Ομιλία Γενικού Γραμματέα ΚΕ ΑΚΕΛ, Άντρου Κυπριανού στην εκδήλωση προς τιμήν της 16ης Ιουνίου 1943
Στις 16 Ιουνίου 1943, από την καρδιά της Λεμεσού, το ιστορικό θέατρο Ριάλτο, η συνδιάσκεψη του ΑΚΕΛ ενέκρινε τον κατάλογο των 730 εθελοντών που θα στρατεύονταν στη μάχη κατά του χιτλεροφασισμού.
Η εθελοντική κατάταξη της πλειοψηφίας της ηγεσίας του Κόμματος στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν πράξη αντιφασιστική. Πράξη στην οποία προέβησαν πρώτα και κύρια τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής. Η τότε ηγεσία του Κόμματος έδειξε με το παράδειγμα της, πως οι ηγεσίες δεν αρκεί να αποφασίζουν. Πώς πρέπει να ανοίγουν οι ίδιες το δρόμο για την εφαρμογή των αποφάσεων.
Η απόφαση της 16ης Ιουνίου ήταν το αποκορύφωμα της αντιφασιστικής δράσης που ανέπτυξε το ΑΚΕΛ από τα πρώτα του βήματα. Από την ίδρυση του το Κόμμα μας αυτοπροσδιορίστηκε ως Κόμμα αντιχιτλερικό και αντιφασιστικό. Δεν έμεινε στα λόγια. Στελέχη του Κόμματος γύρισαν όλη την Κύπρο με σκοπό να διαφωτίσουν το λαό για το φασισμό και την ανάγκη οι λαοί να αντισταθούν.
Ταυτόχρονα το ΑΚΕΛ συνέδεσε την αντιφασιστική πάλη με τον αντιαποικιακό αγώνα του λαού μας. Υπέβαλε στην αποικιακή κυβέρνηση συγκεκριμένες προτάσεις για ενεργή συμβολή των Κυπρίων στην αντιφασιστική πάλη υπογραμμίζοντας την ανάγκη να τερματιστεί η Παλμεροκρατία. Ταυτόχρονα ζήτησε από τους Βρετανούς να δεσμευτούν για την ανεξαρτησία της Κύπρου μετά τον πόλεμο.
Παράλληλα το Κόμμα μας οργάνωσε εκστρατεία με σύνθημα «μια μέρα δουλειάς για την άμυνα της Κύπρου». Κάλεσε τους εργαζόμενους να δουλέψουν μια μέρα αμισθί ώστε να συγκεντρωθούν χρήματα για την άμυνα της Κύπρου, σε περίπτωση που ο Χίτλερ στρεφόταν ενάντια στην πατρίδα μας. Γνωρίζουμε όλοι πόσο σημαντικό ήταν το μεροκάματο τότε, όπως είναι και σήμερα. Χιλιάδες Κύπριοι ανταποκρίθηκαν τότε στο κάλεσμα του ΑΚΕΛ και συμμετείχαν στην εκστρατεία.
Καμία από αυτές τις πρωτοβουλίες δεν ήταν εύκολο να γίνει πράξη. Πέραν από τα εμπόδια που έθετε η Παλμεροκρατία υπήρχε και η μεγάλη δυσκολία να πεισθούν οι κύπριοι να συστρατευθούν στον αντιχιτλερικό αγώνα με τους αποικιοκράτες. Με αυτούς που αρνούνταν πεισματικά να παραχωρήσουν δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες στον κυπριακό λαό. Όμως, η συνειδητοποίηση του υπέρτερου αντιφασιστικού καθήκοντος οδήγησε τους ΑΚΕΛιστές να πάρουν σωστές αποφάσεις.
Η απόφαση της 16ης του Ιούνη προστέθηκε στην αντιφασιστική δράση του ΑΚΕΛ. Είχε προηγηθεί η εθελοντική συμμετοχή στο αντιφασιστικό μέτωπο της Ισπανίας. Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσης του πήρε θέση ενάντια στον πόλεμο. Κατανόησε σωστά τις συνθήκες και το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο ο κυπριακός λαός καλείτο να δώσει τη δική του μάχη για την ελευθερία της πατρίδας του. Η πολιτική του πράξη να καλέσει τα στελέχη και μέλη του σε εθελοντική στράτευση, συνδύαζε τον αντιφασιστικό πόλεμο με το αντιαποικιακό απελευθερωτικό κίνημα, το οποίο με πρωτοβουλία του ΑΚΕΛ πήρε μεγάλες διαστάσεις μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Είναι λοιπόν απόρροια του χαρακτήρα και της φυσιογνωμίας του ΑΚΕΛ η απόφαση της 16ης του Ιούνη. Απόφαση ιστορικής σημασίας για το Κόμμα αλλά και την Κύπρο. Σήμανε την πάλη του κυπριακού λαού όχι μόνο ενάντια στο φασισμό, αλλά όπως έλεγε και το ίδιο το κείμενο της απόφασης, για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τη χιτλερική τυρρανία, την απελευθέρωση των υπόδουλων χωρών και την εξασφάλιση του εθνικού, πολιτικού και κοινωνικού μέλλοντος του τόπου. Απόφαση που τίμησε και τιμά την Κύπρο, το λαό και το ΑΚΕΛ.
Στο μέτωπο της μάχης οι εθελοντές του ΑΚΕΛ πολέμησαν το φασισμό αλλά και ανέλαβαν την πρωτοβουλία να διαφωτίσουν τους συμπολεμιστές τους. Καλλιέργησαν στους συν-στρατιώτες τους την αντιφασιστική συνείδηση. Πρωτοστάτησαν για να έχουν οι στρατιώτες αξιοπρεπή αντιμετώπιση και σεβασμό από τους ανώτερους τους. Διοργάνωναν μορφωτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις και έχτισαν γέφυρες επικοινωνίας με το διεθνές αντιφασιστικό Κίνημα. Έκαναν έτσι τον πόλεμο σχολείο από το οποίο αποφοίτησαν πολλά στελέχη τα οποία ηγήθηκαν στα χρόνια που ακολούθησαν, του αντιαποικιακού αγώνα της Κύπρου αλλά και των μεγάλων κοινωνικών και ταξικών αναμετρήσεων. Με τη λήξη του πολέμου οι Βρετανοί αρνήθηκαν να αποστρατεύσουν τους κύπριους εθελοντές. Προσέκρουσαν όμως στο δυναμικό κίνημα της αποστράτευσης το οποίο συνέταξαν οι ΑΚΕΛιστές. Αντιδρώντας σκότωσαν τον Τάκη Κυθραιώτη και έκλεισαν εκατοντάδες συντρόφους μας στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Αιγύπτου. Ωστόσο δεν κατάφεραν να κάμψουν την αποφασιστικότητα των ΑΚΕΛιστών.
Είμαστε περήφανοι που το Κόμμα μας είχε τη δική του συμβολή στη μεγάλη αντιφασιστική νίκη των λαών. Είμαστε περήφανοι που το ΑΚΕΛ τίμησε και τιμά στην πράξη το χαρακτήρα του και τότε και το 1974 και σήμερα. Είμαστε περήφανοι αλλά και αποφασισμένοι να επιβεβαιώνουμε κάθε μέρα στην πράξη ότι είμαστε το μεγαλύτερο ανάχωμα στο νεοφασισμό, τον εθνικισμό και το σοβινισμό. Ως ΑΚΕΛ τιμούμε τέτοιες ιστορικές αποφάσεις του Κόμματος μας, για να μας θυμίζουν την υποχρέωση που έχουμε να καλλιεργούμε την ενότητα του λαού απέναντι στα ιδεολογήματα του μίσους. Για να μας θυμίζουν πως πρέπει να εντείνουμε την αντιφασιστική πάλη του λαού μας, στα πλαίσια ενός πλατιού λαϊκού μετώπου ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων. Για να μας θυμίζουν ότι η λύση του Κυπριακού και η επανένωση του τόπου μας είναι ο μόνος δρόμος για να αφήσουμε μια για πάντα πίσω μας τον εθνικισμό και το νεοφασισμό.
Τα χρόνια διακυβέρνησης Αναστασιάδη- Συναγερμού οι αντιφάσεις, οι παλινδρομήσεις και τα σκαμπανεβάσματα ήταν σε αρκετές περιπτώσεις τα κύρια χαρακτηριστικά των χειρισμών στο Κυπριακό. Δυστυχώς εξαιτίας αυτής της συμπεριφοράς δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα στη διαδικασία, αλλά το κυριότερο ο λαός μας παρακολουθούσε απογοητευμένος τις εξελίξεις, χάνοντας λίγο-λίγο την ελπίδα.
Ως ΑΚΕΛ από την πρώτη στιγμή τονίσαμε ότι δεν θα λειτουργούσαμε εκδικητικά έναντι του κ. Αναστασιάδη για τη χυδαία και εξοντωτική αντιπολίτευση που ακολούθησε ο ίδιος και το κόμμα του επί προεδρίας Δ. Χριστόφια. Δεν θα ανταποδίδαμε αυτή την επίθεση, για το καλό της Κύπρου. Θέσαμε το συμφέρον του τόπου και του λαού πάνω από το κομματικό. Στηρίξαμε τη διαδικασία που είχε ξεκινήσει για επίλυση του Κυπριακού. Το πράξαμε γιατί είμαστε κόμμα πατριωτικό. Γιατί θέλουμε να υπηρετήσουμε μέχρι τέλους το στόχο για λύση που να βασίζεται σε αρχές και στο συμφωνημένο πλαίσιο.
Ως ΑΚΕΛ παραμείναμε όλα τα τελευταία χρόνια συνεπείς στη διαχρονική πολιτική μας για το Κυπριακό πρόβλημα. Αρκεί μόνο να υπενθυμίσω ότι τον πρώτο χρόνο της Προεδρίας Αναστασιάδη ήμασταν μόνοι εναντίον όλων, υποστηρίζοντας ότι η πολιτική που ακολουθείτο τότε ήταν λανθασμένη. Ήταν τότε που ο κ. Αναστασιάδης ήθελε να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις από την αρχή. Τον είχαμε προειδοποιήσει ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε περιπέτειες. Δεν μας άκουσε. Προτίμησε να ακολουθήσει τις συμβουλές του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Λάβαμε την χειρότερη για εμάς έκθεση του Γ.Γ. του Ο.Η.Ε. από το 2004. Προκειμένου να συμφωνηθεί η διακήρυξη με τον κ. Έρογλου είχαμε απώλειες σε σχέση με τα ανακοινωθέντα Χριστόφια-Ταλάτ. Το Μπαρμπαρός, λίγο αργότερα, κόντεψε να μπει στο Λιμάνι Λεμεσού.
Τελικά, όταν ο κ. Αναστασιάδης αποφάσισε να αξιοποιήσει τις συγκλίσεις Χριστόφια- Ταλάτ ξεκίνησε να καταγράφεται πρόοδος. Υποστηρίξαμε την όλη διαδικασία μέχρι σήμερα παρόλο που ο κ. Αναστασιάδης προχωρούσε μονομερώς. Παρόλο που διαφωνούσαμε με χειρισμούς που έκανε και οι οποίοι ζήμιωναν την υπόθεση μας. Παρόλο που έπεφτε συνεχώς σε αντιφάσεις και παλινδρομήσεις και υπέκυπτε συνεχώς σε τακτικισμούς.
Η αλήθεια είναι ότι την κύρια ευθύνη για τη μη λύση στο Κυπριακό έχει η Τουρκία με τις αδιάλλαχτες και απαράδεχτες της θέσεις. Το ερώτημα είναι πώς συμπεριφερόμαστε εμείς που θέλουμε λύση; Τη διευκολύνουμε στην επίτευξη του στόχου της ή τη δυσκολεύουμε με τη στάση μας; Μόνο με προσήλωση στο στόχο της λύσης, τόσο στην ουσία όσο και στα διαδικαστικά, θα τη στριμώξουμε. Μόνο έτσι θα την υποχρεώσουμε να πάρει θέση στις ουσιώδεις πτυχές.
Η πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ να προσκαλέσει τους δύο ηγέτες στη Νέα Υόρκη έθεσε ξανά το Κυπριακό σε τροχιά διαπραγματεύσεων Όμως δεν πρέπει να αιθεροβατούμε. Υπάρχουν δυσκολίες, οι οποίες ίσως να έγιναν και περισσότερες λόγω της ζημιάς που επήλθε στην εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο ηγετών. Συνεπώς επιβάλλεται να είμαστε καλά προετοιμασμένοι και όσο το δυνατόν ομόθυμοι σε ότι αφορά τους στόχους μας. Ο κ. Αναστασιάδης έχει την ευθύνη να λετουργήσει έτσι ώστε αυτές οι προϋποθέσεις να ανοίξουν τον δρόμο για να πάμε ενισχυμένοι στις συνομιλίες.
Δυστυχώς δεν μπορούμε να είμαστε πολύ αισιόδοξοι γι΄αυτό, λόγω της συνθηματολογίας που ακούμε καθημερινά. Το επιτελείο του κ. Νικόλα Παπαδόπουλου μιλά συνεχώς για «νέα Στρατηγική». Αυτό που εννοεί είναι απλώς η απόρριψη των πάντων. Εκτός αν εννοεί μια νέα στρατηγική που να συμβιβάζει τα ασυμβίβαστα. Όπως έπραξαν με τη συνεργασία τους για τις Προεδρικές εκλογές. Το ΔΗΚΟ λέει ότι θέλει δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με σωστό περιεχόμενο. Η ΕΔΕΚ έχει αποκηρύξει επίσημα τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Η Αλληλεγγύη θέλει ενιαίο κράτος. Πώς συμβιβάζονται όλα αυτά; Ο καθένας μπορεί να καταλάβει ότι αυτή η συμμαχία δεν γίνεται για την Κύπρο, αλλά για την καρέκλα.
Η στρατηγική είναι ο στόχος που θέλουμε να πετύχουμε. Ο δικός μας στόχος είναι η συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και η μετεξέλιξη της σε δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα όπως αυτή καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία ως η επιδιωκόμενη λύση του Κυπριακού περιλαμβάνεται στην πρώτη συμφωνία Υψηλού Επιπέδου Μακαρίου – Ντενκτάς του 1977. Από τότε επαναλήφθηκε σε όλες τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου. Επαναβεβαιώθηκε από όλους τους Προέδρους της Κυπριακής Δημοκρατίας και έχει υιοθετηθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ με όλα τα ψηφίσματά του. Είναι διαχρονική μας θέση, η οποία κατοχυρώνεται σε σειρά ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών καθώς και στα δύο Κοινά Ανακοινωθέντα Χριστόφια – Ταλάτ, ότι η ομοσπονδιακή Κύπρος θα έχει μία και μόνη κυριαρχία, μία ιθαγένεια και μία διεθνή προσωπικότητα. Τέλος, έχει συμφωνηθεί η πολιτική ισότητα όπως αυτή ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό εννοεί το ΑΚΕΛ όταν επιμένει σταθερά στη στρατηγική και στο πλαίσιο λύσης που έχει συμφωνηθεί από το 1977. Το ερώτημα είναι: Μπορούμε, τόσα χρόνια μετά, να αλλάξουμε στρατηγική; Μήπως τα δεδομένα και οι συσχετισμοί άλλαξαν άρδην υπέρ μας και είμαστε σε θέση χωρίς βαρύ κόστος να επιχειρήσουμε επιτυχώς κάτι τέτοιο; Όποιοι θεωρούν κάτι τέτοιο απλώς δεν έχουν επίγνωση των πραγματικοτήτων.
Ο κόσμος κουράστηκε να βλέπει να ξεπουλιέται η ελπίδα του στο βωμό των εκλογών. Κουράστηκε να παρακολουθεί πολιτικάντηδες. Θέλει να δει πολιτικούς που να μπορούν να στηρίξουν το όραμα της ειρήνης. Θέλει να δει βούληση και ειλικρίνεια, τόλμη και αποφασιστικότητα. Ηγέτες έτοιμους να παλέψουν για να νικήσουν τον κίνδυνο της διχοτόμησης. Όμως ο ένας ποτέ δεν αρκεί. Το ζήτημα είναι να παλέψουμε όλοι μαζί, ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι που θέλουμε να δούμε τον τόπο μας επανενωμένο για να ανατείλει επιτέλους η μέρα της λύσης. Να αγωνιστούμε μαζί για να κερδίσουμε το δικό μας μέλλον.
Τιμώντας την ιστορική απόφαση της 16ης Ιουνίου 1943, τιμούμε την ένδοξη ιστορία του ΑΚΕΛ αλλά και επαναβεβαιώνουμε την προοπτική του. Επαναβεβαιώνουμε την προοπτική μιας δύναμης που είχε κάποτε την τόλμη, αν και στα πρώτα της βήματα, να ξεπεράσει τον εαυτό της για να υπερασπιστεί ολόκληρη την ανθρωπότητα από το ιδεολόγημα του μίσους. Αυτή η δύναμη σήμερα είναι εδώ, μεγαλύτερη, ισχυρότερη, έτοιμη να αγωνιστεί μαζί με το λαό, να παλέψει για το μέλλον! Αυτή η δύναμη είναι το ΑΚΕΛ. Σήμερα τιμούμε μία από τις κορυφαίες ιστορικές στιγμές του Κόμματος μας, αλλά την ίδια στιγμή συνειδητοποιούμε κάτι ακόμα: η Ιστορία είναι μπροστά μας!
