Έξι προτάσεις για μείωση του κόστους στον ηλεκτρισμό

Δημοσιογραφική Διάσκεψη Γ.Γ. ΚΕ ΑΚΕΛ, Στέφανου Στεφάνου

Σε μια περίοδο που διεθνώς κυριαρχούν συνθήκες ενεργειακής ανασφάλειας και κρίσης, η Κύπρος βρίσκεται εκτεθειμένη ενώπιον σοβαρών κινδύνων ενεργειακής ανεπάρκειας και μονιμοποίησης του ψηλού κόστους. Η χώρα έμεινε χωρίς ουσιαστικές υποδομές που θα της διασφάλιζαν ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια. Οι πολίτες βλέπουν τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος να φουσκώνουν, ενώ η Κυβέρνηση Ν. Χριστοδουλίδη αφήνει ένα μικρό αριθμό επιχειρήσεων στον τομέα των ΑΠΕ να θησαυρίζουν από τα υπερκέρδη, σε βάρος της κοινωνίας και της οικονομίας.

Εξαιτίας εξωγενών αλλά και ενδογενών παραγόντων, οι κύπριοι καταναλωτές πληρώνουν πολύ ακριβά το ηλεκτρικό ρεύμα ενώ η κατάσταση θα ήταν καλύτερη, αν τα προηγούμενα χρόνια λαμβάνονταν οι σωστές αποφάσεις και γίνονταν όσα έπρεπε να γίνουν και που δυστυχώς δεν έγιναν.

Οι προβλέψεις δε για το ύψος της τιμής του ηλεκτρισμού είναι ακόμα ζοφερότερες αφού σύμφωνα με τις προβλέψεις η τιμή της κιλοβατώρας από 29 σεντ που είναι σήμερα αναμένεται σύντομα να εκτοξευτεί στα 45 σεντ. Αυτή η εξέλιξη θα κάνει ακόμα πιο δύσκολη την πρόσβαση σημαντικού μέρους της κοινωνίας στην ενέργεια και θα επιβαρύνει κι άλλο τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Γι’ αυτή τη δύσκολη κατάσταση που βρίσκεται η χώρα μας στον τομέα της ενέργειας μεγάλο μέρος της ευθύνης βρίσκεται στους ώμους της προηγούμενης κυβέρνησης Αναστασιάδη – Συναγερμού. Στα δέκα χρόνια της διακυβέρνησής της, η κυβέρνηση του Συναγερμού εξήγγειλε και διαφήμισε σε πολυδάπανες φιέστες πολλά, αλλά έκανε πολύ λίγα. Και ανάμεσα σ’ αυτά τα λίγα που έκανε υπήρξαν λανθασμένες αποφάσεις και ενέργειες.

Τα 300 εκατομμύρια ευρώ που πλήρωσαν οι φορολογούμενοι πολίτες για πρόστιμα ρύπων το 2023 και τα 500 εκατομμύρια που αναμένεται να πληρώσουμε φέτος, αποτελούν θλιβερή κληρονομιά της εγκληματικής ανικανότητας της διακυβέρνησης του Συναγερμού, να φέρει φυσικό αέριο για ηλεκτροπαραγωγή, να φτιάξει υποδομές, να διαμορφώσει έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό για διείσδυση των ΑΠΕ.

Προτάσεις για μείωση λογαριασμών ρεύματος

Ενώπιον αυτής της δύσκολης κατάστασης η κυβέρνηση Ν. Χριστοδουλίδη δεν μπορεί απλά να περιορίζεται στον εντοπισμό των προβλημάτων και να αντιγράφει την προηγούμενη κυβέρνηση σε επικοινωνιακές τακτικές. Πρέπει να κινηθεί με αποφασιστικότητα προς δύο κατευθύνσεις:

1. Να λάβει μέτρα που αμέσως να μειώνουν το κόστος ηλεκτρισμού για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις
2. Να λάβει μέτρα διαρθρωτικού χαρακτήρα που να δημιουργούν τις προϋποθέσεις και τις δυνατότητες στο κράτος μας να αντιμετωπίσει τις ενεργειακές ανάγκες και προκλήσεις.

Το ΑΚΕΛ, λειτουργώντας υπεύθυνα και δημιουργικά, προτείνει προς την κυβέρνηση έξι συγκεκριμένα μέτρα για την προώθηση των συγκεκριμένων κατευθύνσεων. Τρία μέτρα για τη μείωση του κόστους ηλεκτρισμού και τρία μέτρα διαρθρωτικού χαρακτήρα κοινού ορίζοντα.

Για τη μείωση του κόστους ηλεκτρισμού:

1. Μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στον ηλεκτρισμό από 19% σε 9%. Αυτό ψηφίστηκε από τη Βουλή έπειτα από πρόταση Νόμου του ΑΚΕΛ, αλλά ο νόμος κρίθηκε αντισυνταγματικός από το Ανώτατο έπειτα από αναφορά του Ν. Αναστασιάδη. Ζητούμε από την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη να φέρει στη Βουλή σχετικό νομοσχέδιο. Την καλούμε να απευθυνθεί στην ΕΕ και να ζητήσει τη μείωση του συντελεστή. Υπάρχει ισχυρή επιχειρηματολογία για να στηρίξει το αίτημα η κυβέρνηση, φτάνει βέβαια να έχει την πολιτική βούληση να το πράξει και όχι να κρύβεται πίσω από προφάσεις. Το κράτος έχει αυξημένα έσοδα από τον ΦΠΑ ως αποτέλεσμα των αυξημένων λογαριασμών και μπορεί να απορροφήσει τη δημοσιονομική απώλεια. Η μείωση στον ΦΠΑ μπορεί να συνεχιστεί μέχρι τη διαρθρωτική αλλαγή του κόστους ενέργειας.

(τεκμηρίωση: ψηλό ποσοστό ενεργειακής φτώχειας, έλλειψη εναλλακτικών λύσεων για διασφάλιση πρόσβασης σε ενέργεια, ολιγωρία του κράτους στη δημιουργία υποδομών που οδήγησαν στην αύξηση του κόστους του ηλεκτρισμού).

2. Φορολόγηση των υπερκερδών στον τομέα της ενέργειας και διάθεση των εσόδων σε στοχευμένες πολιτικές για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Από τον Νοέμβρη του 2022 έχουμε καταθέσει σχετική πρόταση Νόμου στη Βουλή αλλά δυστυχώς έχουμε συναντήσαμε την κωλυσιεργία της προηγούμενης κυβέρνησης και τη σιωπή της παρούσας κυβέρνησης. Η πρόταση του ΑΚΕΛ δεν αποτελεί μόνο απαίτηση της κοινωνίας αλλά πλέον είναι και θέση της αρμόδιας ρυθμιστικής αρχής, της ΡΑΕΚ.
3. Υποστηρίζουμε τη συνέχιση των υφιστάμενων μέτρων για την ενέργεια και τα καύσιμα. Οι εκτιμήσεις για νέες αυξήσεις στις τιμές ενέργειας καθιστά επιβεβλημένη τη συνέχιση των μέτρων.

Διαρθρωτικά Μέτρα

Αναγνωρίζοντας το γεγονός τα πιο πάνω μέτρα δεν δίνουν οριστικές λύσεις αλλά προσωρινά μειώνουν ή συγκρατούν τις τιμές ενέργειας, εισηγούμαστε τρία μέτρα για διαθρωτική αλλαγή στο κόστος ενέργειας. Αυτά τα μέτρα επικεντρώνονται στην αύξηση της εισαγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα αλλά και στη δημιουργία και ενίσχυση υποδομών που να εξασφαλίζουν την ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια της χώρας. Είναι εξαιρετικά σημαντικό, η ΑΗΚ να αυξήσει το μερίδιο της στην παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ.

1. Αξιοποίηση από το κράτος των εσόδων από τους ρύπους για αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, την προώθηση εγκατάστασης ΑΠΕ και της δημιουργίας υποδομών (εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης, βελτίωση και ενίσχυση δικτύου). Αυτό αποτελεί οδηγία της ΕΕ που έχει υιοθετηθεί στην εθνική νομοθεσία. (Τα εκατομμύρια είναι πολλά: μόνο τη διετία 2021-2022 τα έσοδα ανήλθαν σε €180 εκ. Το πώς τυγχάνουν διαχείρισης αυτά τα έσοδα δεν υπάρχει επαρκής πληροφόρηση αφού αιωρείται μια ύποπτη αδιαφάνεια από μέρους των αρμοδίων).
2. Στήριξη από μέρους του κράτους στην ΑΗΚ ώστε αυτή να αναπτύξει τις υποδομές της και να εκσυγχρονίσει τις μονάδες της (μιλούμε γι’ αυτές στη Δεκέλεια) με στόχο την άμεση μετάβαση στην παραγωγή ηλεκτρισμού με φυσικό αέριο και ΑΠΕ. Η ΑΗΚ αποτελεί το στυλοβάτη της χώρας στον τομέα της ενέργειας,  και το εχέγγυο για ενεργειακή ασφάλεια και επάρκεια. Στο πρόσφατο παρελθόν η ΑΗΚ δεν αφέθηκε ή και εμποδίστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση να προχωρήσει σε αναγκαίες επενδύσεις. Η κυβέρνηση του Συναγερμού προσπάθησε να υποσκάψει τη βιωσιμότητα και τον ρόλο της ΑΗΚ με διάφορες αποφάσεις και ενέργειες. Δυστυχώς, λάθη και ανεπάρκειες υπήρξαν και από ΔΣ του Οργανισμού διορισμένα από την προηγούμενη κυβέρνηση. Ελπίζουμε το νέο ΔΣ να σταθεί αντάξιο των προκλήσεων που εγείρονται ενώπιον της ΑΗΚ. Είναι καθοριστικής σημασίας ποια στάση και ποια πολιτική θα ακολουθήσει η κυβέρνηση Ν. Χριστοδουλίδη έναντι της ΑΗΚ. Για ‘μας είναι αδιαπραγμάτευτη η θέση ότι η ΑΗΚ πρέπει να στηριχθεί για να μπορεί να διαδραματίζει τον ρόλο της ραχοκοκαλιάς στις ενεργειακές εξελίξεις. Επί αυτού του θέματος καλούμε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να ξεκαθαρίσει τη θέση της κυβέρνησής του.
3. Η κυβέρνηση πρέπει επιτέλους να προχωρήσει στη διεξαγωγή μειοδοτικών διαγωνισμών για την εισαγωγή ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα. Τονίζουμε ότι σε άλλες χώρες τέτοιοι διαγωνισμοί οδήγησαν στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με πολύ χαμηλό κόστος ανά κιλοβατώρα. Δυστυχώς, και σε αυτό το θέμα η προηγούμενη κυβέρνηση έδειξε ασύγγνωστη ολιγωρία παρότι είχε δημόσια δεσμευτεί ότι θα προχωρούσε στους μειοδοτικούς διαγωνισμούς μέχρι τον Οκτώβριο του 2022.

Κλείνω με το εξής: Το θέμα της ενεργειακής επάρκειας και ασφάλειας, καθώς και το κόστος ενέργειας δεν εξαντλούνται στα όσα προτείνουμε. Αυτά, όπως ήδη έχουμε αναφέρει, είναι για άμεσες ενέργειες και για κοντινό ορίζοντα. Χρειάζεται να γίνουν πολύ περισσότερα και ειδικά για την αξιοποίηση των κυπριακών κοιτασμάτων ΦΑ για ηλεκτροπαραγωγή, για την ταχεία ολοκλήρωση των υποδομών για έλευση ΦΑ,  για την ενεργειακή συνδεσιμότητα της χώρας μας, για τον εμπλουτισμό και τη διεύρυνση των προγραμμάτων προώθησης της εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σε σπίτια και επιχειρήσεις. Γι’ αυτά έχουμε πολλές φορές δώσει τις θέσεις και προτάσεις μας και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε. Σημειώνω ότι για τα θέματα ενέργειας ζητήσαμε και είχαμε συναντήσεις τόσο με τον προηγούμενο όσο και με τον νυν πρόεδρο στην παρουσία των αρμόδιων υπουργών.

14.02.2024