Ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου: Να ξαναρχίσουν οι έρευνες για την ευρωπαϊκή εμπλοκή στα βασανιστήρια της CIA, του Γιώργου Κουκουμά

Nα συνεχιστούν οι έρευνες για την εμπλοκή κρατών της ΕΕ στο δίκτυο βασανιστηρίων, απαγωγών και μυστικών φυλακών που είχε στήσει την περασμένη δεκαετία η CIA. Οι ΗΠΑ να δώσουν πληροφορίες για την εμπλοκή των ευρωπαϊκών κρατών, να διώξουν ποινικά όσους συμμετείχαν στα βασανιστήρια και να κλείσουν επιτέλους τη φυλακή του Γκουαντάναμο. Αυτά αποφάσισε το Ευρωκοινοβούλιο την περασμένη Τρίτη, εγκρίνοντας το Ψήφισμα που κατέθεσαν πέντε πολιτικές ομάδες (Αριστερά, Πράσινοι, Σοσιαλδημοκράτες, Φιλελεύθεροι και δεξιοί ευρωσκεπτικιστές του EFD) με 363 ψήφους υπέρ και 290 (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και Συντηρητικοί).

Τo θέμα του διαβόητου «Προγράμματος Κρατήσεων και Ανακρίσεων της CIA» που έστησαν οι ΗΠΑ την περίοδο 2001-2009 ως «μέρος του παγκόσμιου αντιτρομοκρατικού αγώνα» επανήλθε στην ατζέντα του Ευρωκοινοβουλίου μετά τη δημοσίευση τον περασμένο Δεκέμβρη ενός μέρους (525 από τις 6000 σελίδες) της έρευνας της Επιτροπής Πληροφοριών της Γερουσίας των ΗΠΑ. Η Έκθεση ήρθε να επιβεβαιώσει και με επίσημη αμερικανική σφραγίδα τα όσα αποτρόπαια γνώριζε ήδη ο πλανήτης. Απαγωγές αθώων και επ’ αόριστον φυλακίσεις χωρίς δίκη, βασανιστήρια με εικονικούς πνιγμούς, ενταφιασμούς σε φέρετρα, αλυσοδέσιμο, ξυλοδαρμούς, ορθοστασία επί 24ωρα, σίτιση με κλύσμα, ψυχολογική βία. Η CIA άλλωστε είχε προσλάβει με συμβόλαιο 180 εκατ. δολ δύο ψυχολόγους που εκπονούσαν με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες τις τεχνικές των βασανιστηρίων. Βέβαια, η Έκθεση της Γερουσίας προσεγγίζει τα βασανιστήρια από τη σκοπιά της «αποτελεσματικότητας» τους, θεωρώντας τα «αχρείαστα» και «ατελέσφορα» για την απόσπαση πληροφοριών. Ο υπόλοιπος πλανήτης όμως –όπως και το διεθνές δίκαιο- δεν καταδικάζει τα βασανιστήρια για την «αναποτελεσματικότητα» τους, αλλά γιατί χωρίς εξαιρέσεις είναι ανήθικα, παράνομα και απάνθρωπα.

 Εμπλοκή χωρών της ΕΕ

Το Πρόγραμμα βασιζόταν στις κατ’ εξαίρεση παραδόσεις (renditions), μια εξωδικαστική και παράνομη πρακτική με την οποία «ύποπτοι για τρομοκρατική δράση» απάγονταν, συλλαμβάνονταν και παραδίδονταν σε αμερικανούς πράκτορες για να τεθούν υπό κράτηση σε μυστικούς και απομονωμένους χώρους όπου υποβάλλονταν σε ανακρίσεις με βασανιστήρια. Βασική επιδίωξη άλλωστε της CIA ήταν οι κρατήσεις και οι «ανακρίσεις» να διεξάγονται εκτός αμερικανικού εδάφους (Γκουαντάναμο, Άμπου Γκράιμπ, Αίγυπτος) ώστε να μην τυγχάνουν εφαρμογής το αμερικανικό και το διεθνές δίκαιο. Δεκάδες χώρες συνέργησαν με τη CIA διευκολύνοντας απαγωγές και παραδόσεις υπόπτων οι οποίοι μεταφέρθηκαν με πτήσεις του στρατού ή της CIA σε φυλακές ανά τον κόσμο. Αυτά έχουν τεκμηριωθεί εδώ και χρόνια από την ειδική Επιτροπή που συνέστησε το Ευρωκοινοβούλιο το 2006.

Σε συνδυασμό με τη «αποκωδικοποίηση» της Έκθεσης της Γερουσίας που έγινε από τα ΜΜΕ και ανθρωπιστικές οργανώσεις προκύπτει ότι τουλάχιστον τρία κράτη-μέλη της ΕΕ φιλοξενούσαν μυστικές φυλακές της CIA (Πολωνία, Ρουμανία, Λιθουανία), έντεκα χώρες της Ασίας και της Αφρικής επέτρεψαν στη CIA να διεξάγει «ενισχυμένες ανακρίσεις» σε εγκαταστάσεις στο έδαφος τους ενώ 54 άλλα κράτη –εκ των οποίων 18 κράτη-μέλη της ΕΕ- διευκόλυναν τις παραδόσεις υπόπτων λειτουργώντας είτε ως πληροφοριοδότες είτε ως σταθμοί για τις μυστικές πτήσεις.

Αεροσκάφη της CIA που εκτελούσαν κατ’ εξαίρεση παραδόσεις είχαν προβεί κατά την περίοδο 2002-2005 σε 57 στάσεις σε κυπριακά αεροδρόμια, που προέρχονταν ή κατευθύνονταν σε προορισμούς όπως Καμπούλ, Ραμπάτ και Βαγδάτη. Βέβαια, όπως είχε δηλώσει στις αρχές του 2007 ο τότε κυβερνητικός εκπρόσωπος Χρ. Πασιαρδής ήταν αδύνατο να γνωρίζει η κυπριακή κυβέρνηση τι συνέβαινε αφού η CIA μίσθωνε ιδιωτικά αεροσκάφη τα οποία ζητούσαν προσγειώσεις για τεχνικούς λόγους κάτι που δεν μπορούσε να αρνηθεί η Κύπρος.

Το ΕΛΚ (και ο ΔΗΣΥ) συνήγορος των ΗΠΑ

Το ψήφισμα που εγκρίθηκε ζητά από τρεις Επιτροπές του Ευρωκοινοβουλίου (Εξωτερικών, Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Πολιτικών Ελευθεριών) να ξεκινήσουν εκ νέου τις έρευνες για τη συνεργασία κρατών μελών με τη CIA ενώ και τα ίδια τα κράτη μέλη να διερευνήσουν ξανά τα στοιχεία για εμπλοκή τους. Αυτό ήταν και το πιο σημαντικό στοιχείο του και για αυτό υπερψηφίστηκε και από την Ομάδα της Αριστεράς (ΕΕΑ/ΒΠΑ) παρά τα σημαντικά του κενά. Ακριβώς αυτό –την επανέναρξη ερευνών- προσπαθούσε διακαώς να αποτρέψει το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και οι Συντηρητικοί και για αυτό καταψήφισαν (όπως και οι δύο ευρωβουλευτές του ΔΗΣΥ) όλο το Ψήφισμα.

Αντιπρότειναν μάλιστα ένα πολύ πιο ήπιο έναντι των ΗΠΑ Ψήφισμα το οποίο δεν περιείχε βέβαια την πρόνοια για να ξαναρχίσουν οι έρευνες για τη μαύρη αυτή σελίδα της ΕΕ και ουσιαστικά συνέχαιρε τις ΗΠΑ για τα «θετικά βήματα τους» στην αντιμετώπιση του ζητήματος. Επαναλάμβαναν μάλιστα την «αποφασιστική δέσμευση της ΕΕ» να συνεργάζεται με τις ΗΠΑ στον «αγώνα κατά της τρομοκρατίας». Η αποτυχία ΕΛΚ και Συντηρητικών να περάσουν το ψήφισμα τους αποτελεί ράπισμα στην επιμονή τους να λειτουργούν ως ασπίδα των ΗΠΑ από κάθε κριτική ακόμα και για τις πιο εξόφθαλμες και βάναυσες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό ήταν και ο λόγος που ο Γερμανός ευρωβουλευτής του ΕΛΚ, Έλμαρ Μπροκ, ωρυόταν ότι «είναι σκανδαλώδες που οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Φιλελεύθεροι συμφώνησαν με τους ακροδεξιούς λαϊκιστές, με τους αντιευρωπαϊστές και τους Κομμουνιστές που απομακρύνουν την Ουάσινγκτον» ζητώντας «να στείλουμε ένα θετικό μήνυμα στην Αμερική».

Ο Ομπάμα χωρίς αυταπάτες

Η πραγματικότητα είναι όμως πολύ διαφορετική από όσα ισχυρίζεται το ΕΛΚ, που κρύβει ότι η αντιτρομοκρατική υστερία συνεχίζεται και επί Ομπάμα, ο οποίος «μάσησε» όλες τις φιλελεύθερες προεκλογικές του υποσχέσεις. Είναι άλλωστε ο Ομπάμα που αποφάσισε να μην διωχθεί κανένας από τους δράστες και τους ηθικούς αυτουργούς των βασανιστηρίων, με το δικαιολογητικό «κοιτάμε μπροστά, όχι πίσω» περιφρονώντας τη νομική υποχρέωση όλων των κρατών να διερευνούν και να διώκουν τα βασανιστήρια.

Είναι ο Ομπάμα ο οποίος επέλεξε να τερματίσει τις τεχνικές βασανισμού μέσω Προεδρικού Διατάγματος όχι δια νόμου, αφήνοντας έτσι τη χρήση βασανιστηρίων ως ζήτημα πολιτικής επιλογής του εκάστοτε Προέδρου. Είναι ο Ομπάμα που διόρισε σε καίριες θέσεις ορισμένους από τους αρχιτέκτονες του Προγράμματος, όπως ο τέως διευθυντής της CIA και προεδρικός σύμβουλος σε θέματα τρομοκρατίας Τζον Μπρέναν και ο διευθυντής του FBI Τζέιμς Κόμεϊ, o οποίος ως Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας «νομιμοποίησε» τις «τεχνικές ανάκρισης». Ανεκπλήρωτη παραμένει επίσης η δέσμευση Ομπάμα –την οποία επαναλαμβάνει κατά καιρούς εδώ και επτά χρόνια- για να κλείσει το κολαστήριο του Γκουαντάναμο όπου κρατούνται μέχρι σήμερα 122 άτομα εκ των οποίων τα πλείστα χωρίς να έχουν καν κατηγορηθεί.

Οι ΗΠΑ να συμμορφωθούν με τα αυτονόητα

Το ΑΚΕΛ και η Ομάδα της Αριστεράς κατέθεσαν τροπολογία ζητώντας να καλεστούν οι ΗΠΑ σε συγκεκριμένες ενέργειες για να συμμορφωθούν πλήρως με το σύστημα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ κυρώνοντας άμεσα το Προαιρετικό Πρωτόκολλο στη Σύμβαση Κατά των Βασανιστηρίων (για να επιτραπούν επιθεωρήσεις από τον ΟΗΕ στις αμερικανικές φυλακές), το Προαιρετικό Πρωτόκολλο στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και τη Διεθνή Σύμβαση για την Προστασία από Εξαναγκαστική Εξαφάνιση. Ως γνωστό, οι ΗΠΑ οι οποίες διεκδικούν λόγο κατήγορου, δικαστή και δήμιου για όσες χώρες παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα, έχουν κυρώσει μόνο τις πέντε από τις 18 Συμβάσεις και Πρωτόκολλα του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επιπρόσθετα, η ΕΕΑ/ΒΠΑ ζήτησε να καλεστούν οι ΗΠΑ να συμμορφωθούν με τις συστάσεις που τους έγιναν τον περασμένο Δεκέμβρη από την Επιτροπή του ΟΗΕ κατά των Βασανιστηρίων αλλά και να ευθυγραμμίσουν την εθνική τους νομοθεσία με τη Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων ώστε να κλείσουν όλα τα «παραθυράκια» που επέτρεπαν τη μη εφαρμογή της Σύμβασης σε φυλακές των ΗΠΑ εκτός αμερικανικού εδάφους (π.χ Ιράκ, Γκουαντάναμο). Δυστυχώς, η τροπολογία της Αριστεράς αυτή δεν εγκρίθηκε κάτι που φανερώνει ότι υπάρχουν και άλλοι ευρωβουλευτές πέρα από τη Δεξιά που είναι διατεθειμένοι να κάνουν συμβιβασμούς για το χατίρι της …διατλαντικής σχέσης.

Εκτελέσεις αντί ανακρίσεων…

Ενώ θα αναμένουμε να τεθεί σε εφαρμογή το Ψήφισμα και να ξαναρχινήσουν οι έρευνες για να διαλευκανθούν όσα είχαν συμβεί τότε, δεν πρέπει να μας διαφεύγουν όσα συμβαίνουν σήμερα στο μέτωπο του «αντιτρομοκρατικού αγώνα» των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Η κυβέρνηση Ομπάμα παραμέρισε την τακτική των απαγωγών και των βασανισμών των υπόπτων προκειμένου να την αντικαταστήσει με γενικευμένη χρήση των στοχευμένων εκτελέσεων των υπόπτων από μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones). Έτσι, οι Αμερικανοί πράκτορες χωρίς να λερώνουν τα χέρια τους, καθοδηγούν από την ασφάλεια των εγκαταστάσεων στις ΗΠΑ τα drones που εκτοξεύουν πυραύλους εναντίον υπόπτων και αθώων στο Πακιστάν, το Αφγανιστάν, την Υεμένη και όπου αλλού. Εδώ όχι μόνο δίκη δεν μεσολαβεί, αλλά ούτε καν σύλληψη και ανάκριση. Επί Ομπάμα, διενεργήθηκαν 456 επιθέσεις με απολογισμό 2464 νεκρούς. Όπως αποκαλύπτει η οργάνωση Reprieve, στις απόπειρες να εκτελεστούν 41 ύποπτοι στο Πακιστάν και την Υεμένη, οι αμερικανικοί drones σκότωσαν άλλους 1147 αθώους, ανάμεσα τους 142 παιδιά. Και οι ΗΠΑ ακόμα διερωτούνται «Γιατί μας μισούν;»

  Μέλος του τμήματος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Κ.Ε. ΑΚΕΛ