Ομιλία Γενικού Γραμματέα ΚΕ ΑΚΕΛ, Στέφανου Στεφάνου, στο Μνημόσυνο του Δημήτρη Χριστόφια

Κυριακή 18 Ιουνίου 2023 και ώρα 08:30, Ιερός Ναός της Του Θεού Σοφίας

Τιμούμε σήμερα τη μνήμη του Δημήτρη Χριστόφια. Τιμούμε τη μνήμη ενός ηγέτη που σφράγισε με την παρουσία του τη σύγχρονη Ιστορία του τόπου μας. Ενός ανθρώπου που όσο ψηλά κι αν ανέβηκε παρέμεινε μέχρι το τέλος ανθρώπινος, σεμνός, έντιμος.

Δεν σκοπεύω σ’ αυτή την ομιλία να κάνω συνολική πολιτική καταγραφή του έργου και της έντονης παρουσίας του Δ. Χριστόφια στο ΑΚΕΛ και τη δημόσια ζωή του τόπου. Η σύντομη ομιλία δεν μου το επιτρέπει. Ούτε και πρόκειται ασχοληθώ με τις άδικες κατηγορίες που διάφοροι, μνησίκακα και μικρόψυχα, για χρόνια εκτοξεύουν εναντίον του, ακόμα και μεταθανάτια. Ο ιερός χώρος στον οποίο βρισκόμαστε δεν προσφέρεται για κάτι τέτοιο. Κυρίως θεωρώ ότι μια τέτοια προσέγγιση στο μνημόσυνό του, θα μίκραινε το εκτόπισμα και το βεληνεκές που διέθετε ο Δ. Χριστόφιας.

Περισσότερο θέλω να σταθώ στην ανθρώπινη διάσταση του Δ. Χριστόφια, ξεκινώντας από το εξής: Είτε διαφωνούσε είτε συμφωνούσε κάποιος μαζί του, δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι άφησε έντονο το αποτύπωμά του στο ΑΚΕΛ, την ευρύτερη Αριστερά, στα πολιτικά πράγματα του τόπου και γενικότερα, στη σύγχρονη ιστορία της χώρας.

Ο Δ. Χριστόφιας, προερχόμενος από τον απλό λαό και ανεξαρτήτως των αξιωμάτων που κατείχε, παρέμεινε σε όλη του τη ζωή γνήσιος, προσιτός, ευαίσθητος, έντιμος, ειλικρινής. Στην πολιτική παρέμεινε διαλεκτικός, συνεπής με τα ιδανικά της ειρήνης, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης στα οποία αταλάντευτα πίστευε, ενώ πάντοτε ήταν επίμονος στην υλοποίηση των στόχων που έθετε.

Μα πάνω απ’ όλα, αυτό που ξεχώριζε στον Δ. Χριστόφια ήταν η ανθρωπιά του. Αντί ο σκληρός στίβος της πολιτικής να τον αλλάξει, ο Χριστόφιας πέτυχε το αντίθετο. Πέτυχε να μπολιάσει ο ίδιος την πολιτική με το βασικό του χαρακτηριστικό: την ανθρωπιά.

Γι’ αυτόν η πολιτική αποκτούσε νόημα μόνο όταν υπηρετούσε τον απλό άνθρωπο και τις ανάγκες του. Αυτό ήταν το μότο του, αυτό ήταν το ιδεολογικό του στίγμα. Στη μακρόχρονη στενή συνεργασία που είχαμε και στις πολλές συζητήσεις που κάναμε περί πολιτικής και ιδεολογίας, ο Δ. Χριστόφιας συχνά επαναλάμβανε ότι ο κεντρικός άξονας πάνω στον οποίο περιστρέφεται η ιδεολογία και η δράση της Αριστεράς είναι η αγάπη για τον άνθρωπο. «Η Αριστερά αγωνίζεται για να κάνει τους ανθρώπους περισσότερο ανθρώπους και τις κοινωνίες ανθρωπινότερες», με πεποίθηση επαναλάμβανε.

Η ανθρωπιά του, μαζί με την προσήνεια, την απλότητα και το πηγαίο χιούμορ του, τον έκανε πολύ αγαπητό στον κόσμο, διαμορφώνοντας -χωρίς να το επιδιώξει- ένα πρότυπο πολιτικού, που βάζει πολύ ψηλά τον πήχη για όλους εμάς.

Φίλες και φίλοι,

Τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο του Δ. Χριστόφια, η απουσία του παραμένει τόσο έντονη όσο έντονη ήταν και η παρουσία του στο δημόσιο και κομματικό βίο. Μια παρουσία που χαρακτηριζόταν από την ισχυρή προσωπικότητά του, την έντονη άποψή του, καθώς και το πολιτικό του θάρρος να βγαίνει μπροστά εκεί που προέκυπταν δύσκολες και αντιφατικές καταστάσεις. Από την αρχή της ανάληψης των καθηκόντων του στην ηγεσία του ΑΚΕΛ, βρέθηκε μπροστά σε μεγάλες δυσκολίες και προκλήσεις. Έπρεπε να διατηρήσει την ενότητα του ΑΚΕΛ, τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στον πολιτικό στίβο αλλά και να δει μπροστά, να δει μακριά, να χαράξει πολιτική μέσα σε νέα δεδομένα, σε άλλο πλαίσιο.

Ο Χριστόφιας δεν λειτούργησε απλώς ως επικεφαλής του ΑΚΕΛ. Αποδείχθηκε ηγέτης. Κατάφερε να πείσει, να εμπνεύσει, να λειτουργήσει συλλογικά αλλά και να τραβήξει πρώτος μπροστά. Τολμώντας να σκεφτεί έξω από το κουτί, να δράσει ριζοσπαστικά και ρηξικέλευθα, να δώσει νέα πνοή, να βγει από την πεπατημένη. Ρεαλιστής που στηρίζεται σε αρχές ο Δ. Χριστόφιας έκανε ακριβώς αυτό που είχε ανάγκη τη δεδομένη στιγμή το Κίνημα. Εντόπισε τις ανάγκες της προόδου και τις έκανε πολιτική της Αριστεράς, γράφοντας Ιστορία για το καλό του τόπου, του λαού, των εργαζομένων, της κοινωνίας. Αυτό τον κατέστησε ιστορικό ηγέτη του ΑΚΕΛ και σημαίνουσα προσωπικότητα του αριστερού κινήματος διεθνώς.

Έχω πει ότι δεν θα κάνω συνολική πολιτική αποτίμηση του έργου του και θα παραμείνω συνεπής σ’ αυτό. Τιμώντας όμως τη μνήμη του, δεν μπορώ να παραβλέψω ότι η ζωή πεισματικά επαναφέρει μπροστά μας κεφάλαια από την πολιτική κληρονομιά που άφησε πίσω του ο Δ. Χριστόφιας.

Δέκα και πλέον χρόνια από την ολοκλήρωση της Προεδρίας του και τέσσερα χρόνια μετά που έφυγε, οι συγκλίσεις στο Κυπριακό που με πολλή προσπάθεια κατάφερε να πετύχει αποτελούν σημείο αναφοράς για τον διεθνή παράγοντα και όλους όσοι θέλουν και επιδιώκουν ειλικρινά την επίτευξη λύσης. Για τον Δ. Χριστόφια η λύση του Κυπριακού στη συμφωνημένη βάση και πλαίσιο, ήταν ο στόχος της ζωής του.

Η λύση ήταν το καθοριστικό κίνητρο για να διεκδικήσει την Προεδρία της Δημοκρατίας. Μια Κύπρο ενωμένη και ειρηνική, ένας λαός μονιασμένος στο κοινό δικοινοτικό κράτος. Αυτό ήταν το μεγάλο του όραμα. Η μη επίτευξη αυτού του στόχου ήταν η μεγαλύτερή του πίκρα, που την πήρε μαζί του φεύγοντας. Μιλώντας για τη σημασία των συγκλίσεων δεν μπορώ να μην αναφερθώ στα όσα είπε ο Αλέκος Μαρκίδης, με τον οποίο ο Δ. Χριστόφιας είχε μια σχέση αλληλοεκτίμησης παρότι ανήκαν σε διαφορετικούς πολιτικούς χώρους. Είπε ο Αλέκος Μαρκίδης: «Άφησε πίσω του σπουδαίες, συμφέρουσες και πολύτιμες συγκλίσεις για όλη την Κύπρο. Μακάρι αυτές να μην χαθούν. Η ιστορία θα αποκαταστήσει πολλά από όσα άδικα τού είχαν καταλογίσει».

Η μνήμη του Δ. Χριστόφια γίνεται ακόμα πιο έντονη, όταν σήμερα όλοι αναφέρονται στις ενεργειακές εξελίξεις στη χώρα μας και στην περιοχή μας. Ένα κεφάλαιο που επί διακυβέρνησής του ο Δ. Χριστόφια άνοιξε πολύ αποφασιστικά, αλλά δυστυχώς, στην επόμενη διακυβέρνηση δεν είχε συνέχεια με αποτέλεσμα να χαθεί πολύτιμος χρόνος.

Η μνήμη του Δ. Χριστόφια γίνεται πιο έντονη όταν σε εποχές απογείωσης της διαπλοκής και της διαφθοράς, φίλοι αλλά και αντίπαλοι αναφέρονται στο ήθος του ανδρός και στην τιμιότητα της διακυβέρνησής του.

Φίλες και φίλοι,

Σε ολόκληρο τον πολιτικό του βίο ο Δ. Χριστόφιας παρέμεινε αφοσιωμένος στα πιστεύω του, στη μαρξιστικο/λενινιστική ιδεολογία που τον καθοδηγούσε, στον ίδιο τον λαό, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Νιώθω την ανάγκη εδώ να σημειώσω τις ισχυρές σχέσεις που είχε δημιουργήσει με την τουρκοκυπριακή κοινότητα όντας πολιτικός ο οποίος στην πράξη προωθούσε την πολιτική της επαναπροσέγγισης ενάντια στον εθνικισμό και τη μισαλλοδοξία.

Η μεγαλύτερη καταξίωσή του δεν ήταν τ’ αξιώματα, τα βραβεία και τα παράσημα. Ήταν το γνήσιο, ειλικρινές δάκρυ που κύλησε από τα μάτια χιλιάδων απλών ανθρώπων την ώρα που του έλεγαν το τελευταίο αντίο. Γιατί ένιωσαν ότι έφευγε ένας άνθρωπος που δεν τους πούλησε ποτέ, που δεν τους εξαπάτησε ποτέ, που δεν έλεγε άλλα μπροστά στις κάμερες και άλλα πίσω από κλειστές πόρτες. Γιατί ένιωθαν ότι ήταν ένας από αυτούς, που έζησε, πρόσφερε και αγωνίστηκε γι’ αυτούς. Για ένα κράτος κοινωνικό και δίκαιο, το οποίο να στηρίζει τον άνθρωπο και να δίνει προοπτική στους νέους, στους οποίους πάντα έδινε μεγάλη σημασία και προσοχή.

Ο Δ. Χριστόφιας ήταν μεγαλόψυχος. Και ως άνθρωπος και ως πολιτικός. Στην πολιτική του σταδιοδρομία πολλές φορές βρέθηκε σε διαφωνία και ρήξη με πολιτικούς του αντιπάλους, ενίοτε και σε ψηλούς τόνους. Ποτέ όμως δεν ξεπέρασε τα όρια, δεν μπήκε στη λογική των προσωπικών επιθέσεων και της στοχοποίησης ή πολύ περισσότερο, της διαβολής και της υπόσκαψης. Και παρότι ο ίδιος ήταν θύμα πρωτόγνωρων ισοπεδωτικών επιθέσεων σε σημείο κανιβαλισμού, και παρά το ότι αυτό τον τραυμάτισε ψυχικά και συναισθηματικά, εντούτοις συνέχισε να λειτουργεί με την ίδια μεγαλοψυχία.

Δυστυχώς, αυτή η μεγαλοψυχία δεν του ανταποδόθηκε ποτέ. Ακόμα και σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του, η μνήμη του πολλές φορές αντιμετωπίζεται μνησίκακα και μικρόψυχα.

Κύριε Πρόεδρε,

Θέλω να εκφράσω την εκτίμησή μου για το γεγονός ότι τιμάτε τη μνήμη του Δ. Χριστόφια με την παρουσία σας. Προσωπικά γνωρίζω ότι είχατε μια μακρά γνωριμία που έφτανε πίσω στην περίοδο όταν ακόμα ο Δ. Χριστόφιας ήταν Πρόεδρος της Βουλής, ίσως και πιο πριν. Να μου επιτρέψετε να αξιοποιήσω την παρουσία σας για να θέσω ξανά το θέμα της απόδοσης τιμής και αναγνώρισης σε έναν άνθρωπο ο οποίος με ανιδιοτέλεια και με πολλή πατριωτισμό έδωσε όλο του το είναι για την Κύπρο μας που τόσο αγαπούσε.

Θεωρώ ότι και ο Δημήτρης Χριστόφιας δικαιούται να τιμηθεί από την Πολιτεία, όπως τιμήθηκαν όλοι οι τεθνεώτες Πρόεδροι, ακόμα και πολιτικοί που δεν κατείχαν το ανώτατο αξίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ονοματοδοτώντας δημόσια κτίρια, γήπεδα, γυμναστήρια, δρόμους, ακόμα και το διεθνές αεροδρόμιο της Λάρνακας. Αυτό είναι ένα αίτημα που εδώ και καιρό έθεσε το ΑΚΕΛ, αλλά δυστυχώς δεν βρήκε ανταπόκριση. Η τιμή της Πολιτείας προς ανθρώπους που πρόσφεραν, τιμά πρώτα απ’ όλα, τον πολιτικό πολιτισμό μας, τον οποίο πρέπει όλοι να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε ψηλά.

Φίλες και φίλοι,

Αν κάτι μένει πίσω όταν φεύγει ένας άνθρωπος, είναι η θύμησή του. Για όσους από εμάς γνωρίσαμε, ζήσαμε, συνεργαστήκαμε με τον Χριστόφια, είναι σαν να μην έφυγε ποτέ. Γιατί άφησε πίσω του αποτύπωμα έντονο, ζωντανό. Μέσα σε όλα όσα έκανε, όσα έζησε, όσα έχτισε. Η πολιτική του παρακαταθήκη είναι για το ΑΚΕΛ και το Λαϊκό Κίνημα κληρονομιά αλλά και χρέος. Να τραβήξουμε μπροστά για να δικαιώσουμε τις προσδοκίες των εργαζομένων, των πολλών, της κοινωνίας. Να παλέψουμε για την Κύπρο που ποθούμε, για το μέλλον που διεκδικούμε, για την ελευθερία, για τη δικαιοσύνη, για τον Άνθρωπο, για τον κόσμο που οραματιζόμαστε.

Αιωνία του η μνήμη! Αθάνατος!