Ομιλία Μαρίνας Νικολάου, Βουλεύτριας ΑΚΕΛ, κατά τη συζήτηση του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2025

Κυρία Πρόεδρε,

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Ο δεύτερος κρατικός προϋπολογισμός της Κυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη, επαναλαμβάνει τον περσινό κακό του εαυτό. Ένα προϋπολογισμός ταξικά άνισος.

Ο κ. Χριστοδουλίδης έταξε καλύτερες μέρες στον κυπριακό λαό.

Μέχρι στιγμής καλύτερες ημέρες ήρθαν για τους λίγους, για τις τράπεζες και τα δυσθεώρητα και αισχρά υπερκέρδη τους. Για τα μεγάλα συμφέροντα.

Για το λαό δεν ήρθαν ούτε τα προηγούμενα χρόνια και ούτε προβλέπεται να έρθουν στα επόμενα. Δεν χρειάζονται οι δημοσκοπήσεις- που το επιβεβαιώνουν και αυτές- αν η ζωή της πλειοψηφίας της κοινωνίας έγινε καλύτερη. Οι αριθμοί ναι, ευημερούν, η πλειοψηφία της κοινωνίας όχι.

Ακούγοντας μάλιστα μερικούς από εσάς νομίζω πως ζω σε άλλη χώρα.

Ας ξεκινήσουμε από το στεγαστικό.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης εξήγγειλε πριν από 20 μήνες νέα στεγαστική πολιτική.

Πριν δώδεκα μήνες η κυβέρνησή παρουσίασε πανηγυρικά τα νέα στεγαστικά σχέδια. Τον Νοέμβρη του 2024 εξήγγειλαν και πάλι τα ίδια σχέδια. Μέχρι σήμερα λίγα έχουν εφαρμοστεί και είναι ανεπαρκή!

Από τον Απρίλη του 2023 που ο κ. Χριστοδουλίδης μάς έλεγε ότι σύντομα θ’ ανακοινωθεί ο Φορέας Στεγαστικής Πολιτικής είμαστε στο κατώφλι του 2025 και ακόμα περιμένουμε. Δεν έχει γίνει ακόμα δηλαδή το κύριο, μια ενιαία στεγαστική αρχή, ο φορέας που θα αναλάβει την εκπόνηση και την εφαρμογή της Στεγαστικής Πολιτικής. Ούτε και αντιμετωπίζεται από τα υφιστάμενα σχέδια η ουσία του προβλήματος  που είναι η απουσία φορέα χρηματοδότησης για απόκτηση στέγης από τα μικρομεσαία νοικοκυριά και τη νέα γενιά.

Η Eurostat κατέταξε τη χώρα μας ως το κράτος με το υψηλότερο ποσοστό σε όλη την Ευρώπη σε άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στέγασης. Ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι λιγότερο από 5% ενώ στην Κύπρο ξεπερνά το 11%. Την ίδια ώρα, το ποσοστό στα άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας, πλησιάζει το 15%.

Άλλωστε και μελέτη της Βουλής που εκπονήθηκε μετά από αίτημα του ΑΚΕΛ, για τα σχέδια κοινωνικής στέγης στα κράτη μέλη της ΕΕ, επιβεβαιώνει ότι η χώρα μας υστερεί στην στεγαστική πολιτική. Σε αυτή την κατεύθυνση το ΑΚΕΛ έχει τρέξει εκστρατεία και έχει καταθέσει εδώ και καιρό συγκεκριμένες προτάσεις.

Οι ελπίδες μας όμως, είναι λίγες όταν ο ίδιος ο Υπουργός τον οικονομικών δηλώνει ότι «όχι μόνο δεν υπάρχει πρόβλημα στέγασης στην Κύπρο, αλλά αντίθετα η κατάσταση συγκρίνεται πολύ ευνοϊκά σε σχέση με άλλες χώρες της ΕΕ». Κοπιάστε στη πόλη μου τη Λεμεσό, να δείτε τι γίνεται, όπου χιλιάδες συμπολίτες και συμπολίτισσές μας βιώνουν καθημερινά το στεγαστικό πρόβλημα.

Με τις εξαγγελίες και τις φιέστες -στις οποίες ομολογουμένως  η κυβέρνηση τα πάει περίφημα- δεν μπορεί να λυθεί το στεγαστικό.

Επιτόκια, δάνεια, κόστος αγοράς και ανέγερσης κατοικίας και ενοίκια έρχονται να προστεθούν στο γενικό κόστος ζωής που συμπιέζει ασφυκτικά τις ευάλωτες ομάδες αλλά και το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνία μας.

Την ίδια ώρα, ούτε και φέτος λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες για τις ορεινές περιοχές. Για να μείνει ένας νέος στην ύπαιθρο χρειάζεται πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες Υγείας, στην Παιδεία και ένα καλό οδικό δίκτυο. Η τεράστια καθυστέρηση στη συνέχιση του οδικού έργου του δρόμου Λεμεσού-Σαιττά, στερεί την ευκαιρία σε νέους να μείνουν στα χωριά  ή ακόμη και να γυρίσουν σε αυτά. Η υλοποίηση του έργου μέχρι το σημείο που εξυπηρετούνται ιδιωτικά συμφέροντα φανερώνει τις προτεραιότητες τόσο της προηγούμενης όσο και της παρούσας Κυβέρνησης.

Κυρίες και Κύριοι,

Εκφράζουμε και από τούτο το βήμα την αγωνία μας για τη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα δημόσια νοσηλευτήρια και κατ’επέκτασην  η Δημόσια Υγεία. Οι συνεχόμενες κρίσεις και η αδυναμία διαχείρισης τους από τον Υπουργό Υγείας και την κυβέρνηση έρχονται να προστεθούν στα υφιστάμενα ανοικτά ζητήματα.

Ο ΓΓ του ΑΚΕΛ απέστειλε δύο επιστολές στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, το Νοέμβριο του 2023 και το Μάιο του 2024 για τα θέματα της δημόσιας υγείας. Τον Ιούλη του 2024 καλέσαμε εκ νέου τον Νικο Χριστοδουλίδη να αναλάβει τις ευθύνες του και να πάψει να κρύβεται.

Καμία ανταπόκριση μέχρι στιγμής και αυτό τα λέει όλα.

Ενημερώσαμε και γραπτώς τον Πρόεδρο ότι εδώ και καιρό διάφορα επενδυτικά ταμεία αγοράζουν νοσηλευτήρια, απεικονιστικά κέντρα και εργαστήρια, παρεμβαίνοντας επιθετικά στον χάρτη της δημόσιας υγείας. Ταυτόχρονα τα δημόσια νοσηλευτήρια παραμένουν χωρίς δομή, χωρίς επαρκή στελέχωση με αποτέλεσμα να οδηγούνται σταδιακά στον μαρασμό και την αποψίλωση.

Επισημαίνουμε για ακόμη μια φορά, ότι σημαντικά κομμάτια της δημόσιας υγείας όπως ο τομέας ψυχικής υγείας, παραμένουν χωρίς ενίσχυση. Ενώ στην ΕΕ, η ψυχική υγεία λαμβάνει κατά μέσο όρο το 5-7% των συνολικών δαπανών υγείας. Στην Κύπρο εκτιμάται σε περίπου 2% του συνολικού προϋπολογισμού υγείας.

Το ίδιο συμβαίνει και με τις ογκολογικές υπηρεσίες. Χειροκροτεί η κυβέρνηση την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τον καρκίνο, αλλά δεν κάνει τίποτε για να την εφαρμόσει και ίσως να είμαστε η μοναδική χώρα της ΕΕ χωρίς πλήρη και ολοκληρωμένα κρατικά ογκολογικά κέντρα!

Το δε Capacity Plan για μια κεντρικά σχεδιασμένη ανάπτυξη του τομέα υγείας, που η προηγούμενη Υπουργός μάς έλεγε ότι θα ήταν έτοιμο το Δεκέμβριο του 2023, όπως ενημέρωσε τελικά το Υπουργείο Υγείας τελικά ίσως να είναι έτοιμο τον Δεκέμβριο του 2026.

Η αδράνεια του Προέδρου και η προκλητική άρνηση του να συναντήσει το ΑΚΕΛ για συζήτηση των ζητημάτων που αντιμετωπίζει η δημόσια υγεία, ένα μόνο πράγμα σημαίνει.

Είτε δεν μπορεί, είτε δεν θέλει να δώσει σαφείς απαντήσεις για το τι θα πράξει. Θέλει ΓΕΣΥ μονοασφαλιστικό, με τα δημόσια νοσηλευτήρια ενισχυμένα να είναι η ραχοκοκκαλιά του συστήματος; Ή θέλει να οδηγήσει τα πράγματα σε δρόμο χωρίς επιστροφή, για να μας πει τελικά ότι δε γίνεται αλλιώς και  το ΓΕΣΥ πρέπει ν΄αλλάξει χαρακτήρα;

Το ΑΚΕΛ θα υπερασπιστεί με όλες του τις δυνάμεις τον χαρακτήρα και τη φιλοσοφία του ΓΕΣΥ που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αναβάθμιση των δημόσιων νοσηλευτηρίων και τη διασφάλιση του ρόλου τους στο πεδίο της δημόσιας υγείας.

Δεν το λέμε μόνο εμείς. Το λένε όλοι οι επαγγελματίες υγείας, το είπε ακόμη και η ίδια η διευθύντρια του υπουργείου της υγείας: “Χωρίς δημόσια νοσηλευτήρια δεν μπορεί να λειτουργήσει το σύστημα υγείας”.

Ταυτόχρονα, οι επιθέσεις και οι ξυλοδαρμοί εναντίον των επαγγελματιών Υγείας αυξάνονται επικίνδυνα με τις διοικήσεις των Νοσηλευτηρίων και το Υπουργείο της Υγείας να είναι σε πλήρη αδράνεια.

Είναι για τούτο που καταθέσαμε πρόσφατα, σχετική Πρόταση Νόμου.

Και εδώ είναι που, για ακόμη μια φορά, θα μετρηθούμε με τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις. Το είπαμε ξανά, το λέμε και σήμερα. Λίγα λόγια και πολλή δουλειά.

Συνάδελφοι,

Θέσαμε πολλές φορές την ανάγκη επανακατάθεσης των Κανονισμών που εκκρεμούν για την παροχή διευκολύνσεων στις γυναίκες που θηλάζουν στον εργασιακό τους χώρο.

Σημειώνεται ότι ενώ κατατέθηκαν το 2020, στη συνέχεια αποσύρθηκαν από την Κυβέρνηση του Δημοκρατικού Συναγερμού.

Τον Μάϊο του 2023, λάβαμε από την κυβέρνηση του Νίκου Χριστοδουλίδη διαβεβαιώσεις ότι το Υπουργείο Υγείας βρίσκεται δήθεν στη φάση ολοκλήρωσής τους. Ακόμα περιμένουμε.

Μέτρα που θα μπορούσαν να διευκολύνουν τις νέες μητέρες μένουν στο συρτάρι και αντί αυτού ο ΠτΔ – με μνημειώδη προχειρότητα-  μας προτείνει ένταξη των γυναικείων δυνάμεων στο στρατό!

Εμείς του προτείνουμε να ξεκινήσει από το χάσμα αμοιβών και συντάξεων, με την έμφυλη βία που καταγράφει χιλιάδες περιστατικά κάθε χρόνο, με την απλήρωτη εργασία, με τους πολλαπλούς ρόλους που καλούνται να επιτελέσουν οι γυναίκες, με τις παροχές υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, με τη γυναικεία φτώχεια που ολοένα κι αυξάνεται.

Στα θέματα του περιβάλλοντος ανοίγει μπροστά μας ένα μεγάλο κεφάλαιο που και πάλι απαιτεί πολιτική βούληση που δε φαίνεται να διαθέτει η Κυβέρνηση.

Από την 1η Ιανουαρίου 2025,  πρέπει να τεθεί  σε εφαρμογή το σύστημα “Πληρώνω Όσο Πετώ”. Οι Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης φορτώθηκαν την ευθύνη εφαρμογής του Προγράμματος χωρίς να διαθέτουν τις κατάλληλες υποδομές, ούτε και το προσωπικό.

Επιπλέον, σύμφωνα με τις μελέτες που έχουμε μπροστά μας το κόστος για τους καταναλωτές με την εφαρμογή του συστήματος, θα αυξηθεί από 30% εως 60%.

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός. Συνεπώς, τι ζητούν από τον κόσμο:

Να κάνει διαλογή στην πηγή, να πληρώνει περισσότερα αλλά τα απόβλητα να συνεχίσουν να θάβονται!

Είναι γι’ αυτό το λόγο που το ΑΚΕΛ ζήτησε αναβολή της εφαρμογής του συστήματος.

Πάμε τώρα στον Ακάμα και υπενθυμίζουμε ότι μετά από 3 διοικητικές έρευνες ακόμη περιμένουμε ολοκληρωθεί να δημοσιευτεί και να αποδοθούν οι ευθύνες. Οι  δημόσιες διακηρύξεις περί διαφάνειας και απόδοσης ευθυνών της κυβέρνησης παραμένουν κενές.

Η απουσία ολοκληρωμένης στρατηγικής την προηγούμενη δεκαετία, πρακτική που συνεχίζεται και από την διακυβέρνηση Νίκου Χριστοδουλίδη, σε όλους τους τομείς, της ενέργειας, των μεταφορών, και της διαχείρισης των αποβλήτων έχει φέρει την Κύπρο σε τέλμα.

Κυρία πρόεδρε, αγαπητοί συνάδελφοι,

Ας πάρουμε τώρα  το μεταναστευτικό.

Ψήφισε η Βουλή τον νόμο για τη δημιουργία Υφυπουργείου Μετανάστευσης τον Νοέμβρη. Διόρισε ο Νίκος Χριστοδουλίδης τον Υφυπουργό τον Ιούνη. Στο μεταξύ το Υπουργείο των Εσωτερικών δεν έβλεπε, δεν ήξερε, δεν άκουγε. Αυτό φανερώνει και τη προσέγγιση της κυβέρνησης σε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα.

Είναι αλήθεια ότι παρέλαβαν ένα κράτος που εφάρμοζε πρακτικές που μας εξέθεσαν διεθνώς, επιδείνωσαν τα προβλήματα και τελικά κόστισαν εκατομμύρια.

Πρώτα με το συρματόπλεγμα που είχε τοποθετήσει η Κυβέρνηση Δημοκρατικού Συναγερμού το οποίο μάς κόστισε εκατομμύρια, οδήγησε σε σύγκρουση με τα Ηνωμένα Έθνη και ταλαιπώρησε απίστευτα τους κάτοικους των επηρεαζόμενων περιοχών. Το οποίο ειρήσθω εν παρόδω, είναι ακόμα εκεί.

Έπειτα με τις παράνομες επαναπροωθήσεις, που έγιναν το 2020 και για τις οποίες η Κύπρος καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου με την επιβολή προστίμων.

Αποτυχία ομολογημένη λοιπόν, η εφαρμογή του συρματοπλέγματος, την οποία τότε χειροκροτούσαν όλοι, και ο κ. Χριστοδουλίδης.

Αποτυχία και η ακατανόητη επιμονή του κ. Χριστοδουλίδη και της Κυβέρνησης να κρατά εγκλωβισμένους ανθρώπους στη Νεκρή Ζώνη. Μετά από καβγάδες με τα Ηνωμένα Έθνη και πιέσεις δέησαν να κατανοήσουν ότι ούτε νόμιμο, ούτε ηθικό, ούτε λογικό ήταν αυτό που έκαναν. Και υποχώρησαν.

Αποτυχία αυταπόδεικτη και η επιμονή τους προηγούμενους μήνες για αποχαρακτηρισμό ασφαλών περιοχών στη Συρία, την οποία σιγόνταρε και η κ. Αννίτα Δημητρίου. Τις παρατηρήσεις και τις προειδοποιήσεις του ΑΚΕΛ τις αγνοούσαν φυσικά με τη γνωστή ταξική αλαζονεία. Έπρεπε να νομολογήσει το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να ομολογήσει ο Υφυπουργός Μετανάστευσης στη Βουλή, ότι δεν συζητείται πλέον τέτοιο θέμα. Είχαν προλάβει όμως ΔΗΣΥ και Κυβέρνηση να βγάλουν την προεκλογική των Ευρωεκλογών με αυτό το παραμύθι. Ακολούθησαν και οι γνωστές εξελίξεις στη Συρία και κάπως έτσι φτάσαμε στο σήμερα.

Μείναμε ενεοί και κεχήνοτες όταν κ. Χριστοδουλίδης δήλωσε πρόσφατα στο ΡΙΚ ότι πλέον δεν υπάρχει μεταναστευτικό, το έλυσε! Με 22,000 εκκρεμούσες αιτήσεις ασύλου, με ανύπαρκτες πολιτικές συμπερίληψης, με τις συγκρούσεις να μαίνονται στην περιοχή, ο κ. Χριστοδουλίδης με αφέλεια μικρού παιδιού δηλώνει ότι το έλυσε το μεταναστευτικό!

Η Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη οφείλει να διαχειριστεί το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα ορθά και αποτελεσματικά απέχοντας από πρακτικές που επιδεινώνουν αντί να λύνουν το ζήτημα και τελικά κοστίζουν εκατομμύρια. Εκατομμύρια που δεν θα πληρώσει από τις συντάξεις του, αυτός που λαμβάνει τις αποφάσεις, αλλά οι φορολογούμενοι.

Το ΑΚΕΛ επιμένει να ζητά επιτακτικά να τεθεί αίτημα για εξαίρεση της Κύπρου από τον Κανονισμό του Δουβλίνου που εγκλωβίζει τις ροές στην πρώτη χώρα άφιξης, ως χώρα μικρή, νησιωτική και ημικατεχόμενη.

Ο κ. Χριστοδουλίδης όπως και ο προκάτοχος του αρνούνται πεισματικά να θέσουν προς την Ευρωπαϊκή Ένωση το αίτημα για επιμερισμό των προσφυγικών ροών σε όλα τα κράτη – μέλη ανάλογα με τον πληθυσμό και τις δυνατότητες τους.

Άλλωστε μαζί πανηγύρισαν με τους ομογάλακτους τους στη Ευρωπαϊκή Ένωση το νέο σύμφωνο Ασύλου και Μετανάστευσης.

Το ΑΚΕΛ το καταψήφισε.

Συνάδελφοι,

Οι εξελίξεις στην περιοχή μας είναι κρίσιμες και πολύ φοβάμαι πως θα οδηγήσουν σε νέες ροές.

Αυτό για όσους κρυφοπανηγύριζουν για τις αντιδραστικές δυνάμεις που σε μια νύχτα βαφτίστηκαν «αντάρτες» και παρουσιάζονται ως «απελευθερωτές» του Συριακού Λαού. Σε μια επανάληψη του έργου «περί αποκατάστασης της δημοκρατίας» που οδήγησαν σε πολέμους στο Ιράκ, το Αφγανιστάν τη Λιβύη.

Αυτό, για όσους κατάπιαν τη γλώσσα τους και περιορίστηκαν στο «να παρακολουθούν τις εξελίξεις». Για όσους δεν βρήκαν λέξη να πουν για το βρώμικο ρόλο των ΗΠΑ της Τουρκίας και του Ισραήλ στη διασπορά πολεμικών εντάσεων στη περιοχή μας.  Για όσους τηρούν την απόλυτη σιωπή την ώρα που ο πόλεμος πλησιάζει ακόμη περισσότερο στη χώρα μας.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Είναι οι ίδιοι, που την ώρα που συνεχίζεται η σφαγή στη Παλαιστίνη και σείεται ολόκληρη η Μ. Ανατολή, επέλεξαν να ανοίξουν τη συζήτηση για την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ. Άνοιξε λοιπόν, ο ίδιος ο Πρόεδρος τη συζήτηση και στη συνέχεια ο Υπουργός των Εξωτερικών, διέταξε σιωπή χαρακτηρίζοντας το δημόσιο διάλογο ως άκαιρο.

Οι ακροβατισμοί αυτών που μας κυβερνούν, πυροδοτούν τον κίνδυνο η χώρα μας αντί να είναι γέφυρα ειρήνης ανάμεσα στη Μ Ανατολή και την Ευρώπη, να κινδυνεύει να μετατραπεί σε ορμητήριο πολέμου των νατοϊκών με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον τόπο μας.

Στη Μέση Ανατολή, στη γειτονιά μας.

Στην Παλαιστίνη όπου εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο, συντελείται σε βάρος του ηρωικού λαού της Παλαιστίνης ένα έγκλημα διαρκείας, με τις πλάτες των ισχυρών της γης. Η ακροδεξιά κυβέρνηση του Νετανιάχου διαπράττει γενοκτονία σε βάρος των Παλαιστινίων περιφρονώντας κάθε αρχή του διεθνούς και του ανθρωπιστικού δίκαιο. Εναντίον ενός λαού που βιώνει τη πιο μακρόχρονη κατοχή στη σύγχρονη ιστορία και που επί δεκαετίες αγωνίζεται για δικαιοσύνη.

Πρόσφατη έρευνα έδειξε κάτι που δεν το χωρεί ανθρώπου νους. Για όσους ακόμα θέλουν να λέγονται άνθρωποι. Το 49% των παιδιών στη Γάζα εύχεται να πεθάνει!

Και εσείς κλείνετε τα μάτια.

Σαράντα μία χιλιάδες νεκροί άνθρωποι. Οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι γυναίκες και παιδιά.

Ενενήντα πέντε χιλιάδες τραυματίες.

Η σιωπή μπροστά σε αυτή τη θηριωδία δεν είναι επιλογή. Η σιωπή είναι ανήθικη συνενοχή στη φρίκη.

Ο λαός μας δε μπορεί να είναι συνένοχος και δεν δέχεται να είναι συνένοχος. Γιατί είναι και ο ίδιος θύμα εισβολής και κατοχής, θύμα παράνομου εποικισμού και εγκλημάτων πολέμου.

Για το τέλος δύο μόνο ευχές. Ειρήνη. Στην Παλαιστίνη, στην Κύπρο, στον κόσμο.

Και δύναμη σε όλους όσοι δίνουν τον δικό τους αγώνα.

Καλές Γιορτές.