Ευρωμιλιταρισμός σε εξέλιξη- Στρατιωτικοποίηση, Επεμβάσεις, Πολεμική Βιομηχανία στο μενού της ΕΕ , του Γιώργου Κουκουμά
«Ενίσχυση της στρατιωτικής ικανότητας και ενδυνάμωση της στρατιωτικής βιομηχανίας της ΕΕ» είναι ο διπλός στόχος της ΕΕ όπως σφραγίστηκε το Δεκέμβρη του 2013στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ για την Άμυνα.
Τα Συμβούλια Υπ. Εξωτερικών και Άμυνας που πραγματοποιήθηκαν στις 17-18 του περασμένου μήνα, με τη συμμετοχή των Κυπρίων Υπουργών Κασουλίδη και Φωκαϊδη, αποτελούν συνέχεια της Συνόδου Κορυφής με την οποία ατσαλώνεται δραστικά η λεγόμενη Κοινή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας. Η ΚΠΑΑ δεν είναι παρά ο στρατιωτικός βραχίονας της εξωτερικής δράσης της ΕΕ, στα πλαίσια της οποίας αναπτύσσονται οι στρατιωτικοπολιτικές της επεμβάσεις ανά τον κόσμο, οι εκστρατευτικές μονάδες που έχει δημιουργήσει και ισχυροποιείται η ευρωενωσιακή πολεμική βιομηχανία. Παρών στο Συμβούλιο και ο ΓΓ του ΝΑΤΟ…
Ευρωεπεμβάσεις παντού…
Τα Συμπεράσματα του τελευταίου Συμβουλίου Υπουργών της ΕΕ μιλούν από μόνα τους. Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη διεκδικούν «να αναλάβουν αυξημένες ευθύνες ώστε να δράσουν ως πάροχος ασφάλειας (“securityprovider”), σε διεθνές επίπεδο και ιδιαίτερα στη γειτονιά», κάνοντας μάλιστα αναφορά στο Ιράκ, τη Λιβύη, το Σάχελ, τη Συρία και την Ουκρανία. Πρόκειται ουσιαστικά για το διακηρυκτικό προκάλυμμα του επεμβατικού ρόλου που φιλοδοξεί να αποκτήσει η ΕΕ, προκειμένου να ανταπεξέλθει στις ενδοϊμπεριαλιστικές τιτανομαχίες της εποχής και να διεκδικήσει μεγαλύτερο μερίδιο στο πεδίο –πρωτίστως- της ενέργειας και των αγορών. Βέβαια, τα πράγματα δεν μένουν στις διακηρύξεις αφού η ΕΕ, από το 2002 έχει ολοκληρώσει πάνω από 20 στρατιωτικοπολιτικές επεμβάσεις σε τρεις διαφορετικές ηπείρους, αναπτύσσοντας συνολικά 80.000 προσωπικό. Άλλες 16 τέτοιες αποστολές διεξάγονται σήμερα, από τις οποίες οι πέντε είναι αμιγώς στρατιωτικές (Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μάλι, δύο στη Σομαλία, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία). Πιο πρόσφατη είναι η αστυνομική ευρωαποστολή στην Ουκρανία –πρωτοβουλία Βρετανίας, Σουηδίας και Πολωνίας- η οποία θα αναλάβει τη μεταρρύθμιση της ασφάλειας και της αστυνομίας της χώρας, παράλληλα με τη ΝΑΤΟϊκή εμπλοκή στη αναδιάρθρωση της ουκρανικής άμυνας.
Η στρατιωτικοποίηση εστιάζεται πλέον στις θάλασσες, αφού υιοθετήθηκε–αρχής γενομένης με τη Θαλάσσια Διάσταση της ΚΠΑΑ- το αξίωμα ότι η ασφάλεια και η αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων και των εμπορικών οδών απαιτεί χρήση στρατιωτικών δυνάμεων. Συνεπώς, η ΕΕ πρέπει να διαθέτει ισχυρές «στρατιωτικές ικανότητες» με «ευέλικτες, μόνιμες μάχιμες δυνάμεις σε υψηλή ετοιμότητα»και δυνατότητες αεροδιαστημικής παρακολούθησης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Υπουργοί χαιρέτισαν την πρόοδο στην εφαρμογή της Στρατηγικής της ΕΕ για τη Θαλάσσια Ασφάλεια.
Από τα Νόμπελ Ειρήνης στην πολεμική βιομηχανία
Βασική κατεύθυνση της ΕΕ αποτελεί πλέον η έμφαση στην ανάπτυξη της πολεμικής βιομηχανίας και τεχνολογίας της ΕΕ με διοχέτευση αυξημένων επενδύσεων και με «επαρκείς» δαπάνες. Άλλωστε όπως αποφάσισε η ΝΑΤΟϊκή Σύνοδος του περασμένου Σεπτέμβρη, (και χαιρετίστηκε από τους Υπουργούς της ΕΕ) όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ πρέπει να αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ τους. Κάτι που σήμερα μόνο οι ΗΠΑ, Βρετανία, Εσθονία και Ελλάδα (!) επιτυγχάνουν.
Η ισχυροποίηση της πολεμικής βιομηχανίας της ΕΕ, παρουσιάζεται ως αναγκαία για να υποστηρίξει τις «στρατιωτικές δυνατότητες» της ΚΠΑΑ αλλά και ως πολιτική δημιουργίας θέσεων εργασίας και οικονομικής ανάπτυξης! Με άλλα λόγια η, κατά τα άλλα νομπελίστρια ειρήνης, ΕΕ προτείνει περαιτέρω γιγάντωμα των οπλοβιομηχανιών και ένταση της κούρσας των εξοπλισμών ως διέξοδο από την κρίση. Μάλιστα, την ώρα που οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ήπειρο σαρώνονται από τις πολιτικές της ΕΕ, αυτή υπόσχεται «πρόσβαση σε αγορές και σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα» για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις «του στρατιωτικού και αμυντικού τομέα»(!) ενώ παράλληλα ενοποιεί την αγορά της στρατιωτικής βιομηχανίας.
Τι άλλο όμως μπορεί να σημαίνει ο στόχος «να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής στρατιωτικής βιομηχανίας στην παγκόσμια αγορά» από την κλιμάκωση του στρατιωτικού εμπορίου εντός της ΕΕ αλλά και προς τον υπόλοιπο κόσμο; Ποια άραγε συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν από το γεγονός ότι η ΕΕ, που θέλει να διαδραματίζει ρόλο ειρηνοποιού στη Μέση Ανατολή, στέλλει πάνω από το 1/5 των συνολικών της εξαγωγών σε όπλα (την περίοδο 2001-2009 ξεπέρασαν τα €50 δις) στη ματοβαμμένη και μονίμως εμπόλεμη αυτή περιοχή; Ποιο άραγε κίνητρο έχουν οι στρατιωτικές βιομηχανίες της ΕΕ και τα λόμπι τους, να πρυτανεύσει η ειρήνη στην περιοχή, όταν ο πόλεμος είναι τόσο επικερδής; Ποιος μπορεί να εκπλήσσεται από τις εικόνες άγριας καταστολής διαδηλώσεων σε αραβικές χώρες με χρήση ευρωπαϊκών όπλων όταν όλοι γνωρίζουν ότι το 2011 –όταν ξέσπασαν οι πρώτες εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο- οι εξαγωγές ευρωπαϊκών όπλων στη Μέση Ανατολή αυξήθηκαν κατά €1 δις, φτάνοντας τα 9 δις; Πώς εφαρμόζεται η Κοινή Θέση της ΕΕ που ορίζει ότι η κατάσταση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μια χώρα αποτελεί κριτήριο για την πώληση όπλων στην κυβέρνηση της, όταν το 2011 η μεσαιωνική Σαουδική Αραβία ήταν ο πρωταθλητής με αγορές ύψους €4.2 δις ;
Η επιστήμη στην υπηρεσία των στρατιωτικών βιομηχανιών
Η αξιοποίηση της επιστημονικής έρευνας στην στρατιωτική τεχνολογία αποτελεί επίσης κατεύθυνση που επιβεβαιώθηκε από το Συμβούλιο Υπουργών του Νοέμβρη, κάτω από το στόχο για μια ανταγωνιστική και καινοτόμα «Ευρωπαϊκή Βιομηχανική και Τεχνολογική Βάση». Αυτή υλοποιείται μέσα από συνεργατικά προγράμματα των κρατών-μελών (πχ. κατασκευή μη επανδρωμένων αεροσκαφών, των φονικών drones), τη συγχώνευση της στρατιωτικής με τη μη στρατιωτική έρευνα. Το τελευταίο άλλωστε υιοθετήθηκε και από το Ευρωκοινοβούλιο το Νοέμβρη του 2013 με την Έκθεση Κοππά, στην οποία εισήχθηκε η απαίτηση να διατεθούν στον τομέα της άμυνας κονδύλια του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας «Ορίζοντας 2020», από το οποίο κανονικά θα έπρεπε να αποκλείεται κάθε είδους στρατιωτική έρευνα. Επιπρόσθετα, υπάρχουν διάφορα «παραθυράκια» (τέτοια είναι η χρηματοδότηση προγραμμάτων που αφορούν προϊόντα και τεχνολογία «διπλής χρήσης», που έχουν δηλαδή τόσο στρατιωτική όσο και πολιτική χρήση) με τα οποία η στρατιωτική βιομηχανία επωφελείται με πακτωλούς ευρώ. Κατά αυτό τον τρόπο το πρόγραμμα «FP7-security» το οποίο –δια της πλαγίας- διέθεσε €1.5 δις στην ανάπτυξη drones και στρατιωτικής τεχνολογίας για το συνοριακό έλεγχο.
Επιτελικό ρόλο σε όλα αυτά διαδραματίζει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (EDA), για τον οποίο το Συμβούλιο του Νοέμβρη ενέκρινε προϋπολογισμό ύψους €30.5 εκ. Πρόκειται για ένα όργανο που εξελίσσεται σε στρατηγικό μοχλό για την προώθηση της στρατιωτικοποίησης και που συμφύεται με τους πολυεθνικούς κολοσσούς της πολεμικής βιομηχανίας. Ο EDA έχει επίσης την ευθύνη για τη υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Στρατηγικής, η οποία διέπεται από την αντίληψη ότι η διαστημική τεχνολογία της ΕΕ θα πρέπει να υποστηρίζει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και γενικότερα να καταστεί πυλώνας της άμυνας και της κατασκοπείας της Ένωσης. Πρόκειται ουσιαστικά για τα εγκαίνια ενός νέου και πολυδάπανου Πολέμου των Άστρων, όπως το χαρακτήρισε η βρετανική DailyMail.
Η αντιπαράθεση στο Ευρωκοινοβούλιο
Η εξωτερική δράση, η πολιτική άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ αποτελούν καθημερινά αντικείμενο αντιπαράθεσης στο Ευρωκοινοβούλιο, του οποίου η πλειοψηφία είναι κατά κανόνα ευθυγραμμισμένη με τις θέσεις του Συμβουλίου, της Επιτροπής και του ΕDA. H Ομάδα της Αριστεράς ΕΕΑ/ΒΠΑ αποτέλεσε και αποτελεί τη μόνη πολιτική ομάδα που αντιτίθεται με συνέπεια στη στρατιωτικοποίηση της ΕΕ και της εξωτερικής της πολιτικής, στις στρατιωτικοπολιτικές αποστολές, στην αύξηση των στρατιωτικών δαπανών και την ενίσχυση της πολεμικής βιομηχανίας. Αντίστοιχα από τα κυπριακά κόμματα, μόνο το ΑΚΕΛ καταψήφισε τις Εκθέσεις Gahler και Κοππά (Noέμβρης 2013) που κινούνταν σε αυτή ακριβώς την κατεύθυνση, όπως και την Έκθεση Γιαννάκου για τις «στρατιωτικές δομές της ΕΕ», που στοχεύει στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των στρατιωτικών επιχειρήσεων της ΕΕ, την εμβάθυνση της συνέργειας ΝΑΤΟ-ΕΕ και την αξιοποίηση των μάχιμων ομάδων της ΕΕ, των περιβόητων EU Battle Groups*. Στην ίδια γραμμή ήταν και η Έκθεση Gomes σχετικά με τη Θαλάσσια Διάσταση της ΚΠΑΑ που ζητούσε επέκταση στις θάλασσες της ευρωενωσιακής στρατιωτικής παρουσίας. Όλα αυτά, είχαν και έχουν την σταθερή στήριξη του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλδημοκρατών, των Φιλελεύθερων, με τους οποίους ευθυγραμμίζονται οι ευρωβουλευτές του ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ.
Ενδεικτική ήταν και η περίπτωση του Ψηφίσματος για την εφαρμογή της Κοινής Θέσης της ΕΕ για τις εξαγωγές όπλων (Ιούλιος 2013). Το κοινό σχέδιο ψηφίσματος που πρότεινε η Ομάδα της Αριστεράς μαζί με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους, μπλοκαρίστηκε από το ΕΛΚ (συμπεριλαμβανομένου του ΔΗΣΥ), τους Φιλελεύθερους και τους Συντηρητικούς οι οποίοι πέρασαν δικό τους κείμενο στο οποίο δεν υπήρχε καμιά πρόνοια για συγκεκριμένους μηχανισμούς ελέγχου και διαφάνειας στις άδειες εξαγωγών όπλων από την ΕΕ.
Η στρατιωτικοποίηση ως πολιορκητικός κριός για τα μονοπώλια
Η στρατιωτικοποίηση και ο επεμβατισμός της ΕΕ δεν μπορεί να ειδωθεί ξεχωριστά από τον ίδιο τον καπιταλιστικό χαρακτήρα και τις πολιτικές της ΕΕ. Η ΕΕ διεκδικεί μεγαλύτερο μερίδιο στην παγκόσμια αγορά και τις σφαίρες γεωπολιτικής επιρροής, στον ανταγωνισμό με τα άλλα καπιταλιστικά κέντρα του πλανήτη προκειμένου να επεκτείνεται συνεχώς το πεδίο δράσης των επιχειρηματικών κολοσσών της. Αυτό απαιτεί να παρουσιάζεται στις διεθνείς σχέσεις με ενιαία φωνή και με τη συνολική ισχύ της που της προσδίδει το συλλογικό οικονομικοπολιτικό της βάρος. Αφ’ ετέρου απαιτείται να υπάρχει, να εξελίσσεται και να ατσαλώνεται ο στρατιωτικός της βραχίονας έτοιμος να επεμβαίνει όπου γης, να κατασκευάζει τα πιο σύγχρονα και φονικά όπλα, να αγοράζει και να πωλεί όπλα δισεκατομμυρίων ευρώ, την ώρα που οι λαοί της ηπείρου αναζητούν το ευρωπαϊκό όνειρο στους σκουπιδοτενεκέδες της λιτότητας. Οι ηγεσίες της ΕΕ όμως, υπόσχονται ότι αυτό βρίσκεται στο Αφγανιστάν, στο Μάλι, στο Ιράκ, στα Βαλκάνια…
Γιώργος Κουκουμάς
Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Κ.Ε. ΑΚΕΛ
* EU Battle Groups
Οι Μάχιμες Ομάδες της ΕΕ είναι στρατιωτικοί σχηματισμοί υψηλής ετοιμότητας, με προσωπικό 1500 ατόμων ο καθένας, που μπορούν να αναπτυχθούν οπουδήποτε στον πλανήτη εντός 10 ημερών και να διεξάγουν επιχειρήσεις μέχρι 30 ημερών, ή εκ περιτροπής μέχρι 120. Δύο Battle Groups βρίσκονται διαρκώς σε επιφυλακή και δρουν αλληλοσυμπληρωματικά με τη Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης του ΝΑΤΟ. Η Κύπρος συμμετέχει μαζί με την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία στο Battle Group HELBROC.
Η πολεμική φύση των Battle Groups δεν αμφισβητείται: «Δεν πρέπει να αντιλαμβανόμαστε την ΕΕ για ήπια ισχύ και το ΝΑΤΟ για σκληρή ισχύ. Τα Battle Groups της ΕΕ μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πόλεμο. Τα Battle Groups δεν προορίζονται για να χτίζουν σχολεία» (ΓΓ του ΝΑΤΟ, 2005). Μέχρι σήμερα η ΕΕ δεν έκανε χρήση των Battle Groups, γεγονός για το οποίο η ελίτ των Ευρωπαίων αξιωματούχων έχει εκφράσει επανειλημμένα τη λύπη της ενώ η νέα Ύπατη Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική, δεσμεύτηκε ότι τα Battle Groups θα αξιοποιηθούν σύντομα και θα εμπλακούν όλα τα κράτη-μέλη.
