Ομιλία Γενικού Γραμματέα της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ Στέφανου Στεφάνου στην Τελετή Απονομής του 34ου Βραβείου Πολιτιστικής Προσφοράς «Τεύκρος Ανθίας – Θοδόσης Πιερίδης»

Τρίτη 18 Οκτωβρίου 2022, 20:00, Θέατρο «Παλλάς», Λευκωσία

Νιώθω πολύ περήφανος γιατί απόψε έχω την τιμή ως Γενικός Γραμματέας της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ να προσφωνήσω την Τελετή Απονομής του Βραβείου Πολιτιστικής Προσφοράς «Τεύκρος Ανθίας – Θοδόσης Πιερίδης» που θέσπισε η Κ.Ε του Κόμματος πριν από πάρα πολλά χρόνια.

Η περηφάνεια μου γίνεται ακόμα πιο μεγάλη γιατί από μέρους του Κόμματος σε λίγο θα έχω την τιμή να επιδώσω τα βραβεία σε δύο καταξιωμένους εργάτες του Πολιτισμού: τη Δάφνη Τριμικλινιώτου και τον Χρίστο Ζάνο.

Στις εικαστικές τέχνες η Δάφνη. Στη θεατρική τέχνη ο Χρίστος.

Σε διαφορετικές μορφές Τέχνης ο καθένας, πολλές φορές σε διαφορετικά ταξίδια ζωής, αλλά σε  κοινά οράματα, κοινές έγνοιες, κοινούς αγώνες. Και με μια μεγάλη κοινή αγάπη. Την Κύπρο και τους ανθρώπους της. Όλους τους ανθρώπους της. Ελληνοκύπριους, Τουρκοκύπριους, Μαρωνίτες, Αρμενίους και Λατίνους αλλά και τους μετανάστες και τους πρόσφυγες που οι πόλεμοι, η φτώχεια και η δυστυχία τους έφεραν στην Κύπρο μας.

Η Δάφνη Τριμικλινιώτη ξεκίνησε το εικαστικό της ταξίδι από το χωριό Φασούλα της Λεμεσού. Θέματα που την απασχολούν είναι η βία, ο πόλεμος, η προσφυγιά, η καταστροφή του περιβάλλοντος. Η ειρήνη είναι για τη δημιουργό το μόνιμο ζητούμενο. Σταθερό σημείο έμπνευσης  ο αρχέγονος έρωτας που αναδύεται με διαφορετικά χρώματα, μορφές και φιγούρες.   Δεσπόζουσα  φιγούρα  η γυναίκα που κουβαλά το δικό της αγκάθινο στεφάνι. Η κυπριακή τραγωδία συνεχώς και έντονα αναδεικνύεται στα έργα της.

Οι πρώτες εκθέσεις της στο Λονδίνο όπου διέμενε, διοργανώθηκαν από την κυπριακή παροικία τον Ιούλιο του 1975, στο πλαίσιο εκδηλώσεων  αλληλεγγύης προς την Κύπρο. Για τη Δάφνη Τριμικλινιώτη ο αγώνας του κυπριακού λαού είναι οικουμενικός. Οι πρόσφυγες είναι όλοι πρόσφυγες, ανεξαρτήτως καταγωγής. Η δημιουργός έχει απόλυτη επίγνωση του πνευματικού της χρέους απέναντι στην κοινωνία, κυρίως προς τους αδικημένους της ζωής. Όλο το έργο και η δράση της είναι ταυτισμένα με τους ανθρώπους του πόνου και του μόχθου. Προβάλλοντας την ανάγκη για διεκδικητική στάση στη ζωή, η Δάφνη φρόντισε από το εφαλτήριο του Επιμελητηρίου Καλών Τεχνών, του ΕΚΑΤΕ, να δώσει τη δική της ξεχωριστή μάχη για την προαγωγή της τέχνης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας στην Κύπρο. Και την ίδια ώρα δίνει τις μάχες της για την αναγνώριση της κοινωνικής και επαγγελματικής υπόστασης των καλλιτεχνών και για την απόδοση των πνευματικών τους δικαιωμάτων.

Ο Χρίστος Ζάνος κατάγεται από το χωριό Μουσουλίτα. Ευτύχησε όμως να μεγαλώσει στην Αμμόχωστο, όπου η πολιτιστική δημιουργία συνόδευε και συνυπήρχε με την οικονομική και κοινωνική άνθιση της πόλης. Σε αυτό συνέβαλε τα μέγιστα το Κίνημα της Αριστεράς, τα αποτυπώματα της δράσης του οποίου στον χώρο του πολιτισμού ήταν έντονα. Οι θεατρικές παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας  επηρέασαν καταλυτικά  τον έφηβο Χρίστο Ζάνο και τον έταξαν μια για πάντα στον χώρο του θεάτρου και του πολιτισμού. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην Αθήνα είχε τη μοναδική ευκαιρία να συνεργαστεί με σπουδαίους ανθρώπους του θεάτρου, όπως ήταν ο Ιάκωβος Καμπανέλλης. Με την επιστροφή του στην Κύπρο, πρωταγωνίστησε στην ίδρυση του θεατρικού σχήματος «Προμηθέας» σε συνεργασία με την ΕΔΟΝ, το 1975. Ακολούθησε η συνεργασία του με το Σατιρικό θέατρο σκηνοθετώντας πολλά έργα καθώς και με τον ΘΟΚ κι άλλα θεατρικά σχήματα. Παράλληλα, άνοιξε νέους δρόμους με τη συνεργασία που ανάπτυξε με το τουρκοκυπριακό δημοτικό θέατρο και με τουρκοκύπριους καλλιτέχνες. Ο Χρίστος έγινε και παραμένει παθιασμένος αγωνιστής της επαναπροσέγγισης Ε/κ και Τ/κ και της λύσης του Κυπριακού που θα φέρει την επανένωση της Κύπρου μας και του λαού μας.  Αυτό τον στόχο ζωής ο Χρίστος υπηρετεί και προωθεί μέσα από την πολιτιστική του δράση. Το πολυσχιδές έργο του Χρίστου περιλαμβάνει τη συγγραφή διηγημάτων και θεατρικών έργων. Άξια αναφοράς είναι επίσης η συνεργασία του με το ραδιόφωνο της ΕΡΤ.

Φίλες και φίλοι,

Το ΑΚΕΛ, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του, συνειδητοποίησε την αξία του Πολιτισμού για το χτίσιμο της χώρας και για τη διαπαιδαγώγηση του λαού μας. Το ΑΚΕΛ σωστά εκτίμησε την αξία του Πολιτισμού ως δείκτη της ακμής της κοινωνίας. Ο Πολιτισμός, οι Τέχνες και τα Γράμματα  αποτελούν το αγκωνάρι πάνω στο οποίο οικοδομήθηκαν όλες οι διαχρονικές αξίες του λαϊκού κινήματος της Κύπρου. Ο  πολιτισμός είναι ταγμένος στο πλευρό της ζωής, την αγαπά και την υπηρετεί με πάθος και αντιστέκεται στη βαρβαρότητα, τον σκοταδισμό και την παρακμή.

Είναι σε αυτό το πλαίσιο που το ΑΚΕΛ πάντοτε έχει τον πολιτισμό στις  προτεραιότητες της πολιτικής του και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την προώθησή του, για την ανάδειξη και στήριξη των καλλιτεχνών – δημιουργών. Οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις (η πανδημία covid 19, ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο πληθωρισμός και η ακρίβεια) θέτουν σε μεγάλη δοκιμασία τους  δημιουργούς και τους απασχολούμενους στον χώρο του πολιτισμού. Η απουσία μόνιμης και σταθερής δουλειάς, η μη θεσμικά κατοχυρωμένη προστασία της εργασίας αλλά και του έργου των καλλιτεχνών, η μη απόδοση ή η μειωμένη απόδοση των πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων, δημιουργούν ένα πλαίσιο ανασφάλειας και αβεβαιότητας ανάμεσα στους καλλιτέχνες – δημιουργούς. Για πολλούς καλλιτέχνες και δημιουργούς η όλη κατάσταση θέτει θέμα επιβίωσης. Είναι γι’ αυτό που καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για νομοθετική κατοχύρωση της κοινωνικής και επαγγελματικής ιδιότητας των καλλιτεχνών και η απόδοση όλων των δικαιωμάτων των καλλιτεχνών όπως αυτά κατοχυρώνονται από διεθνείς συμβάσεις, ευρωπαϊκές συμβάσεις και από  πορίσματα της Ουνέσκο.

Είναι αναγκαία η αλλαγή φιλοσοφίας και η εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού που θα αφορά όλες τις μορφές τέχνης και το σύνολο των πολιτιστικών δράσεων. Ένας σχεδιασμός που να έχει σε περίοπτη θέση τη στήριξη τόσο των καλλιτεχνών που η καλλιτεχνική δημιουργία είναι η εργασία τους, όσο και των εθελοντικών σχημάτων που για χρόνια αναπτύσσουν πλούσια δραστηριότητα. Ένας σχεδιασμός που να προνοεί την επαναφορά του τιμητικού επιδόματος για τους συνταξιούχους καλλιτέχνες που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Να προωθεί τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών και τη συντήρηση των υφιστάμενων. Να προωθεί την ανάπτυξη της καλλιτεχνικής παιδείας στα σχολεία και την ίδρυση πανεπιστημιακών σχολών για όλες τις μορφές τέχνης. Να κατοχυρώνει τον σεβασμό της ελευθερίας στην έκφραση. Να παρέχει κίνητρα στους Δήμους και τις κοινότητες για να στηρίζουν και να προωθούν τον πολιτισμό.

Όλα τα πιο πάνω προϋποθέτουν την  ουσιαστική αύξηση των κονδυλίων για τον πολιτισμό. Επιβάλλεται η συμπερίληψη των τομέων πολιτισμού και δημιουργίας στους τομείς που διατίθενται κονδύλια από το «Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας», όπως ακριβώς γίνεται στις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες. Τέλος, είναι απαραίτητη ανάγκη η δημιουργία Συμβουλευτικών Επιτροπών ανά κλάδο όπου οι άμεσα εμπλεκόμενοι στον Πολιτισμό να έχουν λόγο και ρόλο στις αποφάσεις που  λαμβάνονται από τους αρμόδιους φορείς.

Φίλες και φίλοι,

Πριν κατέβω από το βήμα νιώθω την ανάγκη από καρδιάς να ευχαριστήσω την Επιτροπή του Βραβείου, την Πρόεδρο Δώρα Σωτηρίου και τα μέλη Αριάνα Οικονόμου, Μίκη Κωστέα, Όλγα Πιερίδου και Αντώνη Γεωργίου, για τις εξαιρετικές επιλογές που και φέτος έχει κάνει.

Αγαπητή μου Δάφνη,

Αγαπητέ μου Χρίστο,

Συγχαρητήρια για τη βράβευσή σας. Είναι καθόλα δίκαιη και άξια.

Σας εύχομαι να έχετε υγεία και δύναμη να συνεχίσετε το δημιουργικό σας έργο, τα μηνύματα του οποίου είναι εξαιρετικά επίκαιρα στη δύσκολη περίοδο που περνά ο κόσμος μας και η Κύπρος μας. Είμαι βέβαιος ότι κάθε προοδευτικός άνθρωπος που περπατά στους δρόμους της δημιουργίας σας, συγκινείται από τον ανθρώπινο πόνο και δυστυχία και την ίδια ώρα, αντλεί δύναμη για να σταθεί απέναντι και να αντιπαλέψει ιδεολογήματα και πολιτικές που καταστρέφουν την ανθρωπότητα, αιματοκυλούν ανθρώπους και εξευτελίζουν κοινωνίες. Το έργο σας είναι σάλπισμα αγώνα για ένα καλύτερο αύριο.

Στον ίδιο δρόμο βαδίζουμε μαζί! Σε πείσμα των καιρών μαζί αντιστρέφουμε τη ρήση του φιλοναζιστή συγγραφέα Χανς Γιοστ που έγραφε το 1933, ότι όταν ακούει τη λέξη «κουλτούρα» τραβάει το πιστόλι του.

Εμείς όταν ακούμε για πόλεμο και για μισάνθρωπες πολιτικές τραβάμε από το θηκάρι μας τον πολιτισμό.

Συγχαρητήρια!