Βιώσιμη ανάπτυξη και επιχειρηματικότητα | Σωφρόνης Κληρίδης
Ο όρος για τη βιώσιμη ανάπτυξη καθορίστηκε στην έκθεση Brundtland το 1987 – από τα Ηνωμένα Έθνη – ως η ανάπτυξη η οποία ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να διακυβεύει την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες.
Παρότι μια αρκετά γενική διατύπωση που αφήνει χώρο για ερμηνείες, δίνει το μήνυμα ότι πρέπει να λαμβάνουμε υπόψιν τις επιπτώσεις των πράξεων μας και των αποφάσεων μας στο περιβάλλον και στις επόμενες γενιές.
Όπως λέει και ένα ρητό που προέρχεται από τους ιθαγενείς της αμερικανικής ηπείρου: «δεν κληρονομούμε τη γη από τους προγόνους μας, αλλά τη δανειζόμαστε από τους απογόνους μας».
Αειφόρος ή βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει μακροπρόθεσμος σχεδιασμός που να εξυπηρετεί το σύνολο της κοινωνίας και όχι αποφάσεις που λαμβάνονται για να εξυπηρετούν πρόσκαιρα και μεμονωμένα συμφέροντα.
Στην Κύπρο έχουμε μια εντυπωσιακή προσαρμοστικότητα, που μας επιτρέπει και μας βοηθά να εκμεταλλευόμαστε ευκαιρίες που προκύπτουν από τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας. Να ανακάμπτουμε γρήγορα μετά από κρίσεις όπως έγινε μετά την τουρκική εισβολή, τη κρίση του 13’, τη πανδημία και τα γεγονότα στην Ουκρανία.
Υστερούμε πάρα πολύ στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό
Έχουμε την τάση να επικρατούν πάντα οι λογικές του εύκολου κέρδους, του γρήγορου κέρδους. Μια τάση υπερβολής σε ότι κάνουμε, μια έλλειψη μέτρου.
Τα τελευταία 20-25 χρόνια έχουμε δημιουργήσει μια από τις μεγαλύτερες χρηματιστηριακές φούσκες που έχουν καταγραφεί στο κόσμο, τη φούσκα των ακινήτων με όλα αυτά που ακολούθησαν: την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, το φαινόμενο των διαβατηρίων.
Ακόμα και τώρα, η μεγάλη εισροή ξένων εταιρειών είναι κάτι καλό κατά βάση, αλλά και εδώ πάλι ισχύει το παν μέτρον άριστο. Όταν γίνεται σε πολύ μεγάλους αριθμούς και πολύ γρήγορα, δημιουργούνται πιέσεις στο σύστημα, δημιουργούνται πιέσεις στις υποδομές, πιέσεις στα θέματα στέγασης, αύξηση τιμών στα ακίνητα.
Οι στόχοι της Βιώσιμης Ανάπτυξης απουσιάζουν από το δημόσιο διάλογο
Είμαστε στην τελευταία θέση (ή ισοβαθμούμε στην τελευταία θέση οριακά λίγο πιο πάνω από την Βουλγαρία) στην κατάταξη για την συμμόρφωση με τους στόχους των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Από τους 17 στόχους είμαστε σε πορεία επίτευξης τριών από αυτούς μέχρι το 2030, σε 6 στόχους αντιμετωπίζουμε σημαντικές προκλήσεις και σε 8 στόχους μείζονες προκλήσεις.
Η ατζέντα των ΗΕ και η συζήτηση για τους 17 στόχους θα μπορούσε να αξιοποιηθεί περισσότερο ως ένα πλαίσιο συζήτησης για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε και τις δράσεις που πρέπει να αναλάβουμε.
Η δυσκολία δεν είναι στο να ανακαλύψουμε τι πρέπει να κάνουμε, αλλά στο πως τα υλοποιούμε. Έχουμε δυσκολία στο να κάνουμε μεταρρυθμίσεις. Χρειάζεται συναίνεση και συλλογική εργασία για να μπορέσουμε να αναλάβουμε αποφάσεις.
Διαστάσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης
Η καθαρά περιβαλλοντική διάσταση. Είμαστε σε μια περιοχή στην οποία διατρέχουμε κίνδυνο απερήμωσης, διατρέχουμε θέματα λειψυδρίας, ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε ακόμα και με μαζούτ, σωματίδια από τα τζάκια, κτίζουμε μεμονωμένες κατοικίες, επιβαρύνουμε το περιβάλλον, χτίζουμε πύργους χωρίς σχεδιασμό, συνέχεια παρεκκλίσεις και επιπτώσεις για να δώσουμε κίνητρα.
Η κοινωνική διάσταση της βιώσιμης ανάπτυξης έχει να κάνει με τις υπηρεσίες που προσφέρει το κράτος: υγεία, παιδεία, δημόσιοι χώροι που να είναι προσβάσιμοι από όλους,
Η οικονομική διάσταση η οποία έχει δύο πτυχές: τα δημόσια οικονομικά και ο τομέας των επενδύσεων. Στα δημόσια οικονομικά τα πράγματα έχουν βελτιωθεί σημαντικά, αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι οι αγορές είναι πολύ ευαίσθητες. Στον τομέα των επενδύσεων υστερούμε σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη σε θέματα όπως οι νέες τεχνολογίες και η πράσινη μετάβαση.
Η ανάπτυξη έρχεται από παραγωγικές επενδύσεις
Επενδύσεις σε ακίνητα δεν είναι παραγωγικές επενδύσεις, φέρνουν κέρδος, έχουν πρόσκαιρά οφέλη αλλά δεν αυξάνουν την παραγωγικότητα. Η Κύπρος έχει πρόβλημα χρόνιο χαμηλής παραγωγικότητας και ο λόγος είναι ότι επενδύουμε σε σχέση με άλλες χώρες σε κατοικίες και λιγότερο σε τεχνολογία, σε μηχανήματα, σε ερευνητικά κέντρα, σε τεχνολογία.
Χρειάζεται η δημιουργία ενός επιχειρηματικού περιβάλλοντος το οποίο να προσελκύει παραγωγικές επενδύσεις, να προσελκύει ταλαντούχους ανθρώπους οι οποίοι θα έρθουν στην Κύπρο να εγκατασταθούν, να δημιουργήσουν και να δημιουργήσουν ευκαιρίες για όλους.
Ελκυστικό επιχειρηματικό περιβάλλον δεν είναι μόνο η τεχνολογία και η χαμηλή φορολογία. Θέλουμε να έρχονται επιχειρήσεις γιατί θέλουν να δημιουργήσουν. Να γίνουμε ελκυστικό μέρος και για οικογένειες και για ανθρώπους που θέλουν να ζήσουν εδώ.
Ανάγκη βελτίωσης της κρατικής λειτουργίας
Χρειαζόμαστε ένα αποτελεσματικό, επιτελικό κράτος. Μια δημόσια υπηρεσία που να προσφέρει όχι μόνο αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες αλλά να μπορεί να πάρει και στρατηγικές αποφάσεις.
Ο ιδιωτικός τομέας έχει γίνει πιο ελκυστικός τα τελευταία χρόνια και η ροή προς τον ιδιωτικό τομέα και υστερεί για τον δημόσιος τομέας την προσέλκυση ικανών ατόμων σε υψηλό επίπεδο.
Χρειάζεται μια δημόσια υπηρεσία που να μπορεί να πάρει αποφάσεις στρατηγικές και χρειάζεται να προσελκύσουμε στη δημόσια υπηρεσία ικανά στελέχη. Νιώθω ότι επειδή
Η παιδεία είναι ο πιο κρίσιμος τομέας που χρειάζεται αλλαγές
Η τεχνολογία κάνει θαύματα. Η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει τα πάντα και υπάρχει ο κίνδυνος να μοιραστεί η κοινωνία μας σε 2 μέρη. Χρειάζονται ρηξικέλευθες αλλαγές για να μπορέσουμε να αναβαθμίσουμε τη δημόσια παιδεία και να δώσουμε στα παιδιά μας τα εφόδια που χρειάζονται για να είναι παραγωγικοί και χρήσιμοι και επιτυχημένοι σε αυτό τον κόσμο.
Σωφρόνης Κληρίδης
Καθηγητής Οικονομικών, Κοσμήτορας Σχολής Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης Πανεπιστήμιου Κύπρου
