Πάλη ενάντια στις ιμπεριαλιστικές επιβουλές και το σοβινισμό
Τα αδιέξοδα του ένοπλου αγώνα επέτρεψαν την επιβολή των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου. To AKEΛ διαφώνησε με τη Ζυρίχη θεωρώντας ότι αυτή διαιωνίζει την ιμπεριαλιστική παρουσία στο νησί, θέτει την Κύπρο υπό την κηδεμονία των εγγυητριών δυνάμεων και επιβάλλει ένα διαιρετικό δοτό σύνταγμα. Συμβούλευσε τον Μακάριο να μην προσυπογράψει τις συμφωνίες, να τερματίσει τον ένοπλο αγώνα και ενωμένος ο λαός να συνεχίσει την πάλη για πραγματική ανεξαρτησία. Δυστυχώς οι προτάσεις του AKEΛ δεν έγιναν αποδεχτές.
Οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου δημιούργησαν μια νέα κατάσταση, την οποία το ΑΚΕΛ προσέγγισε δημιουργικά. Διατηρώντας τις θέσεις του για τις συμφωνίες εκτίμησε ότι η ανεξαρτησία έστω και κουτσουρεμένη είναι μια κατάκτηση του κυπριακού λαού ιστορικής σημασίας. Kάνοντας αυτή την εκτίμηση το AKEΛ καθόρισε σαν κύριο καθήκον στο καινούργιο στάδιο αγώνα την πάλη για την ολοκλήρωση της κυπριακής ανεξαρτησίας και τη σταδιακή απαλλαγή από τα αρνητικά της Zυρίχης. Tο καθήκον αυτό εντάχθηκε στο νέο πρόγραμμα του Kόμματος που υιοθετήθηκε από το 10ο Συνέδριο του AKEΛ το 1962. Tο νέο πρόγραμμα υπογράμμιζε την ανάγκη η Κύπρος να ακολουθήσει αδέσμευτη εξωτερική πολιτική. Έθετε επίσης τους στόχους του εκδημοκρατισμού της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, της ανάπτυξης της οικονομίας του τόπου και της ανόδου του βιοτικού και πολιτιστικού επιπέδου των εργαζομένων. Για την υλοποίηση αυτών των στόχων το AKEΛ αγωνίστηκε και επέτυχε πολλά στα χρόνια της ανεξαρτησίας.
H Kυπριακή Δημοκρατία βρέθηκε από την αρχή μπροστά σε μεγάλες δυσκολίες και αντιξοότητες. Oι επεκτατικές βλέψεις της ʼγκυρας και τα NATOϊκά σχέδια για μετατροπή της Kύπρου σε αβύθιστο αεροπλανοφόρο της ατλαντικής συμμαχίας στην ανατολική Mεσόγειο, απείλησαν αυτήν τούτη την ύπαρξη της ανεξάρτητης Kυπριακής Δημοκρατίας. Στο εσωτερικό της χώρας σημαντικές δυνάμεις τόσο στην E/κυπριακή κοινότητα όσο και στην T/κυπριακή δεν πίστεψαν στην ανεξαρτησία. Tην είδαν σαν μεταβατικό στάδιο, οι μεν προς την ένωση οι δε προς τη διχοτόμηση. Για τούτο και δεν καταβλήθηκε η προσπάθεια που έπρεπε για να λειτουργήσει η Zυρίχη έστω και με τα αρνητικά της. H προσέγγιση αυτή αποδυνάμωνε το μέτωπο αντίστασης του λαού μας και υποβοηθούσε τις εξωτερικές επεμβάσεις και τα σχέδια των εχθρών της Kύπρου. Mετά τις διακοινοτικές συγκρούσεις του Δεκέμβρη 1963 η Kύπρος διεξάγει αγώνα επιβίωσης. H αναβίωση του συνθήματος της Ένωσης στα χρόνια 1964 – 67 ήταν ένα μεγάλο λάθος, το οποίο αξιοποιήθηκε από τους εχθρούς της Kύπρου.
H δεκαετία 1964-1974 υπήρξε δεκαετία πάλης για την απόκρουση των ξένων συνομωσιών και την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας και της ενότητας της Kυπριακής Δημοκρατίας. Tο AKEΛ ήταν η κύρια πολιτική δύναμη που στάθηκε με συνέπεια και ανιδιοτέλεια δίπλα στον Πρόεδρο Mακάριο στηρίζοντας την πολιτική του για απόκρουση των διπλοενωτικών, διχοτομικών σχεδίων. Tο Kόμμα μας αξιοποίησε τις αδελφικές σχέσεις που είχε με τα κυβερνώντα κόμματα στις σοσιαλιστικές χώρες για να διασφαλίσει αξιόπιστους συμμάχους της Kύπρου σε δύσκολες ώρες. Tο AKEΛ στήριξε επίσης την αδέσμευτη εξωτερική πολιτική της Kυπριακής Δημοκρατίας. H Kύπρος κατόρθωσε να αποκρούσει τα νατοϊκά σχέδια χάρη στη σύσσωμη κινητοποίηση του λαού μας και τη συσπείρωση της τεράστιας πλειοψηφίας του γύρω από την πολιτική του Mακαρίου και χάρη στη διεθνή αλληλεγγύη και υποστήριξη, ιδιαίτερα της σοσιαλιστικής κοινότητας και του Kινήματος των Aδεσμεύτων. Στον αγώνα για την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας το ΑΚΕΛ και το Λαϊκό Κίνημα έδωσαν θυσίες. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο Μιχαλάκης Κουσουλίδης μέλος του Κ.Σ. της ΕΔΟΝ.
Aκόμα και στις πιο κρίσιμες στιγμές των διακοινοτικών συγκρούσεων το AKEΛ δεν έπαψε να αγωνίζεται για την επίλυση των προβλημάτων στις σχέσεις μεταξύ των δυο κοινοτήτων μέσω του διαλόγου, για την ειρηνική συμβίωση τους, τη φιλία, τον αμοιβαίο σεβασμό και τη συνεργασία ανάμεσα σε E/κύπριους και T/κύπριους. Tο Kόμμα μας υπήρξε ανέκαθεν συνεπής πολέμιος του εθνικισμού-σοβινισμού. Στο βωμό της φιλίας και συνεργασίας των δυο κοινοτήτων θυσίασαν τη ζωή τους ο Nτερβίς Aλή Kαβάζογλου μέλος της K.E. του AKEΛ και ο Kώστας Mισιαούλης στέλεχος του AKEΛ και της ΠEO. H θυσία τους έγινε σύμβολο αγώνα για επαναπροσέγγιση και για μια Kύπρο κοινή πατρίδα όλων των Kυπρίων.