Πλαίσιο προτάσεων για προστασία των δανειοληπτών

Δημοσιογραφική Διάσκεψη Γενικού Γραμματέα της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ, Στέφανου Στεφάνου

Το πρόβλημα των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία και η οικονομία του τόπου.

Το πρόβλημα χρονολογείται. Δυστυχώς η προηγούμενη κυβέρνηση το έσπρωχνε συνεχώς παρακάτω μέσα από ημίμετρα και αποσπασματικές ενέργειες -συνήθως πριν από εκλογές- που υπήρξαν αναποτελεσματικές. Και το χειρότερο, δημιούργησαν τη στρεβλή εικόνα της προστασίας του δανειολήπτη ενώ στην πραγματικότητα ο δανειολήπτης είναι απροστάτευτος μπροστά στην αυθαιρεσία των τραπεζών. Πολύ φοβόμαστε ότι και η νέα κυβέρνηση συνεχίζει στο ίδιο μοτίβο με την προηγούμενη. Μέχρι τώρα τουλάχιστον έτσι συμπεριφέρεται. Εξαγγέλλει παρεμβάσεις και αποφάσεις αλλά τίποτα ουσιαστικό δεν κάνει πέραν από παραινέσεις και συστάσεις προς τις τράπεζες.

Η διαφορά ωστόσο σήμερα είναι ότι όχι μόνο έχει κατασπαταληθεί ο ωφέλιμος χρόνος, αλλά και γιατί οι συνθήκες έχουν μεταβληθεί προς το πολύ χειρότερο μετά και τη δραματική αύξηση στο κόστος ζωής και στο κόστος δανεισμού. Και τα χειρότερα είναι μπροστά μας. Γίνονται ήδη εκποιήσεις και επίκεινται χιλιάδες άλλες και σε αυτές περιλαμβάνονται και πρώτες κατοικίες.

Είναι για αυτό που ως υπεύθυνη αντιπολίτευση λαμβάνουμε την πρωτοβουλία σήμερα, να εισηγηθούμε συγκεκριμένες λύσεις για αντιμετώπιση του προβλήματος των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ).

Φίλες και φίλοι,

Η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής αποτελεί μια ισχυρή βάση πάνω στην οποία στηρίζεται τόσο η ευρωστία του τραπεζικού συστήματος όσο και οι προοπτικές μιας βιώσιμης και κοινωνικά ισορροπημένης ανάπτυξης.

Δεν περιμένουμε από τις τράπεζες να κάνουν κοινωνική πολιτική. Απαιτούμε από το κράτος όμως να αναλάβει έμπρακτες δράσεις και πρωτοβουλίες. Οι απλές συστάσεις και η ανταλλαγή επιστολών δεν θα επιλύσουν τα προβλήματα.

Η υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου στήριξης και προστασίας των δανειοληπτών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι επιβεβλημένη.

Τα ΜΕΔ παραμένουν. Μπορεί να μην βρίσκονται στις τράπεζες αλλά να έχουν πωληθεί στις ΕΕΠ. Μπορεί να μην βρίσκονται πλέον στα λογιστικά βιβλία των τραπεζών αλλά βρίσκονται στα λογιστικά βιβλία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Επηρεάζουν την πραγματική οικονομία και τις προοπτικές μιας βιώσιμης και ισορροπημένης ανάπτυξης.

Η πρόταση-πλαίσιο που καταθέτουμε, αποτελεί βάση συζήτησης με οργανωμένα σύνολα, αρμόδιους και εμπλεκόμενους φορείς, με στόχο τη διαμόρφωση ενός πλαισίου ικανού για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ΜΕΔ.

Αποτελείται από τους ακόλουθους πυλώνες:

Ο πρώτος πυλώνας στοχεύει στην στήριξη των ενυπόθηκων οφειλετών έτσι ώστε να αποκαθίσταται η ισορροπία στη σχέση ενυπόθηκου οφειλέτη – πιστωτή κατά τις διαδικασίες αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού χρέους.

Το ΑΚΕΛ καταθέτει σειρά προτάσεων ως προς αυτή την κατεύθυνση, όπως είναι η Ρύθμιση της εθελοντικής ανταλλαγής υποθηκών έναντι χρέους (DFAS) ώστε στις περιπτώσεις κύριας κατοικίας και μικρής επαγγελματικής στέγης ως αξία ανταλλαγής να ορίζεται η εκτιμημένη αξία και όχι η καταναγκαστική αξία πώλησης.

Ήδη, ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών έχουμε καταθέσει σχετική πρόταση νόμου, η οποία σε πρώτο στάδιο έχει λάβει θετική αξιολόγηση και από την Κεντρική Τράπεζα.

Παράλληλα, ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών εκκρεμεί ακόμα μια πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ που καλύπτει το δεύτερο πυλώνα και αφορά στην αποκατάσταση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη και σε εξωδικαστικά μέσα.

Σήμερα βιώνουμε το εξής παράδοξο: Ενώ θεωρητικά αναγνωρίζεται η ύπαρξη των καταχρηστικών ρητρών, εντούτοις το νομοθετικό πλαίσιο δεν παρέχει τα απαραίτητα ένδικα μέσα για γρήγορη, αποτελεσματική και δίκαιη εξέταση. Ένας δανειολήπτης δικαίως μπορεί να διαμαρτύρεται για την επιβολή παράνομων και καταχρηστικών χρεώσεων. Δικαίως μπορεί να αμφισβητεί το υπόλοιπο του δανείου, αλλά δεν υπάρχει μηχανισμός λήψης απόφασης για αναστολή της εκποίησης όσο τουλάχιστον υπάρχει αγωγή σε εξέλιξη.

Η πρόταση νόμου που έχουμε καταθέσει ρυθμίζει την υιοθέτηση προσωρινών μέτρων αναστολής των εκποιήσεων μέχρι την εκδίκαση της αγωγής, ρύθμιση που αποτελεί και συμβατική υποχρέωση της χώρας μας. Η ΚΔ κινδυνεύει να αντιμετωπίσει επιπρόσθετες διαδικασίες επί παραβάσει από την ΕΕ καθώς η εναρμόνιση με το κοινοτικό κεκτημένο είναι ημιτελής.

Παράλληλα, προτείνουμε τη δημιουργία μηχανισμού εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών αναφορικά με παράνομες χρεώσεις και καταχρηστικές ρήτρες. Στόχος είναι να εντοπίζονται οι παράνομες χρεώσεις ή/και άλλες καταχρηστικές ρήτρες προτού φθάσουν οι υποθέσεις στο δικαστήριο. Να επαληθεύεται το πραγματικό υπόλοιπο του δανείου και να παρέχεται διαδικασία διαιτησίας για σκοπούς επαλήθευσης του χρέους.

Ο τρίτος πυλώνας αφορά στην ενίσχυση του κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας των τραπεζών και των ΕΕΠ με πλήρη διαφάνεια στη λειτουργία τους.

Χρειάζεται να θωρακίσουμε το πλαίσιο έναντι των «κακοπληρωτών» αλλά την ίδια στιγμή να αντιμετωπίσουμε και τις λογικές των «κακοχρεωστών». Είναι κοινό μυστικό πως οι ΕΕΠ προτεραιοποιούν την ανάκτηση περιουσιών έναντι των βιώσιμων αναδιαρθρώσεων. Γι’ αυτό και είναι αναγκαίο να συμπληρωθεί το νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο ώστε να υπάρχει αποτελεσματική εποπτεία και διαφάνεια και γι’ αυτές τις εταιρείες.

Ο τέταρτος πυλώνας αφορά στη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης των δανείων λόγω της αύξησης των επιτοκίων.

Στόχος είναι να διευκολύνουμε τους συνεπείς δανειολήπτες παρέχοντας ένα πλαίσιο προσαρμογής στα νέα επιτόκια.

Επαναλαμβάνουμε την ανάγκη καθορισμού οροφής στα δανειστικά επιτόκια που αφορούν τα στεγαστικά δάνεια, ιδιαίτερα αυτά που χειρίζονται οι ΕΕΠ, την παροχή διευκολύνσεων στους δανειολήπτες με βάση και τις πρόνοιες του Κώδικα της Κεντρικής Τράπεζας και τη δημιουργία σχεδίων από τις τράπεζες σταθερού αντί κυμαινόμενου επιτοκίου.

Τελευταίος αλλά όχι έσχατος ο πυλώνας της κοινωνικής πολιτικής.

Με πρωτοβουλία του κράτους, θα πρέπει να υλοποιηθεί μια ολοκληρωμένη κοινωνική πολιτική για αντιμετώπιση των κινδύνων και των συνεπειών που δημιουργούνται από τις εκποιήσεις κύριας κατοικίας και επαγγελματικής στέγης.

Ταυτόχρονα, θα πρέπει να προχωρήσει η κάλυψη από το Κράτος μέρους των αυξημένων τόκων και η ρύθμιση των οφειλών, στη βάση εισοδηματικών και κοινωνικών κριτηρίων, εργαλείο που έχει υιοθετηθεί και από άλλες χώρες σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Αυτά μπορούν να γίνουν όταν υπάρχει η αναγκαία πολιτική βούληση. Το ΑΚΕΛ έχει τη βούληση. Η κυβέρνηση, τα κόμματα που τη στηρίζουν και ο ΔΗΣΥ που διαχρονικά στηρίζει τις τράπεζες, την έχουν; Μέχρι τώρα δεν την έχουμε δει.

03.05.2023