ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΟΦΟΚΛΗ (20/11/1923 – 19/02/1990)
«Ο Γιάννης Σοφόκλη είναι ένα άτομο που δύσκολα ξεχνιέται. Πρόκειται για ένα σύντροφο με βαθιά κομματική πίστη. Θαρραλέο αγωνιστή και με ικανότητα έκφρασης που συναρπάζει».
(Κυριάκος Χρήστου – Βιογραφικό.
95 χρόνια. Πορεία Ζωής και Αγώνα)
Συμπληρώθηκαν φέτος 30 χρόνια από τον θάνατο του Γιάννη Σοφόκλη – ιστορικού ηγέτη του ΑΚΕΛ και της Αριστεράς στην Πάφο. Η Σύνταξη του «Νέου Δημοκράτης», τιμώντας την μνήμη και ως ελάχιστη ένδειξη φόρου τιμής στην δράση του ανιδιοτελούς και ανυπότακτου αυτού λαϊκού αγωνιστή, αφιερώνει λίγες σελίδες για το έργο και τη δράση του, παραθέτοντας εκτενή αποσπάσματα από δυο ομιλίες του, που εκφωνήθηκαν το 1959, όπου διαφαίνεται ο διαλεκτικός του λόγος και η διαχρονική αντίληψη των γεγονότων.
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα;
Ο Γιάννης Σοφόκλη γεννήθηκε στο χωριό Άρμου της Επαρχίας Πάφου στις 20 Νοεμβρίου 1923. Ήταν το τρίτο παιδί της πενταμελούς οικογένειας του Σοφόκλη και της Τριανταφυλλιάς Γεωργίου.
Γνώρισε τη φτώχεια, την κοινωνική αδικία και τις διακρίσεις από τα 11 του χρόνια. Εργάστηκε σκληρά σε διάφορες χειρωνακτικές δουλειές στο Κτήμα, τη Λεμεσό, τη Λευκωσία, την Κερύνεια, το Βαρώσι και τη Λάρνακα.
Σε ηλικία 15 χρόνων εξελέγη Γραμματέας της Συντεχνίας Κτιστών Αμμοχώστου και τον ίδιο χρόνο, το 1938, εντάχθηκε στις γραμμές του παράνομου τότε Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου (Κ.Κ.Κ.)
Το 1942 κατετάγη για πρώτη φορά στο βρετανικό στρατό ως εθελοντής και μετά το κάλεσμα της 16ης Ιουνίου 1943 μπήκε στις γραμμές των εθελοντών του ΑΚΕΛ, που πολέμησαν στο Ιταλικό Μέτωπο κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μετά την αποστράτευση του παντρεύτηκε τη Μαρούλλα Παναγιώτου, από τα Περβόλια της Λάρνακας, μέλους του Κ.Κ.Κ. από το 1941 και αδελφή του Στέλιου Παναγιώτου, ενός από τα ιδρυτικά μέλη του ΑΚΕΛ, στις 14 Απριλίου 1941.
Το 1946 εξελέγη Γραμματέας του Συμβουλίου των Παλιών Συντεχνιών Πάφου. Τον επόμενο χρόνο, το 1947, εξελέγη Επαρχιακός Γραμματέας του ΑΚΕΛ Πάφου, σε αντικατάσταση του Κυριάκου Χρίστου, ο οποίος μετοίκησε στη Λεμεσό. Ο Γιάννης Σοφόκλη ήταν τότε μόλις 24 χρονών.
Στη συνέχεια εξελέγη Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής (5ον Συνέδριο) και του Πολιτικού Γραφείου (8ον Συνέδριο) του ΑΚΕΛ, αξιώματα που διατήρησε μέχρι την αναγκαστική αποχώρηση του από την ενεργό κομματική ζωή και δράση, λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας, το 1983.
Τη νύχτα της 15ης Δεκεμβρίου 1955 ήταν ένα από τα 135 στελέχη και μέλη του ΑΚΕΛ και του Λαϊκού Κινήματος, που συνελήφθησαν από τους βρετανούς αποικιοκράτες και κλείστηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, μετά που το Κόμμα ετέθη εκτός νόμου. Ο Γιάννης Σοφόκλη απελευθερώθηκε ένας από τους τελευταίους πολιτικούς κρατούμενους, τον Απρίλιο του 1957.
Το 1964 σπούδασε κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών της Μόσχας. Αρθρογραφούσε τακτικά στο θεωρητικό περιοδικό του Κόμματος «Νέος Δημοκράτης» από το 1951.
Με τη σύζυγο του απέκτησε τέσσερα παιδιά : τον Σοφόκλη (1947), τον Στέλιο (1949), τη Γιώτα (1951) και το Νικήτα (1959).
Ο Γιάννης Σοφόκλη εκπροσώπησε το ΑΚΕΛ σε αρκετά Συνέδρια Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων του εξωτερικών και σε Διεθνείς Διασκέψεις του Παγκόσμιου Κομμουνιστικού Κινήματος. Ένιωθε μεγάλη συμπάθεια και αγάπη στην πρώτη σοσιαλιστική χώρα του κόσμου, τη Σοβιετική Ένωση.
Από γραπτές αναμνήσεις του Γιάννη Σοφόκλη
{…} Δούλεψα σε δυο-τρεις φούρνους που έκαναν μόνο ψωμιά. Δούλεψα σε περιβόλι και στις οικοδομές. Τελικά αποφάσισα να μείνω οριστικά στην Αμμόχωστο. Τις παραμονές της Πρωτομαγιάς του 1938 οι κτίστες, με τους οποίους εργαζόμουν, μου είπαν ότι την άλλη μέρα θα γίνει απεργία. Πήρα μέρος στην απεργία μαζί με τους κτίστες. Έγινα τότε μέλος της Συντεχνίας των κτιστών Αμμοχώστου. Η απεργία έληξε σύντομα, με ικανοποίηση των αιτημάτων μας. Κύριο αίτημα μας ήταν το οκτάωρο δουλειάς και μικρή αύξηση στο μεροκάματο. Τις νύχτες κοιμόμουν στις οικοδομές.
Μια νύχτα του Οχτώβρη, ο κτίστης με τον οποίο δούλευα, και τρώγαμε στο ίδιο λαϊκό μαγειρείο, σχημάτισε πάνω σε ένα ψωμί που του έστειλαν από το χωριό του, με το μαχαίρι, τρία μεγάλα Κ. Με ρώτησε να του εξηγήσω τι σημαίνει αυτό. Εγώ του έδωσα διάφορες ερμηνείες. Στο τέλος μου είπε – Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου, και μου πρότεινε να γίνω μέλος του Κόμματος. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που άκουσα για το Κ.Κ.Κ. Ήταν το 1938. Στο μεταξύ, οι Συντεχνίες της Αμμοχώστου στεγάζονταν σε δυο οικήματα. Έγινα καφετζής στο ένα από τα δυο οικήματα.
Οι Συντεχνίες έκαναν τότε ένα διάβημα στην Κυβέρνηση να επιτραπεί η συστέγαση τους. Και υπέγραψαν οι συντεχνιακοί και των δυο οικημάτων. Η Αστυνομία προέβη σε συλλήψεις. Συνέλαβαν μερικούς από αυτούς που υπέγραψαν. Με συνέλαβαν και εμένα. Αυτή ήταν και η πρώτη σύλληψη μου. Ήθελαν να τους πω πότε και ποιοι πήραν μέρος στη σύσκεψη. Μου έδωσαν μερικά χαστούκια και με απέλυσαν.
Σε αυτό το διάστημα, γνωρίστηκα με αρκετά από τα μέλη των Συντεχνιών και ειδικά της Συντεχνίας των Κτιστών. Όπως οι Γεώργιος Λεβέντης, Χαμπής Νικόλα, Σωτήρης Νικόλα, Γιαννής Παφίτης (από τη Γεροσκήπου) και άλλους….
Λιμενεργάτης
Έτσι, τον Αύγουστο του 1939 πήγα στο λιμάνι της Αμμοχώστου. Η συντεχνία στεγαζόταν μέσα στην παλιά Αμμόχωστο , και είχε μέλη Έλληνες και Τούρκους. Είχε ακόμη ένα μέλος του κόμματος στους αχθοφόρους. Μαζί με αυτόν βολιδοσκοπήσαμε ένα νεαρό Τούρκο αχθοφόρο, ο οποίος όταν του μιλήσαμε για το κόμμα, δέχτηκε να γίνει μέλος.
Έτσι, είχαμε τον πρώτο πυρήνα μελών του κόμματος στη συντεχνία μας, και εγώ είμουν ο Γραμματέας του πυρήνα. Μετά τον σχηματισμό του πυρήνα, έγινε συμπληρωματική Επιτροπή Αμμοχώστου (της πόλης) και της Ενορίας του Αγίου Λουκά. Η Συμπληρωματική Επιτροπή αποτελείτο από τρία μέλη. Ο υπεύθυνος, που θα κρατούσε σύνδεση μαζί μου, εγώ και ένας από την Ενορία του Αγίου Λουκά. Οι συνεδριάσεις της Επιτροπής γίνονταν σε ένα περβόλι, στο οποίο δούλευε αυτός από τον Άγιο Λουκά. Στο μεταξύ ανέλαβα βοηθός εισπράκτορας στη συντεχνία. Έπαιρνα μέρος στις συνεδριάσεις της Επιτροπής της συντεχνίας.
Προς το τέλος του 1939 έγινε η ετήσια συνέλευση της συντεχνίας, εκλέγηκα μέλος της Επιτροπής. Τον Γενάρη του 1940 ο Γραμματέας της Συντεχνίας, πήγε να δουλέψει σε πλοίο. Με εξέλεξαν εμένα Γραμματέα. Στην Επιτροπή είμασταν τέσσερις Έλληνες και ένας Τούρκος. Τότε η Συντεχνία ήταν μια για όλους τους Λιμενεργάτες.
Κινητοποιήσεις κατά της ανεργίας
{…..} Ένας από τους κυριότερους αγώνες που έγιναν τα χρόνια εκείνα ήταν ο ανεργιακός αγώνας, με αίτημα προς την κυβέρνηση να ανοίξουν ανακουφιστικά έργα. Πολλές φορές οι άνεργοι συγκρούονταν με την αστυνομία. Μια φορά, το 1940 έγινε μεγάλη εκδήλωση των ανέργων. Παρέλαση και συγκέντρωση έξω από το Διοικητήριο. Εκεί έγιναν συγκρούσεις με την αστυνομία. Εγώ είμουν μέλος της Επιτροπής που θα έβλεπε τον Διοικητή. Παρόν ήταν στη συνάντηση και ο Άγγλος αστυνόμος, ο οποίος ρώτησε την Επιτροπή, από που κατάγεται ο καθένας. Οι δυο είπαν από χωριά της Αμμοχώστου. Τότε ο αστυνόμος τους είπε να πάνε στα χωριά τους. Και σε μένα είπε να πάω στην Πάφο. Εγώ απάντησα – Είμαι έτοιμος να πάω στην Πάφο, αν πας και εσύ στην Αγγλία!
Τον Μάη του 1941 ύστερα από τον θάνατο του μικρότερου από μένα αδελφού μου, γύρισα στην Πάφο. Εδώ συνδέθηκα με τον Κυριάκο Χρίστου, που ήταν μέλος της τοπικής επιτροπής του Κ.Κ.Κ. Ήμουν τότε άνεργος. Όταν έβρισκα δουλειά στις οικοδομές ή στην κατασκευή δρόμων, είμουν ευχαριστημένος. Στο χωριό μου – την Άρμου, – δούλεψα για την ίδρυση κομματικής ομάδας του ΑΚΕΛ. Επίσης ιδρύσαμε μορφωτικό – εργατικό – αγροτικό σύλλογο.
Τον Δεκέμβρη του 1941 έγινε στο «Τιτάνια» Πάφου η Πρώτη Επαρχιακή Συνδιάσκεψη του ΑΚΕΛ Πάφου, κατά την οποία έγινα μέλος της Ε.Ε. ΑΚΕΛ Πάφου. Μαζί με άλλους δουλεύαμε για την οργάνωση των εργατών σε συντεχνίες. Για ένα διάστημα, το 1942, εκλέγηκα Γραμματέας του Συμβουλίου των Συντεχνιών της Πάφου.
Αργότερα πήγα στο στρατό. Μεταφέρθηκα στην Αίγυπτο, από εκεί στην Παλαιστίνη και τον Λίβανο. Μαζί με άλλους προοδευτικούς στρατιώτες, ιδρύσαμε την αντιφασιστική οργάνωση του στρατού. Μετά την ιστορική απόφαση της 16ης του Ιούνη το 1943 δυνάμωσε όλη η δουλειά του κόμματος μας μέσα στο στρατό.
Αντίσταση στα σχέδια των Άγγλων
Είμουν στην πρώτη κομπανία ημιονοδηγών. Στις 11 του Μάρτη του 1944 όλες οι κομπανίες ημιονοδηγών, μεταφέρθηκαν με πλοία στην Ιταλία. Όλες οι κομπανίες δούλεψαν στο μέτωπο του Κασίνο και μετά την πτώση του σε άλλα μέρη. Στην Κεντρική Ιταλία, μέχρι το τέλος του πολέμου, σε όλες τις κομπανίες, αναπτύχθηκε πολύ η δουλειά της Αντιφασιστικής Στρατιωτικής Οργάνωσης (Α.Σ.Ο.).
Τον Μάη του 1945, μετά το τέλος του πολέμου, είχαμε την πληροφορία ότι θα μας μετέφεραν στην Τεργέστη για να πολεμήσουμε εναντίον των ανταρτών της Γιουγκοσλαβίας. Αμέσως κάναμε έκτακτη συνεδρίαση των γραμματέων των έξι τμημάτων της ΑΣΟ και αποφασίσαμε αν μας πάρουν στην Τεργέστη να περάσουμε με το μέρος των ανταρτών. Τελικά, όμως δεν μας πήραν.
Τον Αύγουστο του 1945, μας μετέφεραν με πλοία στην Αίγυπτο. Και εδώ άρχισαν οι φήμες ότι θα μας έπαιρναν στην Ασία για να πολεμήσουμε ενάντια στα απελευθερωτικά κινήματα των λαών της Ασίας. Εμείς σε αντιπερισπασμό αποφασίσαμε να αρχίσουμε μαχητικό αγώνα για την αποστράτευση. Σ΄ αυτό τον αγώνα φυλακίστηκαν από τους Άγγλους χιλιάδες στρατιώτες. Οι Άγγλοι δημιούργησαν στην Αίγυπτο μια ειδική κομπανία, στην οποία μετέφεραν τα πιο δραστήρια στελέχη της ΑΣΟ {……}
Στην Πάφο
Μια μέρα του Ιούλη του 1946 πήρα ένα τηλεγράφημα από τις συντεχνίες της Πάφου. Με καλούσαν να πάω στην Πάφο να δουλέψω στις συντεχνίες. Έτσι, αρχίσει η νέα περίοδος της ζωής μου στην Πάφο {……}
Ακολουθούν εκτενή αποσπάσματα από ομιλία του Γιάννη Σοφόκλη, που έγινε τον Απρίλη του 1959 στο Κτήμα (Πάφος) σε κλειστή σύσκεψη μελών του Κόμματος, το οποίο ακόμα βρισκόταν στην παρανομία, με την ευκαιρία των 18 χρόνων από την ίδρυση του ΑΚΕΛ, όπου γίνεται αναφορά στις εξελίξεις γύρω από το Κυπριακό. Στην ομιλία διαφαίνονται όλες οι διαχρονικές θέσεις του Κόμματος και της Αριστεράς για σημαντικά ζητήματα κοινωνικο-οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης της κυπριακής κοινωνίας προς όφελος των εργαζόμενων κατοίκων της πόλης και της υπαίθρου:
Αυτές τις μέρες έκλεισαν 18 χρόνια από τότε που ιδρύθηκε το ΑΚΕΛ και με την ίδρυση του τάραξε τα λιμνάζοντα νερά της πολιτικής ζωής της Κύπρου….
{…} Στα χρόνια της Παλμεροκρατίας 1931 – 1941 και στα προηγούμενα ακόμα χρόνια από το 1918 μέχρι το 1931, οι Κύπριοι εργαζόμενοι, εργάτες, αγρότες και επαγγελματίες έζησαν μια φρικτή περίοδο γεμάτη από στερήσεις και πείνα.
Οι εργάτες δούλευαν 12, 14 και 16 ώρες την ημέρα και έπαιρναν μεροκάματα με τα οποία εξασφάλιζαν μια άθλια ζωή. Δεν υπήρχε κανένας προστατευτικός νόμος για τους εργάτες.
Οι αγρότες ζούσαν μέσα σε μεγαλύτερη ακόμα φτώχεια. Όλοι σχεδόν χρωστούσαν στους διάφορους τοκογλύφους και χιλιάδες αγροτικές οικογένειες, φτωχές και μεσαίες, καταστράφηκαν και ξεκληρίστηκαν και αν δεν αναγκαζόταν η Κυβέρνηση να θεσπίσει το Νόμο για τα αγροτικά χρέη, η κατάσταση για τους αγρότες θα γινόταν ακόμα χειρότερη {….}.
Με την ίδρυση του το ΑΚΕΛ πρόβαλε μια σειρά αιτήματα για όλους τους εργαζόμενους, εργάτες, αγρότες και βιοτέχνες.
Για τους αγρότες οι απαιτήσεις του ΑΚΕΛ ήταν –
Η γη να δοθεί στους καλλιεργητές της.
Να προστατευθεί ο αγρότης με διάφορους προστατευτικούς νόμους.
Να εξασφαλιστεί ο αγρότης με τη διασφάλιση αμειπτικών τιμών για τα προϊόντα του.
Να εξασφαλιστούν αγορές για τα αγροτικά προϊόντα που εξάγουμε – σταφύλια, κρασιά, σταφίδα, αμύγδαλα, χαρούπια, πατάτες κ.λπ.
Να εξασφαλιστούν δάνεια με χαμηλό τόκο.
Να διευκολυνθεί η ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής πάνω σε επιστημονική βάση.
Να εξασφαλιστούν εκλεκτοί σπόροι και εκλεκτές ποικιλίες αμπελιών, οπωροφόρων δέντρων κ.λπ.
Να εξασφαλιστούν λιπάσματα, μηχανήματα και άλλα μέσα για την ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας, απαλλαγμένα από φόρους.
Να αναπτυχθεί και προστατευθεί η κτηνοτροφία για να αποτελέσει σημαντικό κλάδο της αγροτικής μας οικονομίας.
Να εξασφαλιστεί τεχνική μόρφωση των αγροτόπαιδων.
Να εξασφαλιστεί δωρεάν ιατρική περίθαλψη του αγροτικού κόσμου.
Να εξασφαλιστεί υγιεινή στέγη για τους αγρότες.
Να αναπτυχθεί η δασική οικονομία του τόπου μας, καθώς και η αλιεία, που μπορούν να αποτελέσουν σοβαρούς κλάδους της αγροτικής και εθνικής οικονομίας του νησιού μας.
Με αυτές τις θέσεις και απαιτήσεις για την ανάπτυξη του αγροτικού κόσμου και με ανάλογες θέσεις και απαιτήσεις πρόβαλε στον στίβο του αγώνα το ΑΚΕΛ για την οργάνωση των εργατών, βιοτεχνών, διανοουμένων, της νεολαίας και των γυναικών.
Δεν ήταν καθόλου εύκολη τότε η δουλειά του κόμματος μας. Το κόμμα είχε να παλαίψει με πολλές δυσκολίες.
Ενάντια στο κόμμα μας τάχθηκε η αποικιακή κυβέρνηση και όλα τα όργανα της. Ενάντια στο κόμμα μας τάχθηκαν όλοι όσοι είχαν συμφέρον να κρατούν τους εργάτες και τους αγρότες στη φτώχεια.
Ενάντια στο κόμμα μας τάχθηκαν όσοι είχαν συμφέρον να κρατούν τη νεολαία στο σκοτάδι, όσοι είχαν συμφέρον να κρατούν τη γυναίκα στην αμάθεια και την υποταγή.
Ενάντια στο κόμμα μας εκτοξεύτηκαν όλων των ειδών οι συκοφαντίες των εχθρών του λαού. Είναι με αυτές τις συκοφαντίες που πέτυχαν να παρασύρουν και τίμιους εργαζόμενους ανθρώπους.
Όμως το ΑΚΕΛ σήκωσε ψηλά το ανάστημα του και βροντοφώναξε σε όλο τον κόσμο την αλήθεια και κάλεσε όλους τους εργάτες, τους αγρότες, τους βιοτέχνες, τους επιστήμονες, τους νέους και τις γυναίκες να ιδρύσουν μαζικές οργανώσεις και να πυκνώσουν τις γραμμές τους και να αγωνιστούν για μια καλύτερη ζωή.
Τώρα, 18 χρόνια ύστερα από την ίδρυση του ΑΚΕΛ και εχθροί και φίλοι του αναγνωρίζουν ότι το ΑΚΕΛ έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην ανύψωση του βιοτικού επιπέδου του εργαζόμενου λαού της Κύπρου {….}
{…} όμως οι αγώνες που διεξήγαγε το ΑΚΕΛ αυτά τα 18 χρόνια δεν ήταν μόνο για το ψωμί του Λαού. Ταυτόχρονα το ΑΚΕΛ διεξήγαγε αγώνα για τις πολιτικές ελευθερίες και τα δημοκρατικά δικαιώματα του Λαού. Το ΑΚΕΛ διεξήγαγε αγώνες για την Εθνική Αποκατάσταση της Κύπρου, για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα{…..}
{….} Όταν το καλοκαίρι του 1944 ήρθε στην Κύπρο ο Κόσμο Πάρκινσον ως αντιπρόσωπος του βρετανικού Υπουργείου Αποικιών, το ΑΚΕΛ οργάνωσε Παγκύπρια Εθνική Κινητοποίηση με αίτημα – «Η Κύπρος θέλει τη Λευτεριά της και την Ένωση της με την Ελλάδα!».
Η Βρετανική Κυβέρνηση δεν έβλεπε με καλό μάτι την ανάπτυξη του Εργατικού και Προοδευτικού Κινήματος στην Κύπρο. Το 1945 η κυβέρνηση κτύπησε τις παρελάσεις της 25ης του Μάρτη στο Κτήμα και στο Λευκόνοικο. Στο Λευκόνοικο είχαμε και τρεις νεκρούς από την ένοπλη επίθεση της Αστυνομίας των αποικιοκρατών ενάντια στην ειρηνική παρέλαση.
Μόλις τέλειωσε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος τον Μάη του 1945, η Βρετανική Κυβέρνηση κήρυξε παράνομη την Παγκύπρια Συντεχνιακή Επιτροπή (ΠΣΕ) και τα 18 μέλη της, με επικεφαλής τον σύντροφο Αντρέα Ζιαρτίδη, τα έστειλε στη φυλακή με την κατηγορία ότι «συνομωτούσαν για την ανατροπή της Κυβέρνησης και για να αποσπάσουν την Κύπρο από τη Βρετανική Αυτοκρατορία, ενώνοντας την με την Ελλάδα».
Με το τέλος του Πολέμου το ΑΚΕΛ πρότεινε στην Εθναρχία και σε όλα τα άλλα κόμματα και οργανώσεις την ένταξη του Κυπριακού για συζήτηση σε Διεθνείς Οργανισμούς και τη συγκρότηση ενός Πλατιού Πατριωτικού Μετώπου. Προτάσεις για τη συγκρότηση Πατριωτικού Μετώπου στην Κύπρο με στελέχη όλων των οργανώσεων που λειτουργούσαν εκείνη την περίοδο, το ΑΚΕΛ έκανε και προηγούμενα και το 1945 πραγματοποιήθηκαν στην Αρχιεπισκοπή μερικές συσκέψεις, οι οποίες όμως δυστυχώς δεν κατέληξαν σε θετικό αποτέλεσμα.
Δυστυχώς όμως τόσο η πρόταση για συγκρότηση Πατριωτικού Μετώπου, όσο και η πρόταση για τοποθέτηση του Κυπριακού σε Διεθνείς Οργανισμούς δεν έγιναν αποδεκτές και έτσι το ζήτημα μας, η υπόθεση της ΄Ενωσης της Κύπρου με την Ελλάδα έμεινε στα ντουλάπια των ανύπαρκτων «ελληνο – βρετανικών πλαισίων φιλίας» {….}
{….} Το ΑΚΕΛ κατανοούσε πάντα ότι ο κυριότερος εσωτερικός παράγοντας που θα προωθούσε αποφασιστικά τον αγώνα του Λαού για Αυτοδιάθεση ήταν η γνήσια πατριωτική ενότητα και συνεργασία όλων των πατριωτικών δυνάμεων του Λαού σε ένα Ενιαίο Πατριωτικό Μέτωπο Εθνικής Συνεργασίας. Προς αυτή την κατεύθυνση το ΑΚΕΛ έκαμνε πάντα κάθε δυνατή προσπάθεια και κάθε δυνατή υποχώρηση.
Το ΑΚΕΛ κατανοούσε πάντα ότι ένας άλλος εσωτερικός παράγοντας που θα έπαιζε αποφασιστικό ρόλο στην προώθηση του αγώνα για εθνική αποκατάσταση ήταν το κέρδισμα των συμπατριωτών μας Τούρκων με το μέρος μας. Και προς αυτή την κατεύθυνση το ΑΚΕΛ έκαμνε ότι μπορούσε. Αν δεν έγινε Πατριωτικό Μέτωπο στην Κύπρο και αν δεν κερδίσαμε τους Τουρκοκύπριους με το μέρος μας, το ΑΚΕΛ δεν φέρει καμμιά ευθύνη.
Εντούτοις, οι εσωτερικοί παράγοντες δεν ήταν αρκετοί για να κερδίσουμε την υπόθεση μας, για να ενωθεί η Κύπρος με την Ελλάδα. Έπρεπε να εξασφαλιστούν με το μέρος του Λαού μας και δύο άλλοι εξωτερικοί παράγοντες, που θα έπαιζαν αποφασιστικό ρόλο.
Ο πρώτος παράγοντας ήταν να έχουμε την υποστήριξη του Ελληνικού Λαού και της Κυβέρνησης της Ελλάδας, εφόσον το αίτημα μας ήταν να ενωθεί η Κύπρος με την Ελλάδα.
Το πρώτο το είχαμε, δηλαδή την υποστήριξη του Ελληνικού Λαού. Αλλά δεν είχαμε το δεύτερο. Δεν είχαμε την ολοπρόθυμη υποστήριξη της Ελληνικής Κυβέρνησης στην υπόθεση του Λαού μας, στον αγώνα του για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Αυτή είναι η αλήθεια, αυτή είναι η πραγματική αλήθεια, έστω κι αν υπάρχουν πρόσωπα που θέλουν να αποκρύβουν αυτή την αλήθεια από τον Λαό….
{….} Ο άλλος εξωτερικός παράγοντας που έπρεπε να κερδίσουμε με το μέρος μας ήταν η Διεθνής Κοινή Γνώμη.
Και για το πρώτο και για το δεύτερο πάντα το ΑΚΕΛ πρότεινε κοινή αντιπροσωπεία, που να εκφράζει όλο τον Λαό, να επισκεφθεί σημαντικές χώρες του εξωτερικού για να διαφωτίσει όλο τον κόσμο για το δίκαιο του αγώνα μας, για το δίκαιο του αιτήματος μας για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Αλλά και γι’ αυτό όμως δεν υπήρχε η ανάλογη ανταπόκριση από την άλλη πλευρά.
Το 1949 το ΑΚΕΛ με τις Λαϊκές Οργανώσεις και τους Λαϊκούς Δημάρχους, τοποθέτησαν το Κυπριακό Ζήτημα ενώπιον του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), παρουσιάζοντας ένα εμπεριστατωμένο Υπόμνημα και άρχισε τη διεξαγωγή Δημοψηφίσματος για υποστήριξη του διαβήματος μας στον ΟΗΕ.
Κάτω από την πίεση των γεγονότων, η Εθναρχία προχώρησε στην οργάνωση του γνωστού Δημοψηφίσματος της 15ης του Γενάρη 1950.
Το ΑΚΕΛ τοποθετώντας υπεράνω όλων το συμφέρον του Κυπριακού Λαού σταμάτησε το δικό του Δημοψήφισμα και έριξε όλες του τις δυνάμεις στη δουλειά για να πετύχει το Δημοψήφισμα της 15ης του Γενάρη 1950.
Είναι γνωστό ότι το Δημοψήφισμα αυτό σημείωσε πλήρη επιτυχία.
Το ΑΚΕΛ αμέσως μετά το Δημοψήφισμα πρότεινε ένα πρόγραμμα αξιοποίησης του αποτελέσματος του Δημοψηφίσματος, αλλά και πάλι συνάντησε την άρνηση από την άλλη πλευρά, που ήθελε να χειριστεί το ζήτημα μόνη της.
Το ΑΚΕΛ πίεζε διαρκώς τα πράγματα για να βγει το Κυπριακό έξω από τα ασφυκτικά πλαίσια της «αγγλο-ελληνικής φιλίας» και να μετατραπεί σε διεθνές ζήτημα. Ταυτόχρονα οργάνωνε τη μαζική κινητοποίηση του Λαού μας.
Από την άλλη, η Αγγλία συνέχισε τη μετατροπή της Κύπρου σε πολεμικό ορμητήριο για την υπεράσπιση των συμφερόντων της στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Όσο ανέβαινε στην Κύπρο ο μαζικός αγώνας του Λαού για Αυτοδιάθεση και Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα και ενάντια στη μετατροπή της Κύπρου σε στρατιωτική βάση, άλλο τόσο δυνάμωνε η καταπίεση των Άγγλων αποικιστών σε βάρος του Λαού μας…
{…} Το ΑΚΕΛ από την πρώτη στιγμή απέρριψε την Τριμερή του Λονδίνου και την καταδίκασε, τονίζοντας ότι το Κυπριακό Ζήτημα είναι θέμα που αφορά τον Κυπριακό Λαό και τους Άγγλους. Αποτελεί ζήτημα της Αγγλίας και της Ελλάδας και ότι οιαδήποτε ανάμειξη της Τουρκίας θα έφερνε μεγαλύτερες περιπλοκές.
Το ΑΚΕΛ και πάλι τόνιζε την αδήριτη ανάγκη να ενωθεί ο Κυπριακός Λαός σε ένα Ενιαίο Πατριωτικό Μέτωπο Συνεργασίας γιατί αυτός ήταν ο μοναδικός τρόπος να πάει μπροστά ο αγώνας του Λαού.
Αντί όμως Ενιαίο Πατριωτικό Μέτωπο Συνεργασίας είχαμε την έναρξη του ένοπλου αγώνα την 1η του Απρίλη 1955, από ένα μόνο τμήμα του Λαού.
Το ΑΚΕΛ ανακοίνωσε τότε ότι μια σειρά παράγοντες δεν ευνοούν στην Κύπρο την ανάπτυξη ένοπλου αγώνα με ελπίδα νίκης. Ο ένοπλος αγώνας ξεκίνησε για να πραγματοποιηθεί η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ο ένοπλος αγώνας τέλειωσε με μια συμφωνία, που έμεινε γνωστή ως Συμφωνία Ζυρίχης – Λονδίνου για το Κυπριακό, με βάση την οποία αποκλείεται η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Δεν είναι σήμερα ζήτημα της στιγμής να δούμε ποιος είχε δίκαιο και ποιος άδικο. Αυτοί που ξεκίνησαν τον ένοπλο αγώνα ή το ΑΚΕΛ; Η συζήτηση αυτή τη στιγμή για να βρούμε ποιος είχε δίκαιο δεν θα φέρει κανένα όφελος, γιατί η κάθε πλευρά θα υποστηρίζει ότι αυτή έχει δίκαιο. Για το θέμα αυτό ας αφήσουμε την Ιστορία να μιλήσει.
Τώρα η Κύπρος βρίσκεται μπροστά σε μια πραγματικότητα, μια πραγματικότητα που τη δημιούργησαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου του Φλεβάρη 1959 για το Κυπριακό, μια πραγματικότητα που δεν πρέπει να αποκρυβεί από τον Λαό μας.
Ποιά είναι αυτή η πραγματικότητα που δημιούργησαν οι Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου; {….}
{….} Είναι φανερό ότι η διευθέτηση του Κυπριακού, με βάση τις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου του 1959 δεν επιλύει το εθνικό μας ζήτημα, δεν ικανοποιεί τους εθνικούς πόθους του Λαού και δεν ανταποκρίνεται στους σκληρούς και μακρόχρονους απελευθερωτικούς αγώνες και θυσίες του για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Το πως έχουμε οδηγηθεί στις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου, είναι ζήτημα που πρέπει να μελετηθεί και να εκτιμηθεί από την Κυπριακή Εθνική Πολιτική Ηγεσία.
Όμως αδίστακτα αυτή τη στιγμή μπορούμε να διακηρύξουμε ότι για τα αρνητικά στοιχεία των Συμφωνιών του Φλεβάρη 1959 είναι βαριά η ευθύνη της Ελληνικής Κυβέρνησης, της οποίας η πολιτική έναντι του Κυπριακού υπήρξε πάντα συμβιβαστική και υπαγορευόταν όχι από τα γνήσια ελληνικά και κυπριακά συμφέροντα.
Πρέπει ακόμα να υπογραμμιστεί ότι οι αποικιστές πέτυχαν να εκμεταλλευθούν κατάλληλα και προς το δικό τους συμφέρον, μια σειρά εσωτερικές μας αδυναμίες, όπως είναι η έλλειψη ενός καλά οργανωμένου Εθνικο – Απελευθερωτικού Μετώπου, η υποτίμηση του τουρκικού παράγοντα και άλλες.
Για τον Κυπριακό Λαό είναι ξεκάθαρο ότι την ανεξαρτησία που παραχωρείται στην Κύπρο, την ακρωτηριάζουν σε σοβαρό βαθμό μια σειρά από απαράδεκτους όρους και περιορισμούς, από τους οποίους οι κυριότεροι είναι αυτοί που αναφέραμε ενωρίτερα.
Οι παραχωρήσεις που γίνονται προς την Αγγλία, σχετικά με τις στρατιωτικές βάσεις, αλλά και πολλά άλλα δικαιώματα στην Κύπρο, εκτός του ότι καταστρατηγούν και ακρωτηριάζουν την ανεξαρτησία της Κύπρου, είναι ταυτόχρονα εξαιρετικά σοβαρές και επικίνδυνες, γιατί αποτελούν σε περίπτωση χρησιμοποίησης τους ενάντια σε γειτονικούς και άλλους λαούς, ένα μόνιμο και διαρκή κίνδυνο πολεμικής εμπλοκής της Κύπρου, παρά τη θέληση της και ενάντια στα συμφέροντα του Λαού της, με καταστρεπτικά αποτελέσματα και συνέπειες {….}
{…} Αν έπρεπε ή όχι να υπογραφούν αυτές οι Συμφωνίες είναι άλλο ζήτημα και τι θα έπρεπε να γίνει είναι επίσης ένα άλλο ζήτημα. Πάντως η Αριστερά δήλωσε ότι αυτές οι Συμφωνίες δεν έπρεπε να είχαν υπογραφεί και είπε δημόσια τι έπρεπε να είχε γίνει.
Τώρα οι Συμφωνίες αποτελούν μια πραγματικότητα και έγιναν και μερικά συγκεκριμένα βήματα για την υλοποίηση τους{….}
{…} Όμως ακόμη δεν έχουν αρθεί όλα τα έκτακτα μέτρα και ιδίως δεν έχουν αρθεί τα καταπιεστικά μέτρα, που επιβλήθηκαν ενάντια στο ΑΚΕΛ και την Αριστερά.
Το ΑΚΕΛ και οι άλλες Λαϊκές και Δημοκρατικές Οργανώσεις και εφημερίδες, που είχαν προγραφεί στις 14 του Δεκέμβρη 1955, κρατούνται ακόμη στην παρανομία.
Από τα πρώτα βήματα που έγιναν για να εφαρμοστούν οι Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου για το Κυπριακό, φάνηκαν και οι πρώτες δυσκολίες {….}
{…} Στην πορεία της εφαρμογής των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου θα προβάλουν και άλλες δυσκολίες, ίσως και πιο σοβαρές.
Ο μοναδικός τρόπος για να ελαττωθούν οι δυσκολίες, όσο είναι δυνατό, είναι ο δρόμος της ενότητας, της πραγματικής όμως ενότητας και συνεργασίας και της ενιαίας αντιμετώπισης των προβλημάτων{….}
{….} Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος μετά την επιστροφή του από τις Σεϋχέλλες στην Αθήνα, τόνισε πολλές φορές τη σπουδαιότητα που έχει η ενότητα του Λαού της Κύπρου. Μετά την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου, ο Αρχιεπίσκοπος τόνισε από την Αγγλία, με μεγαλύτερη έμφαση την αναγκαιότητα ενότητας του Λαού. Όταν επέστρεψε στην Κύπρο τόνισε και πάλι τη σημασία της ενότητας του Λαού.
Ύστερα από όλες αυτές τις δημόσιες δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου για την ενότητα, ο καθένας θα περίμενε ότι η ενότητα επιτέλους θα εφαρμοζόταν στην πράξη με τον σχηματισμό των Επιτροπών Συμβάσεων και Συντάγματος και της Προσωρινής Κυβέρνησης.
Όμως αυτό δυστυχώς δεν έγινε, γιατί και τα τρία αυτά σώματα σχηματίστηκαν από πρόσωπα μόνο της μιας παράταξης, της Δεξιάς και ακόμα από πρόσωπα μιας μόνο μερίδας της δεξιάς παράταξης.
Εμείς ως Αριστερά το είπαμε καθαρά και χωρίς καμμιά προκατάληψη: αυτός δεν είναι ο σωστός δρόμος !Αυτός ο δρόμος δεν ενώνει τον Κυπριακό Λαό! {…}
{…} Ύστερα από το σχηματισμό αυτών των σωμάτων ο Αρχιεπίσκοπος ανήγγειλε και το σχηματισμό ενός 50-μελούς Συμβουλευτικού Συμβουλίου, για να συμβουλεύει τον ίδιο και τους υπουργούς του πάνω σε διάφορα ζητήματα.
Σ΄ αυτό το Συμβουλευτικό Συμβούλιο ο Αρχιεπίσκοπος κάλεσε το ΑΚΕΛ να εκπροσωπηθεί με δυο αντιπροσώπους. Το ΑΚΕΛ αποφάσισε να αποδεχθεί την πρόσκληση του Αρχιεπισκόπου και το Πολιτικό Γραφείο της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ αποφάσισε να ορίσει ως αντιπροσώπους του τον Γ.Γ. του ΑΚΕΛ Εζεκία Παπαϊωάννου και τον Βοηθό Γ. Γ. του ΑΚΕΛ Αντρέα Φάντη.
Με ειδική Ανακοίνωση του το Πολιτικό Γραφείο του ΑΚΕΛ εξήγησε γιατί αποδέχθηκε την πρόταση του Αρχιεπισκόπου. «Το Π.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ πιστεύει ότι η σύσταση αυτού του Συμβουλίου, – αναφέρεται στην Ανακοίνωση, – εκφράζοντας το πνεύμα της ενότητας, της σύμπνοιας και της συνεργασίας, θα αποτελέσει ένα καλό παράδειγμα για την καλλιέργεια και έμπραχτη εφαρμογή αυτού του πνεύματος ανάμεσα σε όλα τα στρώματα του Λαού της Κύπρου, ανεξάρτητα από πολιτικές, ιδεολογικές ή άλλες διαφορές. Αυτό το πνεύμα της ενότητας και συνεργασίας πιστεύουμε ότι είναι απόλυτα απαραίτητο για την όσο το δυνατό καλύτερη αντιμετώπιση των πολλών και σοβαρών δυσκολιών και προβλημάτων, που δημιουργεί για το Λαό μας η Συμφωνία Ζυρίχης – Λονδίνου και αυτό θα έπρεπε να είχε επιδειχθεί προς το συμφέρον του Λαού μας και της υπόθεσης του και στον καταρτισμό των διαφόρων Επιτροπών και του Υπουργικού Συμβουλίου»{….}
{…} Υπάρχουν μερικά ζητήματα για τα οποία πριν τελειώσω την ομιλία μου, θα ήθελα να δώσω μια απάντηση.
Το πρώτο ζήτημα στο οποίο θα ήθελα να αναφερθώ είναι η στάση μας έναντι αυτών που θυσιάστηκαν κατά τα τελευταία χρόνια για κάτι που πίστευαν ότι έπρεπε να θυσιαστούν, για κάτι που νόμιζαν ότι έπρεπε να γίνει για να κερδίσει ο Κυπριακός Λαός την Ανεξαρτησία του, την Αυτοδιάθεση του για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Εμείς ως ΑΚΕΛ τιμούμε τη μνήμη όλων όσων έπεσαν μαχόμενοι για τη Λευτεριά της Κύπρου
Εμείς εκτιμούμε τον καθένα για κάθε τι που κάμνει για το καλό του τόπου μας, για το καλό του Λαού μας, έστω κι αν έχουμε διαφορετική άποψη σε ζητήματα τακτικής. Κατά τα τέσσερα τελευταία χρόνια μερικοί έδωσαν τη ζωή τους, άλλοι φυλακίστηκαν, άλλοι κλείστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, άλλοι εξορίστηκαν, άλλοι υπέφεραν στα διάφορα ανακριτήρια και μερικοί πέθαναν σ’ αυτά από τα βασανιστήρια, άλλοι υπέφεραν στα βουνά, μακριά από τα σπίτια, τις δουλειές και τις οικογένειες τους, ενώ άλλοι έχασαν και τα σπίτια και τις δουλειές τους.
Αλλά δίπλα σ’ αυτούς υπόφερε αυτά τα χρόνια και όλος ο Λαός της Κύπρου. Υπόφερε από τα συχνά «κέρφιου» (κατ’ οίκον περιορισμοί), πεινούσε, κτυπήθηκε από τις λεγόμενες δυνάμεις ασφαλείας, μικρά παιδιά και γυναίκες δολοφονήθηκαν στους δρόμους από τις δυνάμεις ασφαλείας. Και όταν λέμε ότι υπόφερε όλος ο Λαός, εννοούμε όλο τον Λαό! {…}
{…} Το ΑΚΕΛ που πάντα πρωτοστατούσε για την ενότητα του Λαού, θα κάνει και τώρα το καθήκον του. Σήμερα αυτό κατανοείται περισσότερο από κάθε άλλη φορά, από κάθε πατριώτη της πατρίδας μας.
Εμείς έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη και πίστη στον άνθρωπο και στο μέλλον του! {…}.
Η ΠΡΩΤΗ ΝΟΜΙΜΗ, ΑΝΟΙΚΤΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΜΙΛΙΑ
ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΟΦΟΚΛΗ
Την Πέμπτη, 3 Δεκεμβρίου 1959 ο Γραμματέας της Ε.Ε. ΑΚΕΛ Πάφου Γιάννης Σοφόκλη μίλησε για πρώτη φορά μετά από τέσσερα χρόνια σε νόμιμη, ανοικτή και δημόσια περιφερειακή συγκέντρωση του κόμματος στο κινηματοθέατρο της Γεροσκήπου.
Η συγκέντρωση, στην οποία παρευρέθηκαν πέρα των 400 μελών και οπαδών του Κόμματος, πραγματοποιήθηκε μια μέρα μετά την άρση της προγραφής του ΑΚΕΛ από τους αποικιοκράτες και μόλις 10 μέρες πριν την διεξαγωγή των πρώτων Προεδρικών εκλογών στην Κύπρο. Παρατίθενται εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία, όπου ο Γιάννης Σοφόκλη τοποθετήθηκε σε μια σειρά θεμάτων:
Εκ μέρους της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ μεταφέρω σε όλους το θερμό χαιρετισμό με την ευκαιρία της άρσης της προγραφής του ΑΚΕΛ, που έγινε χθες ύστερα από τέσσερα χρόνια αγώνων.
Όπως είναι σε όλους γνωστό, οι άγγλοι αποικιοκράτες πριν από τέσσερα χρόνια, τη νύχτα της 13ης προς τη 14η του Δεκέμβρη του 1955 επέδραμαν σε όλες τις πόλεις της Κύπρου ενάντια στα Γραφεία του ΑΚΕΛ, ενάντια στα Γραφεία της εφημερίδας του Κόμματος «ΝΕΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ», ενάντια στα Γραφεία της ΕΑΚ, της ΑΟΝ και της ΠΟΔΓ και ενάντια στα σπίτια 135 στελεχών και μελών του ΑΚΕΛ και των άλλων δημοκρατικών οργανώσεων και τα συνέλαβαν, κλείνοντας τα σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Οι αποικιοκράτες δικαιολόγησαν αυτά τα σαρωτικά μέτρα με το επιχείρημα ότι το Κόμμα μας αγωνιζόταν με συνέπεια για την Εθνική Αποκατάσταση της Κύπρου για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα και ότι μ’ αυτό εμπόδιζε τον Μακάριο να κλείσει συμφωνία με τους άγγλους.
Από τότε πέρασαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια, χρόνια αγώνων, χρόνια γεμάτα πόνους και στερήσεις, χρόνια βασανιστηρίων, χρόνια μαύρης τρομοκρατίας. Σκοπός – να μην αγωνίζεται ο Λαός της Κύπρου για την Εθνική Ανεξαρτησία του, για την Αυτοδιάθεση του, για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Από την πρώτη κιόλας μέρα των προγραφών, της 14ης του Δεκέμβρη του 1955, χιλιάδες εργάτες σ΄ όλη την Κύπρο κήρυξαν απεργίες διαμαρτυρίας.
Για τη φασιστική αυτή πράξη των αποικιοκρατών διαμαρτυρήθηκαν και αρκετοί δημοκρατικοί και δεξιοί παράγοντες του τόπου μας.
Στα τέσσερα χρόνια που πέρασαν από τότε έγιναν στην Κύπρο χιλιάδες διαμαρτυρίες, απεργίες, πικετοφορίες και άλλες εκδηλώσεις για να αρθούν οι προγραφές του ΑΚΕΛ, των Λαϊκών Οργανώσεων, της εφημερίδας και γενικά για να αρθούν τα έκτακτα μέτρα που καταπίεζαν όλο τον Λαό.
Σε πολλές από αυτές τις διαμαρτυρίες έπαιρναν μέρος όλες οι οργανώσεις, δεξιές και αριστερές, όλος γενικά ο Λαός, άσχετα από πολιτικές και ιδεολογικές διαφορές {….}
{…} Οι Άγγλοι αποικιοκράτες κτυπώντας το ΑΚΕΛ και τις άλλες δημοκρατικές οργανώσεις και κλείνοντας τις προοδευτικές εφημερίδες είχαν την αφέλεια να πιστεύουν ότι θα διέλυαν το προοδευτικό κίνημα στην Κύπρο. Οι ελπίδες τους όμως ήταν στηριγμένες πάνω στην άμμο και αυτό το απέδειξαν τα τέσσερα χρόνια που πέρασαν.
Παρά τις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε το προοδευτικό κίνημα στην Κύπρο ούτε έμεινε στάσιμο, ούτε και υποχώρησε.
Τώρα, τέσσερα χρόνια ύστερα από την προγραφή του ΑΚΕΛ και των άλλων δημοκρατικών οργανώσεων τον Δεκέμβρη του 1955, το ΑΚΕΛ έχε πάνω από εφτά χιλιάδες μέλη, σε σύγκριση με τις 2 ½ χιλιάδες μέλη, που είχε πριν από τέσσερα χρόνια! Γύρω και δίπλα στο Κόμμα στέκονται σταθερά περισσότερες χιλιάδες εργαζόμενοι του τόπου μας {….}
{…} Όλοι οι εργάτες και οι αγρότες γνωρίζουν ότι αν βελτιώθηκε κάπως η ζωή τους, αυτό ωφείλεται στους μακρόχρονους και σκληρούς αγώνες που διεξήγαγαν οργανωμένα κατά τα τελευταία 33 χρόνια, με πρωτοπόρο και φωτεινό καθοδηγητή το Κόμμα τους, το Κόμμα της εργατιάς και της φτωχής αγροτιάς και όλων γενικά των εργαζομένων.
Το ΑΚΕΛ είναι ο νους, η καρδιά και το μέλλον του Λαού μας ! {…}
{…} Τώρα ο Λαός μας βρίσκεται μπροστά σε μια ιστορική καμπή, μπροστά του προβάλλουν πολλά και σοβαρά προβλήματα και από τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα, θα εξαρτηθεί και η πορεία που θα ακολουθήσει προς τα μπρος στα επόμενα χρόνια.
Ποιά είναι αυτά τα προβλήματα ;
ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ
Είναι γνωστό ποιος ήταν ο προαιώνιος πόθος του Λαού μας, που είναι και ο πόθος κάθε λαού. Ο Λαός μας ζούσε και αγωνιζόταν πάντα με μια ελπίδα – Να σπάσει τα δεσμά της εθνικής σκλαβιάς , να ζήσει ελεύθερος, να ενωθεί με την Ελλάδα.
Στα χρόνια που πέρασαν έγιναν δεκάδες χιλιάδες εκδηλώσεις του Λαού μας προς αυτή την κατεύθυνση. Απ’ όλες αυτές τις εκδηλώσεις, εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις, έλειπαν δυο βασικοί και αποφασιστικοί παράγοντες, που θα προωθούσαν τους αγώνες του Λαού μας προς τη νίκη.
Πρώτο, δεν είχαμε στην Κύπρο ένα πραγματικό ενιαίο πατριωτικό μέτωπο. Και είναι γνωστό ότι ο κύριος λόγος, που δεν είχαμε αυτό το ενιαίο πατριωτικό μέτωπο είναι γιατί η ηγεσία της «εθνικόφρονης», λεγόμενης παράταξης, βασικά ακολουθούσε πολιτική συμβιβασμού με τους αποικιοκράτες.
Δεύτερο, στην Ελλάδα ποτέ δεν υπήρχε Κυβέρνηση που να αγωνιστεί με συνέπεια για την Εθνική Αποκατάσταση της Κύπρου.
Έτσι, παρά τους αγώνες και τις θυσίες του Λαού μας για την Εθνική του Ανεξαρτησία, οδηγηθήκαμε τον Φεβράρη του 1959 στις Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου.
Τι προνοούν οι Συμφωνίες αυτές;
Είναι ένας συμβιβασμός, που δεν αγγίζει τις ιμπεριαλιστικές βάσεις στην Κύπρο (στρατιωτικές και οικονομικές), μια λύση προς όφελος του ιμπεριαλισμού. Ο βρετανικός ιμπεριαλισμός διατήρησε ότι του χρειαζόταν από την Κύπρο, με εγγυήσεις της Ελληνικής και της Τουρκικής Κυβέρνησης και των διατάξεων των Συμφωνιών.
Αυτό είναι εξαιρετικά σοβαρό γιατί σημαίνει πως το κυπριακό έδαφος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πόλεμο για ολότελα ξένα προς τον Λαό μας συμφέροντα. Είναι ένας συμβιβασμός που αποκλείει οριστικά την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, γεγονός που είναι ολότελα αντίθετο όχι μόνο με το ιδανικό, με το οποίο γαλουχήθηκαν και για το οποίο αγωνίστηκαν γενεές γενεών Ελλήνων Κυπρίων, αλλά και με το αναφαίρετο και διεθνώς αναγνωρισμένο δικαίωμα των Λαών για Αυτοδιάθεση. Παραχωρεί αυτός ο συμβιβασμός στις τρεις νατοϊκές δυνάμεις, την Αγγλία, την Τουρκία και την Ελλάδα, είτε σε όλες μαζί, είτε στην κάθε μια χωριστά, το δικαίωμα στρατιωτικής επέμβασης, σε οποιαδήποτε περίπτωση, που είτε όλες μαζί, είτε σε μια από αυτές τις δυνάμεις θεωρήσει ότι υπάρχει οποιαδήποτε απειλή για αλλαγή της κατάστασης πραγμάτων που καθιερώνουν οι Συμφωνίες. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά πως η διεκδίκηση της Αυτοδιάθεσης είναι αντισυνταγματική και οποιαδήποτε εκδήλωση του Λαού προς αυτή την κατεύθυνση «κηρύσσεται αυτόματα παράνομη και προσφέρει το δικαίωμα στις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις να επέμβουν είτε μαζί, είτε μια από αυτές χωριστά και να καταστείλουν την τέτοια εκδήλωση» {….}
Η θέση του ΑΚΕΛ έναντι των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου
Με την υπογραφή των Συμφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου έχουν βάλει τον Κυπριακό Λαό, χωρίς καν να τον ρωτήσουν, μπροστά σε ένα τετελεσμένο γεγονός.
Έτσι, «είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουμε με ρεαλισμό και θετικότητα την καινούργια πραγματικότητα. Μέσα στις νέες συνθήκες που δημιουργούν οι Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου καλούμαστε να δουλέψουμε εποικοδομητικά και να συμβάλουμε με την θετική και δραστήρια συμμετοχή μας στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική άνοδο και προκοπή του τόπου μας».
«Κάτω από το νέο καθεστώς που επιβάλλουν οι Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου και εφόσον πολύ απέχουμε από το να έχουμε κατακτήσει μια πραγματική ανεξαρτησία, βασική επιδίωξη του Κυπριακού Λαού παραμένει:
Πραγματική ανεξαρτησία για την Κύπρο, αποστρατικοποίηση της Κύπρου και δημοκρατικοποίηση του Συντάγματος της, πράγμα που θα της επιτρέψει να διαδραματίσει τον ρόλο της σαν παράγοντας Ειρήνης και φιλικής συνεργασίας στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου».
Κυριότερος παράγοντας για να πραγματοποιηθούν αυτές οι επιδιώξεις του Λαού μας είναι η ενότητα του – «η πατριωτική ενότητα όλων των Ελλήνων Κυπρίων, ανεξάρτητα από πολιτική ή ιδεολογική τοποθέτηση».
Με γνώμονα πάντα τα συμφέροντα του Λαού μας, όπως και πριν, έτσι και στους 10 μήνες που πέρασαν από την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου, έπραξε ότι του ήταν δυνατό για να επιτευχθεί αυτή η ενότητα, κάνοντας κάθε δυνατή υποχώρηση {….}
{…} Το ΑΚΕΛ εκτιμώντας τη σημερινή οικονομικο-πολιτική κατάσταση κατάληξε στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται να μελετηθεί ένα πρόγραμμα, που να ανταποκρίνεται στις άμεσες ανάγκες του Λαού και να δείχνει το δρόμο προς τα μπρος.
Το ΑΚΕΛ έχει σαν απώτερο του σκοπό και στόχο τον Σοσιαλισμό, που είναι το ανώτερο, δικαιότερο και πιο πολιτισμένο κοινωνικό σύστημα, που καταργεί την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και δημιουργεί όλες τις προϋποθέσεις για μια άνοδο και ανάπτυξη δίχως φραγμούς για την ευτυχία και τη χαρά όλου του κόσμου.
Αυτός όμως ο απώτερος σκοπός του ΑΚΕΛ μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο κάτω από καθεστώς πραγματικής ανεξαρτησίας και όταν η πλειοψηφία του Κυπριακού Λαού, Ελλήνων και Τούρκων θα υποστηρίζει την εφαρμογή του.
Δεν μπορεί όμως το ΑΚΕΛ να σταυρώσει τα χέρια του μπροστά στα άμεσα προβλήματα του τόπου μας.
Το πρώτο που χρειάζεται τώρα ο τόπος μας είναι μια πολιτική που ενώνει πραγματικά και δημοκρατικά όλο το Λαό και να τον οδηγεί προς την πραγματική ανεξαρτησία.
Στην εξωτερική πολιτική της η Κύπρος πρέπει να διατηρεί φιλικές σχέσεις με όλες τις χώρες του κόσμου {…. }
{… } Το δεύτερο που χρειάζεται τώρα ο τόπος μας είναι να έχουμε πραγματική ονομαστική δημοκρατία, να έχουμε δημοκρατία στην πράξη, δημοκρατία για όλους τους κατοίκους της Κύπρου.
Όλος ο Λαός πρέπει να είναι ελεύθερος να εκφράζει τις σκέψεις του, να είναι ελεύθερος να οργανώνεται σε κόμματα και οργανώσεις της αρεσκείας του.
Το ανεξάρτητο κυπριακό κράτος πρέπει νάναι μια πραγματική δημοκρατία, που θα στηρίζεται στις δημοκρατικές αρχές της ελευθερίας, της ισότητας και της αδελφοσύνης.
Το τρίτο πράγμα που χρειάζεται τώρα ο τόπος μας είναι μια πολιτική οικονομικής ανάπτυξης, σε όλους τους τομείς, περιφρούρησης και ανόδου του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων. Ο ορυκτός πλούτος του τόπου μας να γίνει πηγή πλούτου για τον Λαό. Να ενθαρρυνθεί και αναπτυχθεί η Βιομηχανία. Να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα ανάπτυξης του αγροτικού μας κόσμου, απαλλοτρίωση, αρδευτικά, φτηνά λιπάσματα και εργαλεία, ασφάλεια των προϊόντων, δάνεια με χαμηλούς τόκους.
Να αναπτυχθεί η κτηνοτροφία και ο δασικός πλούτος της Κύπρου. Να ενισχυθεί και να αναπτυχθεί το Συνεργατικό Κίνημα στους διάφορους τομείς. Να αναπτυχθεί το εξωτερικό μας εμπόριο ελεύθερα με όλες τις χώρες του κόσμου.
Να αναπτυχθούν τα λιμάνια της Κύπρου, να βελτιωθεί το λιμάνι της Πάφου. Να αναπτυχθεί ο Τουρισμός. Να αναπτυχθεί η Ναυτιλία. Να εφαρμοστεί ορθή φορολογική πολιτική για να επιβαρύνονται οι εργαζόμενοι με λιγότερους φόρους. Να περιφρουρηθούν οι κατακτήσεις των εργαζομένων με κατάλληλη νομοθεσία. Να επεξεργαστεί σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων, που να καλύπτει όλους τους εργαζόμενους, εργατοϋπάλληλους, αγρότες, επαγγελματίες και βιοτέχνες έναντι όλων των κινδύνων.
Να παρασχεθούν όλες οι διευκολύνσεις στους διανοούμενους για να αρθούν στο ύψος της αποστολής τους.
Να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας της νεολαίας.
Να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας της εργαζόμενης γυναίκας.
Να προστατευθεί η υγεία του Λαού.
Η Παιδεία να μην είναι προνόμιο για μερικούς και να προσαρμοστεί στις ανάγκες του τόπου μας. Να ιδρυθούν περισσότερες τεχνικές επαγγελματικές σχολές.
Να οργανωθεί κατά τον καλύτερο τρόπο η πολιτιστική κίνηση στον τόπο μας {….}
Απαραίτητος παράγοντας για την επιτυχή εφαρμογή του πιο πάνω Προγράμματος – είναι η ενότητα του Λαού. Ενότητα των Ελλήνων Κυπρίων και ενότητα των Ελλήνων με τους Τούρκους συμπατριώτες μας. Το ΑΚΕΛ πιστεύει ακράδαντα πως η ενότητα, η σύμπνοια και η συνεργασία ανάμεσα σε ολόκληρο τον Κυπριακό Λαό, ανεξάρτητα από ιδεολογικές ή φυλετικές διαφορές και πεποιθήσεις είναι όχι μόνο εφικτή, αλλά και επιβεβλημένη {….}
{…} Παρ΄ όλο που μια σειρά σοβαρά ζητήματα δεν έχουν επιλυθεί και ακόμα δεν λύθηκαν – το ζήτημα του Συντάγματος, των βρετανικών βάσεων, των Δήμων κ.λπ. – προκηρύχθηκαν βεβιασμένα οι πρώτες Προεδρικές Εκλογές για τις 13 του Δεκέμβρη 1959. Δημοσιεύτηκαν οι εκλογικοί κατάλογοι, που ετοιμάστηκαν από τους άγγλους πριν από δυο χρόνια!
Παρά τη διαφωνία που είχε το ΑΚΕΛ για τον βεβιασμένο τρόπο που προκηρύχθηκαν οι Προεδρικές Εκλογές – «Με γνώμονα την από της ίδρυσης του πιστά ακολουθούμενης αρχής της ενότητας του Κυπριακού Λαού και στην ειλικρινή προσπάθεια του να επιτευχθεί καθολική ενότητα στις επικείμενες εκλογές, το ΑΚΕΛ υπέβαλε στις 4 του Νιόβρη 1959 συγκεκριμένες προτάσεις προς τον Αρχιεπίσκοπο, τους Δημάρχους και όλες τις άλλες οργανώσεις της Κύπρου {.…}
ΤΙ ΠΡΟΤΕΙΝΕ ΤΟ ΑΚΕΛ
Το ΑΚΕΛ πρότεινε παγκομματική σύσκεψη υπό την προεδρία του Αρχιεπισκόπου με θέμα την επεξεργασία κοινού προγράμματος για την αποφυγή του εκλογικού σάλου σ’ όλες τις επικείμενες εκλογές.
Το ΑΚΕΛ πρότεινε ένα πρόγραμμα για τη διασφάλιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων του Λαού, μέτρα για την περιφρούρηση και εξύψωση του βιοτικού επιπέδου, πολιτική ειρήνης και φιλίας με όλες τις χώρες του κόσμου και πρόγραμμα για την ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας της Κύπρου.
Για τη σύνθεση της Βουλής των Αντιπροσώπων και των Κοινοτικών Συνελεύσεων, το ΑΚΕΛ πρότεινε όπως κανένα από τα πολιτικά κόμματα έχει απόλυτη πλειοψηφία έναντι όλων των άλλων και ότι με βάση αυτή την αρχή θα μπορούσε να συζητηθεί και η κατανομή των εδρών.
Για τη σύνθεση της Κυβέρνησης το ΑΚΕΛ πρότεινε Κυβέρνηση Συνασπισμού, που να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της Βουλής, στην οποία το ίδιο σαν κόμμα δεν διεκδικούσε κανένα υπουργείο, αλλά ζητούσε απλώς ένας από τους 7 υπουργούς να τυγχάνει της έγκρισης του.
Πεποίθηση του ΑΚΕΛ ήταν πως εφόσον η παγκομματική σύσκεψη θα κατέληγε πάνω σε όλα αυτά τα ζητήματα, εύκολα θα μπορούσε να συμφωνήσει στην υποβολή μιας μόνο κοινής υποψηφιότητας για το προεδρικό αξίωμα.
Για το εκλογικό σύστημα το ΑΚΕΛ πρότεινε όπως υιοθετηθεί το σύστημα της απλής αναλογικής που είναι το πιο δημοκρατικό και δίκαιο σύστημα αντί του πολυεδρικού πλειοψηφικού που είναι το πιο αντιδημοκρατικό εκλογικό σύστημα {…}.
{…} Το ΑΚΕΛ καθόλου δεν ευθύνεται για τη μη πραγματοποίηση της ενότητας τη στιγμή που επέμενε στην παγκομματική σύσκεψη, χωρίς να αποκλειστεί κανένα κόμμα ή οργάνωση απ’ αυτήν.
Ενότητα, κατά τη γνώμη μας δεν σημαίνει υποταγή του ενός κόμματος στο άλλο. Η ενότητα για νάναι πραγματική και βιώσιμη πρέπει να στηρίζεται πάνω στην αρχή της ισοτιμίας και του αμοιβαίου σεβασμού. Πρέπει να στηρίζεται πάνω σ’ ένα μίνιμουμ πρόγραμμα, που να είναι αποτέλεσμα συζήτησης και απόφασης μιας παγκομματικής σύσκεψης.
Το ΑΚΕΛ λυπείται εξαιρετικά γιατί ο Μακαριώτατος απέρριψε τις τόσο διαλλακτικές προτάσεις του, απέρριψε την παγκομματική σύσκεψη που θα τις συζητούσε και που θα μπορούσε να καταλήξει σε ένα μόνο υποψήφιο για τις Προεδρικές Εκλογές.
ΤΟ ΑΚΕΛ ΘΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΕΙ ΤΗΝ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΑ
ΤΟΥ κ. ΚΛΗΡΙΔΗ
Εφόσον ο Αρχιεπίσκοπος αρνείται να συγκαλέσει παγκομματική σύσκεψη και απορρίπτει τις προτάσεις του ΑΚΕΛ, η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος αφού μελέτησε διεξοδικά την κατάσταση, την προγραμματική διακήρυξη της Δημοκρατικής Ένωσης και ύστερα από επαφές που είχε αντιπροσωπεία του Κόμματος μας με τον κ. Κληρίδη και άλλα ηγετικά στελέχη της Δημοκρατικής Ένωσης κατέληξε ομόφωνα να υποστηρίξει την υποψηφιότητα του κ. Ιωάννη Κληρίδη για το προεδρικό αξίωμα.
Το ΑΚΕΛ κατέληξε σε αυτή την απόφαση για τους ακόλουθους λόγους –
Α) Η προγραμματική Διακήρυξη της Δημοκρατικής Ένωσης και οι δηλώσεις του κ. Κληρίδη εμφορούνται από δημοκρατικό πνεύμα και ανταποκρίνονται προς τα αισθήματα, τα συμφέροντα και τις άμεσες επιδιώξεις του Κυπριακού Λαού.
Β) Ο κ. Κληρίδης και η Δημοκρατική Ένωση υποστηρίζουν τη δημοκρατική, συλλογική διαχείριση των κυπριακών πραγμάτων, σε αντίθεση προς την τακτική των τετελεσμένων γεγονότων.
Γ) Τα δημοκρατικά δικαιώματα και οικονομικά συμφέροντα του Λαού κατοχυρώνονται και εξυπηρετούνται καλύτερα με το πρόγραμμα, με το οποίο κατέρχεται ο κ. Κληρίδης στις εκλογές.
Δ) Η προγραμματική Διακήρυξη της Δημοκρατικής Ένωσης τονίζει την ανάγκη για ειρηνική διαβίωση ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τούρκους Κυπρίους, την ειρηνική ανέλιξη προς ολοκλήρωση της κυπριακής ανεξαρτησίας και τη φιλία με όλες τις χώρες του κόσμου.
Για όλους αυτούς τους λόγους και εφόσον αυτές οι θέσεις συμπίπτουν με τις απόψεις του ΑΚΕΛ πάνω στα βασικά ζητήματα, το Κόμμα υποστηρίζει την υποψηφιότητα του κ. Κληρίδη και καλούμε τον Λαό να τον αναδείξει στο προεδρικό αξίωμα {….}
************
Με την ευκαιρία συμπλήρωσης 90 χρόνων από τη γέννηση του, η Ε.Ε. ΑΚΕΛ Πάφου διοργάνωσε στις 20 Μαΐου 2013 ειδική εκδήλωση Μνήμης και Τιμής για τον Γιάννη Σοφόκλη, βασικός ομιλητής στην οποία ήταν ο Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ συν. Άνδρος Κυπριανού, που μεταξύ άλλων ανέφερε:
… Ο Γιάννης Σοφόκλη ανήκει σε εκείνη τη γενιά των κουμουνιστών που ήταν γνήσιο «τέκνο της ανάγκης». Στη γενιά εκείνη που γεννήθηκε και έζησε μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες και αφιέρωσε τη ζωή της ολόκληρη για να την αλλάξει….
… Από το 1946 μέχρι το 1983 ο Γιάννης Σοφόκλη υπηρέτησε το Κόμμα ως Επαρχιακός Γραμματέας του ΑΚΕΛ Πάφου, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Υπηρετούσε το Κόμμα με τη σεμνότητα και την εργατικότητα που τον διέκρινε δίχως να βαρυγκωμά και δίχως να θέτει τον εαυτό του πάνω από το καθήκον. Ήταν δηλαδή ένας γνήσιος ΑΚΕΛιστής, παράδειγμα για όλους. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 1946 μέχρι το 1955, κατά διαστήματα ο Γιάννης Σοφόκλη ήταν επικεφαλής όχι μόνο του ΑΚΕΛ, αλλά και της ΠΕΟ, της ΕΑΚ, της ΑΟΝ, ακόμα και της ΠΟΔΓ, ενώ ήταν και ανταποκριτής της εφημερίδας του Κόμματος.
Όλα αυτά τα χρόνια αφοσιώθηκε στους αγώνες του Κόμματος και του κυπριακού λαού με σθένος, αποφασιστικότητα και με αυταπάρνηση. Ίσως όμως το πιο σημαντικό είναι πως ο Γιάννης Σοφόκλη δεν καθοδήγησε από καθ’ έδρας, αλλά αγωνίστηκε χέρι με χέρι μαζί με το λαό.
Σύρθηκε στα κρατητήρια από τους βρετανούς μαζί με εκατοντάδες άλλους ΑΚΕΛικούς που απειλούσαν με τους αγώνες και τις κινητοποιήσεις τους την παντοκρατορία των αποικιοκρατών. Τη νύχτα της 15ης Δεκεμβρίου του 1955 όταν οι βρετανοί έθεσαν το ΑΚΕΛ στην παρανομία, ο Γιάννης Σοφόκλη βρέθηκε στα κρατητήρια. Το όνομα του αντικαταστάθηκε από τον κωδικό CDP 124. Καθ’ όλη τη διάρκεια της κράτησης του, παρέμεινε αλύγιστος δίχως να απαρνηθεί τον αγώνα ούτε για μια στιγμή. Οι αποικιοκράτες πέτυχαν να αλλάξουν απλώς το όνομα του. Τα ιδανικά και τις αξίες του Κόμματος της εργατικής τάξης που καθοδηγούσαν τον αείμνηστο σύντροφο μας, δεν κατάφεραν να τα αγγίξουν.
Οι βρετανοί αποικιοκράτες κάτω από το βάρος των μαζικών λαϊκών διαμαρτυριών, άφηναν σταδιακά ελεύθερους τους πολιτικούς κρατούμενους. Ο Γιάννης Σοφόκλη ήταν ένας από προς τελευταίους που απελευθερώθηκε. Στην Επαρχία της Πάφου τον υποδέχθηκε πλήθος κόσμου. Από το Πισσούρι μέχρι το Κτήμα τον συνόδευσαν δεκάδες λεωφορεία και μικρά αυτοκίνητα γεμάτα με σημαίες, ενώ το πλήθος φώναζε συνθήματα και ζητωκραύγαζε. Οι Άγγλοι τότε δεν τόλμησαν να παρέμβουν. Ίσως γιατί είχαν κατά βάθος αποδεχθεί την πολιτική τους ήττα από το ΑΚΕΛ, αφού τελικά αποδείχθηκε αδύνατον να ξεριζώσουν από τη λαϊκή συνείδηση το Κόμμα του Λαού. Ίσως γιατί γνώριζαν επίσης πως ο Γιάννης Σοφόκλη ήταν αγαπητός από όλους όσοι τον γνώριζαν˙ από δεξιούς και αριστερούς, από τους πάντες.
Ούτε αυτό το γεγονός ήταν τυχαίο. Για χρόνια ολόκληρα όλοι τον έβλεπαν με ένα ποδήλατο να αλωνίζει κυριολεκτικά ολόκληρη την Επαρχία. Να παλεύει μαζί με τους φτωχούς εργάτες και τους απόκληρους αγρότες. Να δουλεύει νύχτα μέρα για να βοηθήσει το συνάνθρωπο του που είχε ανάγκη. Να εργάζεται ανιδιοτελώς και να μη διστάζει να προστρέξει μέχρι και στο Λονδίνο για να ζητήσει βοήθεια, όταν ο μεγάλος σεισμός του 1953 ξεσπίτωσε ολόκληρες οικογένειες. Να στέκεται άφοβα μπροστά και να κλείνει το δρόμο στο μανιασμένο πλήθος το 1964 που ήθελε να βάλει φωτιά στο σπίτι μιας φτωχής Τουρκοκύπριας που ζούσε στη γειτονιά του μαζί με τα παιδιά της, της Εμινέ, μόνο και μόνο επειδή ήταν Τουρκοκύπρια. Να δουλεύει κάτω από τον καυτό ήλιο με το φτυάρι στο χέρι για να βοηθήσει το φτωχό γείτονα του να σκάψει τα θεμέλια για να χτίσει το δικό του σπίτι. Να τρέχει το καλοκαίρι του 1974 μαζί με τους άλλους αντιστασιακούς πατριώτες για να προστατεύσει τη Δημοκρατία και τον εκλεγμένο Πρόεδρο της Κύπρου Μακάριο από τα πληρωμένα όργανα του ιμπεριαλισμού, της Χούντας και της ΕΟΚΑ Β΄ και έπειτα από την τουρκική εισβολή.
Αυτός ήταν ο Γιάννης Σοφόκλη. Ένας ΑΚΕΛιστής που πάλευε καθημερινά για τον άνθρωπο. Από τη συντεχνία του λιμανιού, στην κομματική οργάνωση, σε ολόκληρη την επαρχία, σε ολόκληρη την Κύπρο, στο Λονδίνο όπου τον έστειλε το Κόμμα για να ανασυστήσει τις κομματικές ομάδες του ΑΚΕΛ Μεγάλης Βρετανίας. Από τη δουλειά με το φτυάρι στην οικοδομή της γειτονιάς μέχρι την παράδοση διαλέξεων λογοτεχνικού περιεχομένου για τη ζωή και το έργο του στενού του φίλου Τεύκρου Ανθία στις μεγάλες αίθουσες του Λονδίνου, μέχρι το Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών της Μόσχας για σπουδές και τα μεγάλα ιστορικά συνέδρια αδελφών Κομμουνιστικών Κομμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο. Παντού και πάντα ο ίδιος. Ένας άνθρωπος που συνδύαζε δημιουργικά τη θεωρία με την πράξη. Που δεν έπαυε στιγμή να εργάζεται αλλά και να αυτομορφώνεται. Μελετούσε συνεχώς, αγαπούσε με πάθος τη λογοτεχνία, ενώ κατάφερε να μάθει μόνος του να μιλά αγγλικά, ρωσικά και ιταλικά. Παντού και πάντα ο ίδιος, όποιον και αν είχε απέναντι του. Ένας ήπιος και ευγενικός πολιτικός άνθρωπος, που παρά τις κραυγαλέες προκλήσεις και διακρίσεις σε βάρος της Αριστεράς στεκόταν πάντοτε στο ύψος του και με τη σύνεση, τη δημιουργικότητα και τη ρητορική του ικανότητα, κέρδιζε το σεβασμό των πολιτικών αντιπάλων….
… Είναι για όλους αυτούς τους λόγους που το παράδειγμα του σ. Γιάννη Σοφόκλη έχει διπλή αξία. Σήμερα είναι αναγκαίο όσο ποτέ άλλοτε τα ιδανικά και οι αξίες που υπηρέτησε ο σ. Γιάννης και οι υπόλοιποι πρωτοπόροι του Κόμματος μας, να τα υπηρετήσουμε και εμείς. Με την ίδια ανιδιοτέλεια. Με την ίδια πίστη. Με την ίδια αφοσίωση, δίχως να προσβλέπουμε σε τίποτα περισσότερο πέραν από την καταξίωση να παλεύουμε για τον άνθρωπο και το κοινωνικό καλό. Ο σ. Γιάννης και οι υπόλοιποι σύντροφοι τότε άνοιξαν το δρόμο που βαδίζουμε σήμερα. Κατάφεραν να οδηγήσουν την Κύπρο μπροστά. Εμείς παίρνουμε δύναμη από τη δική τους πορεία, παίρνουμε δύναμη από το μέλλον που όσο και αν θέλουν δεν μπορούν να το νικήσουν, και προχωράμε μπροστά. Γιατί όπως το έγραψε και ο στενός φίλος του σ. Σοφόκλη και μεγάλος μας ποιητής Θ. Πιερίδης εμείς «μάθαμε πως αν ήρθαν σιδερένιοι καιροί και πέτρινοι χρόνοι, πως αν ο κόσμος των ανθρώπων δεν κρατά τις υποσχέσεις του» να προχωράμε μπροστά.
Εμείς «που δεν ονειρευτήκαμε να είμαστε ήρωες, παρά μόνο άνθρωποι…ξαναρχινούμε». Να ξαναρχίσουμε από εκεί που δεν σταματήσαμε ποτέ. Αυτό είναι το χρέος προς τον σύντροφο Γιάννη και θα το εκπληρώσουμε στο ακέραιο.