Ομιλία Κώστα Κώστα, Βουλευτή ΑΚΕΛ, κατά τη συζήτηση του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2025

Κυρία Πρόεδρε ,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Εδώ και 12 χρόνια, έχουμε πιστοποιημένο κοίτασμα φυσικού αερίου, το κοίτασμα «Αφροδίτη» στο τεμάχιο 12. Εδώ και 12 χρόνια, το κοίτασμα παραμένει αναξιοποίητο.

Αναμένουμε τις αποφάσεις της κυβέρνησης σχετικά με το επικαιροποιημένο πλάνο ανάπτυξης και παραγωγής αξιοποίησης του κοιτάσματος «Αφροδίτη» δαπάνης 4 δις ευρώ από την κοινοπραξία «Chevron-New Med Energy-Shell», κοίτασμα για το οποίο, οι διαπραγματεύσεις Κύπρου-Ισραήλ, συνεχίζονται εδώ και 11 χρόνια.

Σχεδιασμοί υπάρχουν από τις κοινοπραξίες εταιρειών που κατέχουν τα δικαιώματα διαφόρων τεμαχίων στην ΑΟΖ μας, κοιτάσματα  άλλα έχουν εντοπισθεί .

Εδώ και 12 χρόνια ο κυπριακός λαός, ο οποίος πίστεψε ότι η ανακάλυψη υδρογονανθράκων θα μπορούσε να αλλάξει το μέλλον του, απλά ακούει για ανακαλύψεις, υπολογισμούς, σχεδιασμούς, μελέτες, συμφέροντα εταιρειών και γειτονικών κρατών. Ακούει πολλά, υποσχέσεις, χρονοδιαγράμματα αλλά φυσικό αέριο δεν βλέπει.

 

Κυρία Πρόεδρε ,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το ίδιο το κράτος καθόρισε ως στόχο την εισαγωγή φ.α. για ηλεκτροπαραγωγή μέχρι την 1/1/20, η προηγούμενη κυβέρνηση απέτυχε 4 φορές ενώ η 5η προσπάθεια της, μας οδήγησε σε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα του τόπου, αυτό των υποδομών φυσικού αερίου στο Βασιλικό. Ένα έργο, η κατασκευή του οποίου θα έπρεπε να ξεκινήσει τον Ιούλη του 2020 και να ολοκληρωθεί τον Αύγουστο 2022.

Σήμερα που είμαστε; Το χερσαίο τερματικό δεν ξεκίνησε ποτέ, η προβλήτα κατασκευάστηκε σε ποσοστό 40% και σκουριάζει εδώ και μήνες μέσα στο θαλασσινό νερό και κανείς ακόμα δεν ξέρει πως και πότε θα προχωρήσουν οι εργασίες, σημειώνοντας το ότι ο Υπουργός Ενέργειας δήλωσε πρόσφατα στην Επιτροπή Εμπορίου, ότι είναι εφικτός στόχος η ολοκλήρωση των έργων στα τέλη του 2025 αλλά ξεκαθάρισε ότι δεν μπορεί να πει, αν αυτό γίνει, πότε τελικά θα έχουμε φ.α για ηλεκτροπαραγωγη.

Παράλληλα, ακούμε ότι η πλωτή μονάδα «ΕΤΥΦΑ ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ», την οποία η κινέζικη κοινοπραξία εδώ και καιρό εκβιαστικά δεν παρέδιδε στο νόμιμο ιδιοκτήτη της, απέπλευσε από τη Σαγκάη, χωρίς να ξέρουμε πόσες δεκάδες επιπρόσθετα εκατομμύρια ευρώ, πέραν του συμβολαίου, δώσαμε για να την πάρουμε, που τελικά θα καταλήξει για να πιστοποιηθεί ως πλωτή μονάδα αεριοποίησης φ.α., αν θα το νοικιάσουμε σε άλλο κράτος και για πόσο καιρό.

Και όλα αυτά, την ώρα που η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ερευνά το σκάνδαλο αυτό και κυρίως τις διαδικασίες ανάθεσης του έργου στην κινέζικη κοινοπραξία και το πως δόθηκαν επιπρόσθετα 25 εκ. στον εργολάβο, την ώρα που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ζητά να της επιστρέψουμε τα 69 σχεδόν εκατομμύρια ευρώ από τα 100 εκ. της χορηγίας της, την ώρα που η κοινοπραξία απαιτεί από την ΕΤΥΦΑ, στο Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο στο Λονδίνο, επιπρόσθετα 200 εκ. ευρώ.

Η σημερινή κυβέρνηση οφείλει να μην συγκαλύψει αυτό το τεράστιο σκάνδαλο και να προχωρήσει στο διορισμό ποινικών ανακριτών. Δεν μπορεί σε αυτό τον τόπο, πάντα να υπάρχουν ευθύνες αλλά όχι  υπεύθυνοι.

Γιατί αν δεν συνέβαιναν όλα τα πιο πάνω, σήμερα οι πολίτες θα πλήρωναν 40% μειωμένους ρύπους στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος, υπενθυμίζοντας ότι το 2023, οι καταναλωτές πλήρωσαν, χωρίς να φταίνε σε οτιδήποτε, περίπου 300 εκ.

Σκεφτείτε με τα λεφτά αυτά, πόσα νοσοκομεία και σχολεία θα κτίζαμε, στελεχώναμε και εξοπλίζαμε, πόσους/πόσες συνοδούς για παιδιά με προβλήματα στα σχολεία, θα προσλαμβάναμε.

Αναφορικά με την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου-Ελλάδας, ακόμα δεν γνωρίζουμε:

• Ποιες είναι τελικά οι προθέσεις της κυβέρνησης αναφορικά με την παραχώρηση 100 εκ. ευρώ ως χορηγία ή με συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο του ΑΔΜΗΕ.
• Που θα φτάσει τελικά το κόστος κατασκευής του έργου.
• Αναφορικά με το ρίσκο μη υλοποίησης του και το ποιος θα πληρώσει το κόστος σε τέτοια περίπτωση.
• Για την υπογραφή συμβολαίου ύψους 1,4 δις ευρώ από τον προηγούμενο φορέα υλοποίησης για κατασκευή και πόντιση του καλωδίου χωρίς να υπάρχει χρηματοδότηση.
• Αν δόθηκαν από τον ΑΔΜΗΕ τα στοιχεία που ζητήθηκαν από Υπουργείο Οικονομικών και ΡΑΕΚ (συμφωνίες με Siemens και Nexans, κατάλογος μετόχων ΑΔΜΗΕ και GSI, επιχειρηματικό πλάνο), ο οποίος ΑΔΜΗΕ, συνεχώς πίεζε και απειλούσε Κυβέρνηση και ΡΑΕΚ.

Στον τομέα των ΑΠΕ, δεν προχωρήσαμε σε ουσιαστική διείσδυση στο ηλεκτρικό ισοζύγιο αφού ουσιαστικά δεν υπάρχει ολοκληρωμένος σχεδιασμός ενώ:

• Το δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος χρειάζεται αναβάθμιση και επέκταση αφού σε πολλές περιοχές δεν μπορεί να δεχθεί επιπρόσθετο φορτίο από ΑΠΕ. Με την ευκαιρία αυτή, εκφράζουμε ξανά την αντίθεση μας στην πρόθεση της κυβέρνησης, σύμφωνα και με την πρόταση του Υπουργού στο Δ/Σ της ΑΗΚ, για δημιουργία ξεχωριστής εταιρείας διαχείρισης του δικτύου, η οποία θα επενδύσει στον Great Sea Interconnector.
• Στον τομέα της αποθήκευσης και κυρίως στη δημιουργία ενός κεντρικού συστήματος αποθήκευσης, έχουμε μείνει στάσιμοι, με αποτέλεσμα χιλιάδες μεγαβατώρες από ΑΠΕ να χάνονται κάθε χρόνο. Σημειώνουμε με ανησυχία το γεγονός ότι, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε παρέκκλιση της Κύπρου την οποία και έχει ενσωματώσει σε σχετικό ευρωπαϊκό κανονισμό, επιτρέποντας στην Κύπρο να αναθέσει στο Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς σε συνεργασία με την ΑΗΚ, την εγκατάσταση τριών κεντρικών συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρισμού που θα αξιοποιούνται για στήριξη του δικτύου σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, πληροφορίες φέρουν ιδιωτικό φορέα ενέργειας να έχει αντιδράσει έντονα, με αποτέλεσμα να αποτρέψει την εγκατάσταση των εν λόγω συστημάτων.
• Αναμένουμε από την κυβέρνηση, να προχωρήσει σε μεγάλους μειοδοτικούς διαγωνισμούς για έργα ΑΠΕ, σημειώνοντας ότι άλλες χώρες πέτυχαν με τέτοιους διαγωνισμούς, κόστος αποφυγής 3  και 4 σεντ ανά κιλοβατώρα.
• Υπενθυμίζω για ακόμα μια φορά, ότι το Υπουργείο Ενέργειας ενώ διαβεβαίωνε τη Βουλή ότι η είσοδός μας στην ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού ώστε να καλύψουμε το στόχο μας αναφορικά με τη διείσδυση των ΑΠΕ, θα γινόταν το 2014, το 2016, το 2019, τον Οκτώβρη του 2022, η αγορά δεν άνοιξε και αυτό μπορεί να γίνει το δεύτερο εξάμηνο του 2025. Για ακόμα μια φορά τονίζουμε ότι αν θα ανοίξει η αγορά, θα πρέπει αυτό να οδηγήσει σε μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και όχι σε περαιτέρω αύξηση του ενώ μας ανησυχούν οι αναφορές από αξιωματούχους της Ε.Ε., ότι το μοντέλο αγοράς αυτό, έχει ξεπερασθεί. Σημειώνουμε επίσης, ότι λόγω της μεταβατικής αγοράς, έχουμε τεράστια και απροσδόκητα κέρδη από εταιρείες, τα οποία η κυβέρνηση πρέπει να φορολογήσει αλλά και να συζητήσει τη σχετική πρόταση νόμου που έχουμε καταθέσει.

 

Κυρία Πρόεδρε,

Οι τιμές των καυσίμων παραμένουν πολύ ψηλές και η αισχροκέρδεια από τις εταιρείες πετρελαιοειδών, συνεχίζεται σε βάρος του καταναλωτή.

Ρωτούμε για ακόμα μια φορά το αρμόδιο Υπουργείο:

• Γιατί δεν εφαρμόζει τις εισηγήσεις της δικής του μελέτης του 2015, για δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού, ο οποίος σήμερα είναι ανύπαρκτος;
• Γιατί συνεχίζει την απαράδεκτη επιβολή ΦΠΑ και επί του Φόρου Κατανάλωσης;
• Γιατί δεν προωθήθηκε η υγραεριοκίνηση, με κίνητρα όπως η επιδότηση τοποθέτησης συστημάτων, για να δώσουμε την ευκαιρία στους πολίτες να προμηθεύονται ένα πιο φθηνό καύσιμο, με φόρο κατανάλωσης μόνο 7 σεντ το λίτρο;

Υπενθυμίζουμε επίσης ότι:

• Λόγω της απίστευτης αδράνειας της προηγούμενης κυβέρνησης, δεν καλύψαμε το στόχο του 10% που μας έθεσε η Ε.Ε. για τις μεταφορές μέχρι το 2020 και αυτό μετά την υποχρεωτική πρόσμιξη βιοκαυσίμων στα καύσιμα με διάταγμα του τότε Υπουργού Ενέργειας, απόφαση η οποία έχει αυξήσει τις τιμές κατά 10 με 13 σεντ το λίτρο.
• Πολλοί πρατηριούχοι εξακολουθούν να επικοινωνούν μαζί μου και να με ενημερώνουν ότι μόλις φτάσει φορτίο που αγοράσθηκε με πιο ψηλές τιμές, οι εταιρείες άμεσα τους ενημερώνουν ότι πρέπει να αυξήσουν τις τιμές πώλησης ανεξάρτητα, με τα αποθέματα. Να υπενθυμίσω ότι και αυτή η κυβέρνηση, θεωρεί ότι αυτό που φωνάζουμε εδώ και χρόνια δηλαδή το φαινόμενο του φτερού και της ρουκέτας, δεν ισχύει στην Κύπρο.
• Σύμφωνα με την έρευνα που είχα κάνει με τις τιμές διυλιστηρίου και τις τιμές χονδρικής για την περίοδο 26/2-28/5/22, ήταν φανερό ότι για παράδειγμα ολόκληρο τον Απρίλη 2022, οι τιμές διυλισμένου πετρελαίου κίνησης έμειναν σταθερά χαμηλές και κατά ένα παράξενο τρόπο, εταιρείες είχαν αυξήσει σημαντικά το περιθώριο κέρδους.
• Ο τέως Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας, μόλις άκουσε τις καταγγελίες μου από το βήμα της Ολομέλειας της Βουλής στις 2/6/22 και τις δηλώσεις μου μετά την πολύωρη συνεδρία της Επιτροπής Εμπορίου που ακολούθησε, ζήτησε να βρεθούμε, του έδωσα στοιχεία από την έρευνα που έκανα, λεπτομέρειες και πληροφορίες. Η Έκθεση του για το Υπουργείο Εμπορίου, η οποία κυκλοφόρησε στα μέσα του Δεκέμβρη 2022 και συζητήθηκε στη συνέχεια στην Επιτροπή Ελέγχου, επιβεβαιώνει πλήρως τις καταγγελίες μου και καταλογίζει βαρύτατες ευθύνες στο Υπουργείο Εμπορίου και στην Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή. Χαρακτηριστικά, αναφέρει στη σελίδα 29 ότι η ΥΠΚ, επιτρέπει στις εταιρείες πετρελαιοειδών να χρεώνουν υπερβολικά τα μη συνδεδεμένα με αυτές πρατήρια, μετακυλίοντας σε αυτά, δαπάνες των δικών τους πρατηρίων. Η Έκθεση αναφέρει ότι δεν υπάρχουν συνθήκες ανταγωνισμού, ότι δεν ελέγχεται αν οι εταιρείες κάνουν υπερκέρδη και κυρίως ότι οι εταιρείες χειραγωγούν τις τιμές στα πρατήρια που δεν τους ανήκουν. Η έκθεση έχει σταλεί ως καταγγελία στην Επιτροπή Προστασίας Καταναλωτή, από την Ελεγκτική Υπηρεσία. Και περιμένουμε εδώ και σχεδόν 2 χρόνια να εξεταστεί από την ΕΠΑ, της οποίας η Πρόεδρος, πριν μερικές βδομάδες δήλωσε δημόσια ότι δεν εκκρεμεί ενώπιον τους οτιδήποτε σχετικό με τις τιμές των καυσίμων.

 

Κυρία Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Σύμφωνα με το παρατηρητήριο τιμών οπωροκηπευτικών προϊόντων «e-κοφίνι» του Υπουργείου Γεωργίας, από την τιμή που πουλά ο παραγωγός στους μεσάζοντες εμπόρους, μέχρι την τιμή της λιανικής πώλησης στο καταναλωτή, έχουμε αύξηση πάνω από 100% σε πολλά φρούτα και λαχανικά. Ενδεικτικά αναφέρω ότι οι μπανάνες παρουσιάζουν αύξηση 171%, το κραμπί 147%, οι ντομάτες cherry 143%, οι πράσινες πιπεριές 140%.

Παράλληλα, σύμφωνα με την έρευνα που διεξήγαγε ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών για την περίοδο 18/4 – 04/07/24, το λογικό ποσοστό μεικτού κέρδους για τα λαχανικά, τα φρούτα και τα οπωροκηπευτικά από 50-60% που θα έπρεπε να ήταν, φτάνει στα 107% στα 27 από τα 30 είδη που κάλυψε η έρευνα.

Τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, η τιμή εισαγωγής πατατών από Ολλανδία και Βέλγιο, ενώ ήταν γύρω στα 50 σεντ το κιλό, η λιανική τιμή πώλησης είχε ανεβεί στο 1,25 ευρώ ενώ τα ελληνικά ροδάκινα τον Αύγουστο και το Σεπτέμβρη ενώ η τιμή εισαγωγής ήταν στο 1,60 ευρώ το κιλό, η τελική λιανική τιμή πώλησης στον καταναλωτή εκτοξεύθηκε στην απίστευτη τιμή των 4,50 ευρώ το κιλό.

Η περιβόητη εφαρμογή «e-καλάθι», σύμφωνα με το Υπουργείο Εμπορίου και την αρμόδια Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή, 1 χρόνο μετά τη ψήφιση της σχετικής νομοθεσίας και χωρίς διαβούλευση με τους συνδέσμους καταναλωτών, θα λειτουργήσει εντός των προσεχών ημερών χωρίς να εκδοθεί το σχετικό διάταγμα, χωρίς  να μπουν στην εφαρμογή όλες οι υπεραγορές που προνοεί ο νόμος σύμφωνα με τον κύκλο εργασιών και με ελάχιστα προϊόντα και όχι τις χιλιάδες που μας έλεγαν. Κυρίως όμως χωρίς αυτό που ήταν βασική προϋπόθεση για να ψηφιστεί το νομοσχέδιο δηλαδή το γραμμικό κώδικα των προϊόντων.

Όσον αφορά το πολυσυζητημένο νομοσχέδιο για το πλαφόν στο εμφιαλωμένο νερό, ο κόσμος πρέπει να ακούσει τα ακόλουθα:

–           Ενώ όλοι οι πολίτες πιστεύουν ότι το διάταγμα θα περιλαμβάνει όλα τα κυπριακά εμφιαλωμένα νερά, το νομοσχέδιο αναφέρει ότι ο πωλητής θα επιλέγει ένα τουλάχιστον νερό με τιμή διατάγματος και τα υπόλοιπα θα είναι με αυξημένη τιμή. Αυτό που θα γίνεται είναι να εξαφανίζονται τα νερά με χαμηλή τιμή και να μένουν προς πώληση τα ακριβότερα.

–           Ενώ όλοι οι πολίτες πιστεύουν ότι η τιμή θα είναι ενιαία για όλη την Κύπρο, η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή μας ανάφερε ξεκάθαρα ότι οι τιμές θα διαφέρουν ανάλογα με το σημείο πώλησης.

–           Το νομοσχέδιο αναφέρει μόνο τις συσκευασίες 500 και 750 ml και όχι και αυτές των 330 ml και 1 λίτρου, με αποτέλεσμα να δούμε φαινόμενα όπως στην Ελλάδα, όπου στα ψυγεία υπάρχουν μόνο οι συσκευασίες εκτός διατάγματος.

Στην τελευταία συνεδρία για το θέμα αυτό στις 10/12/24, ο Υπουργός Εμπορίου ανάφερε ότι αποδέχεται 3 από τις 5 βασικές μας εισηγήσεις. Θα δούμε τι τελικά θα γίνει στην επόμενη συνεδρία της Επιτροπής Εμπορίου για το θέμα, αρχές Ιανουαρίου.

Πέραν όλων των πιο πάνω, οι δανειολήπτες πληρώνουν αυξημένα δανειστικά επιτόκια αφού αυτά αυξήθηκαν δέκα φορές και ενώ έχουμε συνεχείς μειώσεις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από τον Ιούνιο, δυστυχώς οι κυπριακές τράπεζες πρόσφατα και μετά από πιέσεις, τα μείωσαν  ελάχιστα και για πρώτη φορά. Οι τράπεζες οι οποίες έχουν απαράδεκτα ψηλές χρεώσεις, έχουν κλείσει τα υποκαταστήματα τους στην ύπαιθρο και αρκετά στις πόλεις και δεν λογαριάζουν κανένα.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Κυβέρνηση ετοιμάζεται να επιβάλει τη λεγόμενη «πράσινη» φορολογία, δηλαδή φόρο στη χρήση των καυσίμων κίνησης.

Η επιβολή της «πράσινης» φορολογίας αποτελεί  υποχρέωση στο Σχέδιο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης, κάτι το οποίο έγινε με τη σύμφωνο γνώμη της προηγούμενης Κυβέρνησης. Θεωρούμε ότι η «πράσινη»

φορολογία αυτή τη στιγμή, είναι πραγματικά η χαριστική βολή.

Τέλος, για ακόμα μια φορά σημειώνουμε τις καταγγελίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση για μη εφαρμογή της νομοθεσίας από την Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή για τις καταχρηστικές ρήτρες των τραπεζών αλλά και το γεγονός ότι ακόμα αναμένουμε την υλοποίηση της γραπτής δέσμευσης της προηγούμενης Κυβέρνησης για κατάθεση νομοσχεδίου για συμπερίληψη και των πολύ μικρών επιχειρήσεων στον ορισμό του Καταναλωτή, για προστασία από τις καταχρηστικές ρήτρες.

 

Κυρία Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Τα τελευταία χρόνια, βλέπουμε βεβιασμένες  και λανθασμένες αποφάσεις λόγω ανικανότητας, ανευθυνότητας και πιθανής εξυπηρέτησης συμφερόντων,  με κόστος δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία πληρώνουν οι πολίτες. Σκάνδαλα τεράστια, για τα οποία ποτέ δεν ευθύνεται κανένας.

Την ίδια ώρα, οι αρμόδιοι φορείς και υπηρεσίες του κράτους δεν προστατεύουν τους πολίτες από τις καταχρηστικές ρήτρες, την ακρίβεια και την αισχροκέρδεια. Εάν δεν αποφασίσει επιτέλους η κυβέρνηση να προστατεύσει τους πολίτες με ουσιαστικά μέτρα, εάν δεν αποφασίσουν οι θεσμοί του κράτους, κυρίως  η ΥΠΚ, να κάνουν τη δουλειά τους σωστά, τότε δεν ξέρω πόσο άλλο θα αντέξουν οι πολίτες, οι οποίοι ζουν πραγματικά σε ένα περιβάλλον όπου τα πάντα ακριβαίνουν, ενώ οι μισθοί παραμένουν οι ίδιοι.

Ο κόσμος ειλικρινά έχει γονατίσει και η υπομονή του έχει εξαντληθεί.

 

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

 

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους προέδρους, τα μέλη και τις γραμματείες των επιτροπών που συμμετέχω, τους κοινοβουλευτικούς μας συνεργάτες που έχουν την ευθύνη των επιτροπών αυτών, την Πρόεδρο του Σώματος, τους προεδρεύοντες στην απουσία της προέδρου και το συνάδελφο Γραμματέα της Βουλής Νίκο Γεωργίου για τη συνεργασία. Τέλος, ευχαριστώ τη Χριστιάνα Μανώλη και κυρίως τη συνεργάτιδά μου Νικολέττα Σοφοκλέους για τη στήριξη και τη βοήθειά της, εδώ και σχεδόν 14 χρόνια.

Σας ευχαριστώ.