Ομιλία Γιαννάκη Γαβριήλ, Βουλευτή ΑΚΕΛ, κατά τη συζήτηση του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2026
Ομιλία Γιαννάκη Γαβριήλ, Βουλευτή ΑΚΕΛ, κατά τη συζήτηση του
Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2026
Κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Σε δύο μήνες, η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη συμπληρώνει τρία χρόνια διακυβέρνησης. Σε αυτό το χρονικό σημείο, θα ανέμενε κανείς αντίστοιχη πρόοδο και υλοποίηση του προγράμματος διακυβέρνησης.
Ποια είναι όμως η πραγματικότητα, ειδικά στο χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Γεωργίας και στα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αγροτικός και κτηνοτροφικός κόσμος;
Το υδατικό πρόβλημα εξελίσσεται σε εφιάλτη για τους αγρότες. Η όξυνση του σε συνδυασμό με τα διαχρονικά προβλήματα του τομέα, απειλεί να συνθλίψει την αγροτική παραγωγή. Η κατάσταση που βιώνει φέτος η χώρα, δεν έχει προηγούμενο.
Οι κινητές μονάδες αφαλάτωσης, τις οποίες ασθμαίνοντας η κυβέρνηση τρέχει σήμερα να υλοποιήσει, θα έπρεπε να είχαν εγκατασταθεί προ πολλού και να καλύπτουν το σύνολο των αναγκών ύδρευσης.
Αν στην ύδρευση αποφεύχθηκαν οριακά δραματικές καταστάσεις το περασμένο καλοκαίρι, στην άρδευση η εικόνα είναι τραγική. Πολλοί γεωργοί μας, δεν έχουν απλώς μειωμένες ποσότητες νερού, δεν έχουν καθόλου νερό. Η πληρότητα των φραγμάτων βρίσκεται στο ιστορικό χαμηλό του 10%, οι γεωτρήσεις στερεύουν η μια μετά την άλλη και το ανακτημένο νερό καλύπτει μόλις ένα ελάχιστο ποσοστό των αναγκών.
Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, η κυβέρνηση περιορίζεται σε προειδοποιήσεις προς τους γεωργούς να μην προχωρήσουν σε νέες φυτεύσεις, ενώ η επιβίωση του αγροτικού τομέα εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τη βροχόπτωση του επερχόμενου χειμώνα. Πρόκειται για παραδοχή αποτυχίας.
Μόνιμες δενδρώδεις καλλιέργειες καταστρέφονται, ενώ ούτε λόγος δεν μπορεί να γίνει για εποχιακές φυτείες.
Η οικτρή αυτή κατάσταση δεν μπορεί να αποδίδεται μόνο στην ανομβρία. Οι ευθύνες της προηγούμενης αλλά και της σημερινής κυβέρνησης, είναι βαρύτατες. Σύμφωνα και με εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, η διαχείριση των υδάτων τέθηκε για χρόνια στο περιθώριο.
Οι εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι αρκούντως αποκαλυπτικές για την αδράνεια και την αναβλητικότητα στη διαχείριση των υδάτων και την εκτέλεση κρίσιμων έργων υποδομής.
Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων αποδεκατίστηκε, ενώ είναι ενδεικτικό ότι από 60 υδατικά έργα που προγραμματίστηκαν πριν δέκα χρόνια, υλοποιήθηκαν μόλις 14.
Αρκεί να δούμε ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα υδατικών έργων για να γίνει αντιληπτή η διαχείριση του θέματος και από την νυν, κυρίως όμως από την προηγούμενη διακυβέρνηση, για να είμαι δίκαιος.
Το φράγμα Σολέας ολοκληρώθηκε το 2012, όμως τα αρδευτικά δίκτυα που θα διοχετεύουν νερό στους γεωργούς δεν έχουν ακόμη κατασκευαστεί και σύμφωνα με την κυβέρνηση θα ολοκληρωθούν το 2029, 17 χρόνια μετά.
Το φράγμα Τερσεφάνου για την αποθήκευση του ανακυκλωμένου νερού ολοκληρώθηκε το 2022 αλλά ο αγωγός μεταφοράς νερού σε αυτό, ξεκίνησε μόλις φέτος και θα ολοκληρωθεί το 2027, με αποτέλεσμα το 30% του ανακυκλωμένου νερού της Λάρνακας να καταλήγει στη θάλασσα.
Το εργοστάσιο παραγωγής ανακυκλωμένου νερού στη Μια Μηλιά λειτουργεί από το 2013 και παράγει περίπου 12 εκ. τόνους νερό ετησίως. Παρά τη θετική τελευταία ενημέρωση για κατασκευή αγωγού μεταφοράς του νερού μέχρι τις ελεύθερες περιοχές, το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν οι υποδομές και τα αρδευτικά δίκτυα για αξιοποίηση του από τους γεωργούς.
Στην Ελεύθερη Περιοχή Αμμοχώστου, ξεκίνησε το 2018 με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2020, το υδατικό έργο στον Κοκκινόγκρεμμος, με στόχο την επάρκεια νερού στην Επαρχία και την εξάλειψη των περικοπών σε περιόδους αυξημένης ζήτησης ή βλαβών. Παραμένει ημιτελές ενώ η κατασκευή του αγωγού μήκους 25 χλμ δεν έχει καν αρχίσει. Η επάρκεια νερού στην Επαρχία Αμμοχώστου παίζεται καθημερινά κορώνα γράμματα.
Οι απώλειες νερού από τα δίκτυα σε κάποιες περιοχές ξεπερνούν το 50%, γεγονός απαράδεκτο για χώρα με τόσο οξύ πρόβλημα λειψυδρίας. Αναγνωρίζω ότι το πρόβλημα δεν δημιουργήθηκε σήμερα. Αναδείχθηκε όμως και αυτό από την υδατική κρίση. Και φανερώνει ένα δίκτυο παρατημένο και ασυντήρητο για χρόνια. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να αρκείται σε εξαγγελίες ότι είναι στην διάθεση των ΕΟΑ 8 εκ. ευρώ ή των Κοινοτήτων 1 εκ. ευρώ για περιορισμό των απωλειών. Ειδικά οι κοινότητες, στα δίκτυα των οποίων εντοπίζονται τα ψηλότερα ποσοστά απωλειών, δηλώνουν αδυναμία να αξιοποιήσουν τα κονδύλια, καθώς δεν διαθέτουν ούτε την τεχνογνωσία, ούτε το προσωπικό. Χρειάζονται την τεχνοκρατική στήριξη του κεντρικού κράτους.
Η πολιτική εφεδρείας των μονάδων αφαλάτωσης και άντλησης νερού από τα φράγματα για ύδρευση, σε συνδυασμό με την ανομβρία, ήταν καθοριστική και οδήγησε σε άδεια φράγματα σήμερα και τους γεωργούς μας σε απελπισία. Σημειώνουμε με θετικό πρόσημο την απόφαση να διοχετεύεται το νερό των φραγμάτων αποκλειστικά στη γεωργία, υπο την προϋπόθεση βεβαίως ότι θα κατασκευαστούν μονάδες αφαλάτωσης που θα καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες ύδρευσης.
Έχοντας αυτή την πραγματικότητα ενώπιον μας, οι δηλώσεις των κυβερνώντων ότι περίπου έλυσαν το υδατικό με τις 15 μικρές μονάδες από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι επιεικώς άστοχες και ανησυχητικές για τον προγραμματισμό της κυβέρνησης.
Η κυβέρνηση οφείλει να επιταχύνει τους ρυθμούς υλοποίησης έργων, τουλάχιστον για μετριασμό των επιπτώσεων. Να θέσει σε προτεραιότητα την κατασκευή μονάδων αφαλάτωσης νερού κατάλληλου για άρδευση, να διερευνήσει τη δυνατότητα ανόρυξης νέων γεωτρήσεων σε κοινότητες που δεν έχουν εναλλακτικές πηγές, να αξιοποιήσει στο μέγιστο τις δυνατότητες παραγωγής ανακυκλωμένου νερού, να λάβει αποτελεσματικά μέτρα μείωσης των απωλειών από το δίκτυο, να προωθήσει με μεγαλύτερη ένταση σχέδια εισαγωγής νέων τεχνολογιών άρδευσης υψηλής αποδοτικότητας, να προωθηθούν καλλιέργειες με λιγότερες απαιτήσεις σε νερό.
Το υδατικό πρόβλημα πρέπει να τεθεί στην κορυφή των προτεραιοτήτων, καθώς διακυβεύεται η επισιτιστική ασφάλεια του λαού μας.
Παράλληλα με την υδατική κρίση, τα σοβαρά διαχρονικά προβλήματα του αγροτικού κόσμου παραμένουν και οξύνονται. Αυξημένο κόστος παραγωγής και χαμηλές τιμές παραγωγού αποτελούν, μαζί με το υδατικό, το τρίπτυχο της καταστροφής του γεωργικού τομέα.
Διαβάζω μερικές μόνο από τις ανεκπλήρωτες δεσμεύσεις του Προγράμματος Διακυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη.
«Μειώνουμε το κόστος παραγωγής, εξασφαλίζουμε με έργα υποδομής επαρκείς ποσότητες νερού για αγροτικούς σκοπούς, αξιοποιούμε νέες τεχνολογίες για μείωση της κατανάλωσης νερού και αύξηση των διαθέσιμων υδάτινων πόρων, μέσα από έργα αξιοποίησης ανακυκλωμένου νερού και αφαλάτωσης με φιλικές περιβαλλοντικά μεθόδους» Είναι περιττό νομίζω να πούμε ότι δεν υλοποιήθηκε τίποτα απολύτως.
«Διαμορφώνουμε χρηματοδοτικά εργαλεία για τους αγρότες, ιδιαίτερα τους νέους, που εξασφαλίζουν χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, αλλά δεν έχουν ίδιους πόρους για να καλύψουν το υπόλοιπο της επένδυσης» Σε κάθε συνεδρία της Επιτροπής Γεωργίας για το θέμα αυτό, παρατείνονται και τα χρονοδιαγράμματα, χωρίς μέχρι σήμερα να υπάρχει οποιοδήποτε σχέδιο. Τουλάχιστον δεν έχουμε, ακόμα τουλάχιστον, αποδέσμευση όπως για την πολυδιαφημισμένη «Κάρτα του Αγρότη», η υλοποίηση της οποίας δια στόματος της αρμόδιας Υπουργού, εγκαταλείπεται. Για τα πιεστικά προβλήματα χρηματοδότησης των γεωργών μας, αναφέρω ενδεικτικά ότι €80 εκ. από εγκριθείσες αιτήσεις των γεωργών στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, είναι ορατός ο κίνδυνος να μείνουν αναξιοποίητα, λόγω της αδυναμίας των αγροτών να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση για το μερίδιο που τους αναλογεί.
Εγκαταλείφθηκε επίσης και η δέσμευση για δημιουργία δημοπρατηρίου αγροτικών προϊόντων, το οποίο σύμφωνα με το πρόγραμμα διακυβέρνησης «θα φέρει διαφάνεια στις τιμές και θα περιορίσει τη διαφορά μεταξύ τιμής παραγωγού και τιμής καταναλωτή αποκαθιστώντας μια από τις μεγαλύτερες αδικίες στην αλυσίδα εφοδιασμού και διάθεσης τροφίμων».
Το κόστος πετρελαίου για την μεταφορά των γεωργικών προϊόντων παραμένει στα ύψη και αποτελεί τον βασικό συντελεστή που εκτοξεύει το συνολικό κόστος παραγωγής. Πέρσι τέτοια εποχή χαιρετίσαμε τη δήλωση της Υπουργού Γεωργίας ότι η κυβέρνηση επεξεργάζεται αλλαγές στο θέμα του γεωργικού πετρελαίου. Από τότε, όμως, η κυβέρνηση δεν επανήλθε ξανά. Υπενθυμίζω ότι απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου του 2013 για «επέκταση του καθεστώτος φορολόγησης γεωργικού πετρελαίου, για κάλυψη και του γεωργικού πετρελαίου κίνησης», δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Οι γεωργοί δεν υπομένουν απλώς το δυσβάστακτο κόστος, αλλά και την κοροϊδία.
Οι κινητοποιήσεις των αγροτών την ερχόμενη Πέμπτη στην Κύπρο και πανευρωπαικά, είναι μονόδρομος μπροστά στις περικοπές που προοιωνίζονται στην Νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική. Αποδεικνύουν ότι ο κόμπος έφτασε στο χτένι εξαιτίας των άλυτων διαχρονικών προβλημάτων που τους στερούν τους κόπους τους. Του δυσβάστακτου κόστους παραγωγής, των πολιτικών και των ενδιάμεσων μηχανισμών που τους αναγκάζουν να πωλούν σε εξευτελιστικές τιμές την ώρα που οι πολίτες αγοράζουν πανάκριβα.
Φάκελος Χαλλούμι. Η κυβέρνηση αξιοποίησε πέρσι μια νέα πενταετή μεταβατική περίοδο που δόθηκε από την ΕΕ σε όλα τα προϊόντα ΠΟΠ μέχρι το 2029, για την πλήρη εφαρμογή των προδιαγραφών. Δείχνει, όμως, να επαναπαύεται σε αυτή και ότι η καυτή πατάτα θα βρεθεί στα χέρια άλλων σε μελλοντικό χρόνο. Ακολουθώντας τις πρακτικές της προηγούμενης κυβέρνησης, προχωρεί σε εξαγγελίες επι εξαγγελιών για στήριξη της κτηνοτροφίας. Αποτελέσματα, όμως, δεν υπάρχουν. Η συνεχής αυξομείωση των ποσοστώσεων του γάλακτος στο χαλλούμι από την κυβέρνηση, προσφέρει κάκιστη υπηρεσία ως προς την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου.
Δεν θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε, ότι το ισχυρότερο κίνητρο για την αύξηση της παραγωγής γάλακτος και την σταδιακή πλήρη εφαρμογή του ΠΟΠ, είναι μια συνεπής και σταθερή στάση ως προς την προοδευτική αύξηση των ποσοστώσεων, παράλληλα με αυστηρότατους ελέγχους συμμόρφωσης με τις προδιαγραφές.
Σε σχέση με τις πρόσφατες αποφάσεις της κυβέρνησης για αλλαγές στο σύστημα πυροπροστασίας και ειδικά για το κομμάτι που αφορά τη μετακίνηση του Τμήματος Δασών στο Υπουργείο Εσωτερικών, θέλω να σημειώσω τα εξής, τα οποία αποδεικνύουν προχειρότητα και απουσία επιστημονικής τεκμηρίωσης. Δεν έχουν ζητηθεί οι απόψεις του Τμήματος Δασών, του κατά νόμο συμβούλου του κράτους σε θέματα πυροπροστασίας, ο Διευθυντής του οποίου δηλώνει τη διαφωνία του Τμήματος. Κάθετα διαφωνούν, επίσης, όλοι οι επιστημονικοί φορείς της χώρας και προειδοποιούν ότι αν υλοποιηθούν ως έχουν δημοσιευθεί οι αποφάσεις, θα κλάψουμε επι ερειπίων. Και το κυριότερο; Η μελέτη στην οποία υποτίθεται βασίστηκαν αυτές οι αποφάσεις, βρίσκεται ακόμα υπό εκπόνηση και θα ολοκληρωθεί τον ερχόμενο Ιούνιο. Πέραν αυτού, ειδικοί που γνωρίζουν το περιεχόμενο της μελέτης, δηλώνουν ότι σε κανένα σημείο της δεν περιλαμβάνει εισηγήσεις που να συνάδουν με τις αποφάσεις που δρομολογούνται. Κοινή συνισταμένη όλων, είναι ότι το Τμήμα Δασών και η Πυροσβεστική Υπηρεσία επιτελούν αξιόλογο έργο. Εκείνο που απαιτείται είναι ενίσχυση των δομών τους με μέσα και έμψυχο δυναμικό, καθώς και συντονισμός μεταξύ τους και όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών. Όχι αυτό που επιχειρείται σήμερα που συνιστά κατακερματισμό και διάλυση του συστήματος πυροπροστασίας. Η αφαίρεση των σχετικών με το θέμα κυβερνητικών τροπολογιών από τον υπό εξέταση προϋπολογισμό είναι ένα θετικό βήμα. Η κυβέρνηση να ξεκινήσει ένα δομημένο διάλογο, ώστε να προωθηθούν οι αναγκαίες αλλαγές και βελτιώσεις στο σύστημα πυροπροστασίας πριν την επόμενη αντιπυρική περίοδο.
Η Ελεύθερη Περιοχή Αμμοχώστου παραμένει ο φτωχός συγγενής στους προϋπολογισμούς και αυτό αποδεικνύεται από τους αριθμούς που έχουμε μπροστά μας.
Τον περασμένο Φεβρουάριο ο ΠτΔ κατά την επίσκεψη του στην Επαρχία, εξήγγειλε σχεδόν με τυμπανοκρουσίες έργα αξίας €122 εκ. στην Αμμόχωστο, εκ των οποίων €79 εκ. για πολεοδομικά έργα βελτίωσης του οδικού δικτύου και έργα αστικής ανάπλασης. Τέτοια ήταν η ανάγκη εξωραϊσμού της εικόνας της κυβέρνησης που εξαγγέλθηκαν και έργα που έχουν ολοκληρωθεί εδώ και χρόνια.
Σήμερα που έχει κατακαθίσει η χρυσόσκονη των εξαγγελιών, ας δούμε την σκληρή πραγματικότητα όπως αυτή αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό που έχουμε ενώπιον μας. Περιλαμβάνονται μόλις €2,5 εκ. για πολεοδομικά έργα στην Αμμόχωστο. Πλείστα εκ των οποίων αφορούν πληρωμές ήδη εκτελεσθέντων έργων και τα υπόλοιπα για έργα που βρίσκονται στους προϋπολογισμούς για πάνω από μια δεκαετία.
Πέραν του νέου Αθλητικού Γυμνασίου στο Παραλίμνι, το οποίο χαιρετίζουμε και ελπίζουμε να προχωρήσει με ταχείς ρυθμούς, η περιοχή αντιμετωπίζει σοβαρότατα προβλήματα και ανάγκες για υποδομές παιδείας. Ενώ οι ανάγκες για νέα Δημοτικά Σχολεία στο Φρέναρος και το Παραλίμνι και επεκτάσεις στις δύο Τεχνικές Σχολές είναι πιεστικές, όχι απλώς δεν περιλαμβάνεται οτιδήποτε στον υπό εξέταση προϋπολογισμό, δεν υπάρχει καν σχεδιασμός.
Πέραν της διάστασης εξαγγελιών και προϋπολογισμού, η περιοχή αντιμετωπίζει -όπως βέβαια και όλη η χώρα-, το πρόβλημα των τεράστιων καθυστερήσεων στην ολοκλήρωση εν εξελίξει έργων.
Το πολύκροτο έργο της ανάπλασης του Ποταμού Λιοπετρίου αποτελεί μνημείο κακοδιαχείρισης και σκανδαλώδους υλοποίησης δημοσίων συμβάσεων. Ξεκίνησε το 2020 με ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Μάρτιο του 2023. Τον περασμένο Φεβρουάριο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε δεσμευθεί ότι το κομμάτι του έργου για την εξυπηρέτηση των επιχειρηματιών και των αλιέων θα ολοκληρωνόταν μέχρι το περασμένο καλοκαίρι. Η τελευταία ενημέρωση τοποθετεί την ολοκλήρωση περι το τέλος του 2026 και το σύνολο του έργου το 2028. Για στρατηγικό υδατικό έργο στον Κοκκινόγκρεμμο, έχω αναφερθεί πιο πάνω.
Για το Νοσοκομείο Αμμοχώστου έχουμε πραγματικά κουραστεί κάθε μερικούς μήνες να πιέζουμε για τα αυτονόητα. Υποστελέχωση, ελλείψεις σε μέσα και ειδικότητες ιατρών, ακολουθούνται μετά από πιέσεις και διαμαρτυρίες από πρόχειρες και αποσπασματικές λύσεις και ξανά από την αρχή.
Για το πρόβλημα εγκατάστασης έργων ΑΠΕ σε εύφορη γεωργική γη, το οποίο συνεχίζεται παρά τις διαβεβαιώσεις των αρμόδιων υπουργών ότι θα μπεί φρένο στην απαράδεκτη αυτή κατάσταση, το ΑΚΕΛ έχει καταθέσει πρόταση νόμου ώστε να προστατευθεί η γόνιμη γεωργική γη. Το ζήτημα επηρεάζει περιοχές παγκύπρια εξού και οι έντονες δικαιολογημένες διαμαρτυρίες. Στην Αμμόχωστο δε, των περιορισμένων εκτάσεων, έχει φτάσει στο απροχώρητο.
Επαναλαμβάνω και φέτος το δίκαιο αίτημα για δημιουργία Πανεπιστημιακής Σχολής στην Επαρχία Αμμοχώστου. Αν είναι μια επαρχία που το έχει περισσότερο ανάγκη, αυτή είναι η Αμμόχωστος, για πολλούς λόγους. Θα προσφέρει πολλαπλά οφέλη, εκπαιδευτικά, κοινωνικά και οικονομικά. Θα ενισχύσει την ανάπτυξη σε νέους τομείς και θα προσφέρει σημαντικά κίνητρα για την παραμονή των νέων ανθρώπων στην επαρχία.
Καλές γιορτές σε όλους
