Χαιρετισμός του ΓΓ της ΚΕ του ΑΚΕΛ, Στέφανου Στεφάνου, στην παρουσίαση του βιβλίου Ιστορία του ΚΚΚ (1923 – 1944)

Τρίτη 16 Μαΐου 2023 και ώρα 19:30, Δημοσιογραφική Εστία

Έχω διαβάσει το βιβλίο των φίλων Αλέξη Αλέκου και Σπύρου Σακελλαροπούλου απνευστί. Απλή η περιγραφή, απλή και η ερμηνεία γεγονότων χωρίς όμως αυτό να αποστερεί από την επιστημονικότητα του κειμένου. Τουναντίον, το καθιστά ευκολοδιάβαστο και προσιτό ακόμα και σε αναγνώστες που δεν γνωρίζουν πολλά για την ιστορία του ΚΚΚ – ΑΚΕΛ και γενικότερα για την ιστορική περίοδο του 1923 – 1944.

Το βιβλίο καταγράφει και αναδεικνύει την κοινωνικο/οικονομική κατάσταση, τις συνθήκες και τα βασικά γεγονότα μιας πολύ δυναμικής, αντιφατικής και σκληρής για τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού περιόδου. Ο λαός ζούσε σε συνθήκες διπλής σκληρής καταπίεσης: της αποικιοκρατίας από τη μια και της πλουτοκρατίας και του κατεστημένου από την άλλη.

Είναι μέσα σε αυτές τις συνθήκες που εμφανίστηκε το ΚΚΚ στον απόηχο της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία και ως αποτέλεσμα της εμφάνισης συντεχνιών που παρείχαν μια πρώτη πλατφόρμα οργάνωσης των εργαζομένων για διεκδίκηση εργατικών δικαιωμάτων.

Οι συγγραφείς καταγράφουν στο βιβλίο τους τις βασικές στιγμές εξέλιξης και διαμόρφωσης της οργάνωσης και της δράσης του ΚΚΚ σε συνθήκες ημιπαρανομίας και παρανομίας μέσα σε μια κοινωνία εγκλωβισμένη στις προλήψεις, τις προκαταλήψεις και τη θρησκοληψία. Αυτά τα στοιχεία δίνουν μια καλή εικόνα για την αντικειμενική κατάσταση, τις αντιλήψεις που κυριαρχούν και τις προτεραιότητες της κοινωνίας τη συγκεκριμένη περίοδο για να μπορούν να ερμηνεύονται οι αποφάσεις και οι ενέργειες στον ουσιώδη χρόνο.

Στο βιβλίο του Αλέξη και του Σπύρου παρατίθενται στοιχεία από τα αρχεία της Γ’ Διεθνούς. Αυτό προσθέτει στην υφιστάμενη βιβλιογραφία. Πολλά δεδομένα διασταυρώνονται και αλληλοϋποστηρίζονται με δεδομένα και ευρήματα άλλων συγγραμμάτων για την ίδια περίοδο, γεγονός που ενισχύει την ορθότητα των διαπιστώσεων και το βάσιμο των προβληματισμών που αναπτύσσονται στο βιβλίο.

Φίλες και φίλοι,

Η Ιστορία ως επιστήμη διαδραματίζει πολύ σημαντικούς ρόλους. Θα σταθώ σ’ έναν από αυτούς που θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό. Αυτόν της αυτογνωσίας, της αυτοαντίληψης και της αυτοσυνείδησης. Του να ξέρεις δηλαδή ποιος είσαι.

Η Ιστορία μάς βοηθά να καταλάβουμε ή καλύτερα να κατανοήσουμε «ποιοι είμαστε». Και στη συγκεκριμένη περίπτωση, μας βοηθά να αντιληφθούμε τι περιλαμβάνει ο γενετικός κώδικας του ΑΚΕΛ έτσι όπως γεννήθηκε, ως ΚΚΚ, και όπως μετεξελίχθηκε σε ΑΚΕΛ. Η καταγραφή και η ανάλυση της περιόδου στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’30 και στις αρχές του ’40 θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντική για να κατανοήσουμε τελικά ποιο είναι το πολιτικό DNA του ΑΚΕΛ, ποια είναι η πολιτική φυσιογνωμία και ταυτότητα του Κόμματος.

Είναι ακριβώς αυτή την περίοδο που η τότε ηγεσία του ΚΚΚ άρχισε να διαμορφώνει την άποψη ότι για να μπορεί το Κόμμα να διαδραματίζει ρόλο στη χώρα και την κοινωνία και να επιδρά στις εξελίξεις έπρεπε να βγει από τη μυστική, συνωμοτική δουλειά των μικρών πυρήνων στην ανοικτή δουλειά μέσα στις μάζες των εργαζομένων. Έπρεπε να βγει μπροστά στη διεκδίκηση αιτημάτων -εργασιακών, κοινωνικών, πολιτικών, εθνικών- για να μπορεί να συγκινήσει τις μάζες, να το εμπιστευτούν, να συνοδοιπορήσουν μαζί του και οι πιο συνειδητοί και έτοιμοι να ενταχθούν στο Κόμμα.

Το ΚΚΚ άρχισε να δουλεύει με τους εργαζόμενους μέσα από το συνδικαλιστικό κίνημα. Την ίδια ώρα άρχισε να στρογγυλεύει τις θέσεις και τις διεκδικήσεις του για ευρύτερα αιτήματα της κοινωνίας πιάνοντας το αίσθημα και τις προτεραιότητές της. Έβαλε στην οπτική της διαμόρφωσης και της διατύπωσης των θέσεων του τις διαθέσεις, τις ανησυχίες και τους πόθους των Κυπρίων.

Ήταν γύρω στο 1937 που, σύμφωνα με το βιβλίο, διατυπώθηκε η ανάγκη για τη δημιουργία ενός «Λαϊκού κόμματος», εξέλιξη για την οποία συνέτειναν τρεις βασικοί λόγοι: η θέση της Κομιντέρν για την ανάγκη δημιουργίας Λαϊκών Μετώπων και στις αποικίες, η δυναμική στην ανάπτυξη που παρουσίαζε η συνδικαλιστική παρέμβαση του Κόμματος και η ανάγκη εξόδου από το καθεστώς παρανομίας.

Είναι τον Ιούνιο του 1937 που η απόφαση του Κόμματος αναφέρει: «Το ΚΚ… είναι υπόχρεο να συγκεντρώσει γύρω του όχι μονάχα όλα τα ικανά και γερά στοιχεία της εργατικής τάξης και των εργαζόμενων στρωμάτων, αλλά ακόμη και όλα εκείνα τα στοιχεία της μικροαστικής και αστικής τάξης που συνειδητά θέλουν να αγωνιστούν είτε για το διώξιμο της Αγγλίας, είτε ακόμα για την απόκτηση σημαντικών συνταγματικών ελευθεριών. Στο Κόμμα… θα είναι ανοικτές οι πόρτες σ’ όλα τα τίμια, συνειδητά, πιστά και πειθαρχικά αντιιμπεριαλιστικά στοιχεία» (σελ. 140).

Δηλαδή, δίνεται πλέον έμφαση στο άνοιγμα του Κόμματος στην κοινωνία, στη μαζικοποίηση της σχέσης του με τους εργαζόμενους στη βάση μιας συγκεκριμένης πολιτικής ατζέντας που αρχίζει από τα εργασιακά και καθημερινά προβλήματα και φτάνει μέχρι τα κρίσιμα πολιτικά ζητήματα της εποχής.

Με την ίδρυση του ΑΚΕΛ, το 1941, η προώθηση της αντίληψης για ένα πλατύ κόμμα της Αριστεράς, για ένα Λαϊκό κόμμα των εργαζομένων, ανέπτυξε μεγαλύτερη δυναμική. Το ΑΚΕΛ, μαζί με το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα της ΠΕΟ, βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή των μεγάλων απεργιακών αγώνων της δεκαετίας του ’40 κερδίζοντας τεράστια εκτίμηση ανάμεσα στους εργαζόμενους. Βρέθηκαν στην πρωτοπορία των εθνικών αγώνων για το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση που τότε ερμηνευόταν ως διεκδίκηση της ένωσης με την Ελλάδα. Στη βάση αυτής της αντίληψης το ΑΚΕΛ προχώρησε σε συνεργασίες με πολιτικές προσωπικότητες της Δεξιάς φτιάχνοντας εκλογικούς και κοινωνικούς συνασπισμούς όπως ήταν ο ΕΑΣ (Εθνικός Απελευθερωτικός Συνασπισμός) στη Λευκωσία και ο ΕΛΕΣ (Ένωση Λεμεσού Εθνικής Συνεργασίας) στη Λεμεσό που απέδωσαν μεγάλες νίκες για το Κόμμα στις εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης τη δεκαετία του ‘40.

Χωρίς πολλές θεωρητικές αναλύσεις και με μεγάλη δόση πολιτικού πρακτικισμού το ΑΚΕΛ διαμόρφωσε τότε τον ανοικτό χαρακτήρα του Κόμματος προς την κοινωνία. Η επιτυχία του εγχειρήματος απέδειξε ότι η ιδεολογία του Κόμματος, ο μαρξισμός / λενινισμός, όχι μόνο δεν αποτελεί εμπόδιο για ένα ανοικτό προς την κοινωνία κόμμα των εργαζομένων, αλλά αντίθετα το επιβάλλει.

Άλλωστε ο μαρξισμός δεν είναι μόνο κοσμοαντίληψη και κοσμοθεωρία, είναι ιδεολογία των μαζών και καθοδηγεί την πολιτική δράση του Κόμματος με βασικό εργαλείο τη διαλεκτική μέθοδο. Η ιδεολογία αποκτά δύναμη όσο περισσότερο ο φορέας της, το κόμμα δηλαδή, καταφέρνει να μαζικοποιεί τις σχέσεις του με τους εργαζόμενους και την κοινωνία. Όταν καταφέρνει να κινητοποιεί τις μάζες και να διαδραματίζει ρόλο προς όφελος της κοινωνίας και της χώρας από την οπτική γωνία και τα συμφέροντα των εργαζομένων.

Αυτό σημαίνει ότι το Κόμμα δεν μπορεί να αρκείται και να περιορίζεται σε αναλύσεις και ερμηνείες -τις οποίες ασφαλώς πρέπει να κάνει-, δεν μπορεί να εξαντλεί την παρέμβασή του μόνο σε θεωρητικές συζητήσεις, αλλά πρέπει να βγαίνει μπροστά με προτάσεις και δράσεις για να βελτιώνει τις συνθήκες ζωής και εργασίας των ανθρώπων χωρίς ασφαλώς να εγκαταλείπει το όραμά του για μια ποιοτικά διαφορετική κοινωνία, τον σοσιαλισμό. Το Κόμμα δρα για το τώρα ανοίγοντας προοπτική για το αύριο.

Αν πάμε πίσω στην ιστορία του ΑΚΕΛ θα διαπιστώσουμε ότι αυτό ακριβώς κάνει το Κόμμα από τον καιρό της ίδρυσής του και γι’ αυτό κέρδισε πλατιά εμπιστοσύνη ανάμεσα στους εργαζόμενους και τις μάζες. Είναι γι’ αυτό που ανδρώθηκε, έγινε μαζικό και απέκτησε τέτοιο κύρος που όλοι το υπολογίζουν. Είναι μ’ αυτό τον τρόπο που το ΑΚΕΛ εξελίχθηκε σε βασικό παράγοντα προόδου και προκοπής για τους εργαζόμενους, την κοινωνία, τη χώρα.

Φίλες και φίλοι,

Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου η συγκεκριμένη ταυτότητα και φυσιογνωμία του ΑΚΕΛ η οποία διαμορφώθηκε μέσα από την ιστορική του πορεία, είναι όσο ποτέ άλλοτε χρήσιμη και αναγκαία. Στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές επαναβεβαιώθηκε ότι τα τελευταία χρόνια στον τόπο μας έχει οξυνθεί η σύγκρουση που υπάρχει μεταξύ της προόδου και της οπισθοδρόμησης, του προοδευτισμού και της συντήρησης. Μια σύγκρουση που σημειώνεται στο έδαφος της αντιπαλότητας μεταξύ των πολιτικών για τους πολλούς και των πολιτικών που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των λίγων και προνομιούχων.

Το ΑΚΕΛ, με την επιλογή υποψηφίου που έκανε και το πρόγραμμα που πρόταξε, προσπάθησε να καλύψει τον προοδευτικό χώρο της κοινωνίας στη βάση μιας προοδευτικής ατζέντας. Αυτό που έκαμε δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο, βγαίνει μέσα από την ιστορική του κληρονομιά. Αυτή την αντίληψη κι αυτή την πολιτική θα τη συνεχίσουμε. Με την ίδια ανοικτοσύνη και εξωστρέφεια που πορεύτηκε μέχρι τώρα το ΑΚΕΛ χωρίς να χάνει ποτέ τον προσανατολισμό του και το όραμά του.

Ασφαλώς προβαίνοντας στις απαραίτητες αλλαγές για να γίνει πιο αποτελεσματικό στις διαδικασίες και τη δράση του, για να είναι πιο προσιτό στο προοδευτικό εκείνο κομμάτι της κοινωνίας που προσδοκεί και εναποθέτει τις ελπίδες του στο ΑΚΕΛ για ένα καλύτερο αύριο.

Στη βάση της ιστορικής εμπειρίας του Κόμματος, έτσι όπως καταγράφεται στο βιβλίο των φίλων Αλέξη και Σπύρου, εμείς συνεχίζουμε με το βλέμμα στραμμένο στο αύριο.

Αγαπητοί Αλέξη και Σπύρο, καλοτάξιδο να είναι το βιβλίο.