Ομιλία Γενικού Γραμματέα Κ.Ε. ΑΚΕΛ Άντρου Κυπριανού στην εκδήλωση «Κύπρος και Ενέργεια, Ειρήνη και Ευημερία στην περιοχή»

Ομιλία Γενικού Γραμματέα Κ.Ε. ΑΚΕΛ Άντρου Κυπριανού
στην εκδήλωση «Κύπρος και Ενέργεια, Ειρήνη και Ευημερία στην περιοχή»

Βρυξέλλες, 25 Φεβρουαρίου 2015

Εκφράζω τη χαρά μου γιατί είμαστε για ακόμη μια φορά στο Ευρωκοινοβούλιο οργανώνοντας μια σημαντική εκδήλωση για τη χώρα μας. Ευχαριστώ την Ομάδα της Αριστεράς και προσωπικά την Πρόεδρο Γκάμπι Ζίμμερ που συνδιοργανώνουν μαζί μας την εκδήλωση και συμμετέχουν σ΄αυτή.

Οι πρόσφατες εξελίξεις στο Κυπριακό είναι άκρως ανησυχητικές. Εδώ και μερικούς μήνες έχει ανασταλεί η διαπραγματευτική διαδικασία εξαιτίας των προκλητικών ενεργειών της Τουρκίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ως γνωστό, η Τουρκία αμφισβητεί μεγάλο μέρος του βορειοδυτικού τμήματος της κυπριακής ΑΟΖ, θεωρώντας – κακώς εννοείται – ότι ανήκει στην ίδια. Στο παρελθόν προέβη, κατ’ επανάληψη, σε συγκεκριμένες ενέργειες στην προαναφερθείσα περιοχή, που παραβιάζουν το δίκαιο της θάλασσας. Ωστόσο, οι πρόσφατες προκλήσεις είναι οι πιο σοβαρές από ποτέ.

Αυτή τη φορά η Τουρκία ξεπέρασε κάθε όριο. Προχώρησε σε δεύτερο βήμα και με δύο διαδοχικές NAVTEX δέσμευσε περιοχές στο μέρος της ΑΟΖ, που δεν διεκδικεί για δικό της λογαριασμό, αλλά θεωρεί ότι πρόκειται για ΑΟΖ του ψευδοκράτους. Παραβλέπει, βεβαίως, ότι λόγος γίνεται για παράνομη οντότητα που δεν αναγνωρίζεται από κανένα κράτος εκτός της ίδιας. Όλα τα υπόλοιπα κράτη της υφηλίου αναγνωρίζουν ότι τα κατεχόμενα, συνεπώς και η ΑΟΖ, ανήκουν στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Η Τουρκία δεν έμεινε στα πιο πάνω. Προχώρησε και σε τρίτο βήμα, αφού για πρώτη φορά δέσμευσε μέρος της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας που ποτέ στο παρελθόν δεν αμφισβήτησε, ούτε για δικό της λογαριασμό, ούτε για λογαριασμό του ψευδοκράτους. Αναφέρομαι στο μέρος της ΑΟΖ που βρίσκεται απέναντι από τις ελεύθερες, νότιες, ακτές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πιο συγκεκριμένα, προχώρησε σε δέσμευση του μεγαλύτερου μέρους της νότιας ακτογραμμής της Κυπριακής Δημοκρατίας, πολύ κοντά στα χωρικά μας ύδατα και μπροστά από τη γεώτρηση της ΕΝΙ-KOGAS, που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

Η αφόρητη πρόκληση της Τουρκίας αντικειμενικά επηρεάζει τη διαπραγματευτική διαδικασία. Πρόκληση που καθίσταται ακόμα πιο απαράδεκτη επειδή έγινε παραμονές της έναρξης του ουσιαστικού γύρου των συνομιλιών, τον περασμένο Οκτώβρη με συμφωνημένη μάλιστα τη διαδικασία και τη μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί. Η Τουρκία γνώριζε, ή τουλάχιστον όφειλε να γνωρίζει, ότι με τις ενέργειές της ήταν η ίδια που προκάλεσε την αναστολή των διαπραγματεύσεων. Θέλω στο σημείο αυτό να τονίσω ότι είναι ένα πράγμα η αναστολή και εντελώς άλλο ο οριστικός τερματισμός των συνομιλιών. Πάγια μας θέση είναι ότι οι διακοινοτικές συνομιλίες υπό την αιγίδα και στα πλαίσια του ΟΗΕ, είναι ο μόνος τρόπος επίλυσης του Κυπριακού. Επειδή για το ΑΚΕΛ η λύση του προβλήματος συνιστά ύψιστη προτεραιότητα, δεν θα μπορούσαμε να συναινέσουμε ποτέ σε τερματισμό της διαπραγματευτικής διαδικασίας.

Στη δική μας αντίληψη, η αναστολή των συνομιλιών επιβαλλόταν για να συνειδητοποιήσουν όλοι ότι τέτοιας εμβέλειας ενέργειες όπως η τελευταία, όχι μόνο δεν υποβοηθούν αλλά πλήττουν σοβαρά τις προσπάθειες για λύση του Κυπριακού. Δεν αναφέρομαι μόνο στη διαπραγματευτική διαδικασία ως τέτοια. Μεταξύ άλλων παρενεργειών προκαλούν, ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους, δικαιολογημένα αισθήματα απογοήτευσης και καχυποψίας ως προς τις πραγματικές επιδιώξεις της Τουρκίας. Συνεπώς, απευθύνω έκκληση προς όλους όσοι μπορούν να ασκήσουν την επιρροή τους προς την κατεύθυνση της Τουρκίας. Ήταν αυτή και όχι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης που οδήγησε τα πράγματα στο άκρως ανεπιθύμητο σημείο της αναστολής της διαπραγματευτικής διαδικασίας. Η Τουρκία προκάλεσε την κρίση και αυτή οφείλει να την εκτονώσει. Το ζητούμενο είναι να βρεθεί τρόπος ανάκλησης των προκλητικών ενεργειών, έτσι που να καταστεί δυνατή η επανέναρξη της διαπραγμάτευσης χωρίς να ταπεινώνεται καμιά πλευρά.

Ποιος ήταν ο στόχος της Τουρκίας όταν προέβαινε στη συγκεκριμένη ενέργεια; Πρώτο, να στείλει μήνυμα ότι αξιοποίηση του φυσικού αερίου δεν μπορεί να γίνει δίχως τη συμμετοχή της. Δεύτερο, να εκβιάσει λύση του Κυπριακού κομμένη και ραμμένη στα δικά της μέτρα. Η θέση του ΑΚΕΛ είναι ξεκάθαρη. Είμαστε έτοιμοι για λύση κάθε στιγμή. Όχι όμως την όποια λύση. Λύση δίκαιη, λειτουργική και βιώσιμη, όπως προνοείται από τα σχετικά Ψηφίσματα του ΟΗΕ, τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου, το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Δεν απεμπολούμε το κυριαρχικό μας δικαίωμα για αξιοποίηση του φυσικού μας πλούτου. Αν η Τουρκία θέλει να καταστεί δυνητικό μέρος της διαδικασίας αξιοποίησης του, ας συνεργαστεί μαζί μας για επίτευξη λύσης το συντομότερο δυνατό.

Γιατί η Τουρκία θεώρησε ότι μπορούσε να προβεί σ΄αυτή την προκλητική ενέργεια δίχως η διεθνής κοινότητα να αντιδράσει έντονα; Γιατί θεώρησε ότι είναι κατάλληλες οι συνθήκες για να επιχειρήσει εξαργύρωση της διακηρυγμένης πρόθεσής της – που έμεινε προς το παρόν πρόθεση – να αναλάβει, με το αζημίωτο, ρόλο στην καταπολέμηση του «Ισλαμικού κράτους». Προφανώς θεωρεί ότι η διεθνής κοινότητα την έχει απόλυτη ανάγκη και ως εκ τούτου δεν θα είναι σε θέση να ασκήσει αποτελεσματική πίεση για να την αποτρέψει.

Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους η Τουρκία αποφάσισε να αναλάβει αυτή την ώρα τέτοιας εμβέλειας παράνομη ενέργεια. Για να γίνουν κατανοητοί, θεωρώ αναγκαία μια σύντομη αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν.

Πάντα λέγαμε ότι ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος να επωφεληθούν και οι συμπατριώτες μας Τουρκοκύπριοι από το φυσικό αέριο είναι η λύση του Κυπριακού. Ως ΑΚΕΛ πράττουμε ό,τι εξαρτάται από εμάς προς αυτή την κατεύθυνση. Επί προεδρίας Δημήτρη Χριστόφια αποδείξαμε ότι μπορούσαμε να προχωρήσουμε.

Επιδιώξαμε και πετύχαμε συμφωνία με τον Ταλάτ στο θέμα των θαλάσσιων ζωνών. Όλες ανεξαιρέτως, περιλαμβανομένης της ΑΟΖ, θα συνιστούν ομοσπονδιακή αρμοδιότητα. Αυτή η σύγκλιση είναι αμοιβαία επωφελής: Από τη μια κατοχυρώνει τη μία και μόνη κυριαρχία και διεθνή προσωπικότητα της μελλοντικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας και από την άλλη εγγυάται συνδιαχείριση των σχετικών θεμάτων. Σε συνδυασμό με τη σύγκλιση ότι οι φυσικοί πόροι (στους οποίους εξ ορισμού περιλαμβάνεται το φυσικό αέριο) επίσης θα συνιστούν ομοσπονδιακή αρμοδιότητα, καθώς και με τη σύγκλιση αναφορικά με την κατανομή των ομοσπονδιακών εσόδων, είναι φανερό ότι με τη λύση του Κυπριακού το θέμα του φυσικού αερίου θα είναι βασικά λυμένο. Φτάνει βέβαια να γίνουν σεβαστές οι προαναφερθείσες συγκλίσεις. Αυτό είναι η πιο πειστική απάντηση στη θέση της Τουρκίας ότι το φυσικό αέριο ανήκει και στους Τουρκοκύπριους.

Αλλά δεν ήταν μόνο αυτά. Τρία κεφάλαια ήταν σχεδόν συμφωνημένα μεταξύ Χριστόφια – Ταλάτ (Διακυβέρνηση και Διαμοιρασμός Εξουσιών, Οικονομία, Θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης). Από εκεί και πέρα γνωρίζετε πολύ καλά ότι ο λόγος για τον οποίο δεν υπήρξε πρόοδος στα υπόλοιπα τρία κεφάλαια ήταν η επιμονή της τουρκοκυπριακής πλευράς να μη συζητήσει ολοκληρωμένα το εδαφικό πριν συμφωνηθούν όλα τα άλλα κεφάλαια. Αυτό αναπόφευκτα παρεμπόδιζε και την πρόοδο στο άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτό κεφάλαιο του περιουσιακού, ενώ το κεφάλαιο της ασφάλειας το παρέπεμπε σε πολυμερή συνάντηση.

Όταν ο κ. Έρογλου ανέλαβε την ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας, τορπίλισε τις συγκλίσεις και κατά γενική παραδοχή ήταν αυτός που οδήγησε τις συνομιλίες σε αδιέξοδο, φέροντας ακεραία την ευθύνη. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες η Τουρκία δυσκολευόταν να προχωρήσει σε προκλήσεις όπως η τελευταία.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Όταν ο κ. Αναστασιάδης κέρδισε τις προεδρικές εκλογές, από την αρχή το ΑΚΕΛ προέτρεψε όλους σε συνέχιση των συνομιλιών από εκεί που είχαν μείνει. Προειδοποιήσαμε ότι η εξυπαρχής διαπραγμάτευση θα καθιστούσε τη διαπραγματευτική διαδικασία ατελέσφορη και ατέρμονη και θα εγκυμονούσε κινδύνους επαναφοράς από την τουρκοκυπριακή πλευρά διχοτομικών θέσεων που αποκλείστηκαν με τις συγκλίσεις. Σε τελευταία ανάλυση είτε θα οδηγούμασταν σε αδιέξοδο είτε θα εύρισκαν πρόσφορο έδαφος καλοθελητές για να επιχειρήσουν επιβολή λύσης της δικής τους αρεσκείας.

Πέρασαν δύο χρόνια από τότε και τα ίδια τα γεγονότα επιβεβαιώνουν, δυστυχώς, τους πιο πάνω φόβους μας. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε είχε ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ των δύο πλευρών. Ο Έρογλου, ξαφνικά και εκ του ασφαλούς μετατράπηκε σε διαπρύσιο κήρυκα των συγκλίσεων, κατηγορώντας την ελληνοκυπριακή πλευρά ότι τις αχρήστευσε. Την ίδια στιγμή επανέφερε διχοτομικές θέσεις που συγκρούονται με τις συγκλίσεις.

Επαναλαμβάνω, θέση του ΑΚΕΛ ήταν και παραμένει ότι η διαπραγμάτευση έπρεπε να συνεχιστεί από εκεί που είχε μείνει και να συζητηθούν τα εκκρεμούντα βασικά θέματα. Ήταν, ωστόσο, αναμενόμενο ότι αφού δεν μπορούσε να βρεθεί κοινή συνισταμένη με τις συγκλίσεις, κάποια στιγμή θα επιχειρείτο ξεπέρασμα του αδιεξόδου με διαφορετικούς τρόπους. Έτσι, συμφωνήθηκε να εγκαταλειφθεί η ατέρμονη συζήτηση αναφορικά με τις συγκλίσεις και να συζητηθούν απευθείας τα βασικά εκκρεμούντα θέματα.

Το ΑΚΕΛ ξεκαθάρισε κατ’ επανάληψη ότι στηρίζει τη διαπραγματευτική διαδικασία, αφού αυτή συνιστά το μόνο προσφερόμενο τρόπο για λύση του Κυπριακού. Ως εκ τούτου, παρόλο που δεν θεωρούμε ενδεδειγμένη τη συμφωνηθείσα διαδικασία με παράκαμψη των συγκλίσεων, δεν μπορούσαμε να διαφωνήσουμε με αυτήν αφού κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε όχι μόνο με ουσιαστικό, αλλά και με διαδικαστικό αδιέξοδο.

Εκείνο που προέχει τώρα είναι να αντιμετωπιστούν οι τουρκικές προκλήσεις, να αρθούν τα τετελεσμένα και να μπορέσει να επαναρχίσει η διαπραγματευτική διαδικασία. Το ΑΚΕΛ κατέθεσε ολοκληρωμένη πρόταση προς αυτή την κατεύθυνση, με κεντρικό σημείο την επαναβεβαίωση των συγκλίσεων αλλά και την παροχή κινήτρων τόσο προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα όσο και προς την ίδια την Τουρκία. Για διάφορους λόγους η πρόταση μας δεν προχώρησε. Χάριν δικαιοσύνης, όμως, οφείλω να αναφέρω ότι στην πορεία ο Πρόεδρος Αναστασιάδης περιέλαβε βασικά σημεία της σε δικές του διαδοχικές προτάσεις, που είχαν υποβληθεί πριν την ανανέωση της NAVTEX στις αρχές του χρόνου.  Επιπλέον, προχώρησε ένα ακόμα βήμα και αποδέχθηκε συζήτηση του θέματος των υδρογονανθράκων κατά το τελικό στάδιο της διαπραγμάτευσης, κάτι που προκάλεσε δικαιολογημένες εσωτερικές αντιδράσεις.

Η εξεύρεση υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου δίνει την δυνατότητα στο τόπο μας να ενταχθεί στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Να γίνει παράγοντας ειρήνης για την περιοχή. Το κυπριακό Φυσικό Αέριο μαζί με άλλα κοιτάσματα της περιοχής ανοίγουν  προοπτικές για ουσιαστική συμβολή της χώρας μας στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Έχοντας υπόψη ότι, τα δυο τρίτα του φυσικού αερίου που καταναλώνει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εισαγόμενα, με τις ανάγκες της σε ενέργεια να αυξάνονται καθημερινά,  καθώς και την εξάρτηση της από τους 2 κύριους προμηθευτές της, είναι ξεκάθαρο πλέον ότι η ΕΕ προσπαθεί όχι μόνο να διασφαλίσει τα αποθέματα της αλλά παράλληλα επιζητεί να πολλαπλασιάσει τις παροχές της.  Ως εκ τούτου, η  Κύπρος θα έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει, αν σε όλα αυτά προσμετρήσουμε και τον παράγοντα της γεωγραφικής κατανομής.

Ερευνητικές και επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις της εταιρείας Noble έχουν καταδείξει επιβεβαιωμένα πλέον κοιτάσματα ΦΑ στο οικόπεδο 12. Βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη ερευνητικές γεωτρήσεις από τις εταιρείες ENI/KOGAS και υπογεγραμμένα συμβόλαια για νέες ερευνητικές γεωτρήσεις.

Τα τελευταία δύο χρόνια είχαμε μια σειρά από αρνητικά αποτελέσματα στις έρευνες για εξεύρεση Φυσικού Αερίου. Αυτές ήταν  η μη εξεύρεση αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων στο Οικόπεδο 9 από τις εταιρείες ENI/KOGAS και η αδυναμία της TOTAL να βρει γεωτρήσιμες γεωλογικές δομές στα οικόπεδα 10 και 11. Αυτές οι εξελίξεις δεν ικανοποιούν κανένα, εντούτοις δεν είναι και δεν πρέπει να  θεωρούνται ως το τέλος των  προσπαθειών για έρευνα και αξιοποίηση του Φυσικού πλούτου της χώρας μας. Η διεθνής εμπειρία καταδεικνύει ότι χρειάζεται πολλή προσπάθεια, πολύς χρόνος και πολλές αποτυχημένες προσπάθειες για να γίνει αυτό εφικτό.

Θέση του ΑΚΕΛ είναι ότι από μόνη της η επιβεβαίωση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ δεν σημαίνει τίποτα. Σημασία έχει ο τρόπος που θα καταφέρεις να τους αξιοποιήσεις και να τους εκμεταλλευθείς εμπορικά προς όφελος του λαού σου.

Αν και η σημερινή κυβέρνηση έχει ανατρέψει ενέργειες  και ένα ολοκληρωμένο σχεδιασμό  που υπήρχε για το τρόπο αξιοποίησης του ΦΑ της περιοχής εντούτοις ως ΑΚΕΛ επιμένουμε ότι υπάρχουν ακόμα οι δυνατότητες και οι ευκαιρίες η Κύπρος να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο στην περιοχή. Καλούμε την κυβέρνηση να δράσει με περισσότερη αποφασιστικότητα και συνέπεια στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού. Ενός σχεδιασμού που θα περιλαμβάνει την βέλτιστη αξιοποίηση των επιβεβαιωμένων κοιτασμάτων στο οικόπεδο 12 αλλά και τυχόν νέων κοιτασμάτων που θα εξευρεθούν στην πορεία.

Δεν μας διαφεύγει το γεγονός ότι η Τουρκία επιθυμεί να μετατραπεί σε σταυροδρόμι  μεταφοράς ΦΑ στην Ε.Ε. Σε αυτούς τους σχεδιασμούς το ΦΑ που εντοπίστηκε στην περιοχή μας έχει τη δική του τεράστια σημασία. Ως ΑΚΕΛ δηλώνουμε κατηγορηματικά ότι σκέψεις που ίσως να γίνονται από κάποιους για μεταφορά του κυπριακού Φυσικού Αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση  μέσω αγωγών από την Τουρκία είναι άνευ συζήτησης ενόσω παραμένει άλυτο το κυπριακό και ενόσω η Τουρκία συνεχίζει να κατέχει παράνομα τα κυπριακά εδάφη. Μόνο μετά από λύση του κυπριακού προβλήματος μπορεί κάτι τέτοιο να συζητηθεί και να αποφασιστεί κατά πόσο είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό.

Τα τελευταία γεγονότα αποδεικνύουν για μία ακόμη φορά την αδήριτη ανάγκη για λύση του Κυπριακού. Λύση που να προνοεί για αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων και των εποίκων. Λύση δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως αυτή καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Λύση που να διασφαλίζει τη μία και μόνη κυριαρχία, διεθνή προσωπικότητα και ιθαγένεια καθώς και το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βασικών ελευθεριών όλων των πολιτών της ενωμένης Κυπριακής Δημοκρατίας. Απευθύνω έκκληση προς όλους εσάς να συνεχίσετε να μας στηρίζετε σε αυτό το δίκαιο και δύσκολο αγώνα. Η λύση του Κυπριακού στη βάση του προαναφερθέντος πλαισίου είναι προς το συμφέρον και των δύο κοινοτήτων αλλά και της Ελλάδας, της Τουρκίας και όλων των λαών της ταραγμένης μας περιοχής.