Ομιλία Γενικού Γραμματέα ΑΚΕΛ Στέφανου Στεφάνου στη συζήτηση για τον Kρατικό Προϋπολογισμό

Το ΑΚΕΛ έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα καταψηφίσει τον προϋπολογισμό του 2025. Θα τον καταψηφίσει γιατί είναι χωρίς συγκροτημένη στρατηγική αντιμετώπισης των καθημερινών προβλημάτων, χωρίς φιλόδοξο αναπτυξιακό σχεδιασμό και κατώτερος των πραγματικών αναγκών των εργαζομένων.

Ο προϋπολογισμός αδυνατεί να αντιμετωπίσει τις στρεβλώσεις, τα διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας αλλά και τα σοβαρά ελλείμματα της κοινωνικής πολιτικής.

Η ακρίβεια σαρώνει στον ηλεκτρισμό, τα καύσιμα και σε πολλά άλλα βασικά αγαθά. Το κόστος δανεισμού παραμένει υψηλό όπως επίσης και το κόστος στέγασης. Η αγοραστική δύναμη των μισθών υποχωρεί και το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων, των χαμηλοσυνταξιούχων και ενός μεγάλου μέρους της κοινωνίας μειώνεται.

Με φόντο αυτή την κατάσταση, η κυβέρνηση καθημερινά αποδεικνύει την ανικανότητα και την απροθυμία της να προχωρήσει σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις  και διαρθρωτικές αλλαγές  προς ενίσχυση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας.

Πρόσφατα, με αφορμή την Πρόταση Νόμου για τη φορολόγηση των υπερκερδών των τραπεζών, θέσαμε τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου ενώπιον ενός καθαρού ερωτήματος: Με την Κοινωνία ή με τις τράπεζες;

Σήμερα μάς δίνεται η δυνατότητα να διευρύνουμε το ερώτημα και να απευθυνθούμε στην κυβέρνηση Νίκου Χριστοδουλίδη και τις πολιτικές δυνάμεις, ρωτώντας ευθέως:  Με την κοινωνία των πολλών ή με τα συμφέροντα των λίγων και προνομιούχων;

Ο προϋπολογισμός αποτελεί αντανάκλαση του πολιτικού προσανατολισμού της κυβέρνησης. Είναι μια σαφής αποτύπωση για τον δρόμο που επιλέγει να ακολουθήσει. Ένα δρόμο ο οποίος βρίσκεται σε απόλυτη αναντιστοιχία με τις πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων, των νέων και των οικονομικά αδύναμων. Όλων αυτών δηλαδή που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της κοινωνίας και αγωνίζονται για να αντεπεξέλθουν σε συνθήκες τρομακτικής ακρίβειας.

—————————————————-

Στη συζήτηση του προϋπολογισμού αξιολογείται και κρίνεται η εκάστοτε κυβέρνηση για τη συνολική της πολιτική. Πόσω δε μάλλον για μια κυβέρνηση που σε λίγες βδομάδες συμπληρώνει δύο χρόνια θητείας. Πλέον υπάρχει πλήρης εικόνα για τη φιλοσοφία και την ποιότητα της διακυβέρνησης.

Αν υπάρχει ένα αναντίλεκτο γεγονός είναι ότι η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη είναι η μόνη που ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ -για να χρησιμοποιήσω τη φράση που με θρησκευτική ευλάβεια επαναλαμβάνουν όλα τα κυβερνητικά στελέχη-κατέρρευσε τόσο γρήγορα δημοσκοπικά. Αυτή η εξέλιξη δεν είναι τυχαία. Είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ο Ν. Χριστοδουλίδης ανέβασε τόσο πολύ τις προσδοκίες -ότι τάχα πρεσβεύει το νέο, το καινούριο και το διαφορετικό- οι οποίες κονιορτοποιήθηκαν από τις πρώτες κιόλας πράξεις και αποφάσεις του.

Για να μην αιωρούνται δε αμφιβολίες εάν όντως ο Ν. Χριστοδουλίδης εκπροσωπεί το νέο, φρόντισε ο ίδιος να τις διαλύσει με τη δήλωσή του ότι συνεχίζει την πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης του Ν. Αναστασιάδη / ΔΗΣΥ.

Με άλλα λόγια, ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δηλώνει ΞΕΚΑΘΑΡΑ προς όλους -και ειδικά προς αυτούς που τον ψήφισαν- ότι απλά συντηρεί, ανατροφοδοτεί και αναπαράγει το παλιό. Η διαφορά από τον προηγούμενο είναι στο περιτύλιγμα, το οποίο μπορεί να μοιάζει πιο φανταχτερό αλλά δεν αλλάζει το περιεχόμενο.

Οι μετρήσεις της κοινής γνώμης είναι επίσης ΞΕΚΑΘΑΡΕΣ, (για να χρησιμοποιήσω ξανά την αγαπημένη λέξη του Προέδρου): Πολλοί από τους ψηφοφόρους που τον πίστεψαν και τον ψήφισαν δηλώνουν τώρα απογοητευμένοι και ξεγελασμένοι. Η κάλπη όμως είναι όπως το ταμείο στις τράπεζες. Μετά την απομάκρυνση από αυτό ουδέν λάθος αναγνωρίζεται. Υπάρχει βέβαια μια σημαντική διαφορά: οι τράπεζες στο συμβόλαιο που συνάπτουν με τους πελάτες τους περιγράφουν τους όρους -έστω με μικρά γράμματα και δυσνόητες αναφορές- ενώ ο Ν. Χριστοδουλίδης στο δικό του συμβόλαιο με τους ψηφοφόρους, στο Πρόγραμμά του και τις ομιλίες του, έλεγε στον καθένα ό,τι ήθελε να ακούσει. Απλά χάιδευε αφτιά!

Οι πολίτες θα πρέπει να μάθουν από το πάθημά τους. Παθός μαθός, όπως συμβούλευε ο Αισχύλος στον οποίο αποδίδεται η φράση. Το καθοριστικό είναι το περιεχόμενο και όχι το περιτύλιγμα. Ειδικά στην πολιτική η οποία δυστυχώς πλέον κυριαρχείται από την επικοινωνία και όχι από την ουσία. Γιατί πολλοί που ασχολούνται με την πολιτική αντί να εστιάσουν στα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας χρησιμοποιούν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης μόνο και μόνο για να γίνουν αρεστοί στον κόσμο. Το γεγονός ότι βρίσκουν πρόθυμο ακροατήριο αποτελεί δυστυχώς κι αυτό σημείο των καιρών.

Αυτά για τους πολίτες. Τα κόμματα όμως που υποστήριξαν τον Ν. Χριστοδουλίδη και συμμετέχουν στην κυβέρνηση; Δεν τους ενοχλεί όταν ο Πρόεδρος κατάμουτρα τούς λέει ότι συνεχίζει την πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης; Δεν τους ενοχλεί να αυτοανακηρύσσεται συνεχιστής της προηγούμενης -«της πιο διεφθαρμένης κυβέρνησης», όπως δήλωνε καθημερινά ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ;

Όχι μόνο δεν τους ενοχλεί, αλλά δεν αντιδρούν κι όταν τους λέει ο Πρόεδρος «ότι είναι αυτά που άλλαξαν τις πολιτικές τους και προσαρμόστηκαν». Κρατούν το στόμα τους κλειστό ακολουθώντας προφανώς τη νουθεσία της κυπριακής ρήσης: «κρύψε να περάσουμε».

Και το χειρότερο είναι ότι, όντως τα συγκυβερνώντα κόμματα προσαρμόζονται σε όσα λέει και κάνει ο Πρόεδρος. Ακόμα κι όταν ακυρώνονται διακηρυγμένες θέσεις και πολιτικές τους. Δεν δείχνουν να τους ενοχλεί ούτε και το γεγονός ότι οι πολίτες ερμηνεύουν αυτή τους τη στάση ως προτίμηση στο βόλεμα της εξουσίας αντί της υπεράσπισης των θέσεων τους. Και άντε να πείσεις τους πολίτες ότι δεν είναι έτσι!

Το παζλ της όλης κατάστασης ολοκληρώνεται με τη συμμετοχή στην κυβέρνηση στελεχών και μελών του ΔΗΣΥ, παρότι το κόμμα αυτοπροσδιορίζεται στην αντιπολίτευση. Τόσο πολύ προσπαθεί ο ΔΗΣΥ να πείσει ότι είναι αντιπολίτευση που δεν διστάζει να κάνει κριτική ακόμα και για αποφάσεις ή έργα της δικής του διακυβέρνησης -της κυβέρνησης Αναστασιάδη.

• Για παράδειγμα, ο ΔΗΣΥ ασκεί κριτική στην κυβέρνηση για το έργο στο Βασιλικό. Δεν τολμά όμως να πει λέξη γι’ αυτούς που έκλεισαν τη σκανδαλώδη συμφωνία, η οποία φορτώνει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στους ώμους των φορολογούμενων πολιτών. Της κυβέρνησης Αναστασιάδη – ΔΗΣΥ ήταν η συμφωνία.
• Ασκεί κριτική για τη μεγάλη καθυστέρηση στην έλευση ΦΑ για παραγωγή ηλεκτρισμού. Καμία κουβέντα όμως ότι η κυβέρνηση του Συναγερμού τέσσερις φορές εξήγγειλε την έλευσή του, αλλά αυτό δεν ήρθε ποτέ.
• Εξανίσταται ο ΔΗΣΥ για την τιμή του ηλεκτρισμού, αλλά ποτέ δεν είπε ένα «mea culpa», γιατί οι φορολογούμενοι πολίτες πληρώνουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε πρόστιμα εξαιτίας της ανικανότητας της κυβέρνησής του να φέρει ΦΑ.
• Φωνάζει ο ΔΗΣΥ για τα δημόσια νοσηλευτήρια που μπάζουν νερά με την πρώτη βροχή, αλλά ούτε ίχνος αυτοκριτικής για όσα ΔΕΝ έκανε για τα δημόσια νοσηλευτήρια στη δική του δεκαετία.
• Κουβέντα καμία και για συμβάσεις μεγάλων έργων που είτε δεν άρχισαν ποτέ (βλέπε επένδυση στη Λάρνακα) είτε έμειναν στη μέση γιατί οι συμφωνίες ήταν κακές. Εκτοξεύει πυρά για τη διακοπή έργων -που είναι ασφαλώς μεγάλο θέμα- αλλά τίποτα δεν λέει γι’ αυτούς που υπέγραψαν τα συμβόλαια. Δικά τους έργα είναι, δεν προέκυψαν από το πουθενά. Λες και προηγουμένως δεν είχαμε κυβέρνηση και ο ΔΗΣΥ απεκδύεται κάθε ευθύνης.

———————————-

Τούτων λεχθέντων, ας ανακεφαλαιώσουμε για την κυβέρνηση:

• Έχουμε έναν Πρόεδρο που ισχυρίζεται ότι πρεσβεύει το καινούριο συνεχίζοντας τις παλιές πολιτικές της προηγούμενης κυβέρνησης.
• Έχουμε έναν ΔΗΣΥ ο οποίος κάνει αντιπολίτευση στις δικές του πολιτικές, αφού αυτές είναι που συνεχίζει ο Πρόεδρος.
• Έχουμε μια συμπολίτευση που υποστηρίζει πολιτικές με τις οποίες προηγουμένως διαφωνούσε και γι’ αυτό ήθελε αλλαγή.

Αλήθεια, πώς μπορεί κάποιος να περιγράψει αυτό το θέατρο του παραλόγου; Θα αρκεστώ απλώς στη διαπίστωση ότι το «φαινόμενο» αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία. Το οποίο, όμως, γίνεται στην πλάτη του κόσμου και ακυρώνει κάθε έννοια πολιτικής.

Και ύστερα διερωτώνται κάποιοι πώς και γιατί οι πολίτες απαξιώνουν την πολιτική και τα κόμματα;

Μιλώντας για τον χαρακτήρα και τη φιλοσοφία της κυβέρνησης θα ήθελα περαιτέρω να επισημάνω τα εξής:

1. Η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη στα δύσκολα ζητήματα συνήθως δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη και τη μετακυλά αλλού. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό που συζητήσαμε έκτακτα σήμερα. Το θέμα με τους προβληματικούς αερόσακους. Το θέμα είναι εξόχως της εκτελεστικής εξουσίας κι όμως η κυβέρνηση νίπτει τας χείρας της και προσπαθεί να φορτώσει την ευθύνη στη Βουλή.
2. Πρόεδρος και κυβέρνηση συμπεριφέρονται λες και ακόμα βρισκόμαστε στην προεκλογική περίοδο. Από εξαγγελία σε εξαγγελία αλλά υλοποίηση καμία. Τελευταίο παράδειγμα είναι το Πρόγραμμα επιδότησης επιτοκίου. Τέσσερις φορές το εξήγγειλαν και ακόμα δεν το είδαμε. Θα μπορούσα να παραθέσω πολλά τέτοια παραδείγματα, θα περιοριστώ στο -ίσως- κορυφαίο: στην προεδρική εξαγγελία για στράτευση των γυναικών για την οποία δεν γνώριζε τίποτα ο αρμόδιος υπουργός. Και σ’ αυτό οι κυβερνώντες αντέγραψαν τους προηγούμενους οι οποίοι πριν από τις βουλευτικές εκλογές του 2016 εξήγγειλαν μείωση της στρατιωτικής θητείας χωρίς ο αρχηγός του ΓΕΕΦ να γνωρίζει τίποτα!
3. Στις επαναλαμβανόμενες ίδιες εξαγγελίες πρέπει να προσθέσουμε την προχειρότητα και την ανευθυνότητα με την οποία λειτουργεί η κυβέρνηση, γεγονός που πραγματικά τρομάζει. Είναι τρομακτικό, για παράδειγμα, όταν μια κυβέρνηση ανακοινώνει τον τερματισμό των -έστω- ανεπαρκών μέτρων για την αντιμετώπιση της ακρίβειας και σε μερικές μέρες να τα επαναφέρει εξαιτίας των αντιδράσεων που προκλήθηκαν. Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό να συμβαίνει αυτό, επειδή αυτό δείχνει ότι την κυβέρνηση δεν την καθοδηγεί η ανάγκη να κάνει κάτι προς όφελος της κοινωνίας, αλλά γιατί αυτό επιβάλλει η πολιτική σκοπιμότητα.
4. Μια και μιλούμε για την ακρίβεια, η κυβέρνηση σ’ αυτό το μεγάλης σημασίας θέμα λειτουργεί επίσης με προχειρότητα και ανεπάρκεια. Η κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται όσο θα έπρεπε για τα προβλήματα που βιώνει η κοινωνία. Δεν αποτελεί προτεραιότητά της η αγωνία των πολιτών που δεν βγάζουν τον μήνα και δυστυχώς αυτοί είναι πολλοί.

• Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία περίπου 130 χιλιάδες συμπολίτες μας ζουν στο όριο της φτώχειας ή κάτω από αυτό.
• Σύμφωνα πάλι με τις επίσημες στατιστικές, πάνω από 250 χιλιάδες άνθρωποι ζουν με διαθέσιμο εισόδημα λιγότερα από €1.175 τον μήνα. Τι να πρωτο-προλάβει κάποιος να πληρώσει μ’ αυτά; Το ενοίκιο; Τη δόση; Τις σπουδές των παιδιών; Τα βασικά αγαθά; Την υγεία;
• Οι μισθοί στην Κύπρο είναι κατά 47% χαμηλότεροι από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.
• Το ποσοστό των συνταξιούχων με σοβαρές υλικές στερήσεις τα τελευταία χρόνια διπλασιάστηκε. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία το 30% των Κυπρίων συνεχίζει να εργάζεται και μετά τη σύνταξη για να τα βγάλει πέρα, ποσοστό τριπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
• Περίπου 1 στους 6 Κυπρίους αδυνατεί να θερμάνει το σπίτι του.
• Σχεδόν 4 στους 10 δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε απροσδόκητα έξοδα.
• Το 36% των εργαζομένων δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά μια εβδομάδα διακοπών.
• Η Κύπρος καταγράφει τα μεγαλύτερα ποσοστά σε όλη την Ευρώπη για άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στέγασης.

——————————————-

Η οικονομία βελτιώνεται κι εμείς δεν έχουμε κανένα λόγο να μην το αναγνωρίζουμε. Η κυπριακή οικονομία παρουσιάζει θετική εικόνα σε βασικούς δείκτες:

• Είναι θετικό γιατί ο ρυθμός ανάπτυξης κυμαίνεται στο 3,7%.
• Είναι θετικό γιατί έχουμε πλεόνασμα, που εν μέρει βέβαια οφείλεται στα αυξημένα κρατικά έσοδα εξαιτίας του πληθωρισμού.
• Θετικό είναι ότι έχουμε μείωση του δημόσιου χρέους γύρω στο 64%, όπως θετική εξέλιξη είναι και η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας μας.

Την ίδια ώρα όμως δεν μπορούμε να εξετάζουμε την οικονομία ανεξάρτητα από την κοινωνία. Οι αριθμοί ομολογουμένως βελτιώνονται. Η ζωή της πλειοψηφίας των ανθρώπων βελτιώνεται; Η απάντηση είναι: ΟΧΙ! Δεν μπορεί λοιπόν να ικανοποιούμαστε μ’ αυτή την κατάσταση.

• Στην Κύπρο, οι οικονομικοί δείκτες βελτιώνονται αλλά ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας δυσπραγεί και πιέζεται από τα κοινωνικο-οικονομικά δεδομένα.
• Τα κέρδη αυξάνονται, οι τιμές ανεβαίνουν και οι μισθοί υστερούν. Αυτό το γεγονός διαβρώνει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και οι ανισότητες διευρύνονται.

Τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν τα φαινόμενα φτώχειας και αδυναμίας εξασφάλισης των βασικών αγαθών. Σ’ αυτό συνέτειναν πολιτικές που προκάλεσαν μείωση των εισοδημάτων πολλών εργαζομένων, αποδυνάμωση του κοινωνικού κράτους και απορρύθμιση της εργασίας. Η ακρίβεια, ο πληθωρισμός και η αύξηση των επιτοκίων έκαναν ακόμα πιο δύσκολη την κατάσταση. Σε όλα αυτά προστέθηκε η κατακόρυφη αύξηση των τιμών στην ενέργεια, στα ακίνητα και στα ενοίκια, δεδομένα που έκαναν απρόσιτη τη στέγη, κυρίως για τη νέα γενιά και τις νέες οικογένειες.

Είναι ισχυρή η πεποίθησή μας ότι η κυβέρνηση δεν έλαβε επαρκή μέτρα για την άμβλυνση των επιπτώσεων της ακρίβειας. Δεν λήφθηκαν αποφάσεις διαρθρωτικού χαρακτήρα για την αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων τα οποία σοβαρά μεγεθύνθηκαν. Είναι ενδεικτικό ότι σχεδόν σε όλους τους βασικούς κοινωνικούς δείκτες η Κύπρος βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Χρειάζονται μέτρα που να μειώνουν το κόστος του ηλεκτρισμού, των καυσίμων και των επιτοκίων. Χρειάζονται πολιτικές που να καθιστούν προσιτή την στέγη και να βελτιώνουν την κοινωνική πολιτική του Κράτους. Αυτοί είναι οι πυλώνες μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την ακρίβεια. Όχι ημίμετρα, όχι αποσπασματικές λύσεις στις οποίες περιορίζεται η κυβέρνηση.

Χρειάζονται επίσης μέτρα για βελτίωση της θέσης των εργαζομένων ενισχύοντας τα εισοδήματά τους και βελτιώνοντας του όρους εργασίας τους. Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) υποδεικνύει ότι όσο καλύτερα είναι τα εισοδήματα των εργαζομένων και οι όροι εργασίας τους τόσο περισσότερο αποδίδουν, αλλά και περισσότερο καταναλώνουν, γεγονός που απολήγει προς όφελος της οικονομίας.

Ο κοινωνικός διάλογος για την ΑΤΑ, τον κατώτατο μισθό, για διεύρυνση των συλλογικών συμβάσεων κι άλλα εργασιακά ζητήματα πρέπει να προχωρήσει και να ληφθούν αποφάσεις. Η κυβέρνηση πρέπει να παύσει κι εδώ να κωλυσιεργεί και να μασά τα λόγια της.

—————————–

Η καλή κατάσταση της οικονομίας δεν πρέπει να εφησυχάζει. Δεν πρέπει να διαγράφεται η ανάγκη για αντιμετώπιση των διαρθρωτικών στρεβλώσεων και διαχρονικών προβλημάτων, των οποίων τις αρνητικές συνέπειες πληρώνει ο κόσμος.

Αν θέλουμε να είμαστε προμηθείς και όχι επιμηθείς -όπως συνήθως είμαστε- πρέπει έγκαιρα και αποτελεσματικά να προβούμε στις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις και μεταρρυθμίσεις για να δημιουργήσουμε ισχυρή προοπτική στον τόπο.

Για την ενίσχυση της σταθερότητας της οικονομίας, χρειαζόμαστε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης.

Επιβάλλεται να επενδύσουμε σε παραδοσιακούς τομείς της οικονομίας μας που ιστορικά αποδείχθηκαν -και συνεχίζουν να είναι- σημαντικοί (τουρισμός, γεωργία, κτηνοτροφία, μεταποιητική και κατασκευαστική βιομηχανία, υπηρεσίες). Παράλληλα, πρέπει να επενδύσουμε σε νέους τομείς, όπως είναι η τεχνολογία, η έρευνα και η καινοτομία.

Επιβάλλεται να προχωρήσουμε πιο αποφασιστικά και γρήγορα στην ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών που καθυστερεί και συνεχώς παρουσιάζει αστοχίες (e-justice, Ιππόδαμος).

Επιβάλλεται να αντιμετωπιστούν η γραφειοκρατία και οι χρονοβόρες διαδικασίες για αδειοδοτήσεις και δικαστικά ζητήματα, όπως επίσης επιβάλλεται η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος για να γίνει πιο δίκαιο, εύκολο και απλό.

Χρειάζεται επίσης η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής που δραματικά επηρεάζει την περιοχή μας, η επένδυση στην εκπαίδευση και τις δεξιότητες, η βελτίωση του Συστήματος Υγείας και της κοινωνικής Πρόνοιας.

————————————

Υπάρχουν προκλήσεις στις οποίες πρέπει να απαντήσουμε με θετικό τρόπο ΤΩΡΑ. Πιο κάτω θα καταγράψω μερικές από αυτές τις προκλήσεις, χωρίς αυτή η καταγραφή να είναι εξαντλητική.

• Δημόσια Υγεία / ΓΕΣΥ

Μεγάλη πρόκληση αποτελεί η κατάσταση του συστήματος της Δημόσιας Υγείας που συνδέεται άμεσα με το μέλλον του ΓΕΣΥ.

Εκφράζουμε την έντονη ανησυχία μας για τα διαδραματιζόμενα στον τομέα της δημόσιας υγείας. Εκ μέρους του ΑΚΕΛ έχω αποστείλει δύο επιστολές στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (Νοέμβριο 2023, Μάιο 2024) κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις εξελίξεις, αλλά στο πλαίσιο μάλλον του νέου ύφους διακυβέρνησης προκλητικά τις αγνόησε. Ούτε καν ένα τυπικό «λάβαμε την επιστολή σας, σας ευχαριστούμε» δεν μπήκε στον κόπο το προεδρικό να απαντήσει. Τόσοι σύμβουλοι εκεί πάνω -συγγενείς, κουμπάροι, συμπέθεροι, σύγαμπροι, κολλητοί- ένας δεν βρέθηκε να απαντήσει.

Θα μείνω στην ουσία. Το σύστημα της δημόσιας υγείας κινδυνεύει. Κινδυνεύει, γιατί στον τομέα σταδιακά δημιουργείται μονοπώλιο από τις επιθετικές αγορές νοσηλευτηρίων στις οποίες προβαίνει ξένο Fund. Ήδη, το συγκεκριμένο Fund έχει αγοράσει τρία ιδιωτικά νοσηλευτήρια και, σύμφωνα με τις πληροφορίες, διαπραγματεύεται την αγορά κι άλλων. Ένα άλλο Fund προβαίνει σε αγορές χημείων. Η ίδια πολιτική επεκτείνεται και στα διαγνωστικά κέντρα.

Είναι φανερό ότι δημιουργούνται μονοπώλια στον τομέα της Υγείας. Γεγονός άκρως επικίνδυνο, γιατί με τη δεσπόζουσα θέση τους τα μονοπώλια επιβάλλουν τους δικούς τους όρους.

Το σκηνικό γίνεται ακόμα πιο εφιαλτικό εξαιτίας της ανικανότητας (για να μην πω σκοπιμότητας) του ΟΚΥΠΥ να στηρίξει τα δημόσια νοσηλευτήρια, τη θέση των οποίων σταδιακά καλύπτουν τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια.

Το πιο εφιαλτικό όμως είναι η στάση ανοχής, αδιαφορίας και απάθειας της κυβέρνησης ενώπιον αυτών των επικίνδυνων εξελίξεων. Αυτή η στάση επιτρέπει τη δημιουργία τέτοιων τετελεσμένων που θα αλλάξουν τον χαρακτήρα και τη φιλοσοφία του ΓΕΣΥ σε βάρος των ασθενών και της κοινωνίας.

Διερωτώμαι: γιατί η κυβέρνηση κλείνει τα μάτια σ’ αυτές τις εξελίξεις; Είναι ανικανότητα ή είναι πρόθεσή της να οδηγήσει το ΓΕΣΥ σε απαξίωση και κατάρρευση;

Ότι και να είναι, η κυβέρνηση φέρει βαρύτατες ευθύνες για την όλη κατάσταση. Πρέπει επιτέλους να αναλογιστεί τις συνέπειες και ανάλογα να δράσει για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα στο ΓΕΣΥ, να γίνουν οι απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις.

Πρώτα απ’ όλα πρέπει να παρέμβει για να τερματίσει την κούρσα εξαγορών ιδιωτικών νοσηλευτηρίων. Το δημόσιο συμφέρον το απαιτεί! Κι ας προχωρήσει -επιτέλους- η κυβέρνηση όπως υποσχέθηκε και δεν το έκανε ακόμα, στον καταρτισμό ενός υγειονομικού χάρτη (capacity plan) για τον υπολογισμό των πραγματικών αναγκών της δημόσιας υγείας. Αυτό έπρεπε να γίνει από την αρχή εφαρμογής του ΓΕΣΥ για να γνωρίζουμε τι πραγματικά χρειαζόμαστε, πού και πόσα πρέπει να επενδύσουμε εκκινώντας από τη στήριξη των δημόσιων νοσηλευτηρίων.

• Μονοπώλια / Ανταγωνισμός

Η αναφορά για μονοπώλια στον τομέα της Υγείας φέρνει στην επιφάνεια ένα γενικότερο πρόβλημα που υπάρχει στον τόπο μας με μονοπωλιακές καταστάσεις. Σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας δεν λειτουργεί ο λεγόμενος ανόθευτος ανταγωνισμός. Ούτε και η ελεύθερη αγορά λειτουργεί, αφού είναι εγκλωβισμένη από την ύπαρξη ολιγοπωλιακών καταστάσεων.

Ολιγοπώλιο υπάρχει στον κρίσιμο τομέα των τραπεζών ο οποίος ελέγχεται και σχεδόν πλήρως ποδηγετείται από δύο τράπεζες που καταχρώνται τη δεσπόζουσα θέση τους. Ολιγοπώλια υπάρχουν στον τομέα των καυσίμων και σε τομείς του λιανικού εμπορίου, τις συνέπειες των οποίων πληρώνουν οι καταναλωτές. Ενώπιον αυτής της κατάστασης δεν υπάρχει στιβαρή και συγκεκριμένη κυβερνητική πολιτική υπέρ των καταναλωτών. Δεν υπάρχει πολιτική στήριξης της Υπηρεσίας Προστασίας των Καταναλωτών ενώ η Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού αδυνατεί να τα βάλει με τα μεγάλα συμφέροντα.

• Βιωσιμότητα ανάπτυξης, φυσικών πόρων, περιβάλλοντος:

Πολύπτυχο και πολύπλευρο είναι το θέμα της βιωσιμότητας της ανάπτυξης, της  διαχείρισης των φυσικών πόρων, του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος της χώρας μας. Ό,τι σπαταλούμε και εκποιούμε το αφαιρούμε από την κληρονομιά που οφείλουμε να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές, φροντίζοντας για το μέλλον τους.

Επιτέλους πρέπει να διερωτηθούμε:

• Φροντίζουμε για τις επόμενες γενιές, όταν κτίζουμε παντού και τον όποιο σχεδιασμό συνήθως τον παραβιάζουμε με εξαιρέσεις που τείνουν να γίνουν ο κανόνας, ειδικά εκεί όπου υπάρχουν μεγάλα συμφέροντα;
• Φροντίζουμε για τις νέες γενιές, όταν το κόστος στέγης έχει απογειωθεί και δεν υπάρχει επαρκής κρατική πολιτική ούτε και πρόσβαση σε χρηματοδότηση; Πώς νιώθουμε αλήθεια, όταν πολλοί νέοι υποχρεώνονται να μένουν με τους γονείς τους εξαιτίας του ψηλού κόστους της στέγης;
• Φροντίζουμε για τις επόμενες γενιές, όταν ξεπουλούμε ανεξέλεγκτα τη γη μας σε ξένους στον βωμό του πρόσκαιρου κέρδους; Σταμάτησε το πλιάτσικο με τα χρυσά διαβατήρια, αλλά συνεχίζεται με την παραχώρηση «χρυσής βίζας» με όρους και διαδικασίες καθόλου διαφανείς και χωρίς ουσιαστικό έλεγχο. Η «χρυσή βίζα» είναι ένας από τους βασικούς λόγους για την αύξηση του κόστους στέγασης.
• Φροντίζουμε για τις επόμενες γενιές, όταν η Κύπρος έχει αφεθεί εκτεθειμένη στην ενεργειακή ανεπάρκεια και ανασφάλεια με ευθύνη της προηγούμενης κυβέρνησης που δεν έκανε τις απαραίτητες επενδύσεις; Αυτές επιβάλλεται να γίνουν σύντομα κι αυτό είναι ευθύνη της σημερινής κυβέρνησης η οποία όμως αδυνατεί να παρουσιάσει συνολική στρατηγική και αυτοσχεδιάζει. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, η κυβέρνηση να συζητά για τον Interconnector χωρίς να υπάρχει σοβαρή μελέτη βιωσιμότητας, ενώ το έργο θα στοιχίσει δισεκατομμύρια ευρώ. Για τα ενεργειακά γίνονται πολλές υπουργικές δηλώσεις αλλά πολύ λίγα πράγματα έχουμε επί του εδάφους.
• Σοβαρό πρόβλημα αποτελεί η διαχείριση αποβλήτων που -πολύ φοβάμαι- ότι θα είναι η επόμενη μεγάλη κρίση. Η Κύπρος κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα απέραντο σκουπιδαριό. Στους ΟΕΔΑ Πεντακώμου και Κόσιης υπάρχουν σοβαρότατα προβλήματα. Στο δε Πεντάκωμο η μπόχα σκανδάλου ήδη μάς πνίγει. Επιπρόσθετα, κινδυνεύουμε με πρόστιμα πολλών εκατομμυρίων ευρώ από την Ε.Ε. κληροδότημα στους πολίτες από τη συναγερμική διακυβέρνηση.

Πρόσφατα, εκ μέρους του ΑΚΕΛ απέστειλα επιστολή στην αρμόδια υπουργό Γεωργίας για να ανασταλεί η εφαρμογή του Προγράμματος «Πληρώνω όσο πετώ». Παρότι έχουμε δεσμευτεί ως χώρα έναντι της ΕΕ για τη σταδιακή εφαρμογή του Προγράμματος από την πρώτη του Γενάρη του 2025, δεν είμαστε έτοιμοι. Το Πρόγραμμα πρέπει να ανασταλεί, γιατί αν προχωρήσουμε οι πολίτες θα πληρώνουν περισσότερα για ανακύκλωση, η οποία δεν θα γίνεται εξαιτίας των προβλημάτων στους ΟΕΔΑ αλλά και σ’ άλλους κρίκους της αλυσίδας του συστήματος.

Σημειώνω πως ούτε και σ’ αυτόν τον τομέα υπάρχει ολοκληρωμένος σχεδιασμός. Γενικά στην Κύπρο δεν σχεδιάζουμε, συνήθως αυτοσχεδιάζουμε κι αυτό κοστίζει σε πόρους και σε ταλαιπωρία των πολιτών. Μ’ αυτή δε την κυβέρνηση σε πολλά σοβαρά θέματα φαίνεται να βρισκόμαστε στον αυτόματο.

Συμπερασματικά, στην Κύπρο αναπτυσσόμαστε ρυπαίνοντας, σπαταλώντας πολύτιμους πόρους και καταστρέφοντας το φυσικό και αστικό περιβάλλον. Αλήθεια, τι θα αφήσουμε στις επόμενες γενιές; Πύργους για τους λίγους και χρέη για τους πολλούς;

• Διακυβέρνηση, διαφάνεια, θεσμοί

Η διακυβέρνηση Αναστασιάδη – ΔΗΣΥ απογείωσε τη διαφθορά και τη μετέτρεψε σε θεσμικό φαινόμενο. Το κράτος δικαίου κατακρημνίστηκε και η εμπιστοσύνη των πολιτών έναντι των θεσμών βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό. Στο εξωτερικό ταυτίζουν την Κύπρο με τις Σεϋχέλλες επειδή τη θεωρούν φορολογικό παράδεισο και πλυντήριο βρώμικου χρήματος.

Το κακό όνομα που αποκτήσαμε δυσχεραίνει την προσπάθειά μας να προσελκύσουμε παραγωγικές επενδύσεις που προσδίδουν προστιθέμενη αξία στην οικονομία και δημιουργούν ποιοτικές θέσεις εργασίας.

Η διαφθορά επιβάλλεται να αντιμετωπιστεί, το όνομα της Κύπρου να αποκατασταθεί, όπως και η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς. Απαραίτητο βήμα για να επιτευχθεί αυτό είναι η ουσιαστική και γρήγορη διερεύνηση των σκανδάλων και η προσαγωγή των πρωταγωνιστών τους στο δικαστήριο. Μέχρι σήμερα τίποτα ουσιαστικό δεν έχουμε δει, ούτε από μέρους της κυβέρνησης αλλ’ ούτε και από τους θεσμούς που είναι υπεύθυνοι γι’ αυτό.

Η ατιμωρησία συνεχίζει να κυριαρχεί. Από το σκάνδαλο του χρηματιστηρίου περάσαμε στο σκάνδαλο της τραπεζικής κρίσης που προκλήθηκε από τις κακές τραπεζικές πρακτικές -όπως διαπιστώνει η Κομισιόν σε σχετική Έκθεσή της το 2013- συνεχίσαμε με το σκάνδαλο του ξεπουλήματος του Συνεργατισμού, αλλά κανένας δεν τιμωρήθηκε παρότι υπάρχουν σχετικά πορίσματα.

Η κατάσταση με τη διαφθορά δημιουργεί την εντύπωση -για να μην πω την πεποίθηση- ότι αόρατα νήματα των κατεστημένων που θησαυρίζουν από αυτή τη νοσηρή κατάσταση εμποδίζουν τη διαφάνεια, την έρευνα και την τιμωρία. Η κυβέρνηση και σ’ αυτό το θέμα απουσιάζει παρότι ο Πρόεδρος προεκλογικά υποσχέθηκε διορισμό ποινικών ανακριτών. Αφήνει τον χρόνο για να ξεχαστούν όλα.

————————————–

• Κυπριακό

Πριν κατέλθω του βήματος δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στην εκκρεμότητα του Κυπριακού. Όχι γιατί έτσι συνηθίσαμε στα πενήντα χρόνια από την τραγωδία του 1974, αλλά επειδή η λύση του Κυπριακού έχει άμεση σχέση με τη διασφάλιση του μέλλοντος της χώρας και του λαού μας, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Στις συνθήκες της ημικατοχής ό,τι κτίζουμε το κτίζουμε στην άμμο. Αυτό που θέλω να υπογραμμίσω, ειδικά αυτή την περίοδο που σημειώνεται μια κάποια κινητικότητα, είναι να κυνηγήσουμε τις πιθανότητές μας. Να τις κυνηγήσουμε με ανάληψη πρωτοβουλιών και καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις. Όχι όμως σαν αυτή του Προέδρου για ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ. Αυτή η θέση είναι άκρως επικίνδυνη. Η διασύνδεση της λύσης με το ΝΑΤΟ βάζει τη μπάλα στα πόδια της Τουρκίας και μάλιστα στο δικό της γήπεδο. Το Κυπριακό θα πέσει θύμα των επιδιώξεων της Τουρκίας που επιδιώκει τη διχοτόμηση, αλλά και του ΝΑΤΟ που θεωρεί την κατοχική δύναμη στρατηγικής σημασίας σύμμαχο. Είναι έτσι που η Τουρκία διαπραγματεύτηκε την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και πήρε ό,τι ήθελε και από τους Αμερικανούς και από τους Ευρωπαίους.

Ένας τρόπος υπάρχει να δημιουργήσουμε προοπτική λύσης έστω και μέσα από τις δυσκολίες που προκαλεί η τουρκική αδιαλλαξία: να επιμένουμε στη συμφωνημένη βάση λύσης της ΔΔΟ με πολιτική ισότητα. Να επιδιώξουμε να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις στη βάση του Πλαισίου Γκουτέρες από το σημείο που διακόπηκαν, διαφυλάσσοντας ολόκληρο το διαπραγματευτικό κεκτημένο.

Αν γίνει αυτό, η απόσταση για τη λύση δεν είναι μεγάλη. Κι αυτό γιατί τα σημαντικά ζητήματα που βρίσκονται σε εκκρεμότητα είναι λίγα. Με μια τέτοια προσέγγιση οι πιθανότητες για επίλυση του Κυπριακού αυξάνονται σημαντικά, ανάλογα βέβαια με την πολιτική βούληση που θα επιδείξουν τα εμπλεκόμενα μέρη και, κυρίως, η Τουρκία.

Η λύση του Κυπριακού θα δημιουργήσει νέες μεγάλες προοπτικές για τη χώρα μας, τον λαό μας, αλλά και για την οικονομία μας. Αυτό είναι το καταληκτικό μήνυμα που θέλω να στείλω με την ομιλία μου, σε μια συζήτηση που αφορά στο σήμερα, αλλά πρέπει να διεξάγεται με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.