Το «κατάλοιπο» της πρόσφατης ιστορίας, της Σταύρης Καλοψιδιώτου
Το «κατάλοιπο» της πρόσφατης ιστορίας, είναι συγκεκριμένο και κρίνεται εκ του αποτελέσματος. Διαδικασία, περιεχόμενο και συνέπειες είναι το τρίπτυχο που το συνθέτουν, με τη δημιουργία αδήριτης ανάγκης όπως τα διδάγματα που προκύπτουν αφομοιωθούν από το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων και ειδικότερα από τη σημερινή Ελληνοκυπριακή ηγεσία. Ακριβώς γιατί παραμένει- κι αυτό πιστεύω- κοινός στόχος η συνολική λύση του Κυπριακού στη βάση αρχών και όχι η όποια λύση.
Ήδη, η κληρονομιά της λανθασμένης τακτικής που ακολουθήθηκε και των επαναλαμβανόμενων παλινδρομήσεων για την οποία προειδοποιούσαμε είναι τέτοια που, αναμφίβολα, διευκολύνει τον κ. Έρογλου στην εντονότερη προώθηση διαχρονικών τουρκικών επιδιώξεων και στο πλαίσιο της ουσιαστικής διαπραγμάτευσης. Υπό το πρόσχημα της φρασεολογίας που υιοθετήθηκε στην κοινή διακήρυξη, η οποία είναι υποδεέστερη των κοινών ανακοινωθέντων του 2008.
Εντούτοις, συνεπείς στη δέσμευσή μας για στήριξη μιας προσπάθειας που να στηρίζεται σε μια ανεκτή βάση και να μην ξεπερνά κόκκινες γραμμές, επιλέξαμε να στηρίξουμε τη διαδικασία. Και παράλληλα, με αφετηρία την επισήμανση της διακήρυξης ότι «όλα τα άλυτα βασικά θέματα θα είναι στο τραπέζι…» η οποία παραπέμπει στις προηγούμενες συγκλίσεις, αναμένουμε ότι τα λάθη στους χειρισμούς που προηγήθηκαν θα αποφευχθούν στο σύντομο μέλλον.
Η σχεδόν πεντάμηνη διαπραγματευτική εμπειρία προκειμένου να καταλήξουν οι πλευρές στη «κοινή διακήρυξη» που έχουμε μπροστά μας, δημιουργεί συνειρμικά το υπόβαθρο ώστε να επανατοποθετηθούν στο χάρτη των απευθείας συνομιλιών θέσεις τις οποίες, όσο κι αν ο κ. Αναστασιάδης επιχείρησε να «στοιχειώσει» προεκλογικά, τώρα καλείται να τις ζυγίσει με πραγματισμό. Όχι προς δικαίωση όσων ανησυχούσαμε για την πορεία που είχε επιλέξει, αλλά για να αποθαρρυνθεί η τουρκική πλευρά από του να επαναφέρει αιτήματα που απορρίφθηκαν κατά τη συνομολόγηση των κοινών ανακοινωθέντων του 2008 και στην προηγούμενη φάση των απευθείας διαπραγματεύσεων.
Βασικό παράδειγμα, η ημιτελής αναφορά της κοινής διακήρυξης στην κυριαρχία. Η οποία χαρακτηρίζεται ως μία και μόνη κυριαρχία, πλην όμως ως αυτή που απολαμβάνουν όλα τα μέλη του ΟΗΕ υπό τον Καταστατικό του Χάρτη, χωρίς να προβλέπεται ο «αδιαίρετος» χαρακτήρας της, φέροντας έτσι το δικό της ειδικό βάρος. Ή καλύτερα αρνητικό πρόσημο.
Στη σφαίρα του διεθνούς δικαίου, η κυριαρχία χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη δυνατότητα του κράτους να δραστηριοποιείται διεθνώς ως ισότιμο μέλος της παγκόσμιας κοινότητας, καθώς και την απόλυτη ενάσκηση εσωτερικής δικαιοδοσίας. Εξού και η κλασσική ερμηνεία για την κρατική κυριαρχία προτάσσει ότι είναι αδιαίρετη και λειτουργεί αυτοδύναμα, κι εκφράζεται ταυτόχρονα εξωτερικά και εσωτερικά. Αυτό ισχύει προφανώς για τα ενιαία κράτη, αλλά και για τα ομοσπονδιακά. Και άρα ενώ όλα τα αναγνωρισμένα κράτη ασκούν εξωτερική κυριαρχία, και είναι αυτήν που καθορίζει ο Καταστατικός Χάρτης του ΟΗΕ, η ρύθμιση του τρόπου άσκησης της εσωτερικής προκύπτει από τις συνταγματικές διευθετήσεις για την πολιτειακή τους δομή. Το πρόβλημα που προκύπτει κυρίως στα ομοσπονδιακά κράτη με την απάλειψη του χαρακτηρισμού «αδιαίρετη» για την κυριαρχία και τον προσδιορισμό της μόνο στη βάση του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, είναι πως αναμφίβολα επιτρέπει στην ανάπτυξη παραφιλολογίας ως προς το ποιοι θα είναι οι φορείς της εσωτερικά. Που στη δική μας περίπτωση προβληματίζει περισσότερο, δεδομένης της θέσης της τουρκικής πλευράς για μεταφορά κυριαρχικών δικαιωμάτων στις ομόσπονδες μονάδες κι αποδυνάμωση του κεντρικού κράτους.
Αυτά, σε συνάρτηση με την εκ προοιμίου παραχώρηση του κατάλοιπου εξουσίας, χωρίς ουδεμία προηγούμενη δέσμευση για τις εξουσίες της κεντρικής κυβέρνησης, αλλά πολύ περισσότερο σε συνδυασμό με τη διαχρονική θέση Αναστασιάδη για αποκεντρωμένη ομοσπονδία , θα πρέπει να προβληματίσουν. Πρώτα και κύρια τους ίδιους που σήμερα διαπραγματεύονται, για τη μορφή της λύσης που θα επιδιώξουν. Και κατά πόσον τελικά θα προσανατολιστούν στη θεμελίωση μιας χαλαρής ομοσπονδίας, εγκαταλείποντας το κεκτημένο των συγκλίσεων Χριστόφια- Ταλάτ που διασφάλιζε μια ισχυρή κεντρική κυβέρνηση.
Συγκατανεύσαμε υπό προϋποθέσεις. Αξιολογώντας αντικειμενικά τα δεδομένα αλλά συνεχίζοντας να απαιτούμε όπως ο Πρόεδρος λάβει σοβαρά υπόψη τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες μας. Και απαιτώντας, προς εξυπηρέτηση του τελικού στόχου, όπως σταθεί σε διαχρονικά ορθές αρχές λύσης του Κυπριακού.
Σταύρη Καλοψιδιώτου
Νομικός- Διεθνολόγος, Μέλος Κ.Ε. ΑΚΕΛ
