Η Δημόσια Υπηρεσία να γίνει πρότυπο

Η μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας ήταν μια άλλη δέσμευση της προεκλογικής εκστρατείας του Ν. Αναστασιάδη το 2013 και το 2018. Οκτώ χρόνια μετά και αφού σκορπίστηκαν χιλιάδες σε μελέτες και έρευνες τίποτα από όλα αυτά δεν έγινε πράξη.
Ακόμα και το 2015, όταν παρουσιάστηκε μετά βαΐων και κλάδων ενώπιον της Βουλής το περιβόητο σχέδιο για μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, στην ουσία δεν απέβλεπε ποτέ στη βελτίωση της λειτουργίας του Κράτους. Κύριο στόχο είχε τη μείωση του κρατικού μισθολογίου. Εξ ου και βαφτίστηκε η αλλαγή καθορισμού του κρατικού μισθολογίου ως μεταρρύθμιση για να δοθεί η εικόνα τομών και αλλαγών. Στην πράξη όμως άγγιξε ένα πολύ μικρό μέρος των προβλημάτων που είχε και συνεχίζει να έχει η δημόσια υπηρεσία. Για αυτό και όταν το ΑΚΕΛ και τα υπόλοιπα κόμματα έθεσαν το ζήτημα ευρύτερων τομών και αλλαγών, με συγκεκριμένες προτάσεις, συνάντησαν το δογματισμό και την εμμονή της Κυβέρνησης στην πρόταση της, με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε στην αποτυχία μιας συνολικής μεταρρύθμισης.
Σήμερα ενώπιον της Βουλής βρίσκεται μια νέα πρόταση, που και πάλι είναι αποσπασματική. Περιορίζεται στην αξιολόγηση και προαγωγή των δημοσίων υπαλλήλων, χωρίς και πάλι να αγγίζει την καρδιά των προβλημάτων.
Ακόμα και στο θέμα της αξιολόγησης, η πρόταση περιλαμβάνει σημαντικά κενά. Για παράδειγμα όσο σημαντικό είναι να αξιολογούνται οι υφιστάμενοι άλλο τόσο σημαντικό είναι να αξιολογούνται και οι προϊστάμενοι, ειδικότερα για τον τρόπο άσκησης του ελέγχου και της διεύθυνσης των δημοσιών τμημάτων. Κάτι τέτοιο απουσιάζει από την πρόταση.
Όμως η ουσία της συζήτησης δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στην αξιολόγηση και την προαγωγή των δημοσιών υπαλλήλων. Χρειάζεται να αγγίξει πολύ πιο άμεσες ανάγκες.
Πρώτο, την ανάγκη η Δημόσια Υπηρεσία να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της κοινωνίας έγκαιρα και αποτελεσματικά. Αρνητικά φαινόμενα υπάρχουν αρκετά, όπως για παράδειγμα οι καθυστερήσεις που παρουσιάζονται στο τμήμα φορολογίας. Όχι μόνο επιβαρύνουν το Κράτους με απώλεια δυνητικών εσόδων αλλά ταυτόχρονα επιβαρύνουν εργαζόμενους και επιχειρήσεις.
Δεύτερο, την ανάγκη να περιοριστεί η γραφειοκρατία και να αυξηθεί η διαφάνεια και η λογοδοσία. Από τα πιο μικρά στα πιο μεγάλα. Από τις προσλήψεις των συμβούλων και των επιτρόπων του Προέδρου της Δημοκρατίας, μέχρι τις διαδικασίες ελέγχου των δημοσιών συμβάσεων και των μεγάλων έργων του δημοσίου.
Τρίτο, την ανάγκη να καταστεί η δημόσια υπηρεσία και κατ’ επέκταση το Κράτος πυλώνας διασφάλισης της κοινωνικής προστασίας και της αναπτυξιακής προοπτικής της χώρας. Με τη δημιουργία δομών ιδιαίτερα στο κομμάτι της κοινωνικής πολιτικής, είτε αυτό αφορά τη στήριξη της οικογένειας, τα άτομα με ειδικές ανάγκες είτε ακόμα τη στήριξη και τη φροντίδα ηλικιωμένων. Και ασφαλώς με τη βελτίωση της ικανότητας της δημοσίας υπηρεσίας να υλοποιεί τα όσα σχεδιάζει. Ιδιαίτερα στο κομμάτι των αναπτυξιακών προϋπολογισμών, οι επιδόσεις των τελευταίων ετών είναι τραγικές.
Τέταρτο, την ανάγκη η δημόσια υπηρεσία να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και πραγματικότητες. Εφαρμόζοντας συνολικό σχεδιασμό για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Σίγουρα έχουν γίνει βήματα, όμως η Κύπρος συνεχίζει να βρίσκεται πολύ πίσω σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Αρκεί μόνο να δει κανείς τις διαδικασίες το Τμήμα Εφόρου Εταιρειών και το χρόνο που απαιτείται για την εγγραφή εταιρειών, σε μια χώρα που θέλει να παρουσιάζεται ως κέντρο παροχής διεθνών υπηρεσιών.
Η πανδημία απέδειξε ότι ο ρόλος του Κράτους στην αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων είναι κυρίαρχος. Η λογική που ακολουθήθηκε για λιγότερο Κράτος που καλλιεργήθηκε τα τελευταία χρόνια δεν μπορεί να δώσει απαντήσεις και να καλύψει τις ανάγκες στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται. Ευθύνη μας είναι ο δημόσιος τομέας να αποτελέσει πρότυπο και όχι παράδειγμα προς αποφυγή. Η μάχη των δημοσίων νοσηλευτηρίων και των εργαζόμενων στο τομέα της δημοσίας υγείας την περίοδο της πανδημίας μπορεί να αποτελέσει την πυξίδα μας σε αυτή την προσπάθεια.

Χάρης Πολυκάρπου
Μέλος του Π.Γ. ΑΚΕΛ
Επικεφαλής Γρ. οικονομικών Μελετών Κ.Ε. ΑΚΕΛ