Γιάννης Σοφόκλη: μια ζωή στην υπηρεσία του Κόμματος και του λαού μας
Γιάννης Σοφόκλη,
20 Νοεμβρίου 1923 – 19 Φεβρουαρίου 1990.
του Χρίστου Μακρή, Μέλος Κ.Μ.Γ. ΑΚΕΛ
«Σ’ όλα τα χρόνια που είμαι μέλος του κόμματος της εργατικής τάξης της Κύπρου του ΑΚΕΛ, ανάλωσα όλες μου τις δυνάμεις στα πλαίσια που μου ήταν δυνατό για το δυνάμωμα του κόμματος μας, για το καλό του λαού μας, και για τη διάδοση των ιδεών μας, των ιδεών του Μαρξισμού – Λενινισμού.»1
(Γιάννης Σοφόκλη – 12 Οκτωβρίου 1988)
Το 2025 συμπληρώνονται 35 χρόνια από τον θάνατο του ιστορικού στελέχους του Ανορθωτικού Κόμματος Εργαζόμενου Λαού (ΑΚΕΛ) – Επαρχιακός Γραμματέας ΑΚΕΛ Πάφου, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής (Κ.Ε.) και του Πολιτικού Γραφείου (Π.Γ.) του ΑΚΕΛ – Γιάννη Σοφόκλη. Ενός λαϊκού αγωνιστή που ταύτισε τη ζωή του με τους αγώνες του Κυπριακού Λαού για αποτίναξη του αποικιακού ζυγού, για ολοκλήρωση της ανεξαρτησία, για απελευθέρωση και επανένωση της Κύπρου. Που έδωσε τη μάχη στα πεδία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ενάντια στον χιτλεροφασισμό. Που πρωτοστάτησε στους αγώνες για τα δικαιώματα των εργαζομένων και των αγροτών. Που όλη του τη ζωή εργάστηκε για να βελτιωθεί η θέση των εργαζομένων.
Από νωρίς στη βιοπάλη για το ψωμί:
Ο Γιάννης Σοφόκλη γεννήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1923 στο χωριό Άρμου της Επαρχίας Πάφου και ήταν το 3ο παιδί του Σοφόκλη και της Τριανταφυλλιάς Γεωργίου. Μιας φτωχής πενταμελούς εργατο-αγροτικής οικογένειας. Οι δύσκολες συνθήκες που επικρατούσαν και η μεγάλη φτώχεια της εποχής οδήγησαν τον Γιάννη Σοφόκλη να σταματήσει το σχολείο – δεν τελείωσε την 5η τάξη δημοτικού – για να βρει δουλειά. Από τη μία δουλειά στην άλλη και παρά τη δύσκολη μετάβαση από την μία επαρχία στην άλλη. Δούλεψε σε ξενοδοχείο, σε υφασματοπωλείο, σε ζαχαροπλαστείο, σε ταβέρνα, σε καφενεία, σε φούρνους, στα περβόλια και στις οικοδομές. Πήγε από την Πάφο στη Λεμεσό, στη Λευκωσία, την Κερύνεια και την Αμμόχωστο.
Η σύνδεση του με το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου:
Το 1938, σε ηλικία 15 χρονών, βρήκε δουλειά στην Αμμόχωστο. Οι χτίστες με τους οποίους δούλευε του είπαν να λάβει μέρος στην απεργία που θα πραγματοποιήσουν την παραμονή της Πρωτομαγιάς. Βασικά αιτήματα της απεργίας ήταν η οκτάωρη δουλειά και η μικρή αύξηση του μεροκάματου. Ο Γιάννης Σοφόκλη λαμβάνει μέρος στην απεργία. Ήταν η πρώτη του επαφή με τις συντεχνίες και γίνεται μέλος της Συντεχνίας Κτιστών Αμμοχώστου. Παράλληλα με τις οικοδομές έπιασε δουλειά στο ένα από τα δύο οικήματα που στεγάζονταν οι συντεχνίας Αμμοχώστου ως καφετζής. Εκεί έρχεται σε επαφή με μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου (Κ.Κ.Κ), που αρχίζουν να του μιλούν για τις διεκδικήσεις τους και τα αιτήματα τους. Παρά τις συνθήκες βαριάς παρανομίας που βρισκόταν το Κ.Κ.Κ – λόγο της Παλμεροκρατίας – τον Οκτώβρη του 1938 γίνεται μέλος του παράνομου κομμουνιστικού Κόμματος.2
Παρόλο που στις αρχές του 1939 σταμάτησε να δουλεύει ως καφετζής, συνέχισε να κράτα επαφή με το παράνομο Κ.Κ.Κ. Έτσι του πρότειναν να πάει δουλειά στο λιμάνι Αμμοχώστου ως αχθοφόρος, για να έχει τη δυνατότητα να μιλήσει στους εργάτες για τη συντεχνία και για το Κόμμα. Δέχτηκε την πρόταση και τον Αύγουστο του 1939 πιάνει δουλειά ως λιμενεργάτης. Γίνεται μέλος της συντεχνίας αχθοφόρων όπου μέλη ήταν Έλληνες και Τούρκοι. Μαζί με τον αχθοφόρο Νίκο Μάντη – μέλος και αυτός του Κόμματος – προσεγγίζουν ένα Τούρκο εργάτη, τον Μεχμέτ, που τον έκαναν μέλος. Έτσι δημιουργήθηκε ο πρώτος πυρήνας μελών του Κ.Κ.Κ μέσα στη συντεχνία των λιμενεργατών. Ο Γιάννης Σοφόκλης ανέλαβε γραμματέας του πυρήνα.3
Την ίδια χρονιά αναλαμβάνει καθήκοντα βοηθού εισπράκτορα και συμμετέχει στις συνεδρίες της επιτροπής της συντεχνίας. Ένα χρόνο αργότερα το 1940, κατά την τακτική γενική συνέλευση, εκλέγεται Γραμματέας της συντεχνίας αχθοφόρων Αμμοχώστου. Επίσης στην επιτροπή της συντεχνίας εκλέχθηκαν, ο Γεώργιος Πικρός ταμίας, ο Θεμιστοκλής Αχιλλέας εισπράκτορας και σύμβουλοι ο Μεχμέτ Μουσταφά και Μεχμέτ Ζιά.4 Την περίοδο εκείνη, λόγο και της έναρξης του πολέμου, η ανεργία είχε αυξηθεί. Οι άνεργοι, με την υποστήριξη των συντεχνιών πραγματοποιούσαν συνεχώς εκδηλώσεις και κινητοποιήσεις με βασικό αίτημα την αύξηση των δουλειών. Ο Γιάννης Σοφόκλη, παρέμεινε στο λιμάνι Αμμοχώστου μέχρι το Μάιο του 1941. Οι δύσκολες συνθήκες που επικρατούσαν, αλλά και ο θάνατος του μικρότερου του αδελφού των ανάγκασαν να επιστρέψει στην Πάφο.
Επιστροφή στην Πάφο – Ένταξη στο ΑΚΕΛ:
Με την επιστροφή του στην Πάφο συναντήθηκε τυχαία με τον Κυριάκο Χρήστου, που ήταν μέλος της Τοπικής Επιτροπής του Κ.Κ.Κ. Εκείνη την περίοδο γινόταν προσπάθεια ανασυγκρότησης του Κόμματος στην επαρχία. Μετά τη συνάντηση και το διάλογο που είχαν, έγινε η σύνδεση του με το Κόμμα.5 Ξεκίνησε δουλειά για την ίδρυση Κομματικής Ομάδας στο χωριό του ενώ μαζί με άλλους συγχωριανούς του Ίδρυσαν μορφωτικό – εργατικό – αγροτικό σύλλογο στην Άρμου.
Τον Δεκέμβρη του 1941 κατά την πρώτη Επαρχιακή Συνδιάσκεψη του ΑΚΕΛ Πάφου που έγινε στο «Τιτάνια» εκλέγετε μέλος της Επαρχιακής Επιτροπής του ΑΚΕΛ Πάφου. Ήταν υπεύθυνος για την οργάνωση των εργατών στις συντεχνίες, ενώ το 1942 για ένα μικρό χρονικό διάστημα εκλέγεται Γραμματέας του Συμβουλίου των Συντεχνιών Πάφου. Την περίοδο εκείνη γινόταν προσπάθεια – κάτω από δύσκολες συνθήκες – για την οργάνωση του Κόμματος στην Επαρχία. Ο ίδιος ο Γιάννης Σοφόκλη περιγράφει πιο κάτω πως γίνονταν οι μετακινήσεις των στελεχών του Κόμματος για κομματική δουλειά:
«Τον Απρίλη του 1942 – δεν ήμουν έμμισθος – ήμουν μέλος της Επαρχιακής Επιτροπής του ΑΚΕΛ Πάφου και με απόφαση της Επαρχιακής Γραμματείας έκανα την ακόλουθη επίσκεψη για κομματική δουλειά. Πήγα το Σάββατο του Λαζάρου με λεωφορείο στο Στατό και στη συνέχεια με τα πόδια στην Παναγιά. Από την Παναγιά πήγα με τα πόδια στο Στρουμπί Χρυσοχούς τη Δευτέρα. Από την Πόλη Χρυσοχούς πήγα με τα πόδια στην Περιστερώνα, μέσο του μεταλλείου της Λίμνης την Τρίτη. Από την Περιστερώνα μέσον της Πόλης Χρυσοχούς πήγα με τα πόδια στο Γουδί την Τετάρτη. Την Πέμπτη το πρωί με λεωφορείο από το Γουδί επέστρεψα στο Κτήμα και την ίδια μέρα πήγα με το ποδήλατο στην Αναρίτα. Τα πόδια και το ποδήλατο ήταν για πολλά χρόνια τα μόνα μεταφορικά μέσα για τα στελέχη στη δουλειά για το Κόμμα και το Λαϊκό Κίνημα»6
Αγώνας ενάντια στον χιτλεροφασισμό:
Το 1942, παίρνει την απόφαση να ενταχθεί στο Κυπριακό Σύνταγμα και να πάει εθελοντής στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την κατάταξη του μεταφέρεται στην Παλαιστίνη για εκπαίδευση και εντάσσεται στην πρώτη κομπανία* μεταγωγικών. Η εκπαίδευση συνεχίστηκε στο Λίβανο.7 Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, μαζί με άλλους προοδευτικούς στρατιώτες ιδρύουν την «Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση» (Α.Σ.Ο), σε μια προσπάθεια να διαπαιδαγωγήσουν τους Κύπριους εθελοντές στρατιώτες με τα αντιφασιστικά ιδεώδη.
Στις 16 Ιουνίου 1943, με απόφαση της η Κεντρική Επιτροπή του ΑΚΕΛ, κάλεσε τα μέλη του Κόμματος να καταταγούν εθελοντικά στο συμμαχικό στρατό για να πολεμήσουν τον φασισμό. Στο κάλεσμα αυτό απάντησαν με ενθουσιασμό τα μέλη του Κόμματος, αφού μόλις 12 μέρες μετά, ο κατάλογος των ΑΚΕΛιστών εθελοντών έφτασε τα 731 άτομα. Μετά την απόφαση του ΑΚΕΛ, εντάσσονται στις γραμμές των εθελοντών του Κόμματος και Κύπριοι που βρίσκονταν ήδη στο στράτευμα. Από τη Μέση Ανατολή όπου βρίσκονταν για εκπαίδευση απέστειλαν την ακόλουθη επιστολή:
«Χαιρετισμός προς τον Κυπριακόν Λαόν
Κυπριακέ λαέ,
Δεν είμαστε μαζί με τους 731 για να σου δώσουμε κι εμείς τον όρκο μας. Πρέπει όμως να είσαι βέβαιος πως ποτέ δεν θα ξεχάσουμε πως είμαστε παιδιά σου, ποτέ δεν θα ξεχάσουμε πως φεύγοντας από κοντά σου αφήνουμε πίσω μας ένα σωρό άλυτα προβλήματα. Δεν ανήκουμε πια ούτε στην μάνα μας ούτε στον πατέρα μας. Είμαστε τα παιδιά σου, εργαζόμενε λαέ, είμαστε πάντα οι πιστοί στρατιώτες σου.
Σου ορκιζόμαστε, Κυπριακέ λαέ, πως δεν θα φεισθώμεν* θυσιών για να σου δημιουργήσουμε ευτυχισμένη ζωή, χωρίς φόβους και στερήσεις. Όταν είμαστε εκεί κοντά σου, αγωνιστήκαμε με τις οργανώσεις μας (πολιτικές και επαγγελματικές) για όλα τα οικονομικά σου προβλήματα. Τώρα, εδώ μακριά σου, ήμαστε έτοιμοι να δώσουμε το αίμα μας, τη ζωή μας – το πιο προσφιλές πράγμα στον άνθρωπο – για το δικό σου πολιτικό – κοινωνικό – οικονομικό μέλλον.
Ζήτω η απελευθέρωση της Ελλάδας μας! Ζήτω η εθνική μας αποκατάσταση! Ζήτω το ΑΚΕΛ που σαν φωτεινό άστρο σ’ οδηγεί στην λεωφόρο της πανανθρώπινης λευτεριάς! Ζήτω ο παγκόσμιος πολιτισμός! Ζήτω το αντιφασιστικό μέτωπο! Ζήτω η 16η Ιουνίου!
Πάντα δικοί σου, οι στρατιώτες σου
Γιάννης Σοφόκλη, Θεοδόσης Χαραλάμπους, Σοφοκλής Π. Νικολάου Τάκης Πατάτας, Παύλος Γεωργιάδης, Γεώργιος Καλοψιδιώτης».8
Μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης τους, στις 11 Μαρτίου του 1944, ξεκίνησε η μεταφορά τους στην Ιταλία. Το πρώτο μέτωπο που πολέμησαν ήταν αυτό του Μόντε Κασσίνο. Εκεί η 1η κομπανία, είχε ευθύνη να τροφοδοτεί τα προχωρημένα φυλάκια του στρατού που πολεμούσαν τους Γερμανούς. Οι στρατιώτες, για να κάνουν την μεταφορά των πολεμοφοδίων και των τροφίμων έκαναν διαδρομή οκτώ ωρών, διατρέχοντας κίνδυνο όταν γίνονταν αντιληπτοί από τον εχθρό. Ένα τέτοιο περιστατικό διηγείτο ο Γιάννης Σοφόκλη στον συναγωνιστή του Λάμπρο Νικολαΐδη:
«Το βλήμα μιας οβίδας κατακομμάτιασε το μουλάρι μου, για να μου μείνει στα χέρια το λουρί του χαλινού, κρεμασμένο στο μισό κεφάλι του μουλαριού. Δεν παράτησα στη μέση τα πυρομαχικά, Τα Φόρτωσα και τα μετέφερα στον προορισμό τους πάνω σε άλλο μουλάρι, που όλοι το εγκατέλειψαν στην περιοχή και πήγαν να προφυλαχθούν».9
Στο Μόντε Κασσίνο, λόγο των απωλειών που είχαν στα πεδία των μαχών, ζητήθηκε από τους στρατιώτες να συμμετέχουν εθελοντικά και σε άλλες επιχειρήσεις, πέραν από αυτές που τους ανέθεταν στην κομπανία τους. Τα μέλη του ΑΚΕΛ παρότρυναν τους στρατιώτες να συμμετέχουν στις επιχειρήσεις ενάντια στο φασισμό.10
Την ίδια στιγμή, κατά τη διάρκεια του πολέμου, τα μέλη του Κόμματος αξιοποιούσαν κάθε ευκαιρία ακόμα και στα πεδία των μαχών, για πολιτική και μορφωτική δουλειά ανάμεσα στους Κύπριους εθελοντές. Με αυτό τον τρόπο ήθελαν να συμβάλουν στην αντιφασιστική διαπαιδαγώγηση των στρατιωτών.11 Ο Φαίδων Χριστοδούλου, εθελοντής και αυτός στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο περιγράφει πως ο Γιάννης Σοφόκλη τον ένταξε στις γραμμές του ΑΚΕΛ:
«άρχισε να μου μιλά για την Κύπρο, τη σκλαβιά της από τους Άγγλους, τους αγώνες που διεξήγαγε ο κυπριακός λαός για τη λευτεριά του, για τις ανήκουστες αδικίες που γίνονταν σε βάρος των φτωχών της εργατικής τάξης, μου μίλησε για το ΑΚΕΛ και τούς σκοπούς του και μου πρότεινε να γίνω μέλος του ΑΚΕΛ. Να δουλέψουμε να κάνουν και άλλους ΑΚΕΛΙστές, όλους τους στρατιώτες της κομπανίας μας και όταν θα επιστρέψουμε στην πατρίδα μας την Κύπρο, αν θα ζήσουμε, εκείνοι που θα μείνουμε στο τέλος του πολέμου, θα αγωνιστούμε επικεφαλής του λαού μας για τη λευτεριά της Κύπρου και του λαού της. Σε μια βδομάδα έγινε η πρώτη ομάδα του ΑΚΕΛ στην κομπανία και σε λίγε μέρες η δεύτερη ομάδα.»12
Όταν τελείωσε η μάχη του Μόντε Κασσίνο έλαβαν μέρος σε επιχειρήσεις και σε άλλες περιοχές της Ιταλίας, Ρίμινι, Σαν Μαρίνο και Απέννινα όρη.13
Αγώνας για αποστράτευση:
Μετά το τέλος του πολέμου, τον Μάιο του 1945, είχαν πληροφορίες ότι θα τους μεταφέρουν στην Τεργέστη για να πολεμήσουν ενάντια στους αντάρτες της Γιουγκοσλαβίας. Αποφάσισαν ότι αν τους έπαιρναν, θα έπαιρναν το μέρος των ανταρτών και θα πολεμούσαν στο πλευρό τους. Τελικά δεν τους πήραν. Την ίδια στιγμή πήραν την απόφαση να κηρύξουν απεργία πείνας στην κομπανία τους με αίτημα την επιστροφή τους στην Κύπρο. Οι Άγγλοι αντέδρασαν και τους έκλεισαν σε στρατόπεδο μαζί με Γερμανούς αιχμαλώτους για τρεις εβδομάδες. Μετά τους είπαν ότι θα τους μεταφέρουν Κύπρο και αντί για την Κύπρο τους μετέφεραν στην Αίγυπτο και στην Παλαιστίνη. Δεν τους αποστράτευαν γιατί ήθελαν να τους στείλουν σε στρατιωτικές αποστολές στην Άπω Ανατολή, ενάντια στους Ασιάτες.
Παράλληλα, ξεκίνησε ο αγώνας για την αποστράτευση των Κύπριων εθελοντών. Ο αγώνας αυτός επεκτάθηκε και στην Κύπρο. Οι Άγγλοι στρατιωτικοί αντιδρούν, παίρνουν αποφασιστικά μέτρα και κλείνουν σε φυλακές και στρατόπεδα εκατοντάδες Κύπριους στρατιώτες, με στόχο να κάμψουν το ηθικό τους. Ξεχώρισαν από κάθε κομπανία τα στελέχη της ΑΣΟ και τα συγκέντρωσαν σε στρατόπεδα στην έρημο μεταξύ Κάϊρου και Αλεξάνδρειας, για να μη μπορούν να έχουν επαφή με τους υπόλοιπους στρατιώτες. Τελικά οι Κύπριοι εθελοντές απολύθηκαν το 1946.14
Μετά την αποστράτευση του, ο Γιάννης Σοφόκλη, παντρεύτηκε τη Μαρούλα Παναγιώτου από τα Περβόλια Λάρνακας. Μαζί απέκτησαν τέσσερα παιδιά, τον Σοφόκλη, τον Στέλιο, τη Γιώτα και τον Νικήτα. Παράλληλα συμμετείχε στους αγώνες για δίκαιη μεταχείριση των αποστράτων, αρθρογραφώντας πολλές φορές, για τα δικαιώματα τους. Σημαντική αρθρογραφία ανέπτυξε και στην επίσημη εφημερίδα «Απόστρατος», εβδομαδιαίο όργανο της Παγκύπριας Επιτροπής Αποστράτων.15
Η ένταξη του στον επαγγελματικό μηχανισμό του Λαϊκού Κινήματος και του ΑΚΕΛ:
Τον Ιούλη του 1946 του προτάθηκε μέσω τηλεγραφήματος από τις Συντεχνίες της Πάφου, να εργαστεί ως επαγγελματικό στέλεχος. Για τον Γιάννη Σοφόκλη ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο καθώς εκλέγεται Γραμματέας του συμβουλίου της Παγκύπριας Συντεχνιακής Επιτροπής (ΠΣΕ), προπομπού της Παγκύπριας Εργατικής Ομοσπονδίας (ΠΕΟ). Για επτά χρόνια, από το 1948 μέχρι το 1953 διετέλεσε Επαρχιακός Γραμματέας της ΠΕΟ Πάφου, ενώ παράλληλα εκείνη την περίοδο καθοδηγούσε τη δράση της ΑΟΝ, της ΕΑΚ της ΠΟΔΓ και ήταν ανταποκριτής της εφημερίδας του κόμματος στην Πάφο. Την περίοδο αυτή συμμετείχε στις διαδικασίες της ΠΕΟ και της ΕΑΚ αλλά και στους αγώνες όλων των Οργανώσεων του Λαϊκού Κινήματος τόσο Επαρχιακά τόσο και Κεντρικά, ενώ αρθρογραφούσε για τα προβλήματα και τις διεκδικήσεις τους.
Παράλληλα το Σεπτέμβριο του 1947, σε ηλικία 24 χρονών, εκλέγεται Επαρχιακός Γραμματέας του ΑΚΕΛ Πάφου. Στο 5ο συνέδριο του ΑΚΕΛ εκλέγεται μέλος της Κ.Ε. ενώ το 1954 η Κ.Ε. που εκλέγεται από το 8ο συνέδριο του ΑΚΕΛ τον εξέλεξε μέλος του Π.Γ. του ΑΚΕΛ.
Την περίοδο αυτή οι κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες στην Κύπρο δεν είχαν αλλάξει. Κυριαρχούσε η φτώχια, η ανεργία και η εξαθλίωση ενώ οι γνωστοί «τοκογλύφοι» καθόρισαν τις ζωές των πολιτών. Κάτω από την επίδραση των συλλογικών αγροτικών συνεταιρισμών του εξωτερικού, ο Γιάννης Σοφόκλη μαζί με κάποιους άλλους απόστρατους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πρωτοστάτησαν στην προσπάθεια ίδρυσης αγροτικού συνεταιρισμού στα Κούκλια, ως απάντηση στην τοκογλυφία της εποχής. Η κολεκτίβα του Ξερού – που πήρε την ονομασία από τον ποταμό που διασχίζει τη συγκεκριμένη περιοχή – άρχισε τη λειτουργία της στο τέλος του 1949. Ασχολείτο με τη γεωργική παραγωγή και μερικώς με την κτηνοτροφία. Η Συνεργατική Κολεκτίβα Κουκλιών διαλύθηκε στα τέλη του 1953. Σημαντικό ρόλο για τη διάλυση της έπαιξε ο μεγάλος σεισμός του 1953 στην Πάφο, καθώς πολλής κόσμος αναγκάστηκε να αναζητήσει δουλειά σε άλλες επαρχίες – ανάμεσα τους και οι μέτοχοι – κύρια στη Λεμεσό.16
Μετά το μεγάλο σεισμό του 1953 στην Πάφο, με τεράστιες καταστροφές, παράγοντες και οργανωμένα σύνολα της πόλης αποφάσισαν τη δημιουργία Επιτροπής Σεισμόπληκτων Πάφου με σκοπό οργανωμένα να διεκδικήσουν αναστήλωση των κατεστραμμένων σπιτιών του, υλική βοήθεια και έργα υποδομής. Η πρώτη συνδιάσκεψη της Επιτροπής Σεισμόπληκτων Πάφου πραγματοποιήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 1953 και στην οποία ο Γιάννης Σοφόκλη εκλέχθηκε Γραμματέας της επιτροπής.17 Η επιτροπή έστειλε δεκάδες υπομνήματα για τα αιτήματα της προς την αποικιακή κυβέρνηση. Παράλληλα έκαναν διαβήματα και προς την ίδια την Αγγλική κυβέρνηση. Έτσι αντιπροσωπεία της επιτροπής, συμπεριλαμβανομένου κα του Γιάννη Σοφόκλη μετέβηκε στο Λονδίνο όπου μετά από συναντήσεις, ανάμεσα τους και των υφυπουργό του Υπουργείου Αποικιών κατάφεραν να εξασφαλίσουν υλική βοήθεια προς τους σεισμόπληκτους, για την αναστήλωση των καταστραμμένων οικιών και υποστατικών και άλλων έργων υποδομής.18
Ο αγώνας του Κυπριακού Λαού για απαλλαγή από την αποικιοκρατία συνεχιζόταν όλα αυτά τα χρόνια. Το Λαϊκό Κίνημα της Κύπρου, με επικεφαλής το ΑΚΕΛ ανέπτυξε πρωτοβουλίες και για διεθνοποίηση του κυπριακού. Προωθούσε την υπόθεση της Κύπρου μέσα από τη συμμετοχή αντιπροσώπων τους σε αποστολές στο εξωτερικό. Η αντιαποικιακή δράση του λαϊκού κινήματος με επικεφαλής το ΑΚΕΛ, οδήγησε τους αποικιοκράτες να θέσουν εκτός νόμου το Κόμμα και τις οργανώσεις στις 14 Δεκεμβρίου 1955, ενώ συλλαμβάνεται σχεδόν όλη η ηγεσία του ΑΚΕΛ και του Λαϊκού Κινήματος. Οι Άγγλοι θεωρούσαν ότι το ΑΚΕΛ μπορούσε να οργανώσει το λαό και να επιτευχθεί ο στόχους της αυτοδιάθεσης. Ανάμεσα στα 135 μέλη που φυλακίστηκαν ήταν και ο επαρχιακός Γραμματέας του ΑΚΕΛ Πάφου, Γιάννης Σοφόκλη. Μεταφέρθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Πύλας, της Δεκέλειας, της Κοκκινοτριμιθιάς καθώς και στις κεντρικές φυλακές. Ήταν ο αριθμός πολιτικός κρατούμενος CDP 124. Κρατήθηκε για 16 μήνες. Αποφυλακίστηκε από τους τελευταίους, στις 12 Απριλίου του 1957. Μετά την αποφυλάκιση του, δεκάδες λεωφορεία και μικρά αυτοκίνητα γεμάτα από κόσμο τον συνόδευσαν από το Πισσούρι μέχρι το κέντρο της Πάφου, δείχνοντας την εκτίμηση τους προς το πρόσωπο του Γιάννη Σοφόκλη.
Το 1964 σπούδασε κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών της Μόσχας. Παράλληλα την περίοδο 1965 μέχρι το 1971, μετά από απόφαση της Κ.Ε., εργάστηκε ως επίσημος εκπρόσωπος της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ στο Λονδίνο συμβάλλοντας στην οργανωτική ανάκαμψη της Κομματικής Οργάνωσης του ΑΚΕΛ Μεγάλης Βρετανίας. Συμμετείχε σε αρκετά συνέδρια αδελφών Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων και σε διεθνείς διασκέψεις του Παγκόσμιου Κομμουνιστικού και Εργατικού Κινήματος. Το Μάιο του 1969, εκπροσώπησε το Κόμμα στην Προπαρασκευαστική Σύνοδο της Πρώτης Διεθνούς Συνάντησης Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, στη Μόσχα ενώ ένα χρόνο αργότερα τον Απρίλιο του 1971 συμμετείχε μαζί με τον τότε Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ Εζεκία Παπαϊωάννου, στους γιορτασμούς για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Λένιν.19
Η οργάνωση της αντίστασης στην Πάφο:
Με την εκδήλωση του πραξικοπήματος πραγματοποιήθηκε έκτακτη συνεδρία της Επαρχιακής Γραμματείας του ΑΚΕΛ Πάφου. Κατά την έκτακτη πολύωρη συνεδρία: «Αναλήφθηκαν ευθύνες για επικοινωνία με όλα τα πιθανά αντιστασιακά κέντρα της Πάφου, καθώς και επικοινωνία με την υπόλοιπη Κύπρο, όπου θάταν δυνατό. Αναλήφθηκαν ευθύνες για την κινητοποίηση των στελεχών και μελών του κόμματος και του λαού γενικότερα.»20 Επίσης αποφασίστηκε να σταλούν δύο μέλη της Επαρχιακής Επιτροπής του ΑΚΕΛ μαζί με τους αντιστασιακούς της Πάφου στη Λεμεσό και μαζί με τους αντιστασιακούς της Λεμεσού να πολεμήσουν τους φασίστες. Τα δύο άτομα ήταν ο Στέφος Σάββα και ο Άγγελος Καζαντζής.
Η έκτακτη σύσκεψη καθόρισε και τις άμεσες κατευθύνσεις που ήταν: «Η κινητοποίηση όλων των μελών, φίλων και εργαζομένων και μαζί τους η κάθοδος προς το κέντρο της πόλης, προς τα γραφεία της Ε.Ε. ή προς άλλα αντιστασιακά κέντρα».21 Επίσης έριξαν τα συνθήματα ανάμεσα στο λαό: «Κανένας στη δουλειά και κανένας καθηλωμένος στο σπίτι. Ο Μακάριος ζει. Οι πραξικοπηματίες ψεύδονται».22
Το απόγευμα της Δευτέρας 15 Ιουλίου 1974, όταν ο Μακάριος έφτασε στην Πάφο, αποφασίστηκε από την Κ.Ε. του Κόμματος να τον επισκεφτεί μία διμελής αντιπροσωπεία. Την αντιπροσωπεία την αποτελούσαν ο Ε.Γ. του ΑΚΕΛ Πάφου Γιάννης Σοφόκλη και ο βουλευτής του Κόμματος Νίκος Μαυρονικόλας. Τον επισκεφτήκαν στη μητρόπολη Πάφου. Στη συνάντηση του μεταφέρθηκε η άποψη του Κόμματος ότι «το ΑΚΕΛ και γενικά η αριστερά, με όπλα ή χωρίς όπλα, βρίσκεται στο πλευρό σου για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον αγώνα κατά των πραξικοπηματιών.»23 Η αντίσταση στην Πάφο κράτησε 2 μέρες.
Αποχώρηση από την ενεργό πολιτική και κοινωνική ζωή:
Το 1983, λόγο σοβαρών προβλημάτων υγείας, αποχώρησε από την ενεργό πολιτική και κοινωνική ζωή και από όλα τα κομματικά πόστα (Επαρχιακός Γραμματέας, μέλος Κ.Ε. και Π.Γ.). Την ίδια χρονιά, στις 20 Νοεμβρίου 1983, με αφορμή την 60η επέτειο των γενεθλίων του πραγματοποιήθηκε εκδήλωση προς τιμή του, για την προσφορά και τη δράση του στο ΑΚΕΛ και στο Λαϊκό Κίνημα.24
Ο Γιάννης Σοφόκλη, παρασημοφορήθηκε για τα 50 χρόνια συνεχούς προσφορά του, στο Κόμμα από το Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ Δημήτρη Χριστόφια σε εκδήλωση που έγινε στην Πάφο στις 12 Οκτωβρίου 1988.25
Επίσης τιμήθηκε ως βετεράνος συνδικαλιστής, με το μετάλλιο της 1η Μαρτίου 1944, σε εκδήλωση της ΠΕΟ Πάφου με αφορμή τη συμπλήρωση των 40χρόνων της ΠΕΟ στις 22 Δεκεμβρίου 1981.26
Απεβίωσε στα 66 του χρόνια στις 19 Φεβρουαρίου 1990, ενώ η κηδεία του πραγματοποιήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 1990 στην Πάφο. Στην εξόδιο ακολουθία παρευρέθηκε η ηγεσία του ΑΚΕΛ με επικεφαλής τον τότε Γ.Γ. της Κ.Ε. Δημήτρη Χριστόφια. Επίσης παρευρέθηκαν εκπρόσωποι των οργανώσεων του Λαϊκού Κινήματος. Τον επικήδειο εκ μέρους της Κ.Ε. έκανε το μέλος του Π.Γ. Δώνης Χριστοφίνης.
«Με το λόγο σου τον απαράμιλλο, γιομάτο ειλικρίνεια κι αγάπη για το λαό σου και τους εργαζόμενους και με το σπάνιο φυσικό ρητορικό σου ταλέντο, πολέμησες την εκμετάλλευση, την καταπίεση και την αδικία.»27
Με αυτά τα λόγια που περιγράφουν το ποιος ήταν ο Γιάννης Σοφόκλη αποχαιρέτησαν το λαϊκό αγωνιστή οι σύντροφοι του, η οικογένεια του και εκατοντάδες κόσμου.
1 «Χαιρετισμός του Γιάννη Σοφόκλη στην εκδήλωση για την 50χρόνη προσφορά του», Χαραυγή, Λευκωσία 15 Οκτωβρίου 1988.
2 «Αναμνήσεις του αγωνιστή Γιάννη Σοφόκλη», Χαραυγή, Λευκωσία 9 Νοεμβρίου 1986.
3 «Έφυγε για πάντα ο σύντροφος Γιάννης Σοφοκλη», Χαραυγή, Λευκωσία 20 Φεβρουαρίου 1990.
4 «Συντεχνιακά», Ανεξάρτητος, Λευκωσία 6 Δεκεμβρίου 1940
5 Κυριάκος Χρήστου, Βιογραφικό – 95 χρόνια πορεία ζωής και αγώνα, Λεμεσός 2010, σ. 91
6 «Με την ευκαιρία των 60χρόνων του, η Κ.Ε. τίμησε το Γιάννη Σοφόκλη», Χαραυγή, Λευκωσία 22 Νοεμβρίου 1983
*κομπανία = λόχο
7 «Έτσι πολέμησε η Κύπρος τον χιτλεροφασισμό. Σημαντική η συμβολή των ΑΚΕΛιστών», Χαραυγή, Λευκωσία 23 Ιουνίου 1985.
*φεισθώμεν = λογαριάσουμε, υπολογίζουμε
8 «Χαιρετισμός των στρατιωτών μας προς τον Κυπριακόν Λαόν», Ανεξάρτητος, Λευκωσία 16 Σεπτεμβρίου 1943.
9 «Ο φλογερός αγωνιστής που έφυγε», Χαραυγή, Λευκωσία 25 Φεβρουαρίου 1990.
10 «Έτσι πολέμησε η Κύπρος τον χιτλεροφασισμό. Σημαντική η συμβολή των ΑΚΕΛιστών», Χαραυγή, Λευκωσία 23 Ιουνίου 1985.
11 «Πως μπήκα στις γραμμές του Κόμματος», Χαραυγή, Λευκωσία 6 Ιουνίου 1993.
12 «Ένας συμπολεμιστής του θυμάται», Χαραυγή, Λευκωσία 18 Μαρτίου 1990.
13 «Έτσι πολέμησε η Κύπρος τον χιτλεροφασισμό. Σημαντική η συμβολή των ΑΚΕΛιστών», Χαραυγή, Λευκωσία 23 Ιουνίου 1985.
14 «Έτσι πολέμησε η Κύπρος τον χιτλεροφασισμό. Σημαντική η συμβολή των ΑΚΕΛιστών», Χαραυγή, Λευκωσία 23 Ιουνίου 1985.
15 «Δίκαιη μεταχείριση για τους απόστρατους», Απόστρατος, Λευκωσία 14 Οκτωβρίου 1946.
16 «Ένας συμπολεμιστής του θυμάται», Χαραυγή, Λευκωσία 18 Μαρτίου 1990.
17 «Η περιγραφή των εργασιών της συνδιάσκεψης», Νέος Δημοκράτης, Λευκωσία 11 Οκτωβρίου 1953.
18 «Η κυβέρνηση ν’ απαντήσει στο υπόμνημα των σεισμοπαθών», Νέος Δημοκράτης, Λευκωσία 25 Ιουλίου 1954.
19 «Ο φλογερός αγωνιστής που έφυγε», Χαραυγή, Λευκωσία 25 Φεβρουαρίου 1990.
20 «Η παλλαϊκή αντίσταση της Πάφου στο πραξικόπημα», Χαραυγή, Λευκωσία 14 Ιουλίου 1984.
21 Στο ίδιο.
22 Στο ίδιο.
23 Στο ίδιο.
24 «Το παράσημο των 50χρόνων του ΑΚΕΛ απονεμήθηκε χθες στον Γ. Σοφόκλη», Χαραυγή, Λευκωσία 21 Νοεμβρίου 1983.
25 «Ιερή υποχρέωση η ενότητα του ΑΚΕΛ για να πάει μπροστά η Κύπρος μας», Χαραυγή, Λευκωσία 15 Οκτωβρίου 1988.
26 «Τιμήθηκαν οι βετεράνοι της ΠΕΟ Πάφου», Χαραυγή, Λευκωσία 30 Δεκεμβρίου 1981.