Η μη κατορθωτή έκδοση κοινού ανακοινωθέντος μετά από δύο μήνες προσπαθειών και η χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα πρόσφατη άτυπη συνάντηση των ηγετών των δύο κοινοτήτων καταδεικνύουν ότι στον ορίζοντα δεν διαφαίνεται οποιαδήποτε προοπτική επανέναρξης συνομιλιών στο Κυπριακό. Με αφορμή αυτές τις εξελίξεις η «Ν» συναντήθηκε με τον Τουμάζο Τσιελεπή, υπεύθυνο Γραφείου Κυπριακού της Κ.Ε του ΑΚΕΛκαι συζήτησαν μια σειρά ζητημάτων που αφορούν το Κυπριακό, όπως η πρόταση για την Αμμόχωστο και η διασύνδεση του Κυπριακού με το παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου, η μη ενεργότερη εμπλοκή της Ε.Ε και από την άλλη το αναβαθμισμένο ενδιαφέρον των ΗΠΑ.

1. 1.            Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με το εξής: που θεωρείτε ότι οδηγούνται τα πράγματα με την επιχειρούμενη έκδοση του κοινού ανακοινωθέντος; Και το ρωτώ αυτό, διότι εκφράζονται ανησυχίες από το ΑΚΕΛ για τους χειρισμούς του Προέδρου της Δημοκρατίας. Εσείς, όντας μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας για 5 χρόνια, είστε ο πλέον κατάλληλος για να απαντήσετε.

 

Η ανάγκη για έκδοση κοινού ανακοινωθέντος προέκυψε από το γεγονός ότι έχουν παραμεριστεί τα κοινά ανακοινωθέντα Χριστόφια – Ταλάτ και δεν περιλαμβάνονται στο τελευταίο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η προσπάθεια συνεχίζεται εδώ και περισσότερο από δύο μήνες, μέχρι στιγμής δεν έχει προκύψει οποιοδήποτε αποτέλεσμα και αντιλαμβάνεστε ότι αυτό προκαλεί ανησυχίες. Αν παρ’ ελπίδα σταλεί ένα μήνυμα στη διεθνή κοινότητα και εσωτερικά ότι δεν μπορούμε να εκδώσουμε ένα κοινό ανακοινωθέν για τη βάση διαπραγμάτευσης και λύσης του Κυπριακού, που στην πραγματικότητα είναι συμφωνημένη εδώ και αρκετά χρόνια, τότε θα δυσκολευτούμε να πείθουμε ότι το Κυπριακό μπορεί να λυθεί. Εμείς θεωρούμε ότι δεν υπήρχε κανένας λόγος να παραμεριστούν τα κοινά ανακοινωθέντα Χριστόφια – Ταλάτ. Βεβαίως, είναι δικαίωμα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας να πράξει ό,τι ο ίδιος θεωρεί ορθό. Αν τα καταφέρει να καταλήξει σε ένα καλύτερο ή παρόμοιο κοινό ανακοινωθέν, δεν θα διστάσουμε να τον στηρίξουμε και να το χαιρετίσουμε.

 

2.           Φημολογείται ότι η έκδοση του κοινού ανακοινωθέντος καθυστερεί λόγω των εκλογών στο ΔΗΚΟ. Είχαμε επίσης την πρωτοβουλία του Προέδρου Αναστασιάδη να συναντηθεί με τον Έρογλου την περασμένη Δευτέρα. Επομένως, που βλέπετε να οδηγούνται τα πράγματα τις επόμενες εβδομάδες;

 

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω κατά πόσο η δυστοκία στην έκδοση κοινού ανακοινωθέντος καθυστερεί λόγω των επικείμενων εκλογών στο ΔΗ.ΚΟ. Εκείνο που αντιλαμβάνομαι είναι ότι υπάρχουν και προβλήματα ουσίας. Πιο συγκεκριμένα, το κυριότερο πρόβλημα είναι η άρνηση μέχρι στιγμής της Τουρκοκυπριακής πλευράς να δεχθεί την μία και μόνη κυριαρχία, η οποία περιλαμβανόταν στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και στα κοινά ανακοινωθέντα Χριστόφια – Ταλάτ. Συνεπώς, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία να μη δέχονται αυτή την πρόνοια. Νομίζω ότι αυτό είναι το πιο σημαντικό από τα προβλήματα. Από κει και πέρα, η Τουρκοκυπριακή πλευρά προσθέτει και όρους για την έκδοση κοινού ανακοινωθέντος. Θέλει να περιλάβει στο ανακοινωθέν διατάξεις που είτε είναι απαράδεκτες είτε δεν αφορούν στη βάση της λύσης αλλά επιμέρους ζητήματα, τα οποία θα συζητηθούν στις συνομιλίες.

 

Πιστεύω ότι για να οδηγηθούμε στην έκδοση κοινού ανακοινωθέντος, η Τουρκοκυπριακή πλευρά πρέπει να δεχθεί απερίφραστα την μια και μόνη κυριαρχία, μια και μόνη διεθνή προσωπικότητα, μια και μόνη ιθαγένεια. Από κει και πέρα, βεβαίως, το κλειδί είναι να μην παρεισφρήσει καμία απαράδεκτη πρόνοια στο κοινό ανακοινωθέν.

 

3.           Θεωρείτε ότι τίθεται θέμα αναβάθμισης του ψευδοκράτους από τις ενδεχόμενες επαφές του Ελληνοκύπριου και του Τουρκοκύπριου διαπραγματευτή με τον Τούρκο και τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών, αντίστοιχα;

 

Όσον αφορά στο διορισμό διαπραγματευτή, η θέση του ΑΚΕΛ δεν έχει σχέση με το πρόσωπο που διορίστηκε, αλλά με την ίδια την ιδέα. Το ΑΚΕΛ διαφώνησε με αυτή την ιδέα γιατί είναι ο ίδιος ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπό την ιδιότητα του ως ηγέτης της Ελληνοκυπριακής κοινότητας, που πρέπει να διεξάγει τις διαπραγματεύσεις. Για χρόνια υπάρχει η θεωρία ότι αυτό οδηγεί σε αναγνώριση του ψευδοκράτους. Δεν επαληθεύτηκε πότε στην πράξη αυτή η φοβία. Κανείς δεν έθεσε θέμα από-αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας ή αναγνώρισης του ψευδοκράτους. Άλλωστε, επαναλαμβάνω, είναι υπό την ιδιότητα του ως ηγέτη της Ελληνοκυπριακής κοινότητας που πάει στις διαπραγματεύσεις και όχι ως Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πέραν τούτου ο εκλελεγμένος Πρόεδρος έχει την ευθύνη των αποφάσεων και η απουσία από εκεί κατά κάποιο τρόπο υποβαθμίζει την όλη διαδικασία. Από όση εμπειρία έχω, πιστεύω ακράδαντα ότι αν δεν είναι μέσα στην αίθουσα των διαπραγματεύσεων ο ηγέτης, δεν μπορεί μόνο με μηνύματα και αγγελιαφόρους να έχει το κλίμα και το πνεύμα των συνομιλιών, το τι ακριβώς συμβαίνει εκεί και τι πρέπει να κάνει.

 

Το επιχείρημα, βέβαια, ήταν ότι ο διαπραγματευτής θα έχει την ευχέρεια να συνομιλεί απευθείας με την Τουρκία που είναι η κατοχική δύναμη. Αυτή ήταν η θέση του Πρόεδρου Αναστασιάδη. Πρέπει, όμως, να πω ότι από τη στιγμή που θα ετίθετο ζήτημα μετάβασης του διαπραγματευτή της Ελληνοκυπριακής κοινότητας στην Άγκυρα, έπρεπε να γνωρίζουμε με βάση τη νοοτροπία της Τουρκοκυπριακής πλευράς αλλά την προηγούμενη εμπειρία, ότι αναπόφευκτα θα οδηγούσε και σε αντίστοιχη μετάβαση του Τουρκοκύπριου διαπραγματευτή στην Αθήνα. Το λέω αυτό για να καταλήξω ότι όσοι συμφωνούσαν με το θεσμό του διαπραγματευτή, ήταν κατά κάποιο τρόπο κοινωνοί για το πού θα οδηγούσε αυτό. Το ΑΚΕΛ διαφωνούσε από την αρχή. Δεν νομίζω ότι η παρουσία του διαπραγματευτή στην Άγκυρα θα επέφερε οτιδήποτε σημαντικό για την πλευρά μας, με την έννοια ότι η Άγκυρα γνωρίζει πολύ καλά τις θέσεις μας, είναι μέσα στις συνομιλίες και με φυσική παρουσία, αλλά και με το ότι οι θέσεις της Τουρκοκυπριακής πλευράς τίθενται πάντοτε σε συνεννόηση με την Τουρκία. Ούτε, όμως, θα επιτευχθούν αυτά τα δραματικά που επικαλούνται ορισμένοι. Τίποτε από όλα αυτά δεν θα συμβεί. Εγώ δεν έχω ιδιαίτερες προσδοκίες από αυτές τις συναντήσεις. Δεν νομίζω να επηρεάσουν την πορεία των συνομιλιών ούτε προς θετική, ούτε προς αρνητική κατεύθυνση.

 

4.           Είχε τεθεί επί Προεδρίας του συν. Χριστόφια τέτοιο ζήτημα;

 

Ναι, είχε γίνει και επί διακυβέρνησης Χριστόφια μια νύξη με την Τουρκοκυπριακή πλευρά, όταν έθετε ζήτημα ο Πρόεδρος Χριστόφιας να δει τον Ερντογάν. Η απάντηση ήταν ότι έπρεπε και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης να συναντήσει τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας. Η ελληνοκυπριακή πλευρά τότε δεν το είχε δεχθεί και έμεινε ως εκεί το ζήτημα.

 

5.           Η επίσημη απάντηση της Ε.Ε στην πρόταση Αναστασιάδη για ενεργότερο εμπλοκή της στις συνομιλίες για το Κυπριακό δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Θεωρείτε ότι αποτελεί προσωπική αποτυχία του Προέδρου η εξέλιξη αυτή;

 

Την κρίνω ως αναμενόμενη. Για μένα δεν συνιστά έκπληξη ότι η Ε.Ε δεν θέλει να εμπλακεί πιο ενεργά. Αυτή ήταν πάντα η διαχρονική της θέση. Επιπλέον, πρέπει να πω ότι η Ε.Ε με την παρουσία της στις συνομιλίες αλλά και με τις θέσεις της, όσην είχε, το μήνυμα που πάντα έστελνε ήταν ότι: εσείς βρείτε λύση και εμείς θα τη δεχτούμε. Δεν δεχόταν πότε να υποκαταστήσει τα Ηνωμένα Έθνη.

 

Η Ε.Ε επικαλείται και το επιχείρημα ότι για να εμπλακεί στη διαδικασία, θα πρέπει να το αποδεχτούν και οι δύο πλευρές, την ώρα που η μία πλευρά δε δέχεται με τίποτα. Επομένως, δε συνιστά έκπληξη. Δεν γνωρίζω αν ο Πρόεδρος είχε διαφορετικές προσδοκίες και δεν είμαι και καθόλου σίγουρος αν μια πιο αναβαθμισμένη παρουσία της Ε.Ε, που δε νομίζω ότι στην πράξη θα έρθει, θα δώσει μια ουσιαστική αλλαγή στο τι συντελείται αυτή την στιγμή στο Κυπριακό.

 

Το Κυπριακό είναι θέμα πολιτικής βούλησης της Τουρκοκυπριακής πλευράς και της Τουρκίας να αλλάξουν στάση ότι, ναι μεν θα έχουν ένα Ομοσπονδιακό συμβιβασμό, Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, αλλά ένα κράτος με μία και μόνη κυριαρχία, μία και μόνη διεθνή προσωπικότητα, μία και μόνη ιθαγένεια. Εδώ είναι που σκοντάφτουμε. Δεν είναι η διαδικασία που φταίει, αλλά η έλλειψη πολιτικής βούλησης. Δεν είναι επειδή δεν έχει εμπλακεί η Ε.Ε. Άλλωστε γνωρίζουμε με ποιον τρόπο έχει εμπλακεί στο παρελθόν. Είναι γνωστό το τι έγινε το 2004.

 

6.           Φημολογείται και γράφεται στον Τύπο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες προτίθενται να διορίσουν απεσταλμένο για το Κυπριακό. Βλέπετε να υπάρχει αναβαθμισμένο ενδιαφέρον, εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών, για τα τεκταινόμενα στο Κυπριακό;

 

Δεν ξέρω αν θα διορίσουν απεσταλμένο. Εκείνο το οποίο γνωρίζω είναι ότι δείχνουν ένα πιο ενεργό ενδιαφέρον. Αυτό το διαπιστώσαμε από την πρόσφατη επίσκεψη που πραγματοποιήσαμε ως αντιπροσωπεία του ΑΚΕΛ ο Γ.Γ του ΑΚΕΛ και εγώ. Έχω την εντύπωση πως αυτό το αναβαθμισμένο ενδιαφέρον εξηγείται με την ανακάλυψη υδρογονανθράκων, αλλά και με άλλους λόγους που έχουν σχέση με τις αλλαγές στους συσχετισμούς δυνάμεων στην περιοχή. Βεβαίως, ως ΑΚΕΛ λέμε κάτι πολύ απλό. Είναι καλοδεχούμενο το πιο ενεργό ενδιαφέρον των ΗΠΑ, νοουμένου ότι θα σέβεται τις αρχές λύσεις και το συμφωνημένο πλαίσιο.

 

7.           Επιτρέψτε μου να ρωτήσω κάτι αναφορικά με την πρόταση για την επιστροφή της Αμμοχώστου. Υπάρχει ή δύναται να υπάρξει οποιαδήποτε διασύνδεση με την αναγνώριση του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου; «Αμμοχωστοποιείται» τελικά το Κυπριακό;

 

Όσον αφορά στη διασύνδεση του Κυπριακού με το παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου, ειλικρινά δεν ξέρω πού βρίσκεται το θέμα αυτή την στιγμή. Οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες. Σίγουρα έχει αναφερθεί. Κρατώ, όμως, αυτό το οποίο λέει η Κυβέρνηση. Ότι δηλαδή δεν έχει προβεί προς το παρόν σε τέτοια διασύνδεση.

 

Θεωρούμε ότι αυτό το ζήτημα χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι το αεροδρόμιο της Τύμπου είναι ένα πάρα πολύ δύσκολο ζήτημα, από πλευράς διεθνούς δικαίου. Δεν θέλω να πω ότι είναι αδύνατο, λέω όμως ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί ένας νόμιμος τρόπος να λειτουργήσει το αεροδρόμιο, ο οποίος να είναι αποδεκτός και από τις δύο πλευρές.

 

Υπάρχει όμως κάτι πιο σημαντικό, υπάρχει μια πολιτική πτυχή. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια de facto κατάσταση στα κατεχόμενα, παράνομη βεβαίως. Υπάρχει το έδαφος, υπάρχει ο «λαός», υπάρχει η «εξουσία». Όλα παράνομα, αλλά είναι εκεί. Όλα αυτά τα στοιχεία εάν ήταν νόμιμα, θα ήταν χαρακτηριστικά ενός νόμιμου κράτους. Εάν σε αυτό προστεθεί μια απρόσκοπτη σχέση με τον έξω κόσμο – αυτό θα συμβεί εάν ανοίξει το αεροδρόμιο της Τύμπου – το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: Αυτό θα αποτελεί κίνητρο ή αντικίνητρο για την Τουρκοκυπριακή πλευρά για λύση; Αυτό το λέω γιατί κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι οι Τουρκοκύπριοι θα σκεφτούν κατά τον εξής τρόπο: Έχουμε το έδαφος, το «λαό» , την «εξουσία» (όλα παράνομα, το υπογραμμίζω) εάν έχουμε τη σχέση με τον έξω κόσμο τότε ας μας λείπει η επίσημη αναγνώριση, ας μην έχουμε τη σημαία μας στα Ηνωμένα Έθνη ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το αντάλλαγμα είναι να μην επιστρέψουμε σπιθαμή εδάφους πέραν της περιφραγμένης περιοχής Αμμοχώστου. Να μη διώξουμε ούτε έναν έποικο, να μην επιστρέψουμε ούτε μια περιουσία. Αποκλείει κάποιος να σκεφτούν κατ’ αυτόν τον τρόπο; Εδώ είναι το πολιτικό ζήτημα που προκύπτει.

 

Δε λέω ότι αποκλείεται το άνοιγμα του αεροδρομίου της Τύμπου πριν τη λύση. Λέω, όμως, ότι για να γίνει αυτό, πρέπει βεβαιωθούμε ότι βλέπουμε φως στην άκρη του τούνελ. Πρέπει να φαίνεται στον ορίζοντα η λύση του Κυπριακού. Διαφορετικά διακινδυνεύουμε την «Αμμοχωστοποίηση». Βεβαίως θέλουμε επιστροφή του Βαρωσιού. Ξέρουμε ότι αυτό θα δώσει ώθηση και στην οικονομία και θα στείλει ένα μήνυμα επαναπροσέγγισης και όλα τα συναφή. Αλλά δεν θέλουμε αυτή να είναι η λύση του Κυπριακού. Δεν τελειώνει το Κυπριακό με την Αμμόχωστο. Εδώ είναι που πάσχει αυτή η πρόταση. Άλλωστε, για να μπορέσει να γίνει κάτι τέτοιο, νομίζω θα είναι πολύ χρονοβόρο. Και δεν ξέρω αν αξίζει τον κόπο να επικεντρώνεται κάποιος σε ένα τόσο πολύπλοκο εγχείρημα, αντί να ασχολείται με τη λύση αυτή κάθε αυτή. Επομένως, δεν νομίζω ότι σε αυτή τη φάση είναι καλή ιδέα η διασύνδεση της επιστροφής της Αμμοχώστου με την αναγνώριση του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι είναι απαίτηση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας να επιστραφεί η Αμμόχωστος άνευ όρων. Εδώ ερχόμαστε και τους λέμε ότι αν ανοίξει το λιμάνι, ότι θα έχουν εμπόριο μέσω του λιμανιού, Άρα θα έχουν ανταλλάγματα. Θα ανοίξουν κεφάλαια για την Τουρκία αναπόφευκτα, διότι και η Τουρκία σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να μας ανοίξει λιμάνια και αεροδρόμια, άρα ξεπαγώνουμε κεφάλαια. Νομίζω ότι αυτά είναι αρκετά. Δεν χρειαζόταν να προστεθεί και το αεροδρόμιο.

 

8.           Τελειώνοντας σύντροφε. Τι θεωρείται ότι πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα; Ο Πρόεδρος έχει την εν λευκώ στήριξη του ΑΚΕΛ;

 

Πρέπει καταρχήν να καταλήξουμε επιτέλους σε ένα κοινό ανακοινωθέν, όχι άνευ όρων. Ένα ανακοινωθέν που να σέβεται τη μία και μόνη κυριαρχία, μία και μόνη διεθνή προσωπικότητα και μία και μόνη ιθαγένεια. Να επαναρχίσουν οι συνομιλίες και να μην αρχίσουν από το σημείο μηδέν. Έχει διανυθεί αρκετός δρόμος. Πρέπει να συνεχιστούν από εκεί που έμειναν, γιατί σήμερα αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση οικονομικής κρίσης, η οποία είναι καλό να λέμε ότι δε θα μας λυγίσει, αλλά «συν Αθηνά και χείρα κείνη». Για να μη μας λυγίσει, δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε καλοθελητές να μας επιβάλουν ένα πακέτο Κυπριακό – φυσικό αέριο – οικονομία το οποίο να έχει ένα περιεχόμενο που να μην μπορεί να γίνει ανεκτό. Είναι υπαρκτός αυτός ο κίνδυνος. Και αυτό τον κίνδυνο τον αντιμετωπίζεις όχι αδειάζοντας το τραπέζι, αλλά κρατώντας το μισογεμάτο. Γι’ αυτό πρέπει να κρατηθούν οι συγκλίσεις.

 

Τούτου λεχθέντος, βεβαίως, εμείς αναγνωρίζουμε και σεβόμαστε το αναφαίρετο δικαίωμα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας να ακολουθήσει την πολιτική που ο ίδιος θεωρεί σωστή. Ο ίδιος θα κριθεί από το αποτέλεσμα. Η δική μας συμβουλή ήταν να συνεχίσει από εκεί που μείναμε για να μπορέσουμε να καταλήξουμε σε μια λύση, η οποία με τη σειρά της -πέραν των άλλων ευεργετημάτων- θα δώσει ώθηση στην οικονομία. Διότι την ώθηση δε θα την δώσει το μνημόνιο. Εάν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης προχωρήσει με αυτό τον τρόπο, θα έχει την στήριξη του ΑΚΕΛ. Η στήριξη μας δεν είναι εν λευκώ. Είναι με τον όρο ότι θα ακολουθήσει μια ορθή πολιτική όπως εμείς την αντιλαμβανόμαστε. Από εκεί και πέρα, επαναλαμβάνω, εμείς θα τον κρίνουμε από το αποτέλεσμα.