Νερό –αδιαμφισβήτητα το πρώτιστο κοινωνικό αγαθό, της Χριστίνας Νικολάου
Η σχέση άνθρωπου – νερού όπως και η σχέση ανθρώπου- φυσικού περιβάλλοντος, είναι πολύ μεγαλύτερη, σπουδαιότερη και αρχαιότερη , αφού το νερό σημαδεύει την εμφάνιση της ίδιας της ζωής και στη συνέχεια την ανάπτυξη των ίδιων των κοινωνιών. Η ανθρώπινη παρέμβαση στο υδρολογικό ισοζύγιο είναι καθοριστική τις τελευταίες δεκαετίες αφού οι οικονομικές δραστηριότητες επηρεάζουν και μεταβάλλον το υδρολογικό καθεστώς, την ποσότητα και ποιότητα των υδατικών συστημάτων.
Σήμερα, πάνω από 460 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο εξαρτώνται από ιδιωτικές επιχειρήσεις ύδρευσης, ενώ μέχρι το 2015, περισσότερο από το 75% της ευρωπαϊκής αγοράς και το 65% της αντίστοιχης αμερικάνικης θα ιδιωτικοποιηθούν. Την ίδια στιγμή, περισσότεροι από 1,2 δισ. άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό και το 20% του πληθυσμού της Γης αναγκάζεται να πίνει νερό από μολυσμένες πηγές.
Η βιώσιμη διαχείριση δε, των υδατικών πόρων και ιδιαίτερα το θέμα της επαρκούς και υγιεινής ύδρευσης, αποτελεί το βασικό θέμα στην ημερήσια διάταξη όλων των τελευταίων διεθνών διασκέψεων. Με πρόσχημα την προστασία του περιβάλλοντος ή τις οικολογικές διαστάσεις του υδατικού προβλήματος προωθούνται πολιτικές ιδιωτικοποίησης της ύδρευσης και αποχέτευσης ανά το παγκόσμιο.
Οι πολιτικές αυτές, που επιβάλλονται μέσω της Παγκόσμιας Τράπεζας και τους κανόνες απελευθέρωσης του εμπορίου από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ( ΠΟΕ) στο πλαίσιο της Γενικής Συμφωνίας για το εμπόριο Υπηρεσιών ( GATS), έχουν ως στόχο την μετατροπή των απαραίτητων πόρων για την ικανοποίηση των ζωτικών αναγκών του ανθρώπου σε τομείς κερδοφορίας του ιδιωτικού κεφαλαίου.
Η πολιτική προς την κατεύθυνση ιδιωτικοποίησης του νερού, εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1992 σε μια ανακοίνωση της Παγκόσμιας Τράπεζας με τίτλο « Βελτίωση της Διαχείρισης των Υδατικών Πόρων», η οποία τόνιζε ότι η διαθεσιμότητα νερού δωρεάν ή με χαμηλό κόστος είναι αντι-οικονομική και αναποτελεσματική.
Αδιαμφισβήτητα η κρίση της ρύπανσης και της εξάντλησης των φυσικών πόρων μετατρέπεται σε επιχειρηματική ευκαιρία. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι η δυνατότητα της αγοράς του « νερού» μπορεί να φτάσει τα 800 δις δολάρια. Η αγορά εμφιαλωμένου νερού μόνο στις ΗΠΑ εκτιμάται στα 90 δις δολάρια. Από το 1990 και μετά υπήρξαν σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις στον τομέα του νερού. Στον Ευρωπαϊκό χώρο στην αγορά του νερού κυριαρχούν οι Γαλλικές (πολυεθνικές στην πραγματικότητα), εταιρείες Vivendi, Suez και Universal, με τις πρώτες δυο να ελέγχουν πάνω από το 70% της αγοράς και να έχουν συμφέροντα σε περίπου 120 χώρες.
Για κάποιους η βιώσιμη ανάπτυξη είναι η μετατροπή της οικολογικής κρίσης σε μια αγορά των φυσικών πόρων, και η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών νερού είναι το πρώτο βήμα προς την ιδιωτικοποίηση του ίδιου του νερού.
Το πόσιμο νερό δεν μπορεί να θεωρείται σε καμιά περίπτωση ένα εν αφθονία οικονομικό αγαθό που μπορούν να το διαπραγματεύονται, αλλά ένα κοινωνικό αναπόσπαστο αγαθό για την ίδια την επιβίωση. Η πρόσβαση σε καθαρό και υγιεινό νερό αποτελεί βασικό δικαίωμα. Οι αποφάσεις για το πώς διανέμεται και χρησιμοποιείται το νερό πρέπει να βασίζονται στις εθνικές και τοπικές ανάγκες, καθώς και στις δυνατότητες του ίδιου του υδατικού συστήματος. Η παράδοση μέσω της GATS (Γενικής Συμφωνίας για το εμπόριο Υπηρεσιών) του έλεγχου των πόρων του νερού είναι δεδομένο ότι θα έχει επιπτώσεις στους καταναλωτές, στις αναπτυσσόμενες χώρες και στο ίδιο το περιβάλλον. Μια επισκόπηση των επιπτώσεων της ελευθέρωσης του εμπορίου στον τομέα των υπηρεσιών, θα σας πείσει.
Όπως γράφει και η Sandra Postel ( Η τελευταία όαση . Μπροστά στη λειψυδρία)… «Για πολλούς από εμάς, το νερό απλώς τρέχει από μια βρύση και ελάχιστα το φανταζόμαστε πέρα από αυτό το άμεσο σημείο επαφής. Έχουμε χάσει την αίσθηση του σεβασμού για το άγριο ποτάμι, για τις σύνθετες λειτουργίες ενός υγρότοπου, για τον πολύπλοκο ιστό της ζωής που συντηρεί και συντηρείται από το νερό.»
Εν πολλοίς, το νερό έχει καταντήσει αυστηρώς ένας φυσικός πόρος προς άντληση, εκτροπή και κέρδους για χάρη της ανθρώπινης κατανάλωσης… Είναι όμως έτσι ;
*Επικεφαλής του Γραφείου Περιβάλλοντος της Κ.Ε ΑΚΕΛ
