Ομιλία Γενικού Γραμματέα της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ Στέφανου Στεφάνου στο μνημόσυνο των ηρώων της κοινότητας Φρενάρους

Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2022, ώρα 9:00, Ιερός Ναός Αρχαγγέλου Μιχαήλ, Φρέναρος

Βρισκόμαστε και φέτος εδώ για να τιμήσουμε τη θυσία των παιδιών του Φρενάρους. Των παιδιών της Κύπρου μας, που έτρεξαν να υπερασπιστούν την πατρίδα χωρίς να λογαριάζουν την προδοσία και τις ξένες επιβουλές. Των παιδιών που θυσίασαν στον βωμό της λευτεριάς, τη ζωή και τα όνειρά τους.
Τα μνημόσυνα των ηρώων μας ξυπνούν μνήμες επώδυνες και τραυματικές. Ξυπνούν τις μνήμες του ολέθρου του πολέμου, του ξεριζωμού και της προσφυγιάς. Των νεκρών και των αγνοούμενων. Των εγκλωβισμένων και των παθόντων.
Τα μνημόσυνα θυμίζουν πολλά. Μα πιο πολύ θυμίζουν ότι στην πιο άνιση και προδομένη μάχη που έδωσε η Κύπρος, χάθηκαν χιλιάδες νέοι και, μαζί με αυτούς, το μέλλον του τόπου.
Τα μνημόσυνα των ηρώων του 1974 μάς καλούν να αναλογιστούμε τον πόνο και τον σπαραγμό που έφερε στην πατρίδα μας το δίδυμο έγκλημα του προδοτικού πραξικοπήματος και της βάρβαρης τουρκικής εισβολής. Για να ξαναθυμηθούμε όλοι εμείς οι παλαιότεροι που ζήσαμε τα γεγονότα της εποχής και για να μαθαίνουν οι νεότεροι ότι στην πολιτική τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα, η υπόσκαψη της νομιμότητας και της δημοκρατίας, ο εθνικισμός και ο φασισμός προκαλούν τραγωδίες.
Η κατάληξη στο μαύρο καλοκαίρι του 1974 είναι αποτέλεσμα τέτοιων πολιτικών. Χούντα και ΕΟΚΑ Β’ ήταν οι πρωταγωνιστές της εκστρατείας για ανατροπή του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Το ΝΑΤΟ ήταν ο εμπνευστής και ο καθοδηγητής των σχεδιασμών για διχοτόμηση της Κύπρου. Είναι γι’ αυτό που κάθε δημοκρατικός πολίτης οργίζεται όταν σήμερα ορισμένοι επαναφέρουν το θέμα της ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ. Να ενταχθούμε στην στρατιωτική συμμαχία που έχει βαριές ευθύνες για την κυπριακή τραγωδία. Στη συμμαχία που με κάθε ευκαιρία υπογραμμίζει τη στρατηγική σημασία που έχει η Τουρκία για το ΝΑΤΟ. Να ενταχθούμε στο ΝΑΤΟ που σφυρίζει αδιάφορα στις προκλήσεις και τις απειλές της Τουρκίας ενάντια στην Ελλάδα. Αυτό πραγματικά αποτελεί πολιτικό παραλογισμό τον οποίο εμείς ποτέ δεν πρόκειται να αποδεχθούμε.
Με σύνθημα την ένωση με την Ελλάδα, οι πραξικοπηματίες έφεραν τον Αττίλα στην Κύπρο μας. Και έκτοτε υποφέρουμε. Οι πραξικοπηματίες είναι συνένοχοι με τον Αττίλα για τον όλεθρο και την καταστροφή που σκόρπισε η Τουρκία με την εισβολή της. Είναι συνένοχοι για τον χαμό τόσων παλικαριών. Είναι συνένοχοι γιατί χιλιάδες οικογένειες βυθίστηκαν στο πένθος.
Είναι συνένοχοι γιατί χαροκαμένοι γονείς κλαίνε στα μνήματα των νεκρών παιδιών τους ή συνεχίζουν να κρατούν φυλαχτό τη φωτογραφία του παιδιού τους περιμένοντας μέρα – νύχτα κάποιο νέο για την τύχη του παιδιού τους.
Τέτοιες είναι οι ιστορίες και των οικογενειών των ηρώων του Φρενάρους. Του Γιασουμή, του Δημήτρη, του Θεόδωρου, του Κυριάκου, του Λούκα και του Νίκου. Αυτός είναι ο βαρύς φόρος αίματος που πλήρωσε το Φρέναρος το φριχτό καλοκαίρι του 1974.
Ο Νίκος Τοφή θα απολυόταν τη μέρα που έγινε η εισβολή. Aντί, όμως, στο σπίτι του ο Νίκος βρέθηκε στις μάχες στην περιοχή της Κερύνειας. Κι αυτός, όπως και όλοι οι νέοι της δικής του γενιάς κλήθηκε να σώσει την προδομένη πατρίδα. Έπεσε μαχόμενος στις 6 Αυγούστου 1974 στις μάχες Λαπήθου – Καραβά.
Ο Γιασουμής Κιλές κατατάγηκε έφεδρος με το ξέσπασμα της εισβολής. Έπεσε στις μάχες που έγιναν στη γραμμή Μιας Μηλιάς – Κουτσοβέντη. Σ’ αυτή την περιοχή είχαν χαθεί τα ίχνη του στις 14 Αυγούστου 1974 αφήνοντας πίσω του την αρραβωνιαστικιά του Αναστασία και τον γιο του Γιασουμή που δεν γνώρισε ποτέ. Ήταν αγνοούμενος μέχρι το 2017. Τα οστά του ανευρέθηκαν, ταυτοποιήθηκαν και ετάφη εδώ στο Φρέναρος με τιμές ήρωα.
Ο Δημήτρης Βρακάς κατατάχθηκε κι αυτός έφεδρος με την έναρξη της εισβολής. Ήταν παντρεμένος και είχε τρία παιδιά όταν έτρεξε να υπερασπιστεί την πατρίδα από την τουρκική εισβολή. Ο Δημήτρης σκοτώθηκε την πρώτη μέρα της εισβολής στις μάχες έξω από το χωριό Όβγορος και η κηδεία του έγινε την επομένη στο Λευκόνοικο.
Ο Λούκας Τσολάκης ήταν κληρωτός. Είχε καταταχτεί τον Γενάρη του 1974. Τη μέρα της εισβολής το Τάγμα του τάχθηκε στην περιοχή του Κιόνελι. Εκεί έχασε τη ζωή του στις μάχες που έγιναν στις 21 Ιουλίου. Ήταν κι αυτός στον μακρύ κατάλογο των αγνοουμένων μέχρι το 2011 όταν εντοπίστηκαν το οστά και ετάφη με τιμές ήρωα.
Ο Θεόδωρος Τσομαλλούρης είχε υπηρετήσει τη θητεία του και είχε απολυθεί τον Φεβρουάριο του 1974. Εκεί που βρήκε δουλειά στην Αμμόχωστο και άρχισε σιγά σιγά να φτιάχνει τη ζωή του ήρθε η τραγωδία του 1974. Με την επιστράτευση κατατάχθηκε και τράβηξε για τα πεδία των μαχών. Τον Αύγουστο τα ίχνη του χάθηκαν και αγνοούνταν μέχρι που τα οστά του εντοπίστηκαν, ταυτοποιήθηκαν και ακολούθως ετάφη με όλες τις πρέπουσες σ’ έναν ήρωα τιμές.
Ο Κυριάκος Καμηλάρης, παιδί κι αυτός φτωχής πολυμελούς οικογένειας που μεγάλωσε στο Τρίκωμο, καθώς υπηρετούσε την στρατιωτική του θητεία κλήθηκε να υπερασπιστεί την πατρίδα. Ήταν αγνοούμενος αφού τα ίχνη του είχαν χαθεί κατά τη μετάβαση του Τάγματός του προς το Συγχαρί. Αργότερα διαπιστώθηκε ότι ο Κυριάκος σκοτώθηκε στις μάχες της Άσπρης Μούττης. Η κηδεία του τελέστηκε το 2017. Κι αυτός προστέθηκε στον μακρύ κατάλογο των ηρώων.
Σήμερα είναι ιδιαίτερη μέρα γιατί δεν θα τελέσουμε απλά το μνημόσυνο των ηρώων. Σήμερα, θα γίνουν τα αποκαλυπτήρια προτομών των τριών ηρώων Θεόδωρου Τσομαλλούρη, Γιασουμή Κιλέ και Κυριάκου Καμηλάρη δίπλα στις προτομές των άλλων τριών ηρώων του Φρενάρους. Όλοι τους σε ένα κοινό μνημείο. Όπως κοινός ήταν ο αγώνας τους για να σώσουν την Κύπρο.
Θέλω να σημειώσω ότι είμαι πολύ υπερήφανος και νιώθω ιδιαίτερη τιμή που θα τελέσω τα αποκαλυπτήρια των προτομών των τριών ηρώων. Γι’ αυτή την ιδιαίτερη τιμή που μου γίνεται θέλω να ευχαριστήσω τις οικογένειες των ηρώων και το Κοινοτικό Συμβούλιο Φρενάρου.

Αγαπητοί συγγενείς των πεσόντων ηρώων μας,
Συμπατριώτισσες, συμπατριώτες,
Η βαριά κληρονομιά που μας άφησαν οι ήρωες του Φρενάρους και όσοι θυσιάστηκαν το καλοκαίρι του 1974 επιβάλλει ένα πράγμα. Να δικαιώσουμε τον αγώνα τους για λευτεριά. Αυτό είναι χρέος όλων μας.
Η δικαίωσή του περνά μέσα από την απαλλαγή της πατρίδας μας από την τουρκική κατοχή. Περνά μέσα από την επίτευξη λύσης στο Κυπριακό η οποία θα απελευθερώσει και θα επανενώσει τον τόπο και τον λαό μας, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους.
Το Κυπριακό βρίσκεται στην πιο κρίσιμη περίοδο που βρέθηκε ποτέ. Τα κατοχικά τετελεσμένα επί του εδάφους ενισχύονται και μονιμοποιούνται επικίνδυνα. Η στασιμότητα και το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις από τον Ιούλιο του 2017, δεν εγκυμονεί απλά κινδύνους αλλά σφραγίζει πλέον τη διχοτόμηση μέρα με τη μέρα. Η Τουρκία εργαλειοποιεί το παρατεταμένο αδιέξοδο και συνεχίζει σχεδόν ανενόχλητη να τορπιλίζει την όποια προοπτική επανένωσης, προκαλώντας και απειλώντας.
Ενώπιον αυτής της διολισθαίνουσας κατάστασης προς τη διχοτόμηση, δεν μπορεί να παραμένουμε απαθείς. Κανείς στη διεθνή πολιτική κονίστρα δεν πρόκειται να κινηθεί για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων αν δεν κινηθούμε πρώτα εμείς με ανάληψη στοχευμένων και πειστικών πρωτοβουλιών. Δυστυχώς, η ελληνοκυπριακή πλευρά τα τελευταία χρόνια έχει απωλέσει την αξιοπιστία της και δεν πείθει διεθνώς εξαιτίας της λανθασμένης και αντιφατικής πολιτικής που ακολούθησε.
Χρειάζεται λοιπόν με στοχευμένες πρωτοβουλίες να ανακτήσουμε τη χαμένη αξιοπιστία μας, να αναθερμάνουμε το ενδιαφέρον του ΟΗΕ και να σπρώξουμε τα πράγματα προς την κατεύθυνση της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά το 2017. Μόνον έτσι η Τουρκία θα τεθεί ενώπιον των ευθυνών της και θα κριθεί από τις ενέργειές της.
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι χωρίς λύση το μέλλον των παιδιών μας παραμένει μετέωρο με πολλούς κινδύνους να το απειλούν. Δεν μπορούμε να κληροδοτήσουμε τέτοιους κινδύνους στις επόμενες γενιές. Δεν μπορούμε να αφήσουμε τέτοια επικίνδυνη εκκρεμότητα να αιωρείται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από το κεφάλι του λαού μας.
Μόνο με τη λύση του Κυπριακού θα μπορούμε να πούμε ότι πραγματικά τιμούμε τη μνήμη του Γιασουμή, του Δημήτρη, του Θεόδωρου, του Κυριάκου, του Λούκα και του Νίκου.
Μόνο έτσι οι οικογένειές τους θα νιώσουν ότι η θυσία των δικών τους ανθρώπων δεν πήγε χαμένη και τελικά δικαιώθηκε.
Αιωνία η μνήμη των ηρώων μας.