Η αντιμετώπιση των φαινομένων διαπλοκής και διαφθοράς και η προώθηση της διαφάνειας

Εισαγωγική ομιλία Σταύρου Ευαγόρου στη θεματική συζήτηση για την Οικονομία– Προγραμματικό Συνέδριο ΑΚΕΛ

Συντρόφισσες, σύντροφοι

Παγκόσμια Οικονομική κρίση

Η ανθρωπότητα διέρχεται σήμερα μέσα από τη μεγαλύτερη ίσως οικονομική κρίση της ιστορίας του καπιταλισμού με τις γνωστές δραματικές συνέπειες για τους λαούς του κόσμου. Το ζήτημα των αιτιών   και του χαρακτήρα της κρίσης αποτέλεσε και αποτελεί κορυφαίο πεδίο ιδεολογικής διαπάλης μεταξύ των κάθε απόχρωσης εκπροσώπων της αστικής ιδεολογίας από τη μια και της μαρξιστικής αριστεράς από την άλλη.

Αναπτύχθηκε μια μεγάλη φιλολογία για όσα προκάλεσαν υποτίθεται την κρίση: οι υψηλές αμοιβές των golden boys, η πολιτική διαφθορά, οι κακοί χειρισμοί των κυβερνήσεων, η «έμφυτη» τεμπελιά ορισμένων λαών, οι κερδοσκόποι, ενώ άλλοι περιορίζουν την κρίση σε «χρηματοπιστωτική κρίση» ή σε «κρίση χρέους» των κρατών.

Οι οικονομικές κρίσεις όμως δεν είναι τυχαίο φαινόμενο στον καπιταλισμό, ούτε είναι κάτι που μπορεί να αποφευχθεί με μια διαφορετική διαχείριση του συστήματος. Αντίθετα, οι κρίσεις είναι σύμφυτες του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και παρουσιάζονται κατά καιρούς σ’ όλη την διάρκεια της ύπαρξης του. Τα αίτια των οικονομικών κρίσεων βρίσκονται στον ίδιο τον χαρακτήρα της καπιταλιστικής παραγωγής. Η αντίθεση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και την ιδιοποίηση του προϊόντος της εργασίας εκατομμυρίων ανθρώπων από μια μικρή ομάδα κεφαλαιοκρατών είναι η κύρια αιτία των οικονομικών κρίσεων. Εδώ βρίσκεται η κινούμενη άμμος, πάνω στην οποία οικοδομείται και αναπαράγεται ο καπιταλισμός: Πολλοί δουλεύουν, αλλά λίγοι κερδίζουν. Χιλιάδες παράγουν, αλλά σε πολύ λίγους ανήκουν αυτά που παράγονται. Εκατομμύρια δημιουργούν, αλλά λίγοι νέμονται ό,τι δημιουργείται.

Επιπρόσθετα, η εδραίωση κατά τις προηγούμενες δεκαετίες του νεοφιλελευθερισμού ως ιδεολογικοπολιτικού ρεύματος και ως μορφής οικονομικής διαχείρισης του συστήματος, συνέτεινε στο πρωτόγνωρο εύρος και βάθος της κρίσης. Ως ιδεολόγημα που ξεπήδησε από τους κόλπους της αστικής τάξης στόχο έχει  να υπερασπίσει και να καθαγιάσει τα συμφέροντα της αστικής τάξης και της αστικής κοινωνίας της παρακμής. Βασική του αρχή για την επίτευξη της «οικονομικής ευημερίας» είναι η απελευθέρωση της οικονομικής δραστηριότητας από κάθε έλεγχο και εποπτεία, μιας και το αόρατο χέρι της αγοράς θα εξισορροπεί τη ζήτηση με την προσφορά. Ως εκ τούτου ο νεοφιλελευθερισμός όπου επικράτησε κατεδάφισε το κοινωνικό κράτος και συρρίκνωσε μέχρι εξαφάνισης την κρατική παρέμβαση στην οικονομία, απελευθέρωσε νέους τομείς για δραστηριοποίηση του κεφαλαίου, προώθησε την πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, προχώρησε στο ξεπούλημα του πλούτου των κρατών και θεοποίησε την αγορά. Οι θιασώτες του νεοφιλελευθερισμού υποστηρίζουν ότι η αγορά από μόνη της έχει την ικανότητα να ρυθμίζει τα πάντα. Όμως η καπιταλιστική αγορά ρυθμίζει τα πράγματα στη βάση των στόχων της που δεν είναι άλλοι από τη μεγιστοποίηση των κερδών. Η παρούσα κρίση εκδηλώθηκε κα’ αρχή στις ΗΠΑ.

Λόγω του καθολικού χαρακτήρα της κρίσης αλλά και της παγκόσμιας διασύνδεσης των αγορών η κρίση δεν χρειάστηκε πολύ για να μεταδοθεί εκτός συνόρων των ΗΠΑ.

Η κρίση του χρηματοπιστωτικού τομέα σύντομα έγινε κρίση χρέους για την ΕΕ αφού οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών, η μια μετά την άλλη, εσωτερίκευαν τις ζημιές που προκλήθηκαν σε μια προσπάθεια διατήρησης της σταθερότητας των τραπεζών τους με αποτέλεσμα τα διάφορα πακέτα διάσωσης να μετατραπούν σε όγκους δημοσίου χρέους.

 

 

Κρίση και Κύπρος

Είναι γεγονός ότι η κυπριακή οικονομία αντιμετώπιζε διαρθρωτικά προβλήματα για δεκαετίες. Παρόλα αυτά τα δημόσια οικονομικά δεν αποτέλεσαν την αιτία της κρίσης, αλλά επιδεινώθηκαν λόγω της κρίσης.

Η κυπριακή κρίση είναι κρίση βασικά του τραπεζικού τομέα, είναι αποτέλεσμα της απουσίας επαρκούς και ουσιαστικού ελέγχου από τις εποπτικές αρχές αλλά και πολλών λανθασμένων αποφάσεων που λήφθηκαν από τα στελέχη και τις διοικήσεις των τραπεζών.

Η έκθεση της κυπριακής οικονομίας στα ελληνικά ομόλογα, η αλόγιστη επέκταση των κυπριακών τραπεζών ανά το παγκόσμιο, η αλόγιστη πιστωτική επέκταση των τραπεζών και η προβληματική διάρθρωση των χαρτοφυλακίων τους, ήταν οι βασικοί λόγοι που οδήγησαν στην οικονομική κρίση. Κρίση η οποία οξύνθηκε με την παράλληλη και συνεπακόλουθη έκρηξη της φούσκας των ακινήτων.

Η τραπεζική κρίση έχει συμπαρασύρει μαζί της το σύνολο της οικονομίας της Κύπρου, καθώς δημιούργησε συνθήκες απόλυτης έλλειψης ρευστότητας, κάθετη μείωση της κατανάλωσης, κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας, κλείσιμο χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ύφεση, η οποία επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο από τις αποφάσεις της κυβέρνησης Αναστασιάδη με το Εurogroup, για κάλυψη των τραπεζικών ζημιών με κούρεμα των καταθέσεων του κόσμου. Για κείνους λοιπόν που ακόμα ισχυρίζονται ότι οδηγηθήκαμε στη κρίση λόγω της κατάστασης στα δημόσια οικονομικά, απαντούν τα στοιχεία τα ίδια. Η τραπεζική τρύπα δημιούργησε υποχρεώσεις και ζημιά για την κοινωνία ύψους €19,2δις. Οι ανάγκες για νοικοκύρεμα στα δημόσια οικονομικά δεν ξεπερνούν τα €300εκατ. Εκτός αγορών λοιπόν βρεθήκαμε λόγω των αναγκών των τραπεζών και όχι για οποιονδήποτε άλλο λόγο.

Συντρόφισσες, σύντροφοι

Κυρίαρχο φαινόμενο στη σημερινή οικονομική πραγματικότητα είναι η εφαρμογή του Μνημονίου το οποίο συμφωνήθηκε με την Τρόϊκα από την κυβέρνηση Αναστασιάδη. Ένα Μνημόνιο το οποίο στηρίζεται στην αντιφατική λογική, ότι η απάντηση στα προβλήματα της κυπριακής οικονομίας είναι η λιτότητα.

Περισσότερη λιτότητα όμως, σημαίνει στην πράξη βαθύτερη ύφεση και βαθύτερη ύφεση απαιτεί, κατά τις συνταγές και την ιδεολογία του Μνημονίου, περισσότερη λιτότητα.

Το Μνημόνιο αποκλείει ουσιαστικά την ανάπτυξη, η οποία θα έδινε ώθηση στην οικονομία για να ανακάμψει από τη σημερινή ύφεση. Ταυτόχρονα, η συνεχής μείωση των εισοδημάτων των εργαζομένων και των συνταξιούχων, ο περιορισμός των δικαιωμάτων τους και η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους δεν διορθώνουν τα προβλήματα, αλλά τα επιτείνουν βαθαίνοντας ακόμα περισσότερο την κρίση.

Εξοδος από το Μνημόνιο

Ως ΑΚΕΛ θεωρούμε αναγκαία την αναζήτηση προτάσεων συνολικής απεμπλοκής από τις κατευθύνσεις του Μνημονίου. Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας έχουμε προτείνει ως ένα εργαλείο απεμπλοκής από τα δεσμά του Μνημονίου και ανάκαμψης της οικονομίας, την επιστροφή σε εγχώριο νόμισμα. Η εισαγωγή εγχώριου νομίσματος απαντά σε ένα σημαντικό πρόβλημα, αυτό της ανυπαρξίας ρευστότητας στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Απαιτεί ωστόσο πολιτική και κοινωνική συναίνεση, στα πλαίσια μιας οργανωμένης διαδικασίας εισαγωγής νέου νομίσματος.

Παρά την εντονότατη αντίθεσή μας με το Μνημόνιο και τις αντιλαϊκές πολιτικές που το συνοδεύουν, είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε κάθε εναλλακτική επιλογή που δημιουργεί προοπτικές ανάκαμψης και ευημερίας της κυπριακής κοινωνίας. Σε αυτά τα πλαίσια θα δώσουμε τη μάχη για ανακοπή των πιο αντιλαϊκών, αντεργατικών και αντιαναπτυξιακών προνοιών του Μνημονίου με βάση τα σημερινά δεδομένα.

Αντιπαλεύουμε την απροθυμία της κυβέρνησης Αναστασιάδη να εφαρμόσει διεκδικητική πολιτική απέναντι στην Τρόικα.

Ταυτόχρονα, επικεντρώνουμε την προσοχή μας στην προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και του κοινωνικού κράτους για μια πιο δίκαιη κατανομή των οικονομικών και κοινωνικών βαρών.

Η κυπριακή οικονομία και οι προοπτικές ανάπτυξης

Οι αποφάσεις που λήφθηκαν εν μια νυκτί μεταξύ Αναστασιάδη – Eurogroup έχουν διαφοροποιήσει βίαια τη διάρθρωση της οικονομίας μας και έχουν οξύνει τις κοινωνικές αντιθέσεις και τις συνθήκες φτώχειας.

Βασική προϋπόθεση για να μπορέσει η χώρα να ξαναμπεί σε πορεία ανάπτυξης είναι η εξυγίανση του τραπεζικού τομέα μέσω αυστηρότερης εποπτείας και εφαρμογής των κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης και η αναμόρφωση του χαρακτήρα του ώστε να αποκατασταθεί η στήριξη προς την πραγματική οικονομία. Η ανάκαμψη της οικονομίας και η εφαρμογή πολιτικών ανάπτυξης δεν είναι δυνατό να επιτευχθούν χωρίς χρηματοδοτικούς πόρους.

Εκείνο που χρειάζεται και απαιτεί ο τόπος σήμερα είναι μια προοδευτική απάντηση για έξοδο από την κρίση. Βασικός στόχος είναι ένα νέο οικονομικό μοντέλο, το οποίο θα στηρίζεται σε μια υγιή δημοσιονομική πολιτική, στο οποίο να βρίσκονται σε αρμονία μια πολυεπίπεδη οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική συνοχή και στο οποίο θα αξιοποιείται η ιδιωτική πρωτοβουλία και ο κοινωνικός χαρακτήρας σημαντικού μέρους της οικονομίας.

Μέσα σε αυτά τα πλαίσια ως κόμμα έχουμε επεξεργαστεί προτάσεις και εισηγήσεις οι οποίες περιστρέφονται γύρω από δύο βασικούς άξονες:

Πρώτιστα έχουμε επεξεργαστεί και παραθέτουμε στις σελίδες 15 και 16 των θέσεων της Κ.Ε. προς το Προγραμματικό Συνέδριο μια σειρά από προτάσεις οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν και τις βασικές παραμέτρους ανάπτυξης με βασική στόχευση τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη των παραγωγικών τομέων της οικονομίας, προτάσεις για τον τουρισμό, την ενέργεια, την έρευνα και την καινοτομία και προτάσεις που καλύπτουν ένα τεράστιο φάσμα στον τομέα των υπηρεσιών.

Παράλληλα όμως προτείνουμε δράσεις και μέτρα για στήριξη των ευάλωτων στρωμάτων του πληθυσμού και ενίσχυση του κοινωνικού κράτους. Προτάσεις για στήριξη των ανέργων, προστασία της εργασίας, προτάσεις για καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Το ΑΚΕΛ απέναντι στις πολιτικές λιτότητας και βαθιάς ύφεσης αντιπροτείνει πολιτικές ανάπτυξης για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για νέες αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας. Απέναντι στην απορρύθμιση της αγοράς και τη συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους αντιπροτείνουμε πολιτικές ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους και στήριξης των λαϊκών στρωμάτων και των ευάλωτων στρωμάτων του πληθυσμού.

Συντρόφισσες, σύντροφοι

Όσο βαθαίνει η οικονομική κρίση και οξύνονται τα κοινωνικά προβλήματα, αναπόφευκτα και όχι άδικα τα φαινόμενα διαπλοκής και διαφθοράς θα βρίσκονται στο επίκεντρο της κοινωνίας.

Από τα μέσα της δεκαετίας  του 90 το ΑΚΕΛ πρόβαινε σε διαπιστώσεις και προειδοποιήσεις δημόσια για την ένταση των φαινομένων σήψης και διαφθοράς στην κοινωνία μας.

Αντικειμενικά σε ένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα το οποίο θεοποιεί το γρήγορο κέρδος , εξιδανικεύει τον εύκολο πλουτισμό και καλλιεργεί την «αρπακτή», τα φαινόμενα διαπλοκής κράτους και ιδιωτικής επιχείρησης και η συνακόλουθη διαφθορά πολιτειακών αξιωματούχων και δημόσιων λειτουργών βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.

Στα πλαίσια της προσπάθειας για αναζήτηση των αιτίων και αιτιατών της οικονομικής κρίσης, ορισμένοι κατά τρόπο ισοπεδωτικό επιχειρούν να απαξιώσουν την πολιτική ζωή του τόπου (και σε μεγάλο βαθμό το πετυχαίνουν) τσουβαλιάζοντας όλες μαζί τις πολιτικές δυνάμεις και ευτελίζοντας την πολιτική ζωή του τόπου.

Ως ΑΚΕΛ θεωρούμε ότι αποτελεί πλέον κοινωνική αναγκαιότητα ν’ αυξηθούν οι μηχανισμοί ελέγχου και πρόληψης καθώς και εκείνοι της πάταξης και τιμωρίας. Ως κόμμα δεν υιοθετούμε λογικές στοχοποίησης του πολιτικού κόσμου, της δημόσιας υπηρεσίας ή ανθρώπων που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας. Την ίδια στιγμή όμως εκτιμούμε ότι η ασπίδα προστασίας της κοινωνίας βρίσκεται στη διαφάνεια στη λογοδοσία στον κοινωνικό έλεγχο αλλά και παραπέρα στην πάταξη και την παραδειγματική τιμωρία.

Για μας μια κοινωνία η οποία όχι μόνο ανέχεται αλλά αναπαράγει τέτοια φαινόμενα δεν είναι υγιής.

Σε ότι αφορά την κυπριακή αριστερά και τα στελέχη της η διαχρονική και σταθερή απαίτηση για εντιμότητα και πρώτιστα η ανάγκη να καθοδηγούμε την κοινωνία με τη δύναμη του δικού μας παραδείγματος καθίσταται πέραν από αδήριτη.

Το ΑΚΕΛ δεν μπορεί και δεν πρέπει να ανέχεται προσεγγίσεις του τύπου «όλοι μαζί τα φάγαμε». Όχι γιατί έχουμε οτιδήποτε να κρύψουμε. Αλλά γιατί εξ ορισμού το κόμμα της αριστεράς οφείλει να αντιστρέφεται και να πολεμά τη διαφθορά και τη διαπλοκή. Χωρίς λαϊκισμούς και αφορισμούς πρέπει να είμαστε πάντοτε ένα βήμα μπροστά, και πρώτα και κύρια με το δικό μας παράδειγμα.

Με πλήρη διαφάνεια στα οικονομικά του κόμματος και πλήρη διαφάνεια σε ότι αφορά την οικονομική κατάσταση του κάθε στελέχους της ηγεσίας. Την ίδια στιγμή οφείλουμε να βγούμε ανοικτά στην κοινωνία με ρεαλιστικές προτάσεις στηριγμένες στο τρίπτυχο ρύθμιση – αποτελεσματικός έλεγχος – παραδειγματική τιμωρία.

Με στόχο λοιπόν τη ριζική αντιμετώπιση των φαινομένων διαπλοκής και διαφθοράς έχουμε καταρτίσει και προτείνουμε μέσα από τις «Θέσεις της Κ.Ε. προς το Προγραμματικό Συνέδριο» μια σειρά από εισηγήσεις και δράσεις οι οποίες αφορούν τόσο το κόμμα και το Λαϊκό Κίνημα αλλά και την κοινωνία ευρύτερα και τους θεσμούς.

Προτάσεις που αφορούν τη διαφάνεια στα οικονομικά του κόμματος και τη δημοσιοποίηση του πόθεν έσχες των μελών του Π.Γ. της Κοινοβουλευτικής Ομάδας και πρώην κυβερνητικών αξιωματούχων. Πρόσθετα παρατίθενται θεσμικές προτάσεις για την κοινωνία τις οποίες έχετε ενώπιον σας και αφορούν στην διεύρυνση της διαφάνειας και του πόθεν έσχες την εναλλαξιμότητα, τον έλεγχο και τη διαφάνεια στις κρατικές προσφορές, στον έλεγχο των εκλογικών δαπανών, στην εισαγωγή αυστηρότερων ποινών κ.α.

Συντρόφισσες, σύντροφοι.

Η διαφάνεια εμβαθύνει τη Δημοκρατία και η πάταξη της διαφθοράς θα συμβάλει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς. Το ΑΚΕΛ μπαίνει μπροστά για να κερδίσουμε κι αυτή τη μάχη.