Ομιλία Γενικού Γραμματέα Στέφανου Στεφάνου στην εκδήλωση προς τιμή του Τάκη Χατζηδημητρίου
Τιμούμε απόψε ως ΑΚΕΛ μ’ αυτή τη λιτή, αλλά μεστή από νοήματα και μηνύματα εκδήλωση, τον Τάκη Χατζηδημητρίου. Τον πολιτικό, τον επιστήμονα, τον πνευματικό άνθρωπο. Ιδιότητες που υπηρέτησε με περισσή δουλειά και αφοσίωση, μα πάνω απ’ όλα με ήθος.
Τον Τάκη Χατζηδημητρίου τιμούμε για ακόμα μια ιδιότητα που χαρακτηρίζει τη δράση και τη συνολική παρουσία του στον δημόσιο βίο: τον πατριωτισμό του.
Το τι σημαίνει βεβαίως για τον καθένα πατριωτισμός μπορεί να διαφέρει. Ποιος όμως μπορεί ν’ αρνηθεί ότι ο Τάκης Χατζηδημητρίου αγάπησε πολύ και βαθιά την Κύπρο; Ποιος μπορεί ν’ αμφισβητήσει ότι αγωνίστηκε για την πατρίδα του, με όλες του τις δυνάμεις χωρίς ν’ αποβλέπει σε προσωπικό κέρδος, χωρίς καμία ιδιοτέλεια;
Τιμούμε τον Τάκη Χατζηδημητρίου που, μαζί με άλλους σπουδαίους της γενιάς του, οραματίστηκαν μιαν άλλη Κύπρο, δημιουργική, πρωτοπόρα, δημοκρατική, προοδευτική και πόνταραν σ’ αυτό το όραμα τα νιάτα τους, τη ζωή τους ολόκληρη. Γιατί ο Τάκης, από την ώρα που πολιτικά άρχισε να ωριμάζει κι απέκτησε πολιτικό προσανατολισμό και πυξίδα, δεν περιορίστηκε στη διαμόρφωση οράματος, αλλά κυνήγησε κάθε πιθανότητα και κάθε δυνατότητα για να το πραγματώσει.
Από νωρίς ο Τάκης έδειξε ότι είναι ανήσυχο πνεύμα, το οποίο δεν δάμαζαν ούτε περιόριζαν τα σχολικά θρανία και ωρολόγια προγράμματα. Εκείνο που τον μαγνήτιζε ήταν η βιβλιοθήκη του πατέρα του, οι κρυμμένοι θησαυροί στις χιλιάδες σελίδες των βιβλίων, οι νέοι ορίζοντες που ανακάλυπτε διψασμένος για μάθηση. Και όσο διάβαζε, τόσο μέσα στο μυαλό του έπαιρναν μορφή σχέδια, όνειρα, οράματα για τη ζωή, την πατρίδα, το μέλλον.
Οι μεγάλοι κοινωνικοί και απεργιακοί αγώνες της εποχής τον επηρέασαν βαθιά, αφού έβαζαν στο επίκεντρο την ανάγκη να γυρίσει ο τροχός της εξέλιξης, να κυριαρχήσει ο νόμος της προόδου για τους πολλούς και όχι μόνο για τους λίγους και τους προνομιούχους. Αυτό όμως που τον συνέπαιρνε περισσότερο ήταν η αναζήτηση για την καταξίωση της Κύπρου, η οποία τότε στην αντίληψη των Ελληνοκυπρίων κυριαρχούσε σχεδόν κατά απόλυτο τρόπο, ο στόχος της ένωσης με την Ελλάδα.
Με αυτά τα εφόδια για αποσκευές ο Τάκης επιβιβάστηκε στο πλοίο από τη Λεμεσό με προορισμό τον Πειραιά. Στην Οδοντιατρική Σχολή της Αθήνας, εντάχθηκε στο φοιτητικό κίνημα όπου βρήκε πρόσφορο πεδίο δράσης για την Κύπρο, για την Ελλάδα, για τον κόσμο ολόκληρο. Εντάχθηκε στην Οργάνωση Νεολαίας του Κόμματος των Φιλελευθέρων και στο Πολιτικό Γραφείο του κύπριου δημοσιογράφου, λογοτέχνη και πολιτικού Λουκή Ακρίτα.
«Να είσαι γέφυρα επικοινωνίας, όχι αδιέξοδο», του έγραψε κάποτε ο Λουκής. Και ήταν λες και σφράγισε με αυτή του τη συμβουλή ολόκληρη την πορεία του Τάκη Χατζηδημητρίου στη δημόσια σφαίρα. Μια πορεία που ανοίγει μπροστά της δρόμους, που κτίζει κανάλια επικοινωνίας, που μπροστά στα αδιέξοδα επίμονα αναζητά διεξόδους και λύσεις.
Επιστρέφοντας στην Κύπρο ο Τάκης, οδοντίατρος πλέον, δεν κλείστηκε στο αποστειρωμένο ιατρείο του περιοριζόμενος στην άσκηση του επαγγέλματός του ως ένας πολλά υποσχόμενος επιστήμονας. Τα σχέδια, τα όνειρα και τα οράματά του ξεπερνούσαν κατά πολύ τα τετραγωνικά του ιατρείου του. Πώς να χωρέσουν, αλήθεια, τα οράματά του για έναν κόσμο της ειρήνης, της δημοκρατίας και του δημοκρατικού σοσιαλισμού σ’ ένα δωμάτιο, όσο μεγάλο κι αν είναι; Και, πολύ περισσότερο, πώς να χωρέσει το όραμά του για μιαν Κύπρο ευημερούσα και ειρηνική την ώρα που ο λαός μας αναζητούσε τα πρώτα του πατήματα σ’ ένα περιβάλλον ελευθερίας υπό πολιορκία και ανεξαρτησίας υπό αμφισβήτηση και υπόσκαψη;
Μαζί με άλλες προσωπικότητες, φίλους και συνοδοιπόρους, ανοίγει καινούριες σελίδες ζωής και παρέμβασης στα κοινά. Τα «Κυπριακά Χρονικά» και το Πολιτιστικό Κέντρο «Στέγη Κυπριακών Χρονικών» γίνεται αφετηρία και προορισμός για τον Τάκη που δεν σταματά να οραματίζεται. Μαζί με τους συνοδοιπόρους του διεκδικεί Πανεπιστήμιο στην Κύπρο, ανοικτή πολιτιστική ζωή για όλους, προωθεί θέατρα, συναυλίες, πνευματική ανάπτυξη και προκαλεί δυναμική ζύμωσης ανάμεσα στην τότε αναδυόμενη διανόηση που είναι επηρεασμένη από το αντιπολεμικό κίνημα και τον Μάιο του ’68 στο Παρίσι. Και τι πολύτιμο φυλαχτό τα τεύχη των «Κυπριακών Χρονικών» που περιλαμβάνουν τον Σεφέρη, τον Αναγνωστάκη και άλλους μεγάλους του Ελληνισμού, οι οποίοι εκείνη την περίοδο εξαιτίας της λογοκρισίας και της φίμωσης που επέβαλλε η χούντα των Αθηνών, βρήκαν πολύτιμο καταφύγιο στην Κύπρο και την εν λόγω έκδοση.
Με την ίδια ζέση και τον ίδιο ζήλο ο Τάκης εργάστηκε μαζί με τη σύζυγό του Κάτια και τον Σουηδό Τζέρι Σβένσον για την ίδρυση και τη χρηματοδότηση του Πολιτιστικού ιδρύματος «Εξόρμηση».
Το κεφάλαιο της αντιχουντικής δράσης του Τάκη Χατζηδημητρίου κατέχει περίοπτη θέση στην πολιτική του δράση. Βρέθηκε ανάμεσα στους πρώτους του αντιδικτατορικού αγώνα με την ίδρυση της Επιτροπής Αποκατάστασης της Δημοκρατίας στην Ελλάδα και της αντιστασιακής οργάνωσης «Δημοκρατική Άμυνα».
Με την ίδια αποφασιστικότητα στρατεύτηκε στον αγώνα για υπεράσπιση της δημοκρατίας στην Κύπρο όταν την έστησαν στο απόσπασμα η χούντα και η ΕΟΚΑ Β’ με την τρομοκρατική και φασιστική δράση τους, με αποκορύφωμα την διενέργεια του προδοτικού πραξικοπήματος εναντίον του Προέδρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ που έφερε την Τουρκία στην Κύπρο. Ακολούθως, ο Τάκης στρατεύτηκε στην τιτάνια προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού και την επανένωση του τόπου και του λαού μας, ένας γεγονός που έκτοτε καθορίζει την πορεία του, το «είναι» του, μέχρι και σήμερα.
Φίλες και φίλοι,
Ο Τάκης Χατζηδημητρίου υπηρέτησε την πολιτική, δεν εξυπηρετήθηκε από αυτήν. Υπηρέτησε τον τόπο και τους ανθρώπους με ήθος και εντιμότητα, από κάθε θέση που του εμπιστεύθηκε ο λαός και η Πολιτεία.
Βουλευτής της ΕΔΕΚ, της οποίας υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος, εκπρόσωπος της Κύπρου, της Βουλής και του Κόμματός του σε συνέδρια και διοργανώσεις για την Κύπρο, για την Αφροασιατική Αλληλεγγύη, στη Διακοινοβουλευτική Ένωση, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στην Υποεπιτροπή Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Συμβουλίου της Ευρώπης, στη Μεσογειακή Συνέλευση, στη Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση.
Εργάστηκε με ζήλο για την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ως μέλος της Μικτής Επιτροπής Ευρωπαϊκού και Κυπριακού Κοινοβουλίου και ως Συντονιστής Εναρμόνισης της Κύπρου με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Και μαζί με όλα αυτά ο Τάκης διετέλεσε πρόεδρος του Ιδρύματος Κοινωνικοπολιτικών Μελετών, μέλος της Κίνησης Σοσιαλιστών, της Πρωτοβουλίας Σοσιαλιστών και της Δικοινοτικής Κίνησης «Φωνή Κυπρίων». Εκπρόσωπος και πρωταγωνιστής, μαζί με τον Σενέρ Ελτζίλ, της «Δικοινοτικής Πρωτοβουλίας Ειρήνης – Ενωμένη Κύπρος» που εκπροσωπεί 75 ελληνοκυπριακές και τουρκοκυπριακές Οργανώσεις.
Ο Τάκης Χατζηδημητρίου ήταν και παραμένει όλα αυτά τα χρόνια μια ακούραστη φωνή νηφαλιότητας αλλά και δυναμισμού, μια πένα ρεαλισμού αλλά και οράματος που καταγράφει όσα διεκδικήσαμε, όσα κατακτήσαμε, όσα χάσαμε μα προπαντός, όσα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε για να κτίσουμε την Κύπρο μας σε συνθήκες ειρήνης και συνεργασίας και, δυστυχώς, οι ψευδαισθήσεις, οι εθνικισμοί, οι δογματισμοί η μισαλλοδοξία και οι προδοσίες το εμπόδισαν. Όλα αυτά καταγράφει ο Τάκης στο σημαντικό συγγραφικό έργο του που έχει ως κεντρικό σημείο αναφοράς τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου. Μια ιστορία την οποία έζησε πολύ έντονα, εξελίσσοντας και, σε μερικές περιπτώσεις, διαφοροποιώντας τις αντιλήψεις και τα πιστεύω του για να καταστεί μια συμβολική προσωπικότητα του κοινού αγώνα των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων για λύση, για την επανένωση του τόπου μας στο πλαίσιο της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα.
Σε πείσμα των καιρών ο Τάκης, έχοντας ήδη βάλει τη σφραγίδα του στον αγώνα για λύση και επανένωση, συνεχίζει αυτό τον πατριωτικό, προοδευτικό αγώνα μαζί με όλους όσοι πιστεύουν ότι η Κύπρος δεν είναι ούτε ελληνική, ούτε και τουρκική, αλλά ανήκει στον λαό της Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι με βάση το Σύνταγμά της το κυπριακό κράτος είναι δικοινοτικό.
Στον ζωτικό και κρίσιμο για το μέλλον του τόπου μας αγώνα για λύση, απελευθέρωση και επανένωση, θέλω να διαβεβαιώσω ότι συνεχίζει να είναι και θα συνεχίσει να είναι το ΑΚΕΛ. Συναγωνιστές και συνοδοιπόροι με τον Τάκη Χατζηδημητρίου και όλους όσοι πιστεύουν σ’ αυτό το όραμα.
Για τη δράση του υπέρ της συνεργασίας της ελληνοκυπριακής και της τουρκοκυπριακής κοινότητας και, γενικότερα, για τη λύση του Κυπριακού ο Τάκης Χατζηδημητρίου τιμήθηκε από το Ίδρυμα Ιχσάν Αλί, από τον Νεοκυπριακό Σύνδεσμο, από την Επιτροπή Κατεχόμενων Δήμων κι άλλους φορείς. Τιμήθηκε με το Βραβείο της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Προσφοράς «Europa Nostra», του Ευρωπαίου Πολίτη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και με το Μετάλλιο «Εξαίρετης Προσφοράς» στην Κυπριακή Δημοκρατία από την Κυπριακή Πολιτεία.
Ξεχωριστό κεφάλαιο ζωής για τον Τάκη αποτελεί η Τεχνική Επιτροπή για τη διάσωση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Κύπρου. Για δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια ο Τάκης, μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της Τεχνικής Επιτροπής, συνέβαλε καθοριστικά στη διάσωση και τη συντήρηση 99 μνημείων. Μνημεία που στέκονται εκεί, αδιάψευστοι μάρτυρες της ταυτότητας και της Ιστορίας μα και δείκτες της πυξίδας του μέλλοντος.
«Να είσαι γέφυρα επικοινωνίας και όχι αδιέξοδο». Η συμβουλή του Λουκή Ακρίτα στον νεαρό τότε Τάκη, έριξε σπόρο που φύτρωσε μέσα στη συνείδησή του και κάρπισε όλα τα χρόνια της δουλειάς του, ιδιαίτερα τα χρόνια που δούλεψε στην Τεχνική Επιτροπή. Γιατί μπροστά στα προβλήματα, που ναι υπήρξαν, μπροστά στις δυσκολίες, που ναι προέκυψαν, βρέθηκε διέξοδος, συμφωνήθηκαν κοινοί στόχοι, ιχνηλατήθηκε κοινός δρόμος, έγινε έργο.
Για τη συμβολή του στη διάσωση και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας το ΑΚΕΛ τίμησε τον Τάκη Χατζηδημητρίου, μαζί με τον συμπρόεδρό του στην Τεχνική Επιτροπή για τη διάσωση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Αλί Τουντσάι, με το Βραβείο «Τεύκρου Ανθία – Θοδόση Πιερίδη» της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος.
Αγαπητοί προσκεκλημένοι,
Φίλες και φίλοι,
Σε μια από τις πολλές συνεντεύξεις που έδωσε ο Τάκης Χατζηδημητρίου έθεσε το ρητορικό ερώτημα: «πότε αγαπήσαμε αυτόν τον τόπο;».
Σίγουρα, αγαπητέ Τάκη, τον τόπο μας δεν τον αγάπησαν όλοι, τουλάχιστον δεν τον αγάπησαν περισσότερο απ’ όσο μπορεί ν’ αγάπησαν τους ευσεβοποθισμούς ή την καριέρα τους.
Μα υπήρξαν και υπάρχουν και αυτοί που αγάπησαν και αγαπούν κάθε κόκκο της άμμου από τ’ ακρογιάλια της Αμμοχώστου και της Κερύνειας, κάθε ανθό από τις πορτοκαλιές της Μόρφου, της Λαπήθου και του Καραβά, κάθε καρπό του κάμπου της Μεσαορίας, κάθε πέτρα στα δρομάκια της μοιρασμένης Λευκωσίας, κάθε κυκλάμινο που φυτρώνει στους βράχους του Πενταδάκτυλου. Μπορεί να είναι ανώνυμοι, μα δεν είναι λίγοι. Μπορεί να μην έχουν την πολυτέλεια ν’ ατενίζουν την Κύπρο από τα ρετιρέ πολυτελών πύργων, μα γράφουν Ιστορία στους δρόμους, στις γειτονιές, στα οδοφράγματα, στα συναπαντήματα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, εκεί που σμίγει ο πόθος και η αγωνία όλων των Κυπρίων για μια Κύπρο ελεύθερη, ειρηνική και επανενωμένη. Αυτοί, οι πολλοί, οι ανώνυμοι είναι η Κύπρος. Και αυτή η Κύπρος, Τάκη μου, τελικά θα νικήσει!
Ένα από τα βιβλία που έφηβος ακόμα ανακάλυψε στη βιβλιοθήκη του πατέρα του και γοήτευσε τον Τάκη, ήταν το «Περικλέους Επιτάφιος» του αρχαίου Αθηναίου ιστορικού Θουκυδίδη. Γράφει ο Θουκυδίδης σ’ αυτό: «Το πολίτευμα μας λέγεται Δημοκρατία γιατί την εξουσία την ασκούν οι πολλοί…. Πειθαρχούμε στους νόμους και, μάλιστα, σε όσους έχουν γίνει για να προστατεύουν τους αδυνάτους και όσους που, αν και άγραφοι, είναι ντροπή να τους παραβαίνει κανείς».
Σ’ αυτές τις γραμμές συμπυκνώνεται ολόκληρος ο βίος και η πολιτεία του Τάκη Χατζηδημητρίου. Σε ολόκληρή του τη ζωή υπηρέτησε τη Δημοκρατία με πάθος και αφοσίωση, ως το πολίτευμα που η εξουσία ανήκει στους πολλούς. Σ’ αυτή την υπηρεσία δεν χαμήλωσε στιγμή τον πήχη του ήθους, της εντιμότητας, της ακεραιότητας, του σεβασμού στη νομιμότητα που πρώτα και πάνω απ’ όλα πρέπει να διακρίνει τα δημόσια πρόσωπα. Όχι από φόβο, αλλά συνειδητά! ‘Οχι γιατί αυτό γράφουν οι νόμοι, αλλά από σεβασμό στους άγραφους, πανανθρώπινους, οικουμενικούς νόμους της προόδου, της εξέλιξης, της πυξίδας που δείχνει και καθοδηγεί για το τι σημαίνει δικαιοσύνη.
Αγαπητέ μου Τάκη, από τα βάθη της καρδιάς μας και με πολλή ευγνωμοσύνη σου απευθύνουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ για όσα πρόσφερες στη Δημοκρατία,για όσα πρόσφερες στην Κύπρο μας και τον λαό της! Ελληνοκύπριους, Τουρκοκύπριους, Μαρωνίτες, Αρμένιους και Λατίνους.
Είναι μεγάλη η χαρά μας που έχουμε την τιμή να σε τιμούμε!
Να είσαι πάντα καλά!
02.04.2025
