Επικήδειος Γενικού Γραμματέα Κ.Ε. ΑΚΕΛ Α. Κυπριανού στην κηδεία του Δημήτρη Χριστόφια
«Κι όχι να πείτε που’ κανα και τίποτα σπουδαίο, μόνο που πέρασα κι ακούμπησα στον ίδιο τοίχο που ακουμπήσατε. Κι όχι να πείτε που’ κανα και τίποτα σπουδαίο, μόνο που πόνεσα μαζί σας κι ονειρεύτηκα μαζί σας».
Είχε διαλέξει αυτούς τους στίχους του Ρίτσου ο Δημήτρης Χριστόφιας για να μας αποχαιρετήσει την ώρα που παρέδιδε τη σκυτάλη της ηγεσίας του ΑΚΕΛ.
Και όμως. Ο Δημήτρης Χριστόφιας, ο σύντροφος Δημήτρης, ο Δημήτρης μας, έκανε το σπουδαιότερο. Πόνεσε μαζί με τον κόσμο. Ονειρεύτηκε μαζί με τον κόσμο. Πάλεψε μαζί του. Έδωσε μάχες, κέρδισε, έχασε, ξανασηκώθηκε, στάθηκε μπροστά, σήκωσε ψηλά τη σημαία της Κύπρου, τη σημαία του ΑΚΕΛ.
Σήκωσε ακόμα ψηλότερα, τον τίτλο του κομμουνιστή, τον τίτλο του ΑΚΕΛιστή, το αξίωμα του Γενικού Γραμματέα του ΑΚΕΛ, του Προέδρου της Βουλής, το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Σήκωσε ψηλά το λάβαρο του σοσιαλισμού, του μαρξισμού-λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού και έμεινε πιστός στα ιδανικά αυτά μέχρι το τέλος.
Ο Δημήτρης του Χριστοφή και της Αννούς γεννήθηκε στο Κάτω Δίκωμο το 1946. Κάθε φορά που μιλούσε για τα παιδικά του χρόνια φρόντιζε να σημειώνει ότι ήταν φτωχικά μεν, όμως ευτυχισμένα. Ο ίδιος πάντα περηφανευόταν ότι ουδέποτε κυκλοφόρησε ως παιδί ατημέλητος. Είχε την φροντίδα και την αγάπη της Αννούς, και των αδελφών του, της Ελένης, της Δεσπούλας, της Μαρίας και της Άντρης. Το πουκάμισο και το παντελόνι του ήταν πάντα κολλαρισμένα και έτοιμα. Έψηνε καφέδες στο μπουφέ της Συντεχνίας, κυκλοφορούσε από σπίτι σε σπίτι τη Χαραυγή, αφού πρώτα διάβαζε από την πρώτη μέχρι την τελευταία λέξη.
Ο Δημήτρης Χριστόφιας γεννήθηκε στο Μορφωτικό και Αθλητικό Σύλλογο «Αχιλλέας Δικώμου». Γεννήθηκε μέσα στη βιβλιοθήκη του Συλλόγου που άνοιξε μπροστά του έναν κόσμο ολόκληρο. Ο Δημήτρης δεν υπήρξε άριστος μαθητής. Όμως μέσα σε μια νύχτα διάβαζε ένα ολόκληρο βιβλίο. Από το Εμπορικό Λύκειο Νεοκλέους έφευγε για την οικοδομή και το μπουφέ των Λαϊκών Οργανώσεων.
Πάντα μιλούσε για την καθοριστική επίδραση που άσκησε πάνω του ο θείος του Ανδρέας Δημήτρη που ουσιαστικά τον μύησε στην σοσιαλιστική ιδεολογία αλλά ταυτόχρονα του έμαθε να αμφισβητεί, να προβληματίζεται και να αναζητεί πάντα την αλήθεια.
Μπήκε στην οργανωμένη πάλη από μαθητής. Στα 14 του χρόνια έγινε μέλος της Παγκύπριας Ενιαίας Οργάνωσης Μαθητών. Το καλοκαίρι του 1964 σε ηλικία 18 ετών, έγινε μέλος του ΑΚΕΛ, της ΠΕΟ και της ΕΔΟΝ. Το 1966 εκλέγηκε Γραμματέας του Αθλητικού και Καλλιτεχνικού Συλλόγου Αχιλλέα και το 1967 εκλέγηκε Γραμματέας της ΕΔΟΝ Δικώμου. Τον Μάη του 1969 εκλέγηκε μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΔΟΝ. Ταυτόχρονα προσλήφθηκε σε μια εταιρεία, από την οποία απολύθηκε, αφού παρότρυνε τους συναδέλφους του να διεκδικήσουν το δίκαιο τους και να γραφτούν στην ΠΕΟ. Μετά από έντονες παραστάσεις της συντεχνίας, επαναπροσλήφθηκε.
Το σημείο που αποτέλεσε στροφή στη ζωή του Δ. Χριστόφια ήταν μια παγκοινοτική εκδήλωση που οργανώθηκε στο Δίκωμο, μετά τα γεγονότα της Κοφίνου. Σ’ αυτήν παρευρέθηκε και μίλησε ο τότε Γ.Γ της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ, ο αείμνηστος Εζ. Παπαϊωάννου. Ο Παπαϊωάννου ξεχώρισε τα χαρίσματα του νεαρού Δ. Χριστόφια που τον προλόγισε. Με δική του παρότρυνση το Κόμμα αποφάσισε να τον στείλει να σπουδάσει στη Μόσχα. Έτσι το καλοκαίρι του 1969 ξεκίνησε τις σπουδές του στη Μόσχα, στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών.
Εκεί στη Μόσχα γνώρισε και την Ελισάβετ, τη βασίλισσα της καρδιάς του, όπως συνήθιζε να λέει, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά, την Μαριάννα, την Χριστίνα και τον Χρίστο. Ο Δημήτρης ήταν πάντα πολύ περήφανος για τα παιδιά του. Ήταν περήφανος που τα έβλεπε να μεγαλώνουν βαδίζοντας στις γραμμές των ιδανικών που ενέπνευσαν και τον ίδιο.
Στη Μόσχα, ο Δημήτρης Χριστόφιας επιβεβαίωσε τις προσδοκίες της ηγεσίας του Κόμματος. Λίγο πριν το μαύρο καλοκαίρι του 1974 ολοκλήρωσε τις σπουδές του και επέστρεψε στην Κύπρο με το πτυχίο του Δόκτωρα της Ιστορίας. Τα όμορφα χρόνια της φοιτητικής ζωής τον εφοδίασαν με γνώσεις, αντίληψη για τις κατακτήσεις του σοβιετικού λαού αλλά και των προβλημάτων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, καθώς και εμπειρίες χρήσιμες που σφυρηλάτησαν την πολιτική του σκέψη.
Με την επιστροφή του στην Κύπρο, προσλήφθηκε στην ΕΔΟΝ όπου αργότερα εκλέγηκε Οργανωτικός της Γραμματέας. Το πραξικόπημα και η εισβολή του 1974 τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει μαζί με την οικογένεια του, το Δίκωμο. Η πορεία του στο Κίνημα συνεχίστηκε με την εκλογή του το 1977 ως Γενικός Γραμματέας της ΕΔΟΝ. Το 1982 εκλέγηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ και το 1986 μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Στις 22 Απριλίου 1988, μετά το θάνατο του αείμνηστου Εζεκία Παπαϊωάννου, εκλέγηκε Γενικός Γραμματέας της Κ.Ε του ΑΚΕΛ, θέση στην οποία επανεκλεγόταν μέχρι το 2005 δίχως ανθυποψήφιο.
Η εκλογή του στην ηγεσία του ΑΚΕΛ ήταν ένα βάρος το οποίο ο Δημήτρης Χριστόφιας ανέλαβε αγόγγυστα και με δέος. Γνώριζε ότι το χρέος του έναντι στο κόμμα, έναντι στην Κύπρο και τον κυπριακό λαό, ήταν μεγάλο. Το σήκωσε έντιμα, με αυτοπεποίθηση, αξιοπρέπεια και απόλυτη επιτυχία. Παρόλες τις δυσκολίες και αντιξοότητες, οδήγησε μαζί με τους συντρόφους του το Κόμμα στην κορυφή της πολιτικής ζωής του τόπου.
Στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων αναλαμβάνοντας στο ακέραιο τις ευθύνες του. Τα χρόνια της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης και της κρίσης στο ΑΚΕΛ, κατάφερε κάτω από εξαιρετικά δύσκολες και κρίσιμες συνθήκες, να αναπτυχθεί το Λαϊκό Κίνημα και να προοδεύσει ο τόπος μας ξεπερνώντας κάθε είδους αντιξοότητες.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες ο σ. Δημήτρης Χριστόφιας και η τότε ηγεσία του Κόμματος όχι απλώς ξεπέρασαν δυσκολίες που για άλλα Κόμματα υπήρξαν μοιραίες, αλλά και κατόρθωσαν να το καταστήσουν υπολογίσιμη ισχυρή πολιτική δύναμη. Το ανέβασαν μάλιστα στην 1η θέση των πολιτικών κομμάτων στην Κύπρο.
Κάτω από την ηγεσία του Χριστόφια και τον ίδιο στην πρώτη γραμμή καταφέραμε τότε να ανανεώσουμε και να εκσυγχρονίσουμε το ΑΚΕΛ παραμένοντας όμως πιστοί τις βασικές ιδεολογικές και οργανωτικές του αρχές. Καταφέραμε να ενισχύσουμε την εσωκομματική δημοκρατία ενισχύοντας ταυτόχρονα την ενότητα και την αποτελεσματικότητα του Κόμματος στην κοινωνική και πολιτική του παρουσία.
Σε άπειρες συνεντεύξεις εκείνα τα χρόνια του έθεταν ξανά και ξανά το ίδιο ερώτημα: Πώς τα κατάφερε το ΑΚΕΛ; Έδινε πάντα την ίδια απάντηση: «Στηρικτήκαμε στον εργαζόμενο λαό», «τα καταφέραμε γιατί τις καρδιές μας φλογίζουν ιδανικά και αξίες που πάνω από όλα θέτουν τον άνθρωπο…Τα καταφέραμε γιατί σταθήκαμε δίπλα στον ξωμάχο, στο μεροκαματιάρη, δίπλα στο γραφιά και στο δάσκαλο. Σταθήκαμε δίπλα τους σαν συναγωνιστές και σύντροφοι, ποτέ σαν από καθέδρας καθηγητές».
Είναι αναντίρρητη αλήθεια ότι ο σ. Δημήτρης Χριστόφιας δίδαξε σε όλους μας να ξεπερνάμε τους εαυτούς μας και να δουλεύουμε όπως αυτός νύχτα-μέρα. Δίδαξε τι σημαίνει να αψηφάς την κούραση και την αρρώστια. Δίδαξε τι σημαίνει να βάζεις το «εμείς» πάνω από το «εγώ». Ήταν το ίδιο απαιτητικός από τους συντρόφους του όσο και από τον εαυτό του. Έδινε τεράστια σημασία στη συλλογικότητα. Χωρίς όμως να την αποδέχεται ως καταφύγιο για αποφυγή προσωπικών ευθυνών.
Μαζί με τους υπόλοιπους συντρόφους της τότε ηγεσίας του ΑΚΕΛ άνοιξε νέους δρόμους δίνοντας το παράδειγμα διαρκούς ανανέωσης. Με αυτή την έννοια, μάλιστα, τίμησε την ιστορία που έγραψε ως ο νεαρότερος ηγέτης κομμουνιστικού κόμματος σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ασφαλώς η ανανέωση την οποία πρέσβευε η εκλογή του στην ηγεσία του Κόμματος δεν ξεκίνησε ούτε σταμάτησε, στο θετικό ηλικιακό πρόσημο. Η ανάπτυξη της εσωκομματικής δημοκρατίας, η πολύπλευρη και πολυεπίπεδη δράση του Κινήματος, η παρουσία και η συμβολή του στα πολιτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα του τόπου με τρόπο πρωτοποριακό και ριζοσπαστικό, φέρουν τη σφραγίδα της εικοσαετούς παρουσίας του σ. Δημήτρη στην ηγεσία του ΑΚΕΛ.
Η εκλογή του στην Προεδρία της Βουλής και έπειτα στην Προεδρία της Δημοκρατίας δεν ήταν τυχαία. Δεν ήταν απλώς μια πανηγυρική δικαίωση για έναν ΑΚΕΛικό που βρέθηκε για πρώτη φορά στα ανώτατα πολιτειακά αξιώματα. Οι θητείες του στην Προεδρία της Βουλής ανέβασαν την κοινοβουλευτική διπλωματία σε άλλα επίπεδα. Αναβάθμισαν το θεσμικό ρόλο του Κοινοβουλίου, αλλά και την καθημερινή πολιτική του λειτουργία. Πήραν βήματα μπροστά τη Δημοκρατία στον τόπο μας.
Η διακυβέρνηση της Κύπρου επί Χριστόφια φέρει ιστορικά χαρακτηριστικά. Κατατέθηκαν συνενωτικές προτάσεις επί αρκετών πτυχών για την επίλυση του Κυπριακού. Οι συγκλίσεις εκείνης της περιόδου συμπυκνώνουν όλα όσα ενώνουν το λαό μας από τις δύο πλευρές του συρματοπλέγματος. Ήταν προτάσεις που έδιναν προοπτική στη συνύπαρξη ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων στο κοινό τους σπίτι: την Κυπριακή Δημοκρατία. Για πρώτη φορά το όραμα αυτό πήρε σάρκα και οστά με συγκεκριμένες πολιτικές θέσεις και προτάσεις.
Η επαναπροσέγγιση του λαού μας, η επανένωση του τόπου μας ήταν η καθημερινή δουλειά και το μεγάλο όραμα που υπηρέτησε ο Δημήτρης με όλες του τις δυνάμεις μέχρι το τέλος. Όλοι θυμόμαστε ότι για χρόνια ολόκληρα, στο Κόμμα, στη Βουλή, στο Προεδρικό κουβαλούσε πάντα μαζί του τον πίνακα που ήταν γι΄αυτόν η υπογραφή του. Το λιμανάκι της Κερύνειας. Το λίκνο που τον γέννησε, ο σταθμός στον οποίο ήθελε να καταλήξει, ο πόθος μιας ολόκληρης ζωής.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας τουρκοκύπριος επέλεξε να τον αποχαιρετήσει με μια απλή κουβέντα στο διαδίκτυο που τα λέει όλα. Έγραψε «στο καλό σύντροφε. Ο αγώνας σου, αγώνας μας». Αυτή η βαθιά ιδεολογική και πολιτική αλήθεια είναι το καλύτερο κατευόδιο.
Ο Δημήτρης Χριστόφιας δεν ήταν ο Δημήτρης μόνο των ελληνοκυπρίων. Ήταν ολόκληρου του κυπριακού λαού. Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων, Μαρωνιτών, Λατίνων, Αρμενίων. Αυτό το κέρδισε με την πολύχρονη προσφορά του στον τόπο.
Το κέρδισε γιατί τόλμησε. Τόλμησε να πει αλήθειες, που για πρώτη φορά λέγονταν από το στόμα Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είπε ότι η Κύπρος κρύβει στα σπλάχνα της λείψανα ανθρώπων και από τις δύο κοινότητες, θυμάτων ενός τυφλού εθνικισμού. Ως Γ.Γ. του ΑΚΕΛ αλλά και αργότερα ως πρόεδρος της Κ.Δ. τόλμησε να μιλήσει και να καταδικάσει τα εγκλήματα όχι μόνο της Τουρκίας και της ΤΜΤ αλλά και της ελληνοκυπριακής φασιστικής δεξιάς σε βάρος Τουρκοκυπρίων αμάχων. Είπε ότι για να προχωρήσει η Κύπρος μπροστά πρέπει να ξεπεράσει την εθνοτική αντιπαράθεση ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων. Πρέπει να συνεργαστούν οι δύο κοινότητες σε πολιτική βάση. Είπε τέλος, ότι η Κύπρος πλήρωνε το τίμημα ρητορειών των μπαλκονιών που αποκοίμιζαν το λαό, την ώρα που σε κλειστά δωμάτια άλλα συμφωνούνταν ερήμην του.
Όταν το οικονομικό μοντέλο σύμφωνα με το οποίο λειτουργούσαν οι τράπεζες έφτανε στα όρια του υπονομεύοντας την πραγματική οικονομία και οδηγώντας τη σε πρωτοφανή κρίση, η διακυβέρνηση Χριστόφια άνοιξε ένα άλλο παράθυρο: αυτό της ενέργειας. Άνοιξε, δηλαδή, το δρόμο της υπέρβασης του αδιεξόδου στο οποίο είχε οδηγηθεί η κυπριακή οικονομία μετατρέποντας, ταυτόχρονα, το φυσικό πλούτο της πατρίδας μας σε παράγοντα ειρήνης για τη χώρα και ευημερίας για το λαό. Επιπλέον, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, χάραξε κόκκινη γραμμή αντίστασης και προστασίας των εργαζομένων και όσων είχαν ανάγκη.
Σε τελική ανάλυση, παρόλη την επίθεση που εκδηλώθηκε από την αρχή της Προεδρίας Χριστόφια, υπάρχει στον απολογισμό του ένα έργο αναμφισβήτητο. Τομές και μεταρρυθμίσεις στην παιδεία και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Στην κοινωνική πολιτική, το υδατικό, τον τομέα του περιβάλλοντος και άλλα πολλά. Να μην ξεχνούμε ότι η Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το δεύτερο εξάμηνο του 2012, ήταν απόλυτα επιτυχημένη, γεγονός που ανέβασε το κύρος της Κύπρου διεθνώς.
Ο Δημήτρης Χριστόφιας δεν ήταν μόνο ο Δημήτρης Χριστόφιας της Κύπρου. Είναι μια ιστορική φυσιογνωμία του διεθνούς στερεώματος. Η διεθνής δράση του μέσα από κάθε αξίωμα που ανέλαβε υπήρξε πολυδιάστατη. Πρώτιστος στόχος του πάντα η προώθηση της υπόθεσης της Κύπρου και η δικαίωση της μαρτυρικής μας πατρίδας. Ιδεολογικό υπόβαθρο στην θεώρηση του κόσμου ο συνεπής προλεταριακός του διεθνισμός, που δεν του επέτρεπε, τη βολική για πολλούς, ουδετερότητα. Στάθηκε πάντα αλληλέγγυος στο πλευρό των αγωνιζόμενων λαών. Στάθηκε πάντα ταξικά αλληλέγγυος προς τους εργαζόμενους όλου του κόσμου που μάχονται για το δίκαιο τους. Έλεγε τον ιμπεριαλισμό με το όνομα του και του καταλόγιζε την ευθύνη για τους πολέμους και τη δυστυχία που κυριαρχούν στον σύγχρονο κόσμο.
Όταν ήταν πρόεδρος της Δημοκρατίας όλοι γνώριζαν στο διεθνή και ευρωπαϊκό χώρο τις ιδεολογικές καταβολές του, που ήταν ριζικά διαφορετικές από τα πιστεύω των περισσότερων συνομιλητών του. Τον αντιμετώπιζαν όμως όλοι με σεβασμό γιατί εκτιμούσαν την ειλικρίνεια, τη σοβαρότητα, την υπευθυνότητα και προ πάντων την αγάπη του για την Κύπρο.
Την εκτίμηση στο πρόσωπο του την εισπράξαμε μύριες τόσες φορές, είτε στα Ηνωμένα Έθνη, είτε στην Ευρώπη, είτε στη Ρωσία, είτε στην Κίνα. Ηγέτες κρατών, κυβερνήσεων, κομμάτων, είτε συμφωνούσαν πολιτικά μαζί του, είτε διαφωνούσαν αναγνώριζαν πάντοτε στο πρόσωπο του ένα γνήσιο πατριώτη, έναν αληθινό διεθνιστή, ένα έντιμο και ειλικρινή ηγέτη.
Ο Δ. Χριστόφιας έκανε τη ζωή του μέρος της ιστορίας του ΑΚΕΛ, μέρος της ιστορίας του τόπου. Για το ΑΚΕΛ είναι η σημαία μας. Πολεμήθηκε και λοιδωρήθηκε όσο κανένας άλλος. Δεν περιμένουμε από κανένα από όσους του φέρθηκαν ανέντιμα και ανήθικα να τον δικαιώσουν. Έχει ήδη δικαιωθεί. Τον έχει ήδη δικαιώσει το δάκρυ με το οποίο τον αποχαιρετούν σήμερα αυτοί στους οποίους αφιέρωσε όλο του το είναι: οι απλοί άνθρωποι, οι απόμαχοι της ζωής, οι εργάτες του μυαλού, της πένας, των χεριών.
Όλα όσα ήδη είπαμε είναι περιττά.
Μίλησαν ήδη γι’ αυτόν τα χιλιάδες χέρια που σηκώνουν ψηλά τις σημαίες της Κύπρου, τις σημαίες του ΑΚΕΛ, τις σημαίες της ΕΔΟΝ.
Μίλησαν ήδη γι’ αυτόν οι χιλιάδες καρδιές που είναι αποφασισμένες να συνεχίσουν τον ίδιο δρόμο.
«Το πιο ακριβό στον άνθρωπο είναι η ζωή», έγραψε ο Οστρόφσκι στο «Πώς δενότανε το ατσάλι». «Αυτή του δίνεται μια φορά και πρέπει να τη ζήσει κανείς έτσι, που να μη τον βασανίζει ο πόνος για τα χρόνια που τα ‘ζησε άσκοπα, για να μην τον καίει η ντροπή για το πρόστυχο και το τιποτένιο παρελθόν και να μπορέσει πεθαίνοντας να πει: Όλη μου τη ζωή, όλες μου τις δυνάμεις τις έδωσα στο πιο ωραίο ιδανικό του κόσμου – στον αγώνα για την απελευθέρωση της ανθρωπότητας». Έτσι ακριβώς έδεσε τη ζωή του ο Δημήτρης Χριστόφιας με το Κόμμα, με την Κύπρο, με τον κόσμο ολόκληρο.
Να πας στο καλό Δημήτρη.
Πάλεψες, πρόσφερες, δάκρυσες, μάτωσες, νίκησες, κράτησες ψηλά τα λάβαρα, μας έδωσες το καλύτερο παράδειγμα.
Χιλιάδες θα συνεχίσουμε τον αγώνα σου. Αθάνατος.
