Ομιλία Γ.Γ. ΚΕ ΑΚΕΛ, Στ. Στεφάνου στην εκδήλωση για τα 80 χρόνια από την Αντιφασιστική Νίκη

Τιμούμε σήμερα τα 80 χρόνια από την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών. Η 9η του Μάη του 1945 δεν σήμανε απλώς τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι ένα από τα κορυφαία ορόσημα του 20ου αιώνα, το οποίο έβαλε τέλος στη βαρβαρότητα και στα ποτάμια αίματος εκατομμυρίων ανθρώπων που χύθηκαν για να μην περάσει ο φασισμός.

Σχεδόν 60 εκατομμύρια άνθρωποι που συνασπίστηκαν στο αντιχιτλερικό μέτωπο έπεσαν νεκροί στη μάχη για την Ειρήνη, την Ελευθερία και τη Δημοκρατία.

Με τη σημερινή εκδήλωση αποτίνουμε τιμή και καταθέτουμε τον σεβασμό μας στη θυσία όλων των λαών που πολέμησαν και αντιστάθηκαν στη φασιστική λαίλαπα.

Αναγνωρίζουμε και τιμούμε τη συμβολή κάθε χώρας που συντάχθηκε στον αντιχιτλερικό συνασπισμό.

Εκφράζουμε τον θαυμασμό και την εκτίμησή μας για τις μεγάλες νίκες που με απαράμιλλο ηρωισμό πέτυχαν μικρές χώρες, όπως η Ελλάδα.

Θυμόμαστε τις μεγάλες μάχες που καθόρισαν την πορεία του πολέμου στην Ευρώπη, στη Βόρειο Αφρική, στην Κίνα, την ΝΑ Ασία, στον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό Ωκεανό.

Η Αντιφασιστική Νίκη ήταν το απότοκο της τεράστιας προσπάθειας και κυρίως, της συνεργασίας μεταξύ κρατών με κύριους μοχλούς τη Σοβιετική Ένωση, τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία. Η ανθρωπότητα ενώθηκε σε κοινά ιδανικά και αξίες ξεπερνώντας ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές και κατάφερε να νικήσει το φασιστικό τέρας.

Ωστόσο, κάθε αντικειμενικός αναγνώστης της Ιστορίας δεν μπορεί παρά να παρατηρήσει -χωρίς να μειώνει τη συμμετοχή και τη συμβολή καμίας χώρας-  ότι το κύριο βάρος του πολέμου το σήκωσε η Σοβιετική Ένωση.

Όπως από το 1942 δήλωνε ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούσβελτ «η Σοβιετική Ένωση σηκώνει το κύριο βάρος του πολέμου. Σκοτώνουν περισσότερους ναζί και καταστρέφουν περισσότερο εξοπλισμό από όλους εμάς τους υπόλοιπους μαζί». Για να συμπληρώσει λίγο πριν το τέλος του πολέμου ότι, «η Σοβιετική Ένωση έχει πληρώσει τεράστιο φόρο αίματος στον πόλεμο και της οφείλουμε σεβασμό και συνεργασία».

Όντως, το αποτέλεσμα του πολέμου κρίθηκε στο σοβιετικο-γερμανικό μέτωπο. Στη Μόσχα, στο Στάλινγκραντ, στο Κούρσκ που σήμανε την αντίστροφη μέτρηση και τελικά, στο Βερολίνο όπου έπεσαν οι τίτλοι τέλους για τον χιτλεροφασισμό. Είκοσι και πλέον εκατομμύρια σοβιετικοί πολίτες έδωσαν τη ζωή τους για να βάλουν τέλος στη ναζιστική θηριωδία.

Τιμώντας την Αντιφασιστική Νίκη τιμούμε και όλους τους Κυπρίους που συμμετείχαν στην τιτάνια αντιφασιστική προσπάθεια. Είμαστε υπερήφανοι, γιατί η Κύπρος αναλογικά με τον πληθυσμό της είχε μια από τις μεγαλύτερες συμμετοχές στη μάχη κατά του χιτλεροφασισμού. Πάνω από 30 χιλιάδες ήταν ο αριθμός αυτών που συμμετείχαν: Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι, Μαρωνίτες, Αρμένιοι και Λατίνοι. Από αυτούς, περισσότεροι από 600 σκοτώθηκαν και είναι θαμμένοι σε 56 στρατιωτικά νεκροταφεία σε 16 διαφορετικές χώρες.

Ιδιαίτερα υπερήφανοι είμαστε για τη συμμετοχή μελών και φίλων του Κόμματός μας στον αντιφασιστικό αγώνα. Η απόφαση της ΚΕ της 16ης του Ιούνη 1943 για μαζική στράτευση στον αγώνα κατά του φασισμού, με την οποία κατατάγηκαν πέραν των 800 μελών του Κόμματος, περιλαμβανομένων σχεδόν όλων των μελών της ηγεσίας του, αποτελεί ένα λαμπρό κεφάλαιο στην εκατοντάχρονη ιστορία του Κόμματος.

Η απόφαση ήταν μια συνειδητή πολιτική πράξη, διεθνιστική και πατριωτική ταυτόχρονα, αφού καλούσε τους Κυπρίους να συμμετέχουν στην παγκόσμια προσπάθεια για Ελευθερία μαζί με τους λαούς του κόσμου και, ταυτόχρονα, συνέδεε τον αγώνα ενάντια στον φασισμό με τον αγώνα για την απαλλαγή της Κύπρου από την αποικιοκρατία.

Η αντιφασιστική νίκη, λοιπόν, είναι αποτέλεσμα της συλλογικής προσπάθειας της δημοκρατικής ανθρωπότητας. Είναι αποτέλεσμα της θυσίας εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο στον αγώνα ενάντια στις δυνάμεις του φασιστικού άξονα, ο οποίος αιματοκύλισε τον κόσμο. Έτσι είναι ο φασισμός από τη φύση του. Τρέφεται από το αίμα και τους σκοτωμούς. Τροφοδοτείται από τους πολέμους και τις συγκρούσεις. Από το μίσος, τη μισαλλοδοξία, τον ρατσισμό, τον εθνικισμό, τη μισάνθρωπη αντίληψη για τη φυλετική υπεροχή και γι’ αυτό είναι τόσο επιθετικός και επικίνδυνος για τον ανθρώπινο πολιτισμό.

Απέναντι στον φασισμό δεν μπορεί και δεν πρέπει να επιδεικνύεται καμία ανοχή και να επικρατεί η σιωπή, ειδικά στις μέρες μας, όταν η ακροδεξιά επανέρχεται στο πολιτικό προσκήνιο στην Ευρώπη και όχι μόνο. Η σιωπή και η ανοχή εκτρέφει την επικίνδυνη και καταστροφική δράση του.

Μας προειδοποιεί γι’ αυτό από τα βάθη της Ιστορίας ο Ουίντστον Τσόρτσιλ με την τραγική διαπίστωσή του: «Εμείς οι Βρετανοί και ο υπόλοιπος πολιτισμένος κόσμος τόσον ανόητα, τόσον αβασάνιστα, τόσο παράλογα επιτρέψαμε στους ναζί γκάνγκστερ να κτίσουν από το μηδέν, χρόνο με το χρόνο, μια φοβερή πολεμική μηχανή». Για να συμπληρώσει ο Υπουργός Εξωτερικών Λόρδος Χάλιφαξ: «Αν εμείς είχαμε διατάξει τον Χίτλερ να υποχωρήσει μετά την εισβολή του στη Ρηνανία, η μελλοντική του δύναμη θα είχε από τότε εξανεμισθεί».

Αυτό όμως δεν έγινε. Αυτό που έγινε ήταν η προώθηση της πολιτικής του κατευνασμού που εξέθρεψε την επιθετικότητα και την επεκτατικότητα του χιτλεροφασισμού. Ας μην επαναλαμβάνουμε και σήμερα τα λάθη του παρελθόντος γιατί και πάλι η ανθρωπότητα θα πληρώσει ακριβά τιμήματα. Δεν μπορεί η ακροδεξιά να αντιμετωπίζεται σαν μια άλλη πολιτική δύναμη δίπλα σε όλες τις άλλες. Και πολύ χειρότερα, δεν μπορεί η ακροδεξιά να αποτελεί την πολιτική και την εκλογική εφεδρεία πολιτικών δυνάμεων για διασφάλιση της εξουσίας ή για προώθηση αντιλαϊκών και αντιδημοκρατικών πολιτικών. Κι αυτό, δυστυχώς, συμβαίνει σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.

Η αντιφασιστική νίκη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οδήγησε στην καθιέρωση ενός συλλογικού συστήματος ασφάλειας, κυρίως με τη δημιουργία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Οδήγησε στη θέσπιση των βασικών αρχών του διεθνούς δικαίου.

Έγιναν έτσι αποδεκτές βασικές αρχές στη λειτουργία του διεθνούς συστήματος ασφάλειας και συνεργασίας, όπως είναι η αρχή του σεβασμού της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών, η αρχή της μη επέμβασης, το δικαίωμα αυτοδιάθεσης σε κάθε λαό και για το δικαίωμα της επιλογής του δικού του δρόμου.

Τέθηκαν οι βάσεις για να γίνει συνείδηση στη διεθνή κοινότητα ότι η χρήση βίας και η απειλή χρήσης βίας συνιστούν κατάφωρη παραβίαση βασικών αρχών και επιτακτικών κανόνων του διεθνούς δικαίου και ότι η πρώτη επιλογή πρέπει να είναι πάντα ο διπλωματικός διάλογος για την επίλυση των όποιων διαφορών.

Η αντιφασιστική νίκη πυροδότησε τη διαδικασία της αποαποικιοποίησης. Μέσα σε τρεις δεκαετίες το αποικιοκρατικό σύστημα κατέρρευσε και η διεθνής κοινότητα υποδέχθηκε μεγάλο αριθμό νέων κρατών.  Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας, καθώς και των αγώνων του κυπριακού λαού για την απόκτηση της ελευθερίας του, ήταν και η ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960, η οποία εντάχθηκε στο Κίνημα των Αδεσμεύτων Κρατών.

Όλες αυτές οι διαδικασίες και εξελίξεις που απελευθερώθηκαν από την αντιφασιστική νίκη δημιούργησαν μεγάλες προσδοκίες σχετικά με τον μεταπολεμικό κόσμο, οι οποίες όμως δυστυχώς δεν επαληθεύτηκαν. Είναι γεγονός ότι η επόμενη μέρα της αντιφασιστικής νίκης δεν δικαίωσε τις προσδοκίες για ένα καλύτερο κόσμο με ειρήνη, αλληλεγγύη, δικαιοσύνη. Έναν κόσμο στον οποίο να κυριαρχεί το διεθνές δίκαιο και η προσπάθεια διευθέτησης προβλημάτων με ειρηνικό και διπλωματικό τρόπο. Τον θερμό πόλεμο διαδέχθηκε ο Ψυχρός Πόλεμος και η ισορροπία του τρόμου στην πυρηνική πλέον εποχή. Τον γενικευμένο Πόλεμο διαδέχθηκαν πιο μικρής κλίμακας πόλεμοι, τοπικοί και περιφερειακοί, οι οποίοι όμως αποδείχθηκαν πολύ φονικοί και καταστροφικοί. Από το 1945 μέχρι τις μέρες μας ξέσπασαν πάνω από 250 πόλεμοι, επεμβάσεις και εισβολές, συγκρούσεις, εμφύλιοι πόλεμοι και γενοκτονίες και υπολογίζεται ότι χάθηκαν πάνω 60 εκατομμύρια άνθρωποι. Σχεδόν όσες ήταν οι απώλειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η κατάσταση του σύγχρονου κόσμου είναι ακόμα πιο ανησυχητική. Οι γεωπολιτικές εντάσεις και αντιπαραθέσεις βρίσκονται στο απόγειό τους. Το διεθνές δίκαιο σε πάρα πολλές περιπτώσεις αντικαθίσταται από το δίκαιο του ισχυρού.

Ο ρόλος του ΟΗΕ συνεχώς υποσκάπτεται και εξουδετερώνεται. Οι πολιτικές δύο μέτρων και δύο σταθμών, που προσαρμόζονται στη βάση των εγωιστικών συμφερόντων των ισχυρών, καθορίζουν τη γραμμή πλεύσης που πολλές φορές χαρακτηρίζεται από υποκρισία και κυνισμό. Λυπούμαι να σημειώσω ότι θύμα τέτοιων πολιτικών είναι και η Κύπρος, η οποία από το 1974 επιζητά τη δικαίωσή της ως θύμα εισβολής και κατοχής.

Διεθνείς οργανισμοί, διαδικασίες διεθνούς διαλόγου και συνεργασίας υποβαθμίζονται.

Η ακροδεξιά και ο νεοφασισμός ανεβαίνουν επικίνδυνα.

Η στρατιωτικοποίηση των διεθνών σχέσεων αυξάνεται σε πρωτοφανή βαθμό.

Τα μεγάλα συμφέροντα επιδιώκουν με πρωτοφανές πολεμικό μένος ακόμα και εξαφάνιση λαών από τον χάρτη.

Οι επεμβάσεις σε εσωτερικά κρατών, πότε υπόγειες και πότε απροκάλυπτες, δημιουργούν νέες, αιματηρές συγκρούσεις.

Οι οικονομικές ανισότητες εντός των εθνικών συνόρων αλλά και μεταξύ κρατών και γεωγραφικών περιοχών διευρύνονται. Οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που δημιούργησαν οι αλλεπάλληλες κρίσεις της τελευταίας δεκαετίας, θυμίζουν Μεσοπόλεμο.

Στον σύγχρονο κόσμο, που παράγει απίστευτο πλούτο, πάνω από 750 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και χρόνιας πείνας. Πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας ενώ 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν ασφαλή πρόσβαση στο νερό. Αυτές μόνο είναι ορισμένες από τις στατιστικές που μαρτυρούν την εικόνα ενός καταθλιπτικού κόσμου. Είναι φανερό ότι ο παραγόμενος πλούτος συσσωρεύεται στα χέρια ολοένα και πιο λίγων ενώ η φτώχεια, η ανέχεια και η έλλειψη προοπτικής είναι για τους πολλούς.

Πόροι υπάρχουν παγκοσμίως και μάλιστα άφθονοι για να βελτιωθεί η κατάσταση και να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες και τα τεράστια κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα. Ας σκεφτούμε μόνο πόσα δαπανώνται σε στρατιωτικές δαπάνες. Σήμερα, οι δαπάνες για στρατιωτικούς εξοπλισμούς έφτασαν σε ιστορικό υψηλό, αγγίζοντας τα 2,44 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Από το 2014 μέχρι το 2023 οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 27% σε πραγματικούς όρους. Αυτό αντικατοπτρίζει την επιδείνωση της παγκόσμιας ασφάλειας και την ενίσχυση των γεωπολιτικών εντάσεων.

Στην παγκόσμια σφαίρα κυριαρχούν πολιτικές που επικεντρώνονται στα κέρδη και όχι στην ευημερία των ανθρώπων. Αυτές οι πολιτικές καταστρέφουν τις δύο πηγές του πλούτου: τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Έτσι καταστρέφεται το μέλλον της ανθρωπότητας.

Μέσα σ’ αυτή την κατάσταση, η έμφαση και η προοπτική πρέπει να δοθεί στην οικονομική ανάπτυξη που θα οδηγήσει στην καταπολέμηση των ανισοτήτων και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Όχι στους εξοπλισμούς και τη στρατιωτικοποίηση. Αντί όμως οι κυρίαρχοι κύκλοι να επενδύουν στην ειρήνη, χρηματοδοτούν πολέμους και αυξάνουν στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Αντί να επενδύουν στην ανάπτυξη της οικονομίας και στην πρόοδο των ανθρώπων, επενδύουν στη στρατιωτική βιομηχανία για να σκοτώνουν ανθρώπους.

Διαφωνούμε μ’ αυτές τις πολιτικές. Διαφωνούμε και με την πολιτική που αποφάσισε η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για κατακόρυφη αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, τα οποία θα αφαιρεθούν από τις κοινωνικές πολιτικές γεγονός που θα διευρύνει τις ανισότητες και θα πολλαπλασιάσει τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Η ιστορική εμπειρία έχει αποδείξει ότι προσεγγίσεις του τύπου «η επένδυση στη στρατιωτική βιομηχανία θα φέρει ανάπτυξη της οικονομίας και θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας», καθώς και το αφήγημα ότι «αν θέλεις ειρήνη προετοιμάσου για πόλεμο», είναι επικίνδυνες.

Γι’ αυτό το θέμα, να μου επιτρέψετε να μοιραστώ μαζί σας κάποιες από τις σκέψεις που είχε καταθέσει στην τελευταία ιστορική ομιλία που εκφώνησε ο 34ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντουάιντ Αϊζενχάουερ, όταν αποχαιρετούσε τον αμερικανικό λαό παραδίδοντας τη σκυτάλη στον επόμενο πρόεδρο, τον Τζον Κένεντι. Είπε χαρακτηριστικά: «Πρέπει να φυλαχθούμε από την απόκτηση αδικαιολόγητης επιρροής, είτε επιδιώκεται είτε όχι, από το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα. Η πιθανότητα της καταστροφικής ανόδου της λανθασμένης εξουσίας υπάρχει και θα επιμείνει…. Όταν η πολεμική προετοιμασία γίνεται κανονικότητα, η ειρήνη χάνει τη βαρύτητά της». Αυτά τα λόγια προέρχονται από έναν στρατηγό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Είναι, λοιπόν, τώρα η ώρα ν’ αναστοχαστεί η διεθνής κοινότητα τα ιδανικά και τις αξίες που την ένωσαν ενάντια στον χιτλεροφασισμό, που κράτησαν αναμμένη τη φλόγα του αγώνα και φώτισαν τον δρόμο για την Αντιφασιστική Νίκη και να προσδιορίσει ξανά τη συλλογική της πορεία. Κάνοντας τον διάλογο, τη διπλωματία, τη συνεργασία, το διεθνές δίκαιο τα μόνα όπλα για την επίλυση διαφορών. Απαντώντας στις σύγχρονες προκλήσεις με τρόπο που να ταιριάζει στον πολιτισμό που κατέκτησε, τη γνώση και την ιστορική εμπειρία που συσσώρευσε η Ανθρωπότητα.

Τα κράτη και οι λαοί πρέπει να κινητοποιηθούν εμπνεόμενοι από τις αξίες της Αντιφασιστικής Νίκης, την ειρήνη, την ελευθερία, τη δημοκρατία, τη συναδέλφωση των λαών, την ισότητα, τη δικαιοσύνη.

Το ΑΚΕΛ ήταν και θα παραμείνει πρωταγωνιστής σε αυτό τον αγώνα. Τον αγώνα για έναν κόσμο δίκαιο και ειρηνικό αρχίζοντας από το δικό μας σπίτι, την Κύπρο. Θα συνεχίσουμε αδιάλειπτα την προσπάθεια για ειρηνική επίλυση του Κυπριακού στηριγμένοι με συνέπεια και αφοσίωση στη συμφωνημένη βάση και πλαίσιο που ορίζουν τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ. Για μια Κύπρο ειρηνική και ευημερούσα, κοινή πατρίδα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Αιωνία η μνήμη των πολεμιστών ενάντια στον φασισμό!

Αιωνία η μνήμη στους Κύπριους αντιφασίστες!

09.05.2025