Χαιρετισμός Χρυσόστομου Περικλέους στην εκδήλωση προς τιμή του Τάκη Χατζηδημητρίου
Πώς βίωσα τη σχέση μου με τον Τάκη Χατζηδημητρίου
Παρακολουθούσα από μακριά τον Τάκη Χατζηδημητρίου μέσα από το περιοδικό Κυπριακά Χρονικά και την εφημερίδα Κύπρος. Τον θαύμασα για την άμεση αντίδρασή του στην επιβολή δικτατορίας στην Ελλάδα τις 21 Απριλίου 1967. Θαύμασα τη μετωπική αναμέτρησή του με τη χούντα και τα πλοκάμια της στην Κύπρο. Θαύμασα τη διαδήλωση κατά της χούντας τις 21 Απριλίου 1971 και τη σύγκρουσή του με τους ΕΣΑτζήδες. Ήταν μια πράξη θάρρους.
Τον Σεπτέμβρη του 1971 μετακομίσαμε με τη γυναίκα μου από τη Λεμεσό στη Λευκωσία. Είχα ήδη στρατευθεί στις τάξεις της ΕΔΕΚ. Κι ήταν πρώτη έγνοια μου να τον γνωρίσω από κοντά. Ανακαλώ αυτά που κράτησα από τη συνάντηση στο ιατρείο του. Είχε οραματική αντίληψη της πολιτικής πραγματικότητας κι είχε πλήρη συναίσθηση της απειλής που συνιστούσε η χούντα για την Κύπρο.
Από τότε, το σπίτι του Τάκη ήταν για μένα πολιτικό εντευκτήριο. Μαζευόμασταν εκεί κάθε τόσο μια ομάδα εκπαιδευτικών -πάντα μαζί μας ο Τάκης κι η Κάτια- και συζητούσαμε τα προβλήματα από τη διείσδυση της χούντας και της ΕΟΚΑ-Β’ στα σχολεία και στον στρατό καθώς και τα καθήκοντα που έπεφταν στους ώμους μας ως εκπαιδευτικών αλλά και ως πολιτών.
Εκεί που γνώρισα από κοντά τον Τάκη Χατζηδημητρίου ήταν οι αντικατοχικές πορείες Πύργου-Δερύνειας τα χρόνια 1984- ’87. Ήταν ιδέα και πράξη του Τάκη Χατζηδημητρίου σε μια στιγμή που τα κόμματα αλληλοτρώγονταν για τα σχέδια Κουεγιάρ. Σε μένα είχε ανατεθεί η οργανωτική ευθύνη. Θυμάμαι, στην πρώτη πορεία, να τον ταλανίζει πόνος στη μέση αφόρητος. Πήγα κοντά του. Περπατούσε έχοντας δίπλα τα παιδιά του Χριστίνα και Στάθη. Του ζήτησα να μπει στο αυτοκίνητο. Κι η απάντησή του. Μεγάλωσαν τα παιδιά μου και δεν τα γνώρισα. Τα γνωρίζω τώρα. Μη μου στερήσετε αυτή την ευτυχία
Στη δεύτερη πορεία (1985) βάλαμε στα χωριά που περιοδεύαμε τα βράδια, μετά που στρατοπεδεύαμε σε σχολεία, και το Μάμμαρι, χωριό του ήρωα της ΕΟΚΑ Ροτσίδη, άντρο της εθνικοφροσύνης. Κατεβήκαμε μια ομάδα με τον Τάκη στο χωριό. Το καφενείο στην πλατεία όπου θα μιλούσε ο Τάκης κλειστό κατάκλειστο. Τα πάντα γύρω σκοτεινά. Οπότε ο Τάκης, «Φέρτε το golf». Στο golf, μικρό αυτοκίνητο, είχαμε μεγάφωνα για να αναγγέλλεται η πορεία όταν περνούσαμε από κατοικημένες περιοχές. Παίρνει ο Τάκης το μικρόφωνο του golf κι αρχίζει να μιλά μέσα στην κενή σκοτεινή πλατεία και να απευθύνεται στους θαμώνες του Συλλόγου Ροτσίδης 100 μέτρα πιο πάνω.
«Απευθύνομαι σε σάς που κλειδώσατε τους ανθρώπους στα σπίτια τους. Που κλείσατε πόρτες και παράθυρα κι αυτιά για να μην ακούσετε το μήνυμα ενάντια στην κατοχή. Που την έχετε εκατό μέτρα από τα σπίτια σας.» Φύγαμε. Στον Ροτσίδη κρίση, συζήτηση. Κάποιοι ντράπηκαν για τη στάση τους. Τελικά πήγαν στον Τάκη και του ζήτησαν συγγνώμη.
Με τον Τάκη πορευτήκαμε μαζί πενήντα τόσα χρόνια. Δεν κλονίστηκε ποτέ η φιλία μας και όταν, σε μια τουλάχιστον περίπτωση, πήραμε δημόσια χωριστούς δρόμους. Ήταν η περίοδος αναμονής του σχεδίου των ΗΕ για τη λύση. Αυτή η αναμονή συνδεόταν και με την πορεία προς τις προεδρικές εκλογές του 2003. Είχε μεσολαβήσει το συνέδριο της ΕΔΕΚ κατά το οποίο εκλέγηκε νέος πρόεδρος του Κόμματος ο Γιαννάκης Ομήρου. Ήμουν μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και του Πολιτικού Γραφείο. Τον Οκτώβρη του 2002 αποχώρησα, με δήλωσή μου, από το Κόμμα μετά την απόφαση σύμπλευσης του Γιαννάκη Ομήρου με τον Αναστασιάδη για τις προεδρικές εκλογές. Με απωθούσε η ακραία εθνικιστική ρητορική του Αναστασιάδη. Καθώς αναμενόταν η υποβολή του Σχεδίου των Ηνωμένων Εθνών για επίλυση του Κυπριακού, έβλεπα τον εθνικισμό Αναστασιάδη να αντιστρατεύεται σε πιθανή συμφωνία στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Προχώρησα αποφασισμένος να συμπορευτώ με την Αριστερά παρά τις επιφυλάξεις μου για τον κοινό με το ΔΗΚΟ υποψήφιο πρόεδρο Τάσσο Παπαδόπουλο.
Κι ήρθε το Σχέδιο Ανάν τις 2 Νοεμβρίου 2002. Κι είδα τον Τάσσο να τηρεί μεν «άψογη» στάση αλλά είδα τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του σε εκθεμελιωτική απόρριψη του Σχεδίου. Είδα και τον Κληρίδη να δέχεται το Σχέδιο στην Κοπεγχάγη και, με την επιστροφή του, να εξαγγέλλει υποψηφιότητα για προεδρία 16 μηνών. Επίλυση Κυπριακού, ένταξη στην ΕΕ την 1η Μαΐου 2004, και αποχώρηση. Βγήκα δημόσια σε στήριξη Κληρίδη. Ο Τάκης είχε ήδη ταχθεί με τον Τάσσο. Του είχε πει ότι θα διαπραγματευόταν σκληρά το Σχέδιο αλλά ότι τελικά αυτό θα ήταν η λύση. Βρεθήκαμε σε αντίπαλα στρατόπεδα τόσο με δημόσιες τοποθετήσεις όσο και με αρθρογραφία στον τύπο. Δεν διαρρήξαμε όμως τις σχέσεις μας. Μέχρι που ήρθε το διάγγελμα Τάσσου (7 Απρ. 2004) με το οποίο καλούσε σε βροντερό ΟΧΙ στο Σχέδιο λύσης.
Την επομένη, ο Τάκης τοποθετείτο δημόσια υπέρ του Σχεδίου Ανάν και, αναλαμβάνοντας την ευθύνη, παραιτείτο από τη θέση Συντονιστή με ΕΕ στην οποία τον είχε διορίσει ο Τάσσος. Η άμεση σαφής τοποθέτηση σε κρίσιμα εθνικά ζητήματα και η ανάληψη ευθύνης. Μια αρετή που εξέλιπε από τους πολιτικούς μας ηγέτες σε όλη διαδρομή της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Επιμελήθηκα όλα τα βιβλία του Τάκη. Κρατώ απ’ αυτά, ως μια σπάνια αρετή, το θάρρος της αναθεώρησης. Αντίθετα με την κοινή πολιτική πρακτική, δεν αποζητά την αυτοδικαίωση. Ερευνά, ψηλαφεί τα πράγματα, μαθαίνει, αναθεωρεί.
Σημαντικό στοιχείο στην προσωπικότητα του ΤΧΔ η πνευματική συγκρότηση. Ο διανοούμενος των Κυπριακών Χρονικών κλείνει την πολιτική του σταδιοδρομία με ένα καθαυτό πνευματικό έργο. την προσφορά στην Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά.
Κλείνοντας, ξεκαθαρίζω πως δεν είδα ποτέ τη σχέση μας ως σχέση ίσων ή όμοιων μεγεθών. Στον Τάκη έβλεπα τον οραματιστή αγωνιστή, φορές ονειροπόλο, φορές Δον Κιχώτη. Στον εαυτό μου έβλεπα περίπου τον Σάντσο. Τον άνθρωπο για την πρακτική δουλειά. Γι’ αυτό που οι Εγγλέζοι λεν donkeywork. Για τα μεγάλα οραματικά πετάγματα, ήταν και παραμένει ο Τάκης Χατζηδημητρίου.
02.04.2025
