ανάγκες, επίδομα ενοικίου και ιδρυματική φροντίδα, λαμβάνοντας υπόψιν τις πραγματικές ανάγκες.
• Την αδυναμία αποτελεσματικής αναδιάρθρωσης των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, ώστε οι δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες να μπορούν να διαδραματίζουν το ρόλο τους, ως φορείς χάραξης και άσκησης κοινωνικής πολιτικής.
• Την απουσία μιας ολοκληρωμένης πολιτικής στήριξης των ΑμεΑ, γεγονός που οδήγησε τη χώρα μας στη ντροπιαστική τελευταία θέση, ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης, όσον αφορά τις δαπάνες για τα ΑμέΑ.

Συγκεκριμένα στην Κύπρο, το ποσοστό των κοινωνικών δαπανών για ΑμέΑ, ανέρχεται μόλις στο 0,8%του ΑΕΠ, ενώ στην Ευρώπη ο μέσος όρος είναι 1,9%.

Η εφαρμογή οριζόντιων πολιτικών που να εναρμονίζουν τη χώρα μας  με τις πρόνοιες της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα ΑμέΑ, καθώς και  η  δημιουργία ειδικής νομοθεσίας, η οποία, μεταξύ άλλων, θα απεγκλωβίζει τα άτομα αυτά από λογικές και το πλαίσιο του ΕΕΕ, αποτελεί επιτακτική ανάγκη.

 

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Με βάση τα στοιχεία της Eurostat, τo 2022, 31,000 παιδιά στην Κύπρο είναι αντιμέτωπα με τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, ενώ οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας για την οικογένεια και τα παιδιά στην Κύπρο δεν φτάνουν στο μισό του ευρωπαϊκού μέσου όρου(1,1 % του ΑΕΠ στην Κύπρο, 2,3% στην Ευρώπη).

Προτείνουμε:

• Εφαρμογή μιας σύγχρονης και προοδευτικής κοινωνικής πολιτικής για τους εργαζόμενους γονείς και την οικογένεια, με δημόσιες δομές, υποδομές, παροχές και προγράμματα που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τις ευθύνες των εργαζόμενων γονιών.
• Ενίσχυση δομών παιδικής προστασίας.
• Ολοκληρωμένη στεγαστική πολιτική, κοινωνικά προσανατολισμένη.
• Επέκταση της άδειας μητρότητας στις  26 εβδομάδες, από το πρώτο παιδί,  όπως είναι και η σύσταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας,
• Κάλυψη και των αυτοεργοδοτούμενων με την πληρωμένη γονική άδεια.
• Επέκταση της γονικής άδειας, ώστε να μπορεί να λαμβάνεται από εργαζόμενους γονείς μέχρι το 15^ο έτος ηλικίας του παιδιού, αντί μέχρι το 8^ο έτος που ισχύει σήμερα. Σχετική πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ έχει ήδη  κατατεθεί.
• Αναθεώρηση του ύψους των επιδομάτων τέκνου και μονογονιού.
• Να μην τερματίζεται το δικαίωμα σε επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας, στην περίπτωση κατά την οποία ο/η μονογονιός συμβιώνει με άλλο άτομο. Και για αυτό το θέμα έχουμε καταθέσει πρόταση νόμου.
• Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας και εφαρμογή αποτελεσματικότερων  διαδικασιών για την υιοθεσία.
• Δημιουργία ειδικής νομοθεσίας και ενίσχυση της στήριξης προς τις ανάδοχες οικογένειες.

 

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των συνταξιούχων και η διασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης για όλα τα άτομα της τρίτης ηλικίας, αποτελεί καθρέφτη μιας κοινωνίας, αμείλικτο κριτή του κοινωνικού κράτους.

Στη χώρα μας, δυστυχώς  πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά για να φτάσουμε σε θετικό πρόσημο σε ό,τι αφορά στις φιλικές προς την τρίτη ηλικία πολιτικές. Πολιτικές που να στοχεύουν μεταξύ άλλων:

• Στην αύξηση των συνολικών εισοδημάτων των συνταξιούχων, ώστε κανένας συνταξιούχος να μην διαβιεί κάτω από το όριο της φτώχειας.
• Στη δημιουργία Κρατικών Κέντρων Αποκατάστασης για τις ανάγκες αποθεραπείας των ατόμων τρίτης ηλικίας.
• Στον εκσυγχρονισμό του περί Στεγών για Ηλικιωμένους και Αναπήρους Νόμου, καθώς και στην επαναλειτουργία του Συμβουλευτικού Σώματος, ώστε να διασφαλίζονται ικανοποιητικές συνθήκες διαβίωσης, ποιότητας ζωής και φροντίδας στις στέγες ηλικιωμένων.

Στο σημείο αυτό θέλω να μεταφέρω την απογοήτευση των ατόμων της τρίτης ηλικίας, όπως αυτή εκφράστηκε και στη Σύνοδο της Βουλής των Γερόντων για το γεγονός ότι η υπηρεσία, της τηλεειδοποίησης, το  λεγόμενο Κόκκινο Κουμπί, δεν έχει ακόμη τεθεί σε λειτουργία. Ελπίζω αυτή να είναι η τελευταία φορά που κάνουμε την ίδια συζήτηση.

 

Κυρία Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Κλείνοντας την ομιλία μου θέλω να υπογραμμίσω το εξής:

O πρώτος προϋπολογισμός της κυβέρνησης Νίκου Χριστοδουλίδη είναι ένας ακόμη διαχειριστικός προϋπολογισμός, ο οποίος αδυνατεί να δώσει λύσεις στις διευρυμένες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες.

Ενώ υπάρχουν διαθέσιμοι αναπτυξιακοί πόροι, δεν αξιοποιούνται αποτελεσματικά για στήριξη της πραγματικής οικονομίας.

Τέλος, δεν προσεγγίζει τις απαιτούμενες διαθρωτικές αλλαγές που χρειάζονται για την εφαρμογή ενός βιώσιμου αναπτυξιακού μοντέλου.

Σας ευχαριστώ!