Κοινωνική πολιτική και Ακρίβεια | Πάμπος Παπαγεωργίου

 

 

Ο πληθωρισμός επηρεάζει και τη διανομή του εισοδήματος

Ο πληθωρισμός είναι ένα τεράστιο θέμα. Ποικιλόμορφο και ως προς την προέλευση του και ως προς τις επιδράσεις του.

Η μια αφορά την άνιση την υπερβολική επίδραση που έχει στα μεσαία και στα χαμηλά στρώματα και η δεύτερη έχει να κάνει με τον ενεργειακό πληθωρισμό στον οποίο η Κύπρος είναι πολύεκτεθειμένη λόγω του ενεργειακού της μίγματος.

Ο πληθωρισμός επηρεάζει τα μεσαία και τα χαμηλά στρώματα. Οι επιδράσεις αφορούν την διάβρωση της αγοραστικής δύναμης η οποία είναι δυσανάλογη στα πιο χαμηλά στρώματα. Ο λόγος είναι ότι πληρώνουν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος τους για τα βασικά είδη τα οποία παρουσιάζουν πιο ψηλό πληθωρισμό από το σύνολο των προϊόντων και των υπηρεσιών.

Το Ονομαστικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν στην Κύπρο έχει αυξηθεί το 2022 κατά 13-13,5%. Οποιοσδήποτε δεν έχει δει μια αύξηση 13-13,5% στο μισθό του ή στα εισοδήματα του, πάει να πει ότι έχει μείνει πίσω από την γενική ευημερία.

Όσοι στηρίζονται σε συντάξεις και επιδόματα, όταν αυτά δεν καλύπτονται πλήρως από Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή χάνουν μέρος της αγοραστικής τους δύναμης. Πληρώνουν περισσότερα για να εξυπηρετήσουν τα δάνεια τους, ενώ είναι πιο δύσκολο να πάρεις δάνειο σε συνθήκες πληθωρισμού γιατί είναι πιο διστακτικές οι τράπεζες.

Ο πληθωρισμός επηρεάζει και τη διανομή του εισοδήματος διότι συνήθως, τα ψηλά εισοδήματα είναι πιο ασφαλισμένα. Αυτοί που έχουν περισσότερο πλούτο, έχουν και περισσότερα εργαλεία για να προστατέψουν τον πλούτο τους από τον πληθωρισμό. Αμυντικές επενδύσεις έναντι του πληθωρισμού είναι τα ακίνητα, οι μετοχές και ο χρυσός.

 

Οπλοστάσιο έναντι του πληθωρισμού

• Στοχευμένες επιδοτήσεις: Η στόχευση αποβλέπει στο να βοηθήσει αυτούς που έχουν περισσότερη ανάγκη, αλλά συνήθως είναι δύσκολο να την πετύχεις. Πιο αποτελεσματικά είναι τα μικτά συστήματα, όπου επιδοτείς ένα κομμάτι του κόστους για όλους και από κει και πέρα αφήνεις χωρίς επιδότηση το υπόλοιπο.
• Φορολογικά μέτρα όπως ο μηδενικός ΦΠΑ και η εφαρμογή μιας πιο προοδευτικής φορολογίας.
• Αναπροσαρμογές στα επιδόματα και στον κατώτατο μισθό.
• Προγράμματα προσιτής στέγης γιατί η στέγαση αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι των συνολικών εξόδων ενός νοικοκυριού.
• Χρηματοοικονομική επιμόρφωση για να γνωρίζει ο καθένας πως – όντας υπό καθεστώς διάβρωσης της αγοραστικής του δύναμης – μπορεί να οργανώσει τα οικονομικά του.
• Ενίσχυση των νόμων που προστατεύουν τους καταναλωτές από την αισχροκέρδεια. Σε συνθήκες πληθωρισμού υπάρχει αύξηση των τιμών στα βασικά είδη, αλλά από ένα σημείο και μετά οι εταιρείες μπορεί να αυξάνουν τις τιμές.

 

Ο πληθωρισμός εύκολα εμφανίζεται, δύσκολα εξαφανίζεται

Τα τελευταία μέτρα της κυβέρνησης καθυστέρησαν. Δεν θα υποκαταστήσουν την απώλεια που έχει υποστεί πολύς κόσμος από τον πληθωρισμό. Η εισοδηματική ψαλίδα λόγω του πληθωρισμού θα διευρυνθεί.

Από τους κερδισμένους του πληθωρισμού, τουλάχιστον προσωρινά, είναι τα κράτη διότι όταν δεν αναπροσαρμόζονται τα επίπεδα φορολογίας, το κράτος φορολογεί πιο ψηλά και τα άτομα και τις εταιρείες σε συνθήκες πληθωρισμού. Το πλεόνασμα είναι ένα δώρο του πληθωρισμού στα δημόσια ταμεία.

Τα μέτρα μπορούν να βοηθήσουν με την προϋπόθεση ότι ο πληθωρισμός θα είναι ένα προσωρινό φαινόμενο. Αν μείνει ο πληθωρισμός, τότε σταδιακά θα χάσουν την αξία τους.

 

Μέτρα και αποφάσεις για την αγορά ενέργειας

Το κύμα πληθωρισμού που αντιμετωπίζουμε ξεκίνησε σε μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο και τις αδυναμίες της εφοδιαστικής αλυσίδας να ανταποκριθεί στην αυξημένη ζήτηση μετά το πέρας της πανδημίας. Δυστυχώς ως Κύπρος, είμαστε πάρα πολύ εκτεθειμένοι σε ενεργειακό πληθωρισμό γιατί στηριζόμαστε για τον ηλεκτρισμό σε ορυκτά καύσιμα.

Υπάρχει ένα κομμάτι παραγωγής του ηλεκτρισμού που προέρχεται από εναλλακτικές πηγές για το οποίο όμως υπάρχει ένα στρεβλό ευρωπαϊκό σύστημα. Η αύξηση της τιμής του μαζούτ απέδωσε στους παραγωγούς ΑΠΕ υπερκέρδη χωρίς να υπάρχει κανένας λόγος καθώς δεν είχαν αυξηθεί τα κόστη παραγωγής τους.

Στην Κύπρο επιβλήθηκε ένα πλαφόν στα 11 σεντ/κιλοβατώρα. Αυτό το πλαφόν είναι σημαντικό αλλά πρέπει να επανέλθουν οι μειοδοτικοί διαγωνισμοί για την προμήθεια στο σύστημα ηλεκτρισμού από φωτοβολταϊκά. Στην Ευρώπη, που γίνονται αυτοί οι διαγωνισμοί, το κράτος αγοράζει στα 3-4σεντ/κιλοβατώρα, ενώ στην Κύπρο αγοράζουμε 11σεντ.

 

Φορολόγηση υπερκερδών

Φορολόγηση απρόσμενων υπερκερδών που εμφανίστηκαν σε εταιρείες. Είναι κάτι που σε κάποιες χώρες γίνεται και σε άλλες συζητιέται. Οι εταιρείες που εμπορεύονται πετρελαιοειδή, όχι τόσο έντονα στην Κύπρο αλλά αλλού, ξαφνικά είδαν τα κέρδη τους να πενταπλασιάζονται ή να δεκαπλασιάζονται χωρίς να αλλάξουν τίποτε από τον τρόπο που λειτουργούσαν. Ήταν απρόσμενα κέρδη τα οποία εμφανίστηκαν από την διόγκωση των τιμών των καυσίμων.

 

Τι χρειάζεται να γίνει;

• Παραγωγή ηλεκτρισμού από φυσικό αέριο. Ενώ υπάρχει η δυνατότητα, αργήσαμε και πληρώνουμε το κόστος.
• Ψηφιοποίηση διαφόρων υπηρεσιών – βελτίωση της ευρυζωνικότητας, ώστε να μειωθεί το κόστος μετακίνησης για άτομα και εταιρείες
• Αναβάθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού και σύνδεση του δικτύου με άλλες χώρες, αν αυτό είναι εμπορικά εφικτό.
• Χρήση αποθηκευτικών μπαταριών.
• Κατασκευή κτιρίων ελάχιστης ενεργειακής κατανάλωσης.
• Προώθηση τη κυκλικής οικονομίας για μείωση του κόστους παραγωγής.
• Βελτίωση υφιστάμενων και υιοθέτησης νέων μέσων μεταφοράς, όπως για παράδειγμα γραμμές τρένου ή και ακόμα και τραμ κατά μήκους του γραμμικού ή κατά μήκος του παραλιακού μετώπου της Λεμεσού.
• Βελτίωση της συνδεσιμότητας μέσω αέρος και θαλάσσης ώστε να πέσει το κόστος μεταφοράς.
• Αναβάθμιση λιμανιών και αεροδρομίων
• Αναβάθμιση Υπηρεσίας Εμπορίου. Αν έχουμε περισσότερες εξαγωγές, θα έχουμε και οικονομίες κλίμακας και δεν θα υπάρχουν τόσο έντονες πληθωριστικές πιέσεις στην εσωτερική αγορά.
• Επιχειρηματικότητα και χρήση νέων τεχνολογιών στον τομέα της γεωργίας.
• Ενίσχυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού για να μπορέσει να αντιμετωπίσει φαινόμενα συνέργειας αλλά και αισχροκέρδειας.

Πάμπος Παπαγεωργίου,

Ακαδημαϊκός, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου