Χαιρετισμός Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ Στέφανου Στεφάνου σε εκδήλωση προς τιμήν του Διονύση Μαλά
Για τον Διονύση Μαλά και τη δράση του άκουσα πολλά πριν τον γνωρίσω από κοντά. Άκουσα τόσα πολλά που δεν είναι υπερβολή να ισχυριστώ ότι όταν τον πρωτοσυνάντησα ένιωθα ότι ήδη τον γνώριζα.
Για πρώτη φορά άκουσα για τον Διονύση Μαλά στις αφηγήσεις ενός από τα ιστορικά στελέχη του ΑΚΕΛ, τον Μιχάλη Πουμπουρή.
Μια από τις ιστορίες που μου διηγήθηκε ο Μιχάλης Πουμπουρής για τον Διονύση Μαλά είναι αυτή την οποία περιέλαβε στο βιβλίο του «Μέρες Δοκιμασίας». Σ’ αυτό ο Μιχάλης Πουμπουρής παραθέτει τη μαρτυρία του Διονύση Μαλά πώς ο ίδιος απέτρεψε τις δολοφονίες στελεχών της Αριστεράς στην περιοχή της γενέτειράς του, τον Κάμπο, που είχε διατάξει ο Γρίβας γιατί δήθεν τα συγκεκριμένα στελέχη ήταν προδότες. Έτσι δρούσε ο Γρίβας και οι μασκοφόροι του. Ασύστολα και ατεκμηρίωτα κατηγορούσαν αριστερούς για προδοσία. Το αποτέλεσμα αυτής της δράσης ήταν η άδικη, άνανδρη δολοφονία πολλών στελεχών και μελών του ΑΚΕΛ και του λαϊκού κινήματος.
Η ιστορία που παραθέτει ο Πουμπουρής δείχνει την ποιότητα του χαρακτήρα του Διονύση Μαλά, το ψηλό ηθικό φορτίο που κουβαλά, αλλά και τα ψυχικά του αποθέματα. Ήταν ενεργό μέλος της ΕΟΚΑ, αντάρτης στα βουνά και παρά τον αντικομουνιστικό παροξυσμό που είχε καλλιεργήσει ο Γρίβας, ο Διονύσης Μαλάς όχι μόνο δεν ενέδωσε σ’ αυτόν αλλά ήξερε να ξεχωρίζει τον βασικό στόχο που ήταν η αποτίναξη της αποικιοκρατίας. Σ’ αυτό τον αγώνα πίστευε ότι είχαν θέση όλοι. Αριστεροί και Δεξιοί. Σ’ αυτό έμεινε συνεπής μέχρι το τέλος του αντιαποικιακού αγώνα.
Ο Μαλάς ταυτίστηκε με τη μερίδα των αγωνιστών που ανήκουν σε όλο τον λαό, που με τις θυσίες τους και την αγνή αγάπη τους για την πατρίδα άφησαν με αίμα και ηρωισμό ανεξίτηλη την σφραγίδα τους στην ιστορία του τόπου μας. Ένας άνθρωπος καθαρός, ντόμπρος, τίμιος, πραγματικός πατριώτης, που καθοδηγήθηκε από ιδανικά και αρετές πανανθρώπινες για ελευθερία από την αγγλική καταπίεση.
Και ενώ για ορισμένους αυτή η περίοδος υπήρξε ευκαιρία για να διχάσουν το λαό σε «πατριώτες» και «προδότες», ο Μαλάς δεν ήταν ποτέ μέρος αυτών των διεργασιών. Αντιθέτως, ο Διονύσης Μαλάς ξεχώριζε για τη διορατικότητα και την καθαρότητα στη σκέψη για αυτό άλλωστε τον εμπιστευόταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και συζητούσε συχνά μαζί του για διάφορα ζητήματα που τον απασχολούσαν.
Ήδη από το 1960, όπως ο ίδιος μαρτυρεί, αντιλαμβανόταν πως υπάρχει μια συνομωσία σε βάρος της Κύπρου και πως διάφοροι κύκλοι υπέσκαπταν τη νεοσύστατη Δημοκρατία υποδαυλίζοντας τη διχόνοια ανάμεσα στον λαό, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, γεγονός που θα προκαλούσε τελικά τραγωδίες.
Αυτή η διαπίστωση τον οδήγησε στην ανάπτυξη μιας ιδιαίτερης σχέσης με το ΑΚΕΛ και γενικότερα με το Λαϊκό Κίνημα. Στην προ-πραξικοπηματική περίοδο λειτούργησε ως σύνδεσμος μεταξύ ΑΚΕΛ και Μακαρίου. Είναι γνωστό ότι τότε το ΑΚΕΛ διέθεσε στον Μακάριο μέλη και στελέχη του για υπεράσπιση της νομιμότητας και της δημοκρατίας και σ’ αυτό ο Διονύσης Μαλάς διαδραμάτιζε συντονιστικό ρόλο.
Είχε ανοικτή γραμμή επικοινωνίας με στελέχη του ΑΚΕΛ στην επαρχία Αμμοχώστου. Εκτός του Μιχάλη Πουμπουρή συνεργαζόταν με τον Κίκη Γιάγκου, τον Φωσή Λόππα, τον Μιχάλη Ιωάννου Πόλεμο και άλλους, που του μετέφεραν πληροφορίες για τις κινήσεις των ανθρώπων της ΕΟΚΑ Β’ και συντόνιζαν τις ενέργειες του Κόμματος με τις δυνάμεις την νόμιμης κυβέρνησης. Γι’ αυτή την πτυχή της συνεργασίας του Διονύση Μαλά και του ΑΚΕΛ, άκουσα διάφορα περιστατικά από τον γιο του Μιχάλη Πόλεμου, τον Νίκο, με τον οποίο ήμασταν συμφοιτητές και συγκάτοικοι στις σπουδές μας και σήμερα βρισκόμαστε μαζί στην ηγεσία του Κόμματος.
Ένα από τα περιστατικά της περιόδου είναι αυτό με την απόπειρα δολοφονίας του Μακαρίου στον Άη Σέρκη, τον Οκτώβριο του 1973. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Διονύση Μαλά στην εκπομπή «Ιστορικές Διαδρομές», η συνεργασία με το ΑΚΕΛ απέτρεψε τόσο την απόπειρα ανατίναξης της αυτοκινητοπομπής του Μακαρίου πηγαίνοντας προς το χωριό, καθώς και την ενέδρα που είχε στημένη η ΕΟΚΑ Β’ κατά την επιστροφή του Μακαρίου στη Λευκωσία από άλλο δρόμο.
Γι’ αυτή του τη δράση ο Διονύσης Μαλάς έγινε στόχος της ΕΟΚΑ Β’, με αποκορύφωμα την απόπειρα δολοφονίας του στις 18 Ιουνίου 1974 στην Έγκωμη Αμμοχώστου. Την ίδια νύκτα δολοφονήθηκε ο Ανδρέας Μαραγκός ο οποίος ανήκε στις μακαριακές δυνάμεις. Στόχος της ΕΟΚΑ Β’ έγινε και η οικογένεια του Μαλά. Πραγματικά με συγκλόνισαν τα όσα μου περιέγραψε ο γιος του Διονύση, ο καλός φίλος Σταύρος, όταν μέλη της ΕΟΚΑ Β’ μπούκαραν στο σπίτι της οικογένειας και απείλησαν τον Σταύρο -που ήταν παιδί τότε- βάζοντάς του το πιστόλι στο στόμα.
Η συνεργασία του Διονύση Μαλά με το ΑΚΕΛ συνεχίστηκε και δύο φορές περιλήφθηκε ως νέα δύναμη στα ψηφοδέλτια του Κόμματος. Το 1991 κατήλθε ως υποψήφιος βουλευτής Αμμοχώστου και το 1992 εκλέχθηκε δημοτικός σύμβουλος του ΑΚΕΛ στον Δήμο Πάφου.
Φίλες και Φίλοι,
Η αναφορά σε ανθρώπους όπως ο Διονύσης Μαλάς έχει ιδιαίτερο βάρος στις μέρες μας. Σε μια περίοδο που οι κυβερνώντες και το κατεστημένο προωθούν τη λήθη και την παραχάραξη της ιστορικής αλήθειας, η αναφορά και μόνο στη δράση ανθρώπων αντιστασιακών όπως ο Διονύσης Μαλάς αποτελεί συμβολή στην υπεράσπιση της ιστορικής αλήθειας.
Τιμώντας τον Διονύση Μαλά τιμούμε όλους τους επώνυμους και ανώνυμους που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την ανεξαρτησία, τη δημοκρατία και την ελευθερία στον τόπο μας. Πρωταγωνιστής σ’ αυτούς τους αγώνες ήταν πάντοτε ο Διονύσης Μαλάς.
Συγχαίρω τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Δημοκρατικών Αντιστασιακών για τη σημερινή εκδήλωση τιμής προς τον Διονύση. Συγχαρητήρια απευθύνω επίσης για τις πρωτοβουλίες και τις προσπάθειες που καταβάλλει ο Σύνδεσμος για τη διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης και για την καταγραφή της ιστορικής αλήθειας.
