Ομιλία Γενικού Γραμματέα ΚΕ ΑΚΕΛ Στ. Στεφάνου στην εκδήλωση προς τιμήν του Χαμπή Γενεθλίου
Δευτέρα 8 Μαΐου 2023 και ώρα 19:00, ΠΕΟ Λεμεσού
Η αποψινή εκδήλωση μάς γεμίζει με συγκίνηση αλλά και δέος, γιατί τιμούμε έναν σύντροφό μας που έδωσε μια ολόκληρη ζωή στο Κόμμα, το Λαϊκό Κίνημα, την Αριστερά, στους αγώνες για την Κύπρο μας και τον λαό μας.
Είναι τιμή για εμάς να τιμούμε ανθρώπους που με την προσφορά και τη δράση τους σφράγισαν την πορεία του Λαϊκού Κινήματος και δήλωσαν παρόν σε κάθε δύσκολη και σημαντική στιγμή της σύγχρονης Ιστορίας της Κύπρου. Εκατοντάδες ανώνυμοι λαϊκοί αγωνιστές αναδείχθηκαν στην πορεία των σχεδόν εκατό χρόνων ζωής του Κόμματος. Ο σύντροφος Χαμπής κατέχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα σ’ αυτούς.
Τα παιδικά χρόνια του Χαμπή ήταν όπως τη ζωή της καταπληκτικής πλειοψηφίας των παιδιών που γεννήθηκαν στις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα στον τόπο μας. Φτώχεια, εξαθλίωση, σκληρή εκμετάλλευση, μεροκάματο ίσα με ένα κομμάτι μπαγιάτικο ψωμί. Μια κοινωνία ένδειας, ανισότητας, εθνικής και ταξικής καταπίεσης με τους πολλούς να είναι καταδικασμένοι να δουλεύουν γέννημα ήλιου- βούττημαν ήλιου, να χρωστούν μονίμως στον τοκογλύφο, χωρίς δικαιώματα, χωρίς προοπτική, χωρίς αύριο. Ο Χαμπής έζησε στο πετσί του αυτή την κατάσταση.
Είναι χαρακτηριστική η εικόνα που περιγράφει στο βιβλίο του. Ήταν σχεδόν πέντε χρονών όταν είδε «όλους εκείνους τους μεταλλωρύχους που έβγαιναν εκείνη την ώρα από τα έγκατα της γης, μαυρισμένοι, λες και κάποιος να τους μούντζωσε με σκόνη από κάρβουνο. Κουρασμένοι, κάθονταν όπως θυμούμαι, ή ξάπλωναν, κάτω από μια μακριά βεράντα για να ξαποστάσουν από τον κάματο της ημέρας. Να ξεκουραστούν και να πάρουν δυνάμεις για το αυριανό τους μεροκάματο στα έγκατα της γης».
Αυτή την εικόνα αντίκρισε ο Χαμπής τότε ως παιδί. Και τα παιδιά δεν ξεχνούν ποτέ. Αυτή η εικόνα, αλλά και η ίδια η ζωή όπως την ζούσε ως παιδί, σημάδεψε την συνείδηση του. Η «τρομακτική δεκαετία του ‘40» όπως την χαρακτήρισε ο ίδιος, ήταν η δεκαετία που της γης οι κολασμένοι δεν είχαν επιλογή. Ο δρόμος τους φαινόταν να ήταν ένας μονόδρομος. Πολλοί δεν πίστευαν σε τίποτα διαφορετικό. Δεν μπορούσαν να φανταστούν πως αυτό δεν ήταν το ριζικό τους. Πολλοί ήταν παραδομένοι στη μοίρα τους. Όμως αυτή η εικόνα άρχισε να αλλάζει. Οι αρκάτες με τα μαυρισμένα πρόσωπα βγήκαν έξω από το καβούκι τους. Άρχισαν να οργανώνονται και να διεκδικούν. Με τον αγώνα τους άρχισαν να σπάζουν τις αλυσίδες που τους κρατούσαν στο περιθώριο και να διεκδικούν για την τάξη τους αλλά και για την κοινωνία ολόκληρη.
Ο Χαμπής όταν τέλειωσε το Δημοτικό δεν υπήρχε γι’ αυτόν η επιλογή να πάει στο Γυμνάσιο, αφού τα δίδακτρα ήταν απλησίαστα. Ήταν ακόμα παιδί, θα πήγαινε κάπου να δουλέψει, να κάνει θελήματα, να μάθει την δουλειά, να γίνει η επόμενη βάρδια των καταδικασμένων. Δεν θα μάθαινε άλλα γράμματα, η μόρφωση του θα σταματούσε στα λιγοστά που του έμαθαν στο Δημοτικό.
Κι όμως εκείνη ακριβώς την περίοδο ο Χαμπής ανακάλυψε ότι υπάρχει ένας άλλος δρόμος. Τον ανακάλυψε στον σύλλογο της Αριστεράς στο χωριό του, την Κισσόνεργα. Εκεί βρήκε μόρφωση, κοινωνικοποίηση, αθλητική και πολιτιστική δραστηριότητα. Βρήκε πολιτικό προσανατολισμό και κοινωνική παρέμβαση. Ο Χαμπής διαβαίνοντας το κατώφλι του Συλλόγου δεν το ήξερε ότι η ζωή του θ’ άλλαζε μια για πάντα.
Εκείνες τις «τρομακτικές δεκαετίες» η Αριστερά άνοιξε ένα καινούριο δρόμο για τον λαό με το κίνημα των πολιτιστικών, μορφωτικών και αθλητικών συλλόγων. Άνοιξε την πόρτα σε ένα κόσμο που μέχρι τότε η αποικιοκρατία και το ντόπιο κατεστημένο κρατούσαν την πόρτα του ερμητικά κλειστή για την φτωχολογιά. Πάνω στις βιβλιοθήκες των συλλόγων μέχρι σήμερα βρίσκει κανείς τα ταλαιπωρημένα από τον χρόνο εξώφυλλα, που πάνω αναγράφονται με κολλυβογράμματα του Δημοτικού οι τίτλοι κορυφαίων έργων της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πόσοι και πόσοι δεν έμαθαν γράμματα, δεν έμαθαν γραφή και ανάγνωση εκεί, στις ταπεινές βιβλιοθήκες των συλλόγων; Πόσο και πόσοι δεν συνάντησαν εκεί τον ανθό της παγκόσμιας σκέψης, της παγκόσμιας λογοτεχνίας, τον πλούτο του θεάτρου και της μουσικής, την αξία και τη χαρά του αθλητισμού;
Εκεί πήρε το ιδεολογικό και πολιτικό βάπτισμα του πυρός ο Χαμπής. Μέσα στον σύλλογο ένας καινούριος κόσμος, μα έξω από αυτόν κόσμος παλιός, σάπιος. Ο Χαμπής πρώτα τσιράκι του κουρέα, έπειτα επαγγελματίας κουρέας, αργότερα εργάτης στο Φασούρι και τελικά εργάτης σε κουμποποιείο στη Λεμεσό. Δουλειά από το πρωί μέχρι το βράδυ, κούραση τέτοια που να πείθει ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Και όμως. Στο κουμποποιείο οι εργάτες ήταν πιο οργανωμένοι από αυτούς στα κτήματα στο Φασούρι. Ήταν πιο αποφασισμένοι. Η μεγάλη απεργία ήταν για τον Χαμπή ένα γεγονός που τον συγκλόνισε. Η μόνη συντεχνία μέσα στο εργοστάσιο ήταν η ΣΕΚ. Όταν η ΠΕΟ έστειλε επιστολή αλληλεγγύης, η ΣΕΚ την απέρριψε. Και μαζί απέβαλε και κάποιους από τους απεργούς. Ένας από αυτούς ήταν ο Χαμπής. Η απεργία έληξε, όμως τον Χαμπή δεν τον ξαναφώναξαν για δουλειά στο εργοστάσιο. Από τα εργοστάσια βρέθηκε στις οικοδομές και εκεί ήταν που η εικόνα μέσα του ολοκληρώθηκε. Υπήρχε άλλος δρόμος. Ο δρόμος της οργάνωσης, της αλληλεγγύης, της κοινής δράσης. Ο δρόμος που ένωνε τη φωνή των εργατών, των εργαζομένων, των αγροτών, των απλών ανθρώπων και την έκανε δύναμη για να κερδίσουν αυτά που δικαιούνταν: δικαιώματα στη δουλειά, δικαίωμα στη ζωή, δικαίωμα στην αξιοπρέπεια.
Η δράση του στο συνδικαλιστικό κίνημα τον έκανε να ξεχωρίσει. Όταν του προτάθηκε να γίνει μέλος του ΑΚΕΛ δέχθηκε αμέσως. «Για μένα ο τίτλος του μέλους του ΑΚΕΛ ήταν μεγάλη τιμή, γιατί θα ήμουν ένας από εκείνους που στόχος της ζωής τους και της δράσης τους ήταν η προσφορά υπηρεσίας για τη δικαίωση των εργατών και των εργαζομένων, για μια καλύτερη ζωή, για όλους τους ανθρώπους», έγραψε.
Ο Χαμπής Γενεθλίου έγινε μέλος του ΑΚΕΛ σε μια περίοδο που αυτό συνεπαγόταν αυτόματα διώξεις, αποκλεισμούς, παρανομία, κίνδυνοι. Το Κόμμα τον Δεκέμβρη του ‘55 τέθηκε στην παρανομία, τα στελέχη του δρούσαν με χίλιες δύο προφυλάξεις. Η ηγεσία και τα στελέχη του Κόμματος συνελήφθησαν και κρατήθηκαν σε στρατόπεδα και φυλακές.
Η αποικιοκρατία είχε εξαπολύσει ανθρωποκυνηγητό και είχε επιβάλει καθεστώς τρομοκρατίας. Όμως τα στελέχη και τα μέλη του ΑΚΕΛ εξακολουθούσαν με θάρρος και αυταπάρνηση ν’ αγωνίζονται για να καταργηθούν τα καταπιεστικά μέτρα, για να απελευθερωθεί η Κύπρος, για να παλέψει ενωμένος ο κυπριακός λαός για τα οράματά του.
Στα χρόνια μετά το ’60 και, παρά τη διαφωνία του ΑΚΕΛ με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, η ολοκλήρωση της Κυπριακής Ανεξαρτησίας ήταν ο πολιτικός στόχος που κινητοποιούσε το Λαϊκό Κίνημα να εργαστεί για τη θεμελίωση της δημοκρατίας στον τόπο, την πολιτική δράση για την αδελφοσύνη του κυπριακού λαού, την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Ο Χαμπής πλέον είναι Επαρχιακός Γραμματέας της ΕΔΟΝ. Υπό την ηγεσία του, η Οργάνωση ανέπτυξε και πλάτυνε σε τεράστιο βαθμό την πολύπλευρη δραστηριότητά της στην πόλη και στην ύπαιθρο. Με τη δημιουργία τοπικών οργανώσεων, πολιτιστικών ομάδων στην πόλη και στις κοινότητες. Με πρωτοπόρα δράση που κινητοποιούσε τους νέους ανθρώπους.
Όσο πιο πολύ δυνάμωνε όμως η φωνή της ανεξαρτησίας της Κύπρου, της ειρήνης, της αδελφοσύνης του λαού, τόσο ο ιμπεριαλισμός και τα φερέφωνά του στις δύο κοινότητες ασκούσαν πίεση για να υποδαυλίσουν τη σύγκρουση. Το ΑΚΕΛ, η βασική πολιτική δύναμη που αποτελούσε πραγματικό εμπόδιο στους σχεδιασμούς όσων ήθελαν να τουμπάρει η ανεξαρτησία, ήταν αναμενόμενο να μπει στο στόχαστρο. Ο Χαμπής, όπως και όλοι οι σύντροφοι που βρίσκονταν στα ηγετικά πόστα εκείνης της περιόδου, έπρεπε ν’ αντέξουν κάθε πρόκληση. Από τους ειδικούς αστυνομικούς και τους ανθρώπους του Γιωρκάτζιη στην ΚΥΠ που παρακολουθούσαν κάθε κίνησή τους, μέχρι τις ανακρίσεις και τις δολιοφθορές.
Ο αντικομουνισμός έφτασε στο απόγειο του μετά την κάθοδο του Γρίβα στην Κύπρο. Βομβιστικές επιθέσεις ενάντια σε στελέχη και οικήματα της Αριστεράς, απειλές και προπηλακισμοί. Η ΕΟΚΑ Β’ άπλωνε πλοκάμια και το έγκλημα προετοιμαζόταν σε όλα τα επίπεδα. Το ΑΚΕΛ επαγρυπνούσε, μα τελικά αυτό δεν αποδείχθηκε αρκετό. Το ξημέρωμα της 15ης Ιουλίου 1974 η Δημοκρατία στήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα. Η προδοσία ολοκληρώθηκε με την τουρκική εισβολή της 20ης του Ιούλη. Η μισαλλοδοξία και ο σοβινισμός έστρωσαν το χαλί για να περάσει η Τουρκία. Ο κόσμος της Αριστεράς φυλακισμένος, λαβωμένος, κυνηγημένος έτρεξε να σώσει την Κύπρο. Πολλούς τους έστειλαν στην πρώτη γραμμή, την ώρα που τα πρωτοπαλίκαρα της ΕΟΚΑ Β’ έτρεχαν να κρυφτούν στα μετόπισθεν.
Το ΑΚΕΛ αμέσως μετά την εισβολή κινητοποίησε όλο του το ανθρώπινο δυναμικό για να συνδράμει και να στηρίξει τον λαό μας. Ο Χαμπής, ως Οργανωτικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ Λεμεσού πλέον και ως μέλος της ΚΕ του ΑΚΕΛ, μαζί με εκατοντάδες άλλους συντρόφους έτρεχαν από το πρωί ως το βράδυ να βοηθήσουν τους χιλιάδες των Κυπρίων που βρέθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη πρόσφυγες μέσα στον ίδιο τους τον τόπο.
Από εκείνη τη μαύρη χρονιά, το 1974 μέχρι σήμερα, κοντά πέντε δεκαετίες, το ΑΚΕΛ και το Λαϊκό Κίνημα παλεύουν αδιάκοπα για την απελευθέρωση του τόπου, την επανένωση της πατρίδας και του λαού μας. Σχεδόν πέντε δεκαετίες μετά, επιμένουμε να αγωνιζόμαστε μαζί με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας για το κοινό μας μέλλον στην κοινή μας πατρίδα.
Από εκείνη τη μαύρη χρονιά που η Κύπρος μοιράστηκε βίαια, το ΑΚΕΛ ήταν και παραμένει η πρωταγωνιστική δύναμη που μάχεται για τους πολλούς. Είναι η φωνή των αδυνάτων, η πολιτική δύναμη που εκφράζει εκείνο το μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας που προσδοκεί μια άλλη Κύπρο, ανοικτή, προοδευτική, σύγχρονη. Ο Χαμπής Γενεθλίου πρωταγωνίστησε σε αυτή την προσπάθεια για όσα χρόνια υπηρετούσε το ΑΚΕΛ. Από την πολιτική και πολιτιστική ανάπτυξη της δραστηριότητας της ΕΔΟΝ, στην καθημερινή πολιτική δουλειά του ΑΚΕΛ που άλλαξε τη ζωή των εργαζομένων, των αγροτών, των γυναικών, των νέων ανθρώπων. Από τις μικρές και μεγάλες δράσεις και πρωτοβουλίες για τον λαό, τους εργαζόμενους, την Κύπρο, τη Λεμεσό.
Αξίζει εδώ ιδιαίτερη αναφορά στην καθοριστική συμβολή του Χαμπή στην διάσωση του θεάτρου Ριάλτο. Ο Χαμπής Γενεθλίου ήταν ο άνθρωπος που κατάφερε να δώσει σάρκα και οστά στην ιδέα ν’ αναλάβει το Συνεργατικό Ταμιευτήριο Λεμεσού το Ριάλτο και να ξεκινήσει η επαναδραστηριοποίηση του. Μια ιδέα που άλλαξε τον χάρτη της περιοχής και έκανε το Ριάλτο ξανά έναν από τους πιο σημαντικούς πολιτιστικούς οργανισμούς του τόπου.
Συντρόφισσες, σύντροφοι,
Φίλες και φίλοι,
Απόψε τιμούμε έναν σύντροφο που έβαλε στο όραμα για μια ανθρωπινότερη κοινωνία, φτερά. Με σκληρή δουλειά. Με αφοσίωση αλλά και ζωντάνια. Με πρωτοβουλία αλλά και συλλογικότητα. Αυστηρός αλλά όχι δογματικός κι προπάντων ανθρώπινος. Σεμνός και πάντοτε δίπλα στους ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Ένας σύντροφος αξιόπιστος και πάντοτε έτοιμος και γι’ αυτό το Κίνημα πάντοτε τον εμπιστευόταν στα διάφορα καθήκοντα. Η στιβαρή του παρουσία στην Επαρχιακή ήταν η εγγύηση ότι η δουλειά θα γινόταν, οι οργανωτικοί αλλά και οι πολιτικοί στόχοι θα καλύπτονταν. Με το δικό του παράδειγμα ο Χαμπής ενέπνευσε και κινητοποίησε.
Ο Χαμπής Γενεθλίου είναι από τα στελέχη εκείνα που με τη δουλειά, την προσφορά και το παράδειγμά τους ανέβασαν το ΑΚΕΛ ψηλά. Το Κόμμα μας ήταν στο στόχαστρο για δεκαετίες. Όμως οι ΑΚΕΛιστές δεν κλείστηκαν στο καβούκι τους, νικημένοι από ένα κακώς νοούμενο ένστικτο αυτοσυντήρησης. Αντίθετα, ανέπτυσσαν όλο και πιο εξωστρεφή δράση που απλωνόταν στον κόσμο, στους εργαζόμενους, στην ίδια την κυπριακή κοινωνία. Από τις εργατικές πολυκατοικίες, στα πολιτιστικά σχήματα, στους αγώνες για το μεροκάματο, στη δημιουργική πολιτική και κοινωνική δράση σε κάθε περιοχή, σε κάθε γειτονιά. Ο Χαμπής Γενεθλίου έζησε αυτή την κοσμογονία και μπορεί να το επιβεβαιώσει ότι έτσι κερδίζεται η εμπιστοσύνη της κοινωνίας. Και ακολούθως φυσιολογικά και ως προέκταση έρχεται η πολιτική και εκλογική στήριξη.
Είναι η δράση αυτών των στελεχών, όπως τον Χαμπή, πολύτιμο μάθημα και παράδειγμα για τους νεότερους. Η πολύτιμη πείρα της μακράς ιστορικής διαδρομής του ΑΚΕΛ, είναι βασικό εφόδιο για την ανάπτυξη της δράσης μας. Σήμερα που η πολιτική απαξιώνεται, ορθώνεται μπροστά μας το χρέος για να επαναβεβαιώσουμε αυτό που διαχρονικά το ΑΚΕΛ απέδειξε ότι είναι: δύναμη του αύριο, δύναμη προόδου και προκοπής. Μια πολιτική και κοινωνική δύναμη που πρωτοπορεί, δημιουργεί και ανοίγει δρόμους.
Σύντροφε Χαμπή, σ’ ευχαριστούμε για όσα πρόσφερες στο Κόμμα, στο Κίνημα και στον τόπο. Σ’ ευχαριστούμε για το έργο που έκανες αλλά πάνω απ’ όλα για το παράδειγμα που έδωσες.
Να είσαι πάντα καλά να χαίρεσαι την οικογένειά σου.
