Η κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας
Η παγκόσμια οικονομία βγήκε από μια πρωτοφανή σε έκταση κρίση του καπιταλιστικού συστήματος με εφαρμογή πολιτικών λιτότητας και μεταφοράς του κόστους στις πλάτες των εργαζομένων. Η λιτότητα παρουσιάστηκε ως αναγκαία προσαρμογή για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Παραμένει όμως κυρίαρχη πολιτική και μετά την οικονομική κρίση. Είναι ο μηχανισμός μέσω του οποίου επαναπροσδιορίζονται προς τα κάτω οι αμοιβές και πλήττονται οι προσδοκίες των εργαζομένων προς όφελος νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Πρόκειται για συγκεκριμένη ταξική επιλογή η οποία παρουσιάζεται ως φυσική και αναπόφευκτη.
Οι πολιτικές λιτότητας έχουν θεσμοθετηθεί, έχουν υιοθετηθεί και εφαρμόζονται και στην Ευρωπαϊκή Ένωση από τους κυρίαρχους κύκλους. Επικεντρώνονται στη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα, στο ξήλωμα του κοινωνικού κράτους και στην επίθεση ενάντια στα δικαιώματα και στις κατακτήσεις των εργαζομένων. Μια πιο ακραία έκφρασή τους αποτελούν τα μνημόνια που επιβλήθηκαν σε χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας και είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση της κοινωνικής ανισότητας. Είναι τέτοιο το βάθος και η επίδραση των πολιτικών λιτότητας, ώστε η νέα γενιά σήμερα να είναι η πρώτη μετά από έναν αιώνα, που θα ζήσει χειρότερα από τη γενιά των γονιών της.
Οι πολιτικές αντιμετώπισης της κρίσης φόρτωσαν το κόστος στις ευάλωτες ομάδες, με αποτέλεσμα ο πλούτος να συγκεντρωθεί στα χέρια των πολύ λίγων και περισσότεροι άνθρωποι να φτωχοποιηθούν. Οι κοινωνικές ανισότητες έχουν πραγματικά εκτοξευτεί. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι μόλις το 0,9% του ενήλικου πληθυσμού του πλανήτη κατέχει το 44% του παγκόσμιου πλούτου. Στην «απέναντι όχθη», περίπου τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή πάνω από το 55% του ενήλικου πληθυσμού της Γης κατέχουν 6,3 τρισ. δολάρια, δηλαδή μόλις το 1,8% του συνολικού παγκόσμιου πλούτου. Από αυτούς περίπου οι μισοί ζουν με λιγότερα από 5,5 δολάρια τη μέρα… (στοιχεία Οκτωβρίου 2019).
Ταυτόχρονα, το δημόσιο χρέος όχι μόνο δεν μειώθηκε, αλλά στις περισσότερες χώρες αυξήθηκε υπενθυμίζοντας την επισήμανση του Κ. Μαρξ ότι «το μοναδικό κομμάτι του λεγόμενου εθνικού πλούτου, που στους σύγχρονους λαούς ανήκει πραγματικά στο σύνολο του λαού, είναι το δημόσιο χρέος τους».
Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε πορεία επιβράδυνσης με ορατό τον κίνδυνο μιας νέας οικονομικής κρίσης. Μπροστά σε αυτό τον κίνδυνο, οι διάφοροι καπιταλιστικοί συνασπισμοί και οι μεγάλες οικονομικά δυνάμεις βρίσκουν καταφύγιο στον προστατευτισμό, τον οποίο για δεκαετίες είχαν δαιμονοποιήσει στο όνομα της παγκοσμιοποίησης και του ελεύθερου εμπορίου ή στη ρύθμιση των όρων εμπορίου ομάδων κρατών σε βάρος άλλων.
Ως αποτέλεσμα της έντασης της εκμετάλλευσης και των ιμπεριαλιστικών πολέμων, των επεμβάσεων και των πολεμικών συρράξεων εντάθηκε η μετανάστευση και οι ροές προσφύγων.
Χαρακτηριστικό της εποχής μας είναι επίσης η ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων που προκύπτουν από την κλιματική κρίση, φαινόμενα τα οποία σε μεγάλο βαθμό σχετίζονται με την καπιταλιστική εκμετάλλευση των παραγωγικών πόρων του πλανήτη, χωρίς έγνοια και υποχρέωση για την προστασία του περιβάλλοντος. Οι αλλαγές που απαιτούνται δεν μπορούν να ληφθούν από ένα σύστημα που βάζει τα κέρδη πάνω από την ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη.
Άλλο χαρακτηριστικό της εποχής μας είναι η μεγάλη ανάπτυξη των τεχνολογικών δυνατοτήτων. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας όμως ελέγχεται από έναν μικρό αριθμό τεχνολογικών κολοσσών, οι οποίοι αποκομίζουν κέρδη δισεκατομμυρίων και ελέγχουν τη ροή των πληροφοριών και τα δεδομένα για τον καθένα μας.
