Εισαγωγική ομιλία του Γενικού Γραμματέα της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ, Στέφανου Στεφάνου, στο Φόρουμ Οικονομίας που πραγματοποιεί το ΑΚΕΛ

Τρίτη 31 Οκτωβρίου 2023, Συνεδριακό Κέντρο

Σας καλωσορίζω στο Φόρουμ Οικονομίας που πραγματοποιεί το ΑΚΕΛ. Σας ευχαριστώ που μας κάνετε την τιμή να είσαστε σήμερα εδώ.

Η οικονομία είναι πολύ ψηλά στην πολιτική ατζέντα και στην καθημερινή δράση του ΑΚΕΛ. Κι αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Χωρίς σταθερή και ισχυρή οικονομία κανένα κράτος δεν μπορεί να επιβιώσει στον σημερινό κόσμο.

Το κομβικό ερώτημα όμως που τίθεται και βρίσκεται στον πυρήνα της προβληματικής της σημερινής ημερίδας είναι: ποια οικονομία; Με ποια ειδικά χαρακτηριστικά, ποια στόχευση και ποιο προσανατολισμό;

Το σημερινό Φόρουμ για την οικονομία, φιλοδοξεί να ανοίξει τον διάλογο για πραγματικές, μεταρρυθμιστικές, ακόμη και ρηξικέλευθες λύσεις στα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.  Για να εξετάσουμε όμως εναλλακτικές λύσεις που να αποτελούν τομές, καλούμαστε  να κατανοήσουμε τις πολλαπλές κρίσεις που αντιμετωπίζουμε παγκόσμια και, κυρίως, να κατανοήσουμε τη διασύνδεση των οικονομικών κρίσεων με την οικολογική κρίση που απειλεί την ίδια την επιβίωσή μας στον πλανήτη.

Οι χρηματοοικονομικές κρίσεις των προηγούμενων δεκαετιών που οφείλονταν στο ελλιπές εποπτικό πλαίσιο αλλά και σ’ ένα μοντέλο ανάπτυξης που στηριζόταν στον ανεξέλεγκτο δανεισμό προκάλεσαν επιπτώσεις που είναι ακόμα αισθητές στις περισσότερες χώρες. Η ανάπτυξη που ακολούθησε, βασισμένη στα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια βλέπουμε να δέχεται σήμερα ισχυρό πλήγμα με πολλές οικονομίες να παρουσιάζουν ανησυχητική επιβράδυνση.

Όπως απέδειξε με την πολύ σημαντική εργασία του, ο γνωστός Γάλλος οικονομολόγος Τομά Πικετή, τις τελευταίες δεκαετίες οι ανισότητες αυξήθηκαν στις περισσότερες χώρες του πλανήτη. Κυρίως αυξήθηκε η ανισότητα μεταξύ του ανώτατου ενός τοις εκατό του πληθυσμού και όλων των υπολοίπων. Πολλοί είναι επίσης οι αναλυτές που αναμένουν ότι η παγκόσμια φτώχια θα αυξηθεί.

Οι πληθωριστικές πιέσεις, τα ψηλά επιτόκια σε συνδυασμό με τις συνέπειες πολεμικών συγκρούσεων, όπως αυτής στην Ουκρανία και τώρα στη Μέση Ανατολή, διαλύουν την κοινωνική συνοχή και υπονομεύουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς όπως είναι το πολιτικό σύστημα, οι κυβερνήσεις και οι πολιτικοί. Η αυξανόμενη δυσπιστία και κυρίως η δυσαρέσκεια οδηγούν στις μαζικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας σαν αυτές που είδαμε πρόσφατα στη Γαλλία αλλά και στην άνοδο του λαϊκισμού, την ενδυνάμωση της ακροδεξιάς και της ρητορικής μίσους. Αποδεικνύεται έτσι ότι η οικονομία δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ξεχωριστά από τη λειτουργία της δημοκρατίας.

Είναι επομένως ώρα να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που αξιολογούμε την οικονομία. Οι καθοριστικοί παράγοντες της οικονομικής ανάπτυξης – κατανάλωση, επενδύσεις, κρατικές δαπάνες και το εμπορικό ισοζύγιο –πρέπει να εξετάζονται μαζί με την επίδραση της ανάπτυξης στην αύξηση της ανισότητας ή στις αρνητικές οικολογικές επιπτώσεις. Στόχος πρέπει να είναι η οικονομική ανάπτυξη που θα είναι κοινωνικά δίκαιη και συμβατή με τους περιβαλλοντικούς στόχους.

Το ΑΚΕΛ, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, εστιάζει σε μια οικονομία με δύο πνεύμονες: το υγιές επιχειρείν που συνδράμει στη δυναμική ανάπτυξη και τα κοινωνικά αντανακλαστικά που οδηγούν στην ευημερία των πολιτών.

Αντιλαμβανόμαστε ότι για πολλούς λόγους, που δεν είναι της παρούσης, μέρος της κοινωνίας και κυρίως μέρος της επιχειρηματικής κοινότητας την οποία εσείς εκπροσωπείτε σήμερα εδώ,  αντιμετωπίζει με επιφυλακτικότητα την αντίληψη μας για την οικονομία και την ικανότητά μας να τη διαχειριστούμε. Η εντύπωση αυτή μας αδικεί. Όχι απλώς γνωρίζουμε πώς λειτουργεί η οικονομία και πώς λειτουργούν οι δυνάμεις της αγοράς αλλά, όπως θα διαπιστώσετε και σήμερα, διαμορφώνουμε τις προτάσεις μας αναλόγως. Πιστεύουμε όμως, όπως η πρόσφατη πανδημία δημόσιας υγείας απέδειξε και στους πλέον δύσπιστους, ότι το περίφημο αόρατο χέρι των αγορών δεν λειτούργησε και ότι το κράτος έχει την ικανότητα να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στη διαχείριση και την αντιμετώπιση κρίσεων. Είναι επομένως πεποίθησή μας ότι η οικονομία βασίζεται εξίσου στη συμβολή των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, του κράτους και των επενδυτών με κάθε μέρος να δικαιούται δίκαιο μερίδιο στα οφέλη.

Με πρωτοβουλίες όπως η σημερινή στοχεύουμε στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης πρότασης η οποία όχι μόνο δεν αντιστρατεύεται αλλά ενισχύει την επιχειρηματικότητα, παράλληλα όμως προσδίδει στην οικονομία την κοινωνική διάσταση, με πρακτικές προτάσεις για την αντιμετώπιση φαινομένων όπως π.χ. η ακρίβεια.

Την ανάπτυξη της κυπριακή οικονομίας αναχαιτίζουν σήμερα :

Πρώτον, η κακή εικόνα τη χώρας μας στο εξωτερικό που είναι αποτέλεσμα του σκανδάλου (ή καλύτερα, των σκανδάλων γιατί είναι πολλά) με τα χρυσά διαβατήρια που μας εξέθεσε διεθνώς. Η εικόνα αυτή συνοδεύεται με τη  γιγάντωση της θεσμικής διαπλοκής και διαφθοράς που σημειώθηκε τα προηγούμενα χρόνια εμπλέκοντας την εκτελεστική εξουσία, τον ίδιο τον προηγούμενο πρόεδρο και το περιβάλλον του. Είμαι βέβαιος πως όλοι εσείς οι πρωταγωνιστές της οικονομίας που έχετε σχέσεις με επενδυτές και ξένους επιχειρηματίες συχνά προσλαμβάνετε τις συνέπειες αυτής της εικόνας. Επείγει  να ανασκευάσουμε τις εντυπώσεις που περιορίζουν τις επενδύσεις, και καθιστούν τη χώρα αναξιόπιστο οικονομικό εταίρο.

Το δεύτερο δεδομένο που αναχαιτίζει την κυπριακή οικονομία αφορά σε μια εσωτερική πραγματικότητα. Η κυπριακή οικονομία επιρρεπής κατά τα  τελευταία χρόνια στην άναρχη ανάπτυξη, την αρπαχτή και το πρόσκαιρο κέρδος, προκάλεσε διόγκωση των εισοδηματικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Η ακρίβεια, τα αυξημένα ενοίκια στις αστικές περιοχές, το βάρος του ιδιωτικού χρέους και η στασιμότητα των μισθών και των εισοδημάτων -ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα- έχουν οδηγήσει το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας να βιώνει το παρόν με απαισιοδοξία και να αισθάνεται οικονομική ανασφάλεια για το μέλλον. Είμαι βέβαιος ότι εσείς, περισσότερο από κάθε άλλον, ξέρετε πως η κακή ψυχολογία είναι ό,τι χειρότερο για την οικονομία.

Κυρίες και κύριοι,

Γνωρίζουμε ότι τα πράγματα στην οικονομία δεν είναι εύκολα. Αντιλαμβανόμαστε τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού και τις προκλήσεις που συνεχώς αυξάνονται για τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας. Γι’ αυτό και πιστεύουμε ότι το αναπτυξιακό μας όραμα για το μέλλον θα πρέπει να συμπυκνώνει δυο βασικά συστατικά:

α) Την οικονομική μεγέθυνση με ενδυνάμωση της επιχειρηματικότητας.

β) Την ενίσχυση του εισοδήματος της κοινωνίας.

Για την υλοποίηση αυτών των στόχων το ΑΚΕΛ προτείνει:

• Επανασχεδιασμό του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας για τη διασφάλιση ανάπτυξης που να έχει βάθος και να χαρακτηρίζεται από βιωσιμότητα.
• Αντιμετώπιση των αυξανόμενων εισοδηματικών και κοινωνικών ανισοτήτων που μπορεί να επιτευχθεί με τον καταμερισμό των οικονομικών βαρών ανάλογα με το εισόδημα και το οικονομικό εκτόπισμα του καθενός και τη διασφάλιση ποιοτικών θέσεων εργασίας με δικαιώματα, αξιοπρεπείς μισθούς και συντάξεις.
• Στήριξη του επιχειρείν και, κυρίως, της μικρομεσαίας επιχείρησης που αποτελεί τον βασικό άξονα της κυπριακής οικονομίας.
• Φορολογική μεταρρύθμιση που να υπηρετεί τόσο τον στόχο για δικαιότερη κατανομή των βαρών όσο και τον στόχο για στήριξη του επιχειρείν με παροχή κινήτρων.
• Προστασία του περιβάλλοντος από την άναρχη ανάπτυξη.
• Ύπαρξη ισονομίας και δικαιοσύνης σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής δραστηριότητας, τόσο στον ιδιωτικό, όσο και στον δημόσιο τομέα.

Σε αυτούς τους άξονες στηρίζουμε τη δράση μας και σε αυτούς επιχειρούμε να στηρίξουμε τις συμμαχίες που έχει ανάγκη η οικονομία του τόπου μας.

Στη δική μας αντίληψη το νέο αναπτυξιακό μοντέλο θα πρέπει να στοχεύει:

Πρώτο, να μεγεθύνει την οικονομία μέσα από παραγωγικές επενδύσεις.

Οι επενδύσεις, εγχώριες και ξένες, πρέπει να μην είναι πρόσκαιρες αλλά να έχουν μόνιμο χαρακτήρα και να εξυπηρετούν ευρύτερους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους.

Δεύτερο, να στηρίζει την κοινωνία. Αυτό αποτελεί στόχο πρώτιστης σημασίας, ειδικά στις μέρες μας που ο πληθωρισμός και η ακρίβεια επελαύνουν.

Τρίτο, να στηρίζει ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος το οποίο να παρέχει τα βασικά αγαθά και  υπηρεσίες στους πολίτες.

Τέταρτο, στη διασφάλιση επαρκών πόρων για το Κράτος έτσι ώστε να υπάρχει σταθερότητα στα δημόσια οικονομικά και την ίδια ώρα, το κράτος να στηρίζει την κοινωνία και να λειτουργεί ως φορέας της ανάπτυξης. Σ’ αυτό μπορεί να συνεισφέρει η φορολογική μεταρρύθμιση που επείγει να γίνει.

Πέμπτο, στην ανάπτυξη ενός Κράτους πρότυπο το οποίο να συνεργάζεται με τον ιδιωτικό τομέα προς όφελος της χώρας και της κοινωνίας. Μακριά από λογικές και πολιτικές «λιγότερου Κράτους» που στη δύσκολη ώρα αφήνει τους πολίτες απροστάτευτους. Η Κύπρος είναι μια μικρή ημικατεχόμενη χώρα, απομονωμένη στην Ανατολική Μεσόγειο, γι’ αυτό και δεν μπορεί στους στρατηγικούς τομείς να μην υπάρχει η εξορθολογισμένη παρουσία του κράτους. Ο  κρίσιμος τομέας της ενέργειας είναι ένα τρανό παράδειγμα του ρόλου του κράτους. Στον τομέα της ενέργειας χρειάζεται σε σύντομο χρονικό διάστημα να γίνουν πολλά αφού τα προηγούμενα δέκα χρόνια δεν έγιναν.

Έκτο, να εξασφαλίζει αξιοπρεπείς μισθούς και συνθήκες εργασίας. Διασφαλίζοντας βασικά εργασιακά δικαιώματα, αποκαθιστώντας την αγοραστική δύναμη των μισθών, δίνοντας κίνητρα στους εργοδότες για να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.

Τέλος είναι το χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο έχει καίρια σημασία για μια ισχυρή και υγιή οικονομία. Χρειαζόμαστε ένα αξιόπιστο χρηματοπιστωτικό σύστημα που να λειτουργεί προς όφελος και όχι σε βάρος της οικονομίας και της κοινωνίας. Ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που η σχέση του με τις επιχειρήσεις και την κοινωνία να μην στηρίζεται στον εκβιασμό και την εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσης που κατέχει αλλά τη συνεργασία, τερματίζοντας τις καταχρήσεις και τις παράνομες πρακτικές.

Άφησα τελευταίο το καθοριστικής σημασίας ζήτημα της λύσης του Κυπριακού. Η συνεχιζόμενη εκκρεμότητα υποθηκεύει το μέλλον όχι μόνο της οικονομίας, αλλά και της χώρας ολόκληρης. Η μη λύση δεν συντηρεί μόνο τις συνθήκες ανασφάλειας, αλλά ταυτόχρονα, περιορίζει ή και αποστερεί από δυνατότητες για ανάπτυξη της οικονομίας. Σκεφτείτε αν το Κυπριακό ήταν λυμένο, πόσο πιο εύκολα θα μπορούσαμε να πετύχουμε την ενεργειακή συνδεσιμότητα της χώρας μας, αντί να βολοδέρνουμε σε δύσκολους ή και ασύμφορους, από οικονομικής και εμπορικής άποψης, σχεδιασμούς. Σκεφτείτε, πού ενδεχομένως να βρισκόταν το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας αν στη μέση δεν ήταν η κατοχική δύναμη να απειλεί και να εμποδίζει την ανάπτυξή του. Σκεφτείτε, τι επιπρόσθετες επενδύσεις θα μπορούσαν να γίνουν για την ανάπτυξη στη χώρα μας.

Κυρίες και κύριοι,

Σε αυτό το πλαίσιο σκιαγραφούμε τα επόμενα βήματά μας. Δεν θέλουμε να δούμε την οικονομία να οδηγείται σε σκοτεινές ατραπούς. Δεν θέλουμε η διαφθορά να αποτελεί το βασικό πυλώνα παραγωγής πλούτου. Ούτε μπορούμε να δεχθούμε ότι οι επόμενες γενιές θα συνεχίσουν να ζουν χειρότερα από τις προηγούμενες.

Έχουμε υποχρέωση να προσφέρουμε ξανά ελπίδα. Να επανατοποθετήσουμε έννοιες όπως η ανάπτυξη, η καινοτομία, η παραγωγικότητα, η κοινωνική προστασία και η αξιοπρεπής εργασία σε ένα νέο πλαίσιο οικονομικής πολιτικής. Είναι απαραίτητο να διεξάγουμε ένα ειλικρινή και δομημένο κοινωνικό διάλογο για το πώς δημιουργούμε μια οικονομία πιο δίκαιη, πιο συμπεριληπτική, λιγότερο εκμεταλλευτική και μια κοινωνία συνεκτική.

Με το βλέμμα στο μέλλον, τα αυτιά ανοιχτά στους προβληματισμούς και αντλώντας τα απαραίτητα μαθήματα από το παρελθόν, το ΑΚΕΛ δηλώνει έτοιμο όχι απλώς να συμμετέχει αλλά και να συμβάλει με υπευθυνότητα στη διαμόρφωση αυτού του νέου μοντέλου λειτουργίας που θα αποκαθιστά την εμπιστοσύνη της κοινωνίας στο μέλλον της οικονομίας και του τόπου.