Στέγη για όλους

Το δικαίωμα κάθε πολίτη να έχει αξιοπρεπείς και ανθρώπινες συνθήκες στέγασης είναι ένα από τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα το οποίο κατοχυρώνεται και από διεθνείς συμβάσεις και από το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν, ή δεν εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια και το μοντέλο ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας είχαν, μεταξύ άλλων, ως αποτέλεσμα την περιορισμένη πρόσβαση σημαντικής μερίδας της κυπριακής κοινωνίας στην στέγαση. Στην Κύπρο σήμερα η διασφάλιση οικονομικά προσιτής και αξιοπρεπούς στέγης, ιδιαίτερα για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, τα νεαρά ζευγάρια, τους φοιτητές,  τους ηλικιωμένους, τα χαμηλά και μεσαία στρώματα, γίνεται όλο και δυσκολότερη.

Ο κίνδυνος των εκποιήσεων, τα δυσθεώρητα ύψη των ενοικίων, η τεράστια δυσκολία  δανειοδότησης για μεγάλο μέρος του πληθυσμού, οι τεράστιες αυξήσεις στον τομέα των ακινήτων, η ενεργειακή κρίση, τα κενά και οι ελλείψεις των στεγαστικών σχεδίων, αποτυπώνουν την δύσκολη πραγματικότητα.

Για το ΑΚΕΛ η αξιοπρεπής στέγη είναι καθολικό δικαίωμα, το οποίο πρέπει να διασφαλίζεται μέσα από μια ολοκληρωμένη και κοινωνικά προσανατολισμένη στεγαστική πολιτική.

 

Σύγχρονες Προκλήσεις

Οι θέσεις και προτάσεις μας έρχονται ν’ απαντήσουν στις σύγχρονες προκλήσεις  που αφορούν το στεγαστικό ζήτημα. Αυτή τη στιγμή ενώ υπάρχει αυξημένη ζήτηση στέγης, υπάρχει μειωμένο κτιριακό απόθεμα προς αγορά ή ενοικίαση σε προσιτές τιμές. Ταυτόχρονα το κόστος απόκτησης γης, αστικής ή μη και το κατασκευαστικό κόστος είναι στα ύψη. Ο δε αριθμός των νοικοκυριών που αδυνατούν να διασφαλίσουν αξιοπρεπή στέγη, είτε κτίζοντας, είτε ενοικιάζοντας αυξάνεται επίσης.

Όλα αυτά σε συνδυασμό με την αύξηση του αριθμού των φοιτητών, το αποδυναμωμένο σύστημα συγκοινωνιών που έχουμε στην Κύπρο αλλά και το φαινόμενο της αύξησης αστέγων συνανθρώπων μας, επιτάσσουν την προώθηση συγκεκριμένων θέσεων και προτάσεων για το στεγαστικό πρόβλημα στη βάση των διαπιστώσεων που έχουμε κάνει.

Μέρος μιας ολοκληρωμένης στεγαστικής πολιτικής είναι και οι λύσεις για ζητήματα που αφορούν την πρόσβαση των ατόμων τρίτης ηλικίας σε αξιοπρεπή στέγη, η ανάπτυξη της υπαίθρου, το κόστος συντήρησης της στέγης.

 

ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΚΕΛ ΓΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΗ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

 

Σύσταση Ενιαίου Στεγαστικού Φορέα

 

Σήμερα, η στεγαστική πολιτική στην Κύπρο στερείται στρατηγικών στόχων. Είναι διχοτομημένη σε στεγαστικά σχέδια τα οποία εξ αρχής αποκλείουν σημαντικές ομάδες του πληθυσμού, δεν έχουν σαφείς και διακριτούς στόχους και χαρακτηρίζονται από ποικιλία κριτηρίων επιλογής. Αυτός ο πολυτεμαχισμός έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του διοικητικού και διαχειριστικού κόστους, αλλά και την απουσία συντονισμού αφού εμπλέκονται πολλοί φορείς οι οποίοι λειτουργούν παράλληλα.

Η σύσταση ενός Κεντρικού Φορέα στεγαστικής πολιτικής είναι επιβεβλημένη ανάγκη.

Ενός Φορέα που να επιλαμβάνεται σε στρατηγικό επίπεδο θεμάτων συντονισμού, χάραξης πολιτικής, στόχευσης, προτεραιοτήτων, αξιολόγησης επιμέρους σχεδίων σε σχέση με τους στόχους και τα αποτελέσματα τους.

 

 

Χρηματοδότηση

Οι προτάσεις μας για μια ολοκληρωμένη στεγαστική πολιτική συνοδεύονται με την υπόδειξη συγκεκριμένων πηγών για να χρηματοδοτηθεί η υλοποίηση τους.

• Φορολόγηση μεγάλης Αδρανούσας Περιουσίας με επιβολή ειδικού τέλους για γη και κενές οικιστικές μονάδες στα αστικά κέντρα, με ειδικά κριτήρια αξίας και χρήση
• Ένταξη της στεγαστικής πολιτικής στις δράσεις που τυγχάνουν στήριξης από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
• Χρηματοδότηση από άλλους ευρωπαϊκούς φορείς (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, συγχρηματοδοτούμενα ταμεία)
• Κρατικός προϋπολογισμός
• Συμμετοχή Ιδιωτικών Φορέων, ως αντιστάθμισμα εκμετάλλευσης κινήτρων

 

Αυξάνουμε το κτιριακό απόθεμα προς αγορά ή ενοικίαση σε προσιτές τιμές

• Δημιουργία σχεδίων ενοικιαγοράς και σχεδίων προσιτού ενοικίου
• Συνεργασία Τοπικών Αρχών και Κρατικών Φορέων (ΚΟΑΓ) για παραγωγή και διάθεση οικιστικών μονάδων σε προσιτές τιμές (αξιοποίησή ιδιόκτητης γης)
• Καθορισμός οροφής ενοικίων, μέσω των κρατικών στεγαστικών σχεδίων
• Παροχή πολεοδομικών κινήτρων και φορολογικών απαλλαγών (μείωση ή κατάργηση ΦΠΑ και φόρου εισοδημάτων).

Πιο συγκεκριμένα:

• Για όσα ακίνητα παραδίδονται στον Φορέα για Κοινωνική Στέγαση διάρκειας τουλάχιστον 10 ετών, υπό τη μορφή ενοικίου, θα παρέχονται ειδικές φοροαπαλλαγές και εκπτώσεις.
• Για κάθε νέο ακίνητο που δίνεται γενικά για ενοικίαση στην ελεύθερη αγορά, θα χορηγούνται ειδικές εκπτώσεις στη φορολογία.
• Πολεοδομικά κίνητρα σε όλους, όχι μόνο σε ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων γης, με στόχο την ένταξη περισσότερων πολεοδομικών ζωνών στα εν λόγω κίνητρα.
• Μακροχρόνια μίσθωση από τον Φορέα ακινήτων σε αστικές περιοχές, που είναι εγκαταλελειμμένα ή και επικίνδυνα, ώστε να υπενοικιαστούν σε ιδιώτες οι οποίοι θα τα ανακαινίσουν και θα τα επανεντάξουν στην αγορά ενοικίων ή θα τα διαθέσουν ως φοιτητικές εστίες.
• Ουσιαστική βελτίωση και απλοποίηση της διαδικασίας έγκρισης πολεοδομικών και οικοδομικών αδειών.

Αντιμετωπίζουμε το μεγάλο κόστος απόκτησης γης

• Διάθεση κρατικής ή άλλης δημόσιας γης (πχ. γη που ανήκει σε Τοπικές Αρχές, η οποία μπορεί να αναπτυχθεί υπό όρους που να συνεισφέρουν στο συλλογικό καλό)
• Παροχή κινήτρων σε ιδιοκτήτες γης για ανάπτυξη αστικής γης

• Αγορά οικοπέδων από τον Φορέα, τα οποία στη συνέχεια θα εντάσσονται σε προγράμματα σύμπραξης ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, για ανέγερση οικιστικών μονάδων σε προσιτές τιμές.

 

Λύσεις για την αδυναμία εξασφάλισης χρηματοδότησης από χαμηλά και μέτρια αμειβόμενα νοικοκυριά, νεαρά ζευγάρια, μονογονεϊκές οικογένειες, μονήρη άτομα

• Ενδυνάμωση του Οργανισμού Χρηματοδοτήσεως Στέγης, ώστε να επιτελεί τον σκοπό για τον οποίο ιδρύθηκε
• Δημιουργία προγραμμάτων (κρατικών) ενοικιαγοράς, με απώτερο σκοπό την αγορά της ίδιας της μονάδας σε μελλοντική χρονική περίοδο, εάν οι συνθήκες είναι ευνοϊκότερες.
• Δημιουργία συνεταιρικών ταμείων για την από κοινού αξιοποίηση γης. Οι συνεταιρισμοί μπορεί να ιδρυθούν από συντεχνιακά ταμεία π.χ. αναπτύσσονται εξοχικά καταλύματα για τα μέλη συντεχνιών (Building Societies).
• Δημιουργία κρατικού ταμείου παραχώρησης προκαταβολής με τύπο άτοκου ή χαμηλότοκου δανείου
• Επιχορηγήσεις κρατικών προγραμμάτων (πχ Μέριμνα, Επαρχιακές Διοικήσεις) εκλαμβάνεται από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ως το ποσό της ιδίας συνεισφοράς (προκαταβολή)

 

Απαντούμε στις στεγαστικές ανάγκες των φοιτητών

• Ενθάρρυνση και κίνητρα σε φορείς ανάπτυξης γης, για την ανάπτυξη φοιτητικών κατοικιών (μείωση απαιτήσεων από τις αρμόδιες αρχές)
• Μειωμένοι Συντελεστές φορολογίας με ταυτόχρονο καθορισμό οροφής ενοικίων
• Συνεργασία Τοπικών Αρχών και άλλων κρατικών φορέων για από κοινού ανάπτυξη φοιτητικών κατοικιών
• Επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης Φοιτητικών Εστιών από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα
• Κρατική Χρηματοδότηση σε Κρατικούς Φορείς για υλοποίηση έργων φοιτητικής στέγης

 

 

Κοινωνική Στέγη

• Συνεργασία Κράτους- Τοπικής Αυτοδιοίκησης για αναπτύξεις κοινωνικών κατοικιών.

• Προγράμματα σύμπραξης ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (του Φορέα και των Τοπικών Αρχών), ώστε να ανεγερθούν σε κρατική γη οικιστικές μονάδες σε προσιτές τιμές, με αυξημένους συντελεστές δόμησης, με χώρους πρασίνου και ενεργειακή ουδετερότητα. Μέρος αυτών, θα παραχωρείται στον Φορέα για Κοινωνική Στέγαση.

• Επιδότηση από κράτος των Τοπικών Αρχών για τον έλεγχο και την διαχείριση των μονάδων

• Επαναξιολόγηση και επανασχεδιασμός των τρεχόντων προγραμμάτων στέγασης και δημιουργία νέων, σε συνδυασμό με την επιδότηση για ενεργειακή αναβάθμιση.

 

Πολιτικές για το κόστος συντήρησης

• Επιχορήγηση και ενθάρρυνση για συντήρηση/ανακαίνιση (ή με μορφή χαμηλότοκου δανείου)
• Δημιουργία ταμείου με σκοπό την χρηματοδότηση της συντήρησης

 

 

Πρόσβαση σε αξιοπρεπή στέγη ατόμων τρίτης ηλικίας

Προτείνουμε την παραχώρηση κινήτρων σε ιδιώτες  για διάθεση μονάδων εντός οικιστικών αναπτύξεων στην συγκεκριμένη ομάδα πληθυσμού

Πολιτικές για περιοχές με αυξημένα κοινωνικά προβλήματα

Μίξη Πληθυσμού σε κάθε ανάπτυξη (κίνητρα σε ιδιώτες για να παράξουν μεγάλες αναπτύξεις, με θεσμοθέτηση ότι μέρος του παραγόμενου προϊόντος, θα διατίθεται σε διάφορες κοινωνικές ομάδες). Θα δημιουργηθεί σταδιακά μια δεξαμενή αποθέματος, το οποίο θα διατίθεται μέσω κοινωνικών προγραμμάτων.

Προγράμματα για τους άστεγους

Ανάπτυξη προγραμμάτων για τους άστεγους μεταξύ του Κράτους και των Τοπικών  Αρχών, όπως για παράδειγμα δομές φιλοξενίας για κατάλληλο χρονικό διάστημα μέχρι την εξεύρεση κατάλληλης  στέγης.

Ύπαιθρος

Η ανάπτυξη και η αναζωογόνηση της υπαίθρου δεν εξαντλείται μόνο στα  υφιστάμενα στεγαστικά σχέδια τα οποία χρήζουν βελτίωσης . Χρειάζεται περαιτέρω σχεδιασμός και κίνητρα ιδιαίτερα για τα νέα ζευγάρια  ώστε ο στόχος να επιτευχθεί. Το ΑΚΕΛ προτείνει και διεκδικεί:

• Ολοκληρωμένο Στρατηγικό Σχεδιασμό για ανάπτυξη της υπαίθρου
• Απλοποίηση της διαδικασίας υποβολής της αίτησης για τα στεγαστικά σχέδια.
• Να μελετηθεί το ενδεχόμενο η χορηγία να μπορεί να θεωρηθεί ως προκαταβολή από τις τράπεζες για σκοπούς δανειοδότησης προς διευκόλυνση των δικαιούχων.
• Κίνητρα πέρα από την προώθηση της κατοικίας για οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη
• Βελτίωση του οδικού δικτύου και των  μαζικών μεταφορών
• Δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης

 

Προστατεύουμε την πρώτη κατοικία από την τραπεζική αυθαιρεσία

Ιδιαίτερο και οξύτατο κοινωνικό πρόβλημα είναι ο κίνδυνος μαζικών εκποιήσεων πρώτης κατοικίας εξαιτίας της τραπεζικής αυθαιρεσίας, του προβληματικού υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου αλλά και της αύξησης των επιτοκίων. Προτείνουμε και διεκδικούμε:

• Προστασία Πρώτης Κατοικίας υπό προϋποθέσεις μεγέθους και αξίας και διασφάλιση του δικαιώματος πρόσβασης στην Δικαιοσύνη για προστασία των δανειοληπτών από παράνομες χρεώσεις και καταχρηστικές ρήτρες

Προσφυγική Πολιτική

Σημαντικό κομμάτι της στεγαστικής πολιτικής είναι η πτυχή που αφορά στους πρόσφυγες.

Πέραν της ανάγκης επιδιορθώσεων και άμεσης διαχείρισης των σοβαρών προβλημάτων που αφορούν συγκεκριμένους προσφυγικούς συνοικισμούς, είναι επιτακτικό η Πολιτεία να αναπροσαρμόσει την προσφυγική πολιτική στα σύγχρονα δεδομένα και τις σύγχρονες ανάγκες. Αυτό είναι αναγκαίο γιατί οι εκτοπισμένοι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες ένεκα της απώλειας των περιουσιών τους στις κατεχόμενες περιοχές. Προτείνουμε βελτιώσεις και νέες πολιτικές στην προσφυγική πολιτική, η οποία αφορά διάφορα επίπεδα: τα στεγαστικά προγράμματα, τα σχέδια του Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών και η παραχώρηση τουρκοκυπριακών κατοικιών.

Το ΑΚΕΛ προτείνει και διεκδικεί:

1. Αύξηση των χορηγιών που παραχωρούνται ώστε να καλύπτουν την αύξηση των τιμών στον κατασκευαστικό τομέα
2. Σύνδεση της επιδότησης ενοικίου με τον δείκτη τιμών ενοικίων και αύξηση των ποσών στην βάση της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας
3. Επανένταξη των σχεδίων ανέγερσης πολυκατοικιών σε Κυβερνητικούς Οικισμούς και του σχεδίου παραχώρησης οικοπέδων σε συνοικισμούς αυτοστέγασης
4. Πλήρης επιδότηση επιτοκίου στεγαστικού δανείου για τους δικαιούχους του υφιστάμενου σχεδίου του Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών (σήμερα προνοεί επιδότηση μέχρι 3,5%, εφόσον ο δικαιούχος επιβαρύνεται με το πρώτο 1%του επιτοκίου)

Ταυτόχρονα, προτείνουμε μέτρα για να καταπολεμηθεί η γραφειοκρατία, η ταλαιπωρία και η αδιαφάνεια:

• Ψηφιοποίηση της διαδικασίας αιτήσεων στα σχέδια της Υπηρεσίας Μέριμνας και Αποκατάστασης Εκτοπισθέντων (ΥΜΑΠΕ) και δημιουργία λογιστηρίου
• Εκσυγχρονισμός και διαφάνεια στη διαδικασία παραχώρησης τουρκοκυπριακών κατοικιών, με νέο πλαίσιο κανονισμών που να προνοεί διαδικασία μοριοδότησης και να αναγνωρίζει την ιδιοκτησία περιουσιών στις κατεχόμενες περιοχές.
• Δημιουργία Φορέα για τους Εκτοπισμένους: Προτείνουμε την ενοποίηση σε ένα ενιαίο Φορέα όσων υπηρεσιών, γραφείων και τμημάτων ασχολούνται σήμερα με τα ζητήματα της προσφυγικής πολιτικής. Αυτό θα αντιμετωπίσει την γραφειοκρατία και θα επιτρέψει στο κράτος να έχει σφαιρική εικόνα για τη διάθεση των πόρων.