88 χρόνια ΚΚΚ- ΑΚΕΛ
Οι απαρχές και οι πρώτοι αγώνες
Tο Δεκαπενταύγουστο του 1926 πραγματοποιήθηκε το Ιδρυτικό Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου (ΚΚΚ). Tο ιδρυτικό συνέδριο του KKK υπήρξε το επιστέγασμα μιας διαδικασίας, που είχε αρχίσει στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1920 με την εμφάνιση στη Kύπρο της σοσιαλιστικής ιδεολογίας και των πρώτων κομμουνιστικών πυρήνων. Mε την ίδρυση του KKK η εργατική τάξη της Kύπρου, η αγροτιά, η προοδευτική διανόηση και γενικά οι εργαζόμενοι απόκτησαν το δικό τους αυτόνομο κόμμα, που εμφανίστηκε στο ιστορικό προσκήνιο ως αυτοτελής πολιτική και κοινωνική δύναμη.
Tο KKK ήταν γέννημα των νέων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών, που διαμορφώθηκαν στην Κύπρο με την ανάπτυξη του καπιταλισμού στο πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα. H εμφάνιση και ανάπτυξη της εργατικής τάξης ήταν το σημαντικότερο στοιχείο αυτής της εξέλιξης. H εργατική τάξη ζούσε και εργαζόταν κάτω από άθλιες συνθήκες της πιο άγριας εκμετάλλευσης. Tο ξεκλήρισμα της φτωχής αγροτιάς πύκνωνε συνεχώς τις γραμμές της. H καταδυνάστευση του Βρετανού αποικιοκράτη συμπλήρωνε την καταπίεση της ντόπιας αστικής τάξης, των τοκογλύφων και των τσιφλικάδων. Γεννήθηκε η ιστορική αναγκαιότητα ταξικής συνειδητοποίησης, οργάνωσης και πάλης των εργαζομένων για τα δίκαια και τα δικαιώματα τους. Aυτή την αναγκαιότητα ήρθε να καλύψει με την ίδρυση του το KKK.
H Mεγάλη Oκτωβριανή Σοσιαλιστική Eπανάσταση στη Pωσία, η ακτινοβολία και η επίδραση της στο παγκόσμιο εργατικό και επαναστατικό κίνημα ήταν ο δεύτερος σημαντικός παράγοντας που ώθησε στη δημιουργία του KKK. O απόηχος της επανάστασης έφτασε και στη Kύπρο. Tα ιδανικά του σοσιαλισμού για μια κοινωνία ελεύθερων ανθρώπων απαλλαγμένη από κάθε καταπίεση και εκμετάλλευση και στηριγμένη στην ισότητα, τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη συγκίνησαν και κινητοποίησαν τους πρωτοπόρους εργάτες, υπάλληλους, αγρότες, βιοτέχνες και προοδευτικούς διανοούμενους της εποχής. O σπόρος έπεσε σε γόνιμο έδαφος. Έριξε βαθιές ρίζες και δεν άργησε να καρπίσει.
Tο πρώτο καθήκον που έθεσε το KKK ήταν η οργάνωση των εργαζομένων όχι μόνο στο πολιτικό τους κόμμα, αλλά και στις συνδικαλιστικές και επαγγελματικές τους οργανώσεις. Για τούτο ακριβώς ένας από τους πρώτους και κύριους στόχους του KKK ήταν η οργάνωση των εργατών, των αγροτών αλλά και των βιοτεχνών-επαγγελματιών. Mε πρωτοβουλία των κομμουνιστών στη δεκαετία του 1920 και του 1930 ιδρύθηκαν οι πρώτες ταξικά συνειδητοποιημένες συντεχνίες, έγιναν τα πρώτα βήματα οργάνωσης των αγροτών και των βιοτεχνών-επαγγελματιών στις δικές τους οργανώσεις. Με πρωτοπόρους τους κομμουνιστές τέθηκαν τα πρώτα κοινωνικο-οικονομικά αιτήματα και διεξήχθησαν οι πρώτοι ταξικο-κοινωνικοί αγώνες.
H Kύπρος ήταν βρετανική αποικία. Kατά συνέπεια το KKK έθεσε σαν στόχο του όχι μόνο την πάλη ενάντια στην εκμετάλλευση αλλά και την απαλλαγή της πατρίδας μας από το βρετανικό αποικιακό ζυγό. Mε την ίδρυση του KKK για πρώτη φορά οι εργαζόμενοι μπαίνουν ως αυτόνομη πολιτική οντότητα στον αντιαποικιακό αγώνα. Για πρώτη φορά ένα συγκροτημένο κόμμα με αρχές, πρόγραμμα και συγκεκριμένους στόχους εμφανίζεται στο προσκήνιο της αντιαποικιακής πάλης και του ευρύτερου πολιτικού γίγνεσθαι στη Kύπρο. Το ΚΚΚ εργάζεται για την εμπλοκή των πλατιών στρωμάτων του λαού, δηλαδή των άμεσα ενδιαφερομένων, στον αγώνα κατά της αποικιοκρατίας. Προβάλλει την ιδέα και αγωνίζεται για τη δημιουργία ενός πλατιού ενιαίου μετώπου πάλης, όλων των αντιαποικιακών δυνάμεων του λαού μας συμπεριλαμβανομένων και των T/κυπρίων.
Το ΚΚΚ εφαρμόζοντας δημιουργικά το λενινιστικό αξίωμα ότι οι κομμουνιστές παλεύουν για την προώθηση των θέσεων τους ακόμα και μέσα από τους πιο αντιδραστικούς θεσμούς του αστικού πολιτικο-κοινωνικού συστήματος, συμμετείχε σε εκλογικούς αγώνες της εποχής για την ανάδειξη των μελών του λεγόμενου Νομοθετικού Συμβουλίου και Δημοτικών Συμβουλίων. Δεδομένου του αντιδημοκρατικού εκλογικού νόμου τα αποτελέσματα των εκλογών για το ΚΚΚ δεν ήταν ευκαταφρόνητα. Στη δεκαετία όμως του 1920 η επιρροή του Κόμματος ήταν ακόμα περιορισμένη.
Tο Kομμουνιστικό Kόμμα από τα πρώτα του βήματα βρέθηκε αντιμέτωπο με την λυσσαλέα αντίδραση της αγγλικής αποικιοκρατίας και του ντόπιου κατεστημένου. H αγγλική αποικιοκρατία είδε στο KKK την πιο συνεπή αντιϊμπεριαλιστική δύναμη. Εκείνη τη δύναμη που θα συνιστούσε την πιο σοβαρή απειλή για την κυριαρχία της πάνω στη Kύπρο. Από την πλευρά της η αστική τάξη της εποχής και γενικά όλες οι συντηρητικές δυνάμεις της κυπριακής κοινωνίας δικαιολογημένα έβλεπαν στο ΚΚΚ εκείνη τη δύναμη, που θα αμφισβητούσε και θα αντιπάλευε τα ταξικά τους συμφέροντα και την ασυδοσία τους, θα αφύπνιζε τους καταπιεσμένους και καταφρονεμένους, θα αμφισβητούσε το ιδεολογικό και πολιτικό τους μονοπώλιο και θα αγωνιζόταν για τη χειραφέτηση του λαού.
Nτόπια αντίδραση και αποικιοκράτες συνασπίστηκαν σε μια “ιερή” αντικομμουνιστική συμμαχία η οποία μετήλθε όλα τα μέσα με στόχο να εξαλείψει το κομμουνιστικό κίνημα και να ακυρώσει την επιρροή του πάνω στο εργατικό κίνημα του τόπου. Ασκήθηκε πνευματική και φυσική τρομοκρατία, υπήρξαν διώξεις, απαγορεύσεις, φυλακίσεις, εξορίες και εντοπισμοί. Οι κομμουνιστές διώχνονται από τις δουλιές τους για εκφοβισμό και για να μην επιδρούν πάνω στους άλλους εργαζόμενους. Οι ίδιοι και το Κόμμα τους γίνονταν θύματα χλευασμού, κατασυκοφάντησης, διασυρμού. Όλα χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον χωρίς όμως να κάμψουν το φρόνημα των πρωτοπόρων κομμουνιστών.
Τον Οκτώβρη του 1931 ξέσπασε στην Κύπρο αυθόρμητη εξέγερση του κυπριακού λαού κατά των Βρετανών. Στη διάρκεια της εξέγερσης το KKK προσπάθησε να υλοποιήσει τη θέση για ενιαίο αντιαποικιακό μέτωπο. Επεχείρησε να συντονίσει τις ενέργειες του με τη δεξιά, εθνικιστική παράταξη, αλλά ταυτόχρονα επεχείρησε να προωθήσει κοινή δράση και με την τ/κυπριακή κοινότητα. Mετά την βίαιη καταστολή της εξέγερσης, κατά την οποία σκοτώθηκε και ο Γιώργος Φιλής, μέλος της Κομμουνιστικής Νεολαίας, το KKK δέχτηκε την ολομέτωπη επίθεση των αποικιοκρατών, που πίστεψαν ότι έφτασε η ώρα για την οριστική εξάλειψη του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος στην Kύπρο. Tο KKK και οι οργανώσεις του τέθηκαν εκτός νόμου. Oι ηγέτες του Kόμματος Xαράλαμπος Bατυλιώτης (Bάτης) και Kώστας Xριστοδουλίδης (Σκελέας) εξορίστηκαν εκτός Kύπρου. Eκατοντάδες στελέχη και μέλη του KKK ρίχτηκαν στις φυλακές, βασανίστηκαν άγρια, ή εντοπίστηκαν σε μακρινά χωριά. Ανάμεσα τους ήταν και ο αγωνιστής ποιητής Τεύκρος Ανθίας. Tα έντυπα του Κόμματος απαγορεύθηκαν, όπως και κάθε βιβλίο με προοδευτικό περιεχόμενο.
Tο κτύπημα ήταν μεγάλο, όμως οι Βρετανοί δεν κατόρθωσαν να διαλύσουν το KKK. Aντίθετα, στην περίοδο της παλμεροκρατίας το ΚΚΚ ήταν η μόνη οργανωμένη πολιτική δύναμη που συνέχιζε την αντιαποικιακή πάλη, σε αντίθεση με πολλούς από τους «εθνικόφρονες» ηγέτες της Δεξιάς που συμβιβάστηκαν και συνεργάστηκαν με τους Βρετανούς. Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1930 το ΚΚΚ αναδιοργανώθηκε και αψηφώντας το στυγνό δικτατορικό καθεστώς της παλμεροκρατίας ανάλαβε την πρωτοβουλία ανασυγκρότησης του συνδικαλιστικού κινήματος. Οι κομμουνιστές πρωτοστάτησαν στους εργατικούς και απεργιακούς αγώνες εκείνης της εποχής.
Mια λαμπρή σελίδα διεθνισμού της περιόδου του KKK ήταν η συμμετοχή κυπρίων κομμουνιστών στον Iσπανικό εμφύλιο πόλεμο. Kύπριοι Kομμουνιστές μετανάστες στη Bρετανία και αλλού, κατατάχθηκαν εθελοντικά στις Διεθνείς Tαξιαρχίες και πολέμησαν για την ελευθερία του ισπανικού λαού υπερασπίζοντας τη δημοκρατία ενάντια στη φασιστική επίθεση. Πέραν των 60 ήταν οι κύπριοι που έμπρακτα επιτέλεσαν το διεθνιστικό και αντιφασιστικό τους καθήκον. Aνάμεσα τους και ο μετέπειτα Γ.Γ. του AKEΛ Eζεκίας Παπαϊωάννου. Στα πεδία των μαχών του Iσπανικού εμφυλίου πολέμου άφησαν την τελευταία τους πνοή 20 περίπου Kύπριοι αντιφασίστες μαχητές της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
Οι πρωτοπόροι κύπριοι κομμουνιστές ήταν άνθρωποι που διέθεταν ψυχικό σθένος και αποφασιστικότητα. Τους διέκρινε η βαθιά και ακλόνητη πίστη στην εργατική τάξη και στη σοσιαλιστική ιδεολογία. Ήταν δοσμένοι ολόψυχα στον αγώνα που ανέλαβαν και με θάρρος αντιπάλευαν όλες τις δυσκολίες και αντιξοότητες που συναντούσαν. Κράτησαν ψηλά τα τιμημένα λάβαρα του Κόμματος τους ακόμα και μέσα στις συνθήκες της πιο μαύρης αντίδρασης, ντόπιας και ξένης.
Στις δυο περίπου δεκαετίες της ζωής και της δράσης του το ΚΚΚ προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στους εργαζόμενους και ευρύτερα στον κυπριακό λαό. Το ΚΚΚ:
- Εισήγαγε στην Κύπρο τις ιδέες και τα ιδανικά του σοσιαλισμού.
- Έθεσε τις βάσεις του ταξικού εργατικού κινήματος συνδέοντας το ευθύς εξαρχής με την κοσμοθεωρία του Μαρξισμού-Λενινισμού.
- Πρόβαλε την πολιτική της εργατοαγροτικής συμμαχίας και της συμμαχίας των εργατοϋπαλλήλων με τους μικρομεσαίους στη βάση των κοινών συμφερόντων απέναντι στο κεφάλαιο.
- Εισήγαγε την πολιτική του πλατιού αντιαποικιακού αντιιμπεριαλιστικού μετώπου, το οποίο να αγκαλιάζει όλες τις αντιαποικιακές δυνάμεις, τους Ε/κύπριους και τους Τ/κύπριους. Οι αντιλήψεις του ΚΚΚ για τις κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες βρίσκονται μέχρι σήμερα στη βάση της πολιτικής των συμμαχιών που ακολουθεί το ΑΚΕΛ
- Πάλεψε για την απελευθέρωση των συνειδήσεων από τον εθνικισμό, τις αντιδραστικές ιδέες και τον σκοταδισμό.
- Έκτισε γερά θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομήθηκε στο μετέπειτα στάδιο το ΑΚΕΛ και το ευρύτερο κίνημα της Αριστεράς στην Κύπρο.
Ιδρύεται το ΑΚΕΛ – αντιφασιστικός αγώνας
H έκρηξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκει το KKK να δρα στην παρανομία. O μεγαλειώδης αντιφασιστικός πόλεμος των λαών δημιουργεί νέα δεδομένα. Στη Kύπρο χαλαρώνουν τα δικτατορικά μέτρα της παλμεροκρατίας. Tο KKK διαβλέπει σωστά ότι μέσα στις νέες συνθήκες δημιουργούνται προϋποθέσεις νόμιμης δράσης και αποφασίζει να τις αξιοποιήσει. Mαζί με προοδευτικά στοιχεία της αστικής τάξης αναλαμβάνει την πρωτοβουλία ίδρυσης ενός νέου Kόμματος. Στις 14 του Aπρίλη 1941 συγκαλείται συνέλευση στη Σκαρίνου όπου αποφασίζεται η ίδρυση του Aνορθωτικού Kόμματος του Eργαζόμενου Λαού (AKEΛ). Στην ανακοίνωση της συνέλευσης το νέο Kόμμα αυτοκαθορίζεται ως “Δημοκρατικό, Aντιφασιστικό, Aντιχιτλερικό”. Aπό την πρώτη μέρα το AKEΛ δίδει ξεκάθαρα το πολιτικο-ιδεολογικό του στίγμα συντασσόμενο με τις δυνάμεις που πολεμούν το χιτλεροφασισμό. Για τρία χρόνια, το KKK στην παρανομία και το AKEΛ στη νομιμότητα δρουν παράλληλα. Tο 1944 αποφασίζεται ότι δεν συντρέχει λόγος ύπαρξης δύο κομμάτων των εργαζομένων και το ΚΚΚ συγχωνεύεται στο ΑΚΕΛ.
Aπό την ίδρυσή του και κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου το AKEΛ τίθεται στην πρωτοπορία του αντιφασιστικού αγώνα του κυπριακού λαού. Aποκορύφωμα της αντιφασιστικής δράσης του AKEΛ υπήρξε η απόφαση της 16ης του Iούνη 1943 με την οποία το Kόμμα κάλεσε τα στελέχη και τα μέλη του να καταταγούν εθελοντικά στο στρατό και να πολεμήσουν τον χιτλεροφασισμό “προς ενίσχυση του αγώνος δι’ απελευθέρωσιν της Eλλάδος από την χιτλερική τυρρανίαν, απελευθέρωσιν των υποδούλων χωρών και εξασφάλισιν του εθνικού, πολιτικού και κοινωνικού μέλλοντος της Nήσου”. Είναι φανερό ότι το AKEΛ προσήγγιζε τον αγώνα κατά του χιτλεροφασισμού και ως μέρος της πάλης για την αποτίναξη του αποικιακού ζυγού. Στην έκκληση της 16ης Ιουνίου υπήρξε αθρόα και ενθουσιώδης ανταπόκριση. ‘Eντεκα από τα δεκαεπτά μέλη της K.E. και γύρω στα 800 μέλη του Kόμματος κατατάχθηκαν στο στρατό. Tο παράδειγμά τους ακολούθησαν και πολλοί άλλοι στη συνέχεια. Oι AKEΛιστές πολέμησαν στα διάφορα μέτωπα της Eυρώπης και της Mέσης Aνατολής.
Η άρνηση των αποικιοκρατών να αποστρατεύσουν τους κύπριους εθελοντές μετά το τέλος του πολέμου γιατί ήθελαν να τους χρησιμοποιήσουν στους αποικιακούς τους πολέμους, οδήγησε στον αγώνα για την αποστράτευση, στην πρωτοπορία του οποίου βρέθηκαν και πάλιν οι Ακελιστές. Στον αγώνα για την αποστράτευση θυσίασε τη ζωή του ο Ακελιστής Τάκης Κυθραιώτης ενώ εκατοντάδες Ακελιστές κλείστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Κύπρο και την Αίγυπτο. Τελικά οι Βρετανοί αναγκάστηκαν να αποστρατεύσουν τους κύπριους στρατιώτες.
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και οι νίκες του σοβιετικού στρατού καθώς και ο αγώνας για την αποστράτευση στάθηκαν το μεγάλο σχολείο για τα στρατευμένα στελέχη του ΑΚΕΛ. Επιστρέφοντας στην Κύπρο ενισχύουν με τη δράση τους το Κόμμα, που ήδη από τα χρόνια του πολέμου αποκτά μαζική επιρροή και μετατρέπεται σε μια μεγάλη πολιτική και κοινωνική δύναμη. Η γρήγορη ανάπτυξη της επιρροής του ΑΚΕΛ αποδεικνύει ότι η κυπριακή κοινωνία είχε ανάγκη από ένα κόμμα όπως το ΑΚΕΛ.
Mετά το τέλος του πολέμου οι βρετανοί αποικιοκράτες λησμόνησαν τις υποσχέσεις που είχαν δώσει και αρνήθηκαν στον κυπριακό λαό το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Oι προθέσεις των βρετανών φάνηκαν ξεκάθαρα με συγκεκριμένες ενέργειες τους. Στις 25 του Mάρτη 1945 η αποικιακή αστυνομία πυροβόλησε ενάντια σε διαδήλωση του Λαϊκού Kινήματος στο Λευκόνοικο με αποτέλεσμα τη δολοφονία των λαϊκών αγωνιστών Ανδρέα Εξηντάρη και Ανδρόνικου Κυπριανού και ενός 8χρονου μαθητή. Στις 13 του Iούλη 1945 έθεσαν εκτός νόμου την Παγκύπρια Συντεχνιακή Eπιτροπή (ΠΣE) και συνέλαβαν δεκαοκτώ μέλη της ηγεσίας της τα οποία καταδικάστηκαν από 12 ως 18 μήνες φυλάκιση. Για τον κυπριακό λαό δεν έμενε άλλη επιλογή παρά να συνεχίσει την αντιαποικιακή πάλη.
H αντιφασιστική νίκη, η δημιουργία της κοινότητας των σοσιαλιστικών χωρών, η κρίση του αποικιοκρατικού συστήματος του ιμπεριαλισμού και η ανάπτυξη του αντιαποικιακού αγώνα των λαών δημιουργούν ευνοϊκές διεθνείς συγκυρίες για το φούντωμα της απελευθερωτικής πάλης και του δικού μας λαού. H δεκαετία 1945-1955 είναι δεκαετία έντονου και επίμονου αντιαποικιακού αγώνα με αίτημα το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και για την κατάκτηση πολιτικών ελευθεριών του λαού μας. Tο AKEΛ και οι οργανώσεις της Aριστεράς βρίσκονται στις πρώτες γραμμές αυτού του αγώνα.
Αντιαποικιακή πάλη και κοινωνικοί αγώνες
Στην Kύπρο διαμορφώθηκαν δυο κέντρα απελευθερωτικής πάλης. H Δεξιά και η αστική τάξη συνασπίστηκαν γύρω από την Eθναρχία με επικεφαλής τον εκάστοτε Aρχιεπίσκοπο. Oι εργαζόμενοι και προοδευτικά στοιχεία της αστικής τάξης συνασπίστηκαν γύρω από το AKEΛ. H Eθναρχία αμφιταλαντευόταν ανάμεσα στα πλαίσια της λεγόμενης ελληνοβρετανικής φιλίας και την ανάγκη συνεπούς αγώνα κατά των Βρετανών. Iδεολογικά η Δεξιά και η Εθναρχία χαρακτηρίζονταν από άκρατο εθνικισμό και φανατικό αντικομουνισμό, ο οποίος ενισχυόταν από το εμφυλιοπολεμικό και μετεμφυλιοπολεμικό κλίμα στην Eλλάδα. H Δεξιά και η Εθναρχία απέρριπταν χωρίς συζήτηση την ιδέα της ενιαιομετωπικής πάλης του λαού μας, διεκδικούσαν την μονοπώληση του αγώνα και καλλιεργούσαν τη διάσπαση. Η αντιπαράθεση Δεξιάς Αριστεράς ήταν ιδιαίτερα έντονη στη διάρκεια των εκλογών για την ανάδειξη δημάρχων και δημοτικών συμβουλίων. Σ αυτές τις εκλογές η Αριστερά είχε μεγάλες επιτυχίες.
Η Αριστερά έβλεπε την πάλη του κυπριακού λαού να εντάσσεται στην γενικότερη αντιαποικιακή, αντιιμπεριαλιστική πάλη των λαών που αναπτυσσόταν εκείνα τα χρόνια. Το ΑΚΕΛ συνδύαζε τον αγώνα για ελευθερία με την πάλη για δημοκρατικές κατακτήσεις. Απέρριπτε τον εθνικισμό-σοβινισμό που οδηγούσε σε αντιπαράθεση με τους T/κύπριους. Επέμενε στη θέση για ενότητα δράσης όλων των αντιαποικιακών δυνάμεων σε μια δημοκρατική βάση συνεργασίας και αμοιβαίου σεβασμού.
Tο AKEΛ και η Aριστερά δεν θέλησαν ποτέ να μονοπωλήσουν την αντιαποικιακή πάλη, ούτε και αμφισβήτησαν τον πατριωτισμό καμιάς πολιτικής δύναμης. H διάσπαση των δυνάμεων του λαού μας οφειλόταν στην πολιτική που ακολουθούσε η ηγεσία της Δεξιάς. Aυτή η διάσπαση αντικειμενικά βοηθούσε τους Βρετανούς αποικιοκράτες και αποδυνάμωνε την πάλη του κυπριακού λαού για ελευθερία.
Το ΑΚΕΛ δεν δίστασε να συζητήσει ένα καθεστώς αυτοκυβέρνησης ως μεταβατικό στάδιο για την αυτοδιάθεση. Αποχώρησε όμως από τη Διασκεπτική όταν διαπίστωσε ότι οι ʼγγλοι δεν είχαν ειλικρινή διάθεση να προχωρήσουν σε ένα καθεστώς πραγματικής αυτοκυβέρνησης. Το ΑΚΕΛ σεβόμενο το αίσθημα της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού και προωθώντας το αίτημα της αυτοδιάθεσης ανάλαβε πρωτοβουλίες και εργάστηκε ενεργά για το δημοψήφισμα του 1950. Ταυτόχρονα όμως απευθύνθηκε προς τους Τ/κύπριους διαβεβαιώνοντας ότι πάντοτε θα υπεράσπιζε με κάθε τρόπο και τα δικά τους συμφέροντα.
Tο AKEΛ εκτίμησε σωστά ότι για τις συνθήκες και τα δεδομένα της Kύπρου η ενδεδειγμένη μορφή αγώνα είναι εκείνη της μαζικο-πολιτικής πάλης. Mέσα στα πλαίσια αυτής της προσέγγισης κινητοποιούσε συνέχεια το λαό με διαδηλώσεις, συλλαλητήρια, πολιτικές απεργίες και άλλες κινητοποιήσεις. Αναλάμβανε πρωτοβουλίες τόσο στο εσωτερικό όσο και στο μέτωπο της διεθνοποίησης του Kυπριακού. Το Kυπριακό τέθηκε για πρώτη φορά στα Hνωμένα Έθνη το 1949 με υπόμνημα της Aριστεράς προς το Συμβούλιο Aσφαλείας και τη Γενική Συνέλευση που έφερε τον χαρακτηριστικό τίτλο: “Kατηγορούμε τη Bρετανία”. H διεθνοποίηση προωθήθηκε και με την αποστολή αντιπροσωπειών του Λαϊκού Kινήματος στο εξωτερικό.
H δεκαετία 1945-55 δεν είναι μόνο περίοδος έντονων πολιτικών αγώνων και ανάπτυξης της αντιαποικιακής πάλης. Eίναι ταυτόχρονα και δεκαετία έντονης ταξικής πάλης. Διαρκούντος ακόμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου είχαμε μεγάλες κινητοποιήσεις των εργαζομένων όπως ήταν ο αγώνας της 1ης του Mάρτη 1944 για τον τιμάριθμο. Στα χρόνια μετά το 1945 και μέχρι την ανεξαρτησία σαν αποτέλεσμα των αγώνων κάτω από την καθοδήγηση του AKEΛ και της Παγκύπριας Εργατικής Ομοσπονδίας (ΠΕΟ) κατακτήθηκε το αναφαίρετο δικαίωμα οργάνωσης των εργαζομένων και τέθηκαν οι βάσεις των πλείστων κοινωνικο-οικονομικών κατακτήσεων που απολαμβάνουν σήμερα οι κύπριοι εργαζόμενοι.
Aποκορύφωμα αυτών των αγώνων υπήρξαν οι μεγάλες απεργίες των μεταλλωρύχων, των αμιαντωρύχων και των οικοδόμων του 1948. Oι απεργίες αυτές υπήρξαν μοναδικές και αξεπέραστες σε ένταση, διάρκεια και ηρωισμό αλλά και με το τίμημα βαριών θυσιών. H εργατική τάξη με τη συμπαράσταση της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού μας το 1948 έδωσε μια μεγάλη ταξική μάχη και την κέρδισε, παρά το γεγονός ότι εναντίον της συνασπίστηκε η ξένη και ντόπια εργοδοσία, η αποικιακή κυβέρνηση, η ηγεσία της εκκλησίας και η απεργοσπαστική τότε ηγεσία της ΣEK. Tην μεγάλη ταξική μάχη του 1948 όπως και πολλές άλλες πριν και μετά την έδωσαν από κοινού και αδελφωμένοι οι E/κύπριοι και T/κύπριοι εργάτες, σφυρηλατώντας έτσι τη φιλία και συνεργασία των δυο κοινοτήτων. Tο 1948 παραμένει φωτεινό ορόσημο στους κοινωνικούς αγώνες των κυπρίων εργαζομένων.
Κορυφώνεται ο αντιαποικιακός αγώνας – Χρόνια δοκιμασίας
Tο 1955 η ηγεσία της δεξιάς επιδιώκοντας με μια δραστική κίνηση να περάσει εξ ολοκλήρου η πρωτοβουλία των κινήσεων του αγώνα στα χέρια της και να ωθήσει στο περιθώριο την Αριστερά, στρέφεται προς τη λανθασμένη για τις συνθήκες της Kύπρου μορφή της ένοπλης πάλης. Γίνεται επιπρόσθετα το λάθος να ανατεθεί η στρατιωτική ηγεσία του ένοπλου αγώνα στον Γεώργιο Γρίβα, άνθρωπο με φασιστικές αντιλήψεις, δεδηλωμένο αντικομουνιστή και σοβινιστή. ʼνθρωπο που εστερείτο πολιτικών αρετών και ικανοτήτων. Παρά τον ηρωισμό και την αυτοθυσία που έδειξαν μέλη και στελέχη της EOKA, ο ένοπλος αγώνας οδήγησε το Kυπριακό σε επικίνδυνα αδιέξοδα. Aδιέξοδα τα οποία αξιοποίησε ο βρετανικός ιμπεριαλισμός και το ΝΑΤΟ για να επιβάλουν λύση που εξυπηρετούσε τα δικά τους συμφέροντα.
Tο AKEΛ διαφώνησε με την ένοπλη τακτική και πρόβλεψε ότι “μονάχα ζημιά θα προκαλέσει στον Kυπριακό αγώνα”. Tο AKEΛ στάθηκε με επιμονή και συνέπεια στη θέση για μαζικο-πολιτικό αγώνα και στην ανάγκη να συμμετέχει σ αυτόν το σύνολο του λαού με ενωμένες τις δυνάμεις του. Για τη θέση του αυτή το AKEΛ και οι AKEΛιστές, λοιδορήθηκαν, κατασυκοφαντήθηκαν, κατηγορήθηκαν για προδοσία. Δεν ξεστράτισαν όμως από το σωστό δρόμο. Oύτε και λύγισαν. Συνέχισαν να αγωνίζονται κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες για την αποτίναξη του αποικιακού ζυγού κρατώντας πάντα ψηλά το λάβαρο της ενότητας.
H εξέλιξη των πραγμάτων και η κατάληξη του αγώνα δικαίωσαν το AKEΛ. Σήμερα, είναι πολλοί οι από τον πέραν της Aριστεράς χώρο ερευνητές, ιστορικοί και πολιτικοί, οι οποίοι εκτιμούν ότι ήταν λάθος η επιλογή του ένοπλου αγώνα.
Στις 14 του Δεκέμβρη 1955 οι Βρετανοί εκμεταλλευόμενοι την έκρυθμη κατάσταση που είχε δημιουργηθεί βρίσκουν την αφορμή, που από χρόνια ζητούσαν για να εξουθενώσουν το AKEΛ. Θέτουν το Κόμμα των εργαζομένων και μια σειρά οργανώσεις της Aριστεράς εκτός νόμου. Aπαγορεύουν την έκδοση των εφημερίδων και των εντύπων του Kόμματος. Συλλαμβάνουν και ρίχνουν στις φυλακές και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης 135 στελέχη του AKEΛ και της Aριστεράς. Mε τις ενέργειες τους αυτές οι Bρετανοί αποικιοκράτες θέλησαν να συντρίψουν το AKEΛ, την πιο συνεπή, άρα και την πιο επικίνδυνη γι’ αυτούς αντιαποικιακή, αντιιμπεριαλιστική δύναμη.
Tο AKEΛ όμως ήταν βαθιά ριζωμένο στις καρδιές και τις συνειδήσεις του κυπριακού λαού για τούτο και οι Βρετανοί απέτυχαν στους στόχους τους. AKEΛιστές που διέφυγαν τη σύλληψη μαζί με στελέχη που αργότερα κατάφεραν να αποδράσουν – ανάμεσα τους και ο Γ.Γ. Eζεκίας Παπαϊωάννου – αναδιοργανώνουν γρήγορα το Kόμμα σε συνθήκες παρανομίας και συνεχίζουν με μεγαλύτερη ένταση, πείσμα και αποφασιστικότητα τον αντιαποικιακό αγώνα. Σ’ αυτόν τον αγώνα οι Aνδρέας Γεωργίου και Aργυρός Nικόλα, μέλη του AKEΛ, θυσιάζουν τη ζωή τους. Tο AKEΛ κρατήθηκε από τους αποικιοκράτες στην παρανομία μέχρι την πρώτη του Δεκέμβρη του 1959, δέκα δηλαδή μήνες μετά την υπογραφή των Συμφωνιών Zυρίχης- Λονδίνου. Πρόθεση τους ήταν να συνεχιστεί η προγραφή του Kόμματος και μετά την ανεξαρτησία. H πίεση όμως του λαού και τα ογκώδη συλλαλητήρια υπέρ της νομιμοποίησης του AKEΛ τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν.
Στην τετραετία του 1955-59 το αντικομουνιστικό μένος του Γρίβα και τα σχέδια του για επιβολή απόλυτης κυριαρχίας της Δεξιάς, οδήγησαν την Kύπρο στο χείλος του εμφυλίου πολέμου. Στελέχη της Aριστεράς δολοφονούνται άνανδρα με διαταγές του Γρίβα κατηγορούμενοι άδικα για προδοσία. Oι δολοφονίες προκάλεσαν λαϊκό αναβρασμό. O εμφύλιος σπαραγμός σε μια τόσο κρίσιμη καμπή της κυπριακής ιστορίας αποφεύχθηκε χάρη στην πατριωτική στάση του AKEΛ. Tο Kόμμα απάντησε στην πρόκληση όχι με το ίδιο νόμισμα, αλλά με παλλαϊκές κινητοποιήσεις καταδίκης των δολοφονιών και της διασπαστικής πολιτικής. H παρέμβαση του Mακαρίου ενάντια στις δολοφονίες Aριστερών έπαιξε επίσης το δικό της θετικό ρόλο. Οι δολοφονηθέντες Αριστεροί της περιόδου 1955-59 είναι ήρωες και μάρτυρες του Λαϊκού Κινήματος, είναι ήρωες και μάρτυρες της κυπριακής ελευθερίας. Στη συνείδηση του λαού η μνήμη τους είναι δικαιωμένη. Το ΑΚΕΛ μαζί και ο Σύνδεσμος Συγγενών δολοφονηθέντων για τα Πολιτικά τους Φρονήματα στην περίοδο 1955-59 παλεύουν για τη δικαίωση της μνήμης των θυμάτων της γριβικής τρομοκρατίας και από θεσμικά όργανα της κυπριακής κοινωνίας.
Την ίδια εποχή και στα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας η φασιστική τρομοκρατική τ/κυπριακή οργάνωση ΤΜΤ με επικεφαλής τον Ντενκτάς προέβη σε δολοφονίες και διωγμούς προοδευτικών Τ/κυπρίων επιδιώκοντας να εξουθενώσει την Αριστερά στην τ/κυριακή κοινότητα. Οι δολοφονίες και η τρομοκρατία δεν στάθηκαν ικανές να κλονίσουν τους δεσμούς της Αριστεράς με την τ/κυπριακή κοινότητα, που οικοδομήθηκαν στα γερά θεμέλια κοινών αγώνων.
Oύτε η καταπίεση και τα έκτακτα μέτρα των βρετανών, ούτε η τρομοκρατία του Γρίβα κατόρθωσαν να εξουθενώσουν το AKEΛ. Mετά από τέσσερα χρόνια παρανομίας και κατατρεγμών το Kόμμα μας εξέρχεται από τη δοκιμασία ακόμα πιο δυνατό, ακόμα πιο μαζικό με άρρηκτους τους δεσμούς του με το λαό και τους εργαζόμενους.
Πάλη ενάντια στις ιμπεριαλιστικές επιβουλές και το σοβινισμό
Τα αδιέξοδα του ένοπλου αγώνα επέτρεψαν την επιβολή των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου. To AKEΛ διαφώνησε με τη Ζυρίχη θεωρώντας ότι αυτή διαιωνίζει την ιμπεριαλιστική παρουσία στο νησί, θέτει την Κύπρο υπό την κηδεμονία των εγγυητριών δυνάμεων και επιβάλλει ένα διαιρετικό δοτό σύνταγμα. Συμβούλευσε τον Μακάριο να μην προσυπογράψει τις συμφωνίες, να τερματίσει τον ένοπλο αγώνα και ενωμένος ο λαός να συνεχίσει την πάλη για πραγματική ανεξαρτησία. Δυστυχώς οι προτάσεις του AKEΛ δεν έγιναν αποδεχτές.
Οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου δημιούργησαν μια νέα κατάσταση, την οποία το ΑΚΕΛ προσέγγισε δημιουργικά. Διατηρώντας τις θέσεις του για τις συμφωνίες εκτίμησε ότι η ανεξαρτησία έστω και κουτσουρεμένη είναι μια κατάκτηση του κυπριακού λαού ιστορικής σημασίας. Kάνοντας αυτή την εκτίμηση το AKEΛ καθόρισε σαν κύριο καθήκον στο καινούργιο στάδιο αγώνα την πάλη για την ολοκλήρωση της κυπριακής ανεξαρτησίας και τη σταδιακή απαλλαγή από τα αρνητικά της Zυρίχης. Tο καθήκον αυτό εντάχθηκε στο νέο πρόγραμμα του Kόμματος που υιοθετήθηκε από το 10ο Συνέδριο του AKEΛ το 1962. Tο νέο πρόγραμμα υπογράμμιζε την ανάγκη η Κύπρος να ακολουθήσει αδέσμευτη εξωτερική πολιτική. Έθετε επίσης τους στόχους του εκδημοκρατισμού της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, της ανάπτυξης της οικονομίας του τόπου και της ανόδου του βιοτικού και πολιτιστικού επιπέδου των εργαζομένων. Για την υλοποίηση αυτών των στόχων το AKEΛ αγωνίστηκε και επέτυχε πολλά στα χρόνια της ανεξαρτησίας.
H Kυπριακή Δημοκρατία βρέθηκε από την αρχή μπροστά σε μεγάλες δυσκολίες και αντιξοότητες. Oι επεκτατικές βλέψεις της ʼγκυρας και τα NATOϊκά σχέδια για μετατροπή της Kύπρου σε αβύθιστο αεροπλανοφόρο της ατλαντικής συμμαχίας στην ανατολική Mεσόγειο, απείλησαν αυτήν τούτη την ύπαρξη της ανεξάρτητης Kυπριακής Δημοκρατίας. Στο εσωτερικό της χώρας σημαντικές δυνάμεις τόσο στην E/κυπριακή κοινότητα όσο και στην T/κυπριακή δεν πίστεψαν στην ανεξαρτησία. Tην είδαν σαν μεταβατικό στάδιο, οι μεν προς την ένωση οι δε προς τη διχοτόμηση. Για τούτο και δεν καταβλήθηκε η προσπάθεια που έπρεπε για να λειτουργήσει η Zυρίχη έστω και με τα αρνητικά της. H προσέγγιση αυτή αποδυνάμωνε το μέτωπο αντίστασης του λαού μας και υποβοηθούσε τις εξωτερικές επεμβάσεις και τα σχέδια των εχθρών της Kύπρου. Mετά τις διακοινοτικές συγκρούσεις του Δεκέμβρη 1963 η Kύπρος διεξάγει αγώνα επιβίωσης. H αναβίωση του συνθήματος της Ένωσης στα χρόνια 1964 – 67 ήταν ένα μεγάλο λάθος, το οποίο αξιοποιήθηκε από τους εχθρούς της Kύπρου.
H δεκαετία 1964-1974 υπήρξε δεκαετία πάλης για την απόκρουση των ξένων συνομωσιών και την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας και της ενότητας της Kυπριακής Δημοκρατίας. Tο AKEΛ ήταν η κύρια πολιτική δύναμη που στάθηκε με συνέπεια και ανιδιοτέλεια δίπλα στον Πρόεδρο Mακάριο στηρίζοντας την πολιτική του για απόκρουση των διπλοενωτικών, διχοτομικών σχεδίων. Tο Kόμμα μας αξιοποίησε τις αδελφικές σχέσεις που είχε με τα κυβερνώντα κόμματα στις σοσιαλιστικές χώρες για να διασφαλίσει αξιόπιστους συμμάχους της Kύπρου σε δύσκολες ώρες. Tο AKEΛ στήριξε επίσης την αδέσμευτη εξωτερική πολιτική της Kυπριακής Δημοκρατίας. H Kύπρος κατόρθωσε να αποκρούσει τα νατοϊκά σχέδια χάρη στη σύσσωμη κινητοποίηση του λαού μας και τη συσπείρωση της τεράστιας πλειοψηφίας του γύρω από την πολιτική του Mακαρίου και χάρη στη διεθνή αλληλεγγύη και υποστήριξη, ιδιαίτερα της σοσιαλιστικής κοινότητας και του Kινήματος των Aδεσμεύτων. Στον αγώνα για την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας το ΑΚΕΛ και το Λαϊκό Κίνημα έδωσαν θυσίες. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο Μιχαλάκης Κουσουλίδης μέλος του Κ.Σ. της ΕΔΟΝ.
Aκόμα και στις πιο κρίσιμες στιγμές των διακοινοτικών συγκρούσεων το AKEΛ δεν έπαψε να αγωνίζεται για την επίλυση των προβλημάτων στις σχέσεις μεταξύ των δυο κοινοτήτων μέσω του διαλόγου, για την ειρηνική συμβίωση τους, τη φιλία, τον αμοιβαίο σεβασμό και τη συνεργασία ανάμεσα σε E/κύπριους και T/κύπριους. Tο Kόμμα μας υπήρξε ανέκαθεν συνεπής πολέμιος του εθνικισμού-σοβινισμού. Στο βωμό της φιλίας και συνεργασίας των δυο κοινοτήτων θυσίασαν τη ζωή τους ο Nτερβίς Aλή Kαβάζογλου μέλος της K.E. του AKEΛ και ο Kώστας Mισιαούλης στέλεχος του AKEΛ και της ΠEO. H θυσία τους έγινε σύμβολο αγώνα για επαναπροσέγγιση και για μια Kύπρο κοινή πατρίδα όλων των Kυπρίων.
Αγώνας ενάντια στον φασισμό και την τουρκική κατοχή
H αποτυχία των εχθρών της Kύπρου να καταλύσουν την ανεξάρτητη Kυπριακή Δημοκρατία δια της επιβολής των διαφόρων ιμπεριαλιστικών σχεδίων οδηγεί τα ξένα κέντρα αποφάσεων στην πολιτική υπονόμευσης της Kύπρου από τα μέσα. Στα νέα αυτά καταχθόνια σχέδια θα βρουν πρόθυμους συνεργάτες τη Xούντα των Aθηνών και την ντόπια ακροδεξιά. Eξυφαίνονται συνωμοσίες για πραξικοπηματική ανατροπή και δολοφονία του Mακάριου, για εξουθένωση του AKEΛ και άλλων δημοκρατικών δυνάμεων. Eμφανίζονται παράνομες οργανώσεις όπως το “Eθνικό Mέτωπο”. ‘Eρχεται στην Kύπρο ο Γρίβας ο οποίος οργανώνει την EOKA B’ και εξαπολύει ένα όργιο τρομοκρατίας με δολοφονίες δημοκρατικών πολιτών, απαγωγές, ανατινάξεις αστυνομικών σταθμών κλπ. Eπιστρατεύεται ακόμα και η εκκλησιαστική ιεραρχία για να ανατραπεί ο Mακάριος. O αντικομουνισμός, η πατριδοκαπηλία και ο σοβινισμός παίρνουν διαστάσεις πρωτόγνωρες. ‘Oλα αυτά γίνονται με πρόσχημα δήθεν τον αγώνα για ‘Eνωση ενώ στην ουσία προετοιμάζουν το έδαφος για την τουρκική εισβολή.
Στα χρόνια της πάλης ενάντια στην προδοσία και το φασισμό της χούντας και της EOKA B’ το AKEΛ βρίσκεται και πάλιν στις πρώτες γραμμές του αγώνα. Στηρίζει με συνέπεια τον Mακάριο και την πολιτική του. Πρωτοστατεί και αναλαμβάνει το κύριο βάρος των λαϊκών κινητοποιήσεων, που επανειλημμένα ματαίωσαν τα πραξικοπηματικά σχέδια. Προειδοποιεί και αποκαλύπτει ανατρεπτικά σχέδια και ζητά τη λήψη μέτρων κατά της υπονόμευσης του κράτους. Aπαιτεί κάθαρση στην Eθνοφρουρά, την Aστυνομία και τον κρατικό μηχανισμό. Προβάλλει την ανάγκη ίδρυσης λαϊκής πολιτοφυλακής και προσφέρει για το σκοπό αυτό χίλια μέλη και στελέχη του για να αξιοποιηθούν από τις νόμιμες δυνάμεις του κράτους. Zητά τον καταρτισμό ολοκληρωμένου επιτελικού σχεδίου για αντιμετώπιση ενδεχόμενου πραξικοπήματος.
Δυστυχώς ο κίνδυνος πραξικοπήματος υποτιμήθηκε και οι προτάσεις του AKEΛ δεν υιοθετήθηκαν. ‘Oταν με τις διαταγές της Xούντας και των υπερατλαντικών κέντρων αποφάσεων κινήθηκαν τα τανκς της προδοσίας η ηρωική αντίσταση των δημοκρατικών δυνάμεων δεν ήταν σε θέση να σταματήσει το κακό.
Στις 15 του Iούλη οι AKEΛιστές σπεύδουν από τους πρώτους να υπερασπίσουν τη δημοκρατία. Tο AKEΛ καλεί ολόκληρο το λαό σε συσπείρωση και αντίσταση στο ξενοκίνητο φασιστικό πραξικόπημα. Στελέχη του AKEΛ, της EΔON και των άλλων οργανώσεων του Λαϊκού Kινήματος θυσιάζουν τη ζωή τους ή τραυματίζονται μαχόμενοι για τη δημοκρατία. Xιλιάδες AKEΛιστές και άλλοι αριστεροί συλλαμβάνονται από τους πραξικοπηματίες και την EOKA B’, φυλακίζονται, βασανίζονται και τα ονόματα τους μπαίνουν σε καταλόγους προς εκτέλεση.
Tο φασιστικό πραξικόπημα της Xούντας και της EOKA B’ άνοιξε τις πύλες της Kύπρου στην εισβολή του Tουρκικού Aττίλα, όπως ακριβώς επανειλημμένα είχε προειδοποιήσει το Kόμμα μας. Στις 20 του Iούλη 1974 το AKEΛ καλεί σε υπεράσπιση της πατρίδας και διακηρύττει ότι δεν θα συμβιβαστεί με την επιδρομή. Oι AKEΛιστές σπεύδουν για να υπερασπίσουν την ανεξαρτησία της Kύπρου. Πολλοί μάλιστα φεύγουν για το μέτωπο απ’ ευθείας από τα μπουντρούμια που τους είχαν ρίξει οι πραξικοπηματίες. O αγώνας είναι άνισος και προδομένος. Παρά την ηρωική αντίσταση του λαού μας ο Aττίλας καταλαμβάνει το 37% του εδάφους της Kύπρου και εκδιώκει στην προσφυγιά το 1/3 του κυπριακού πληθυσμού. Πολλά μέλη του ΑΚΕΛ και του Λαϊκού Κινήματος έπεσαν ή τραυματίστηκαν στις μάχες ενάντια στον ξένο εισβολέα, ή αγνοούνται.
Παρά τις δυσκολίες και τις περιπέτειες στα χρόνια από την ανεξαρτησία ως το 1974 σημειώθηκε μεγάλη κοινωνικο-οικονομική πρόοδος στην Κύπρο. Είχαμε κατακτήσεις σε όλες τις σφαίρες της πολιτικής, της κοινωνικο-οικονομικής και της πολιτιστικής ζωής. Στους αγώνες και τις κατακτήσεις εκείνων των χρόνων ανεξίτηλη είναι και πάλιν η σφραγίδα του ΑΚΕΛ και του ευρύτερου κινήματος της Αριστεράς.
ΑΚΕΛ και Κυπριακό
Aπό τον Iούλη του ’74 ο αγώνας του Kυπριακού λαού αποκτά αντικατοχικό περιεχόμενο με κύριο στόχο την αποκατάσταση της ενότητας και της εδαφικής ακεραιότητας της Kύπρου. Το ΑΚΕΛ μέσα στις καινούργιες συνθήκες καθόρισε με σαφήνεια τους στόχους και την τακτική του και από το 1974 μέχρι σήμερα το Κόμμα μας ακολουθεί με συνέπεια και υπευθυνότητα την ίδια πολιτική. Ο λαός μας θα είχε κάθε δικαίωμα να αγωνιστεί ενάντια στην κατοχή με όλα τα μέσα. Όμως, οι συνθήκες της Κύπρου και του περίγυρου της, τα ισοζύγια των δυνάμεων, η ανάγκη συνδιαλλαγής Ε/κυπρίων και Τ/κυπρίων οδήγησαν ευθύς εξ αρχής στη θέση ότι ειρηνικός, πολιτικός πρέπει να είναι ο αγώνας του κυπριακού λαού για την κατάκτηση των δικαίων του.
Για το Κόμμα μας ήταν ξεκάθαρο ότι λόγω του προδοτικού πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής η λύση του Κυπριακού θα είναι ένας οδυνηρός αλλά αναγκαίος συμβιβασμός. Το ΑΚΕΛ μελετώντας τις καινούργιες συνθήκες που δημιουργήθηκαν μετά το 1974 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι προκειμένου να αποτραπεί η οριστική διχοτόμηση και να αποκρουστούν τα επεκτατικά σχέδια της Τουρκίας ο συμβιβασμός θα έπρεπε να πάρει τη μορφή της λύσης ομοσπονδίας. Τη θέση αυτή το Κόμμα μας διαμήνυσε με έγγραφο της Κ.Ε. στον Μακάριο τον Νιόβρη του 1974. Όταν αργότερα συνομολογήθηκαν οι συμφωνίες υψηλού επιπέδου το ΑΚΕΛ υποστήριξε αυτές τις συμφωνίες. Και από τότε μέχρι σήμερα το ΑΚΕΛ παραμένει συνεπής υποστηριχτής της λύσης διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Το ΑΚΕΛ αγωνίζεται για ειρηνική λύση του Κυπριακού στα πλαίσια των Ηνωμένων Εθνών και στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και των συμφωνιών υψηλού επιπέδου 1977 και 1979. Η λύση πρέπει να προνοεί την αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων και των εποίκων. Να αποκαθιστά την ενότητα, την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς να δίδει δικαιώματα μονομερούς επέμβασης σε οποιαδήποτε ξένη χώρα. Να αποκαθιστά και να διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες όλων των κυπρίων, περιλαμβανομένου του δικαιώματος επιστροφής των προσφύγων στα σπίτια και τις περιουσίες τους. Το ΑΚΕΛ με συνέπεια υποστηρίζει την πολιτική ισότητα των δυο κοινοτήτων στα πλαίσια της ομοσπονδίας όπως αυτή καθορίζεται στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.
Σημαντικό συστατικό στοιχείο της πολιτικής του ΑΚΕΛ στο Κυπριακό είναι η επαναπροσέγγιση Ε/κυπρίων και Τ/κυπρίων. Το Κόμμα μας θεωρεί την επαναπροσέγγιση αναγκαία προϋπόθεση τόσο για την εξεύρεση λύσης όσο και για τη βιωσιμότητα της λύσης που θα εξευρεθεί. Το ΑΚΕΛ αγωνίστηκε μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες για να καταστεί η επαναπροσέγγιση συνείδηση μέσα στο λαό και να υιοθετηθεί σαν επίσημη πολιτική της ε/κυπριακής πλευράς. Είναι κύρια χάρη σ αυτούς τους αγώνες που η επαναπροσέγγιση σήμερα γίνεται αποδεχτή από αρκετές ηγεσίες και στις δυο κοινότητες αλλά και από μεγάλο μέρος του λαού Ε/κυπρίων και Τ/κυπρίων. Το ΑΚΕΛ θα συνεχίσει να αγωνίζεται στο μέτωπο της επαναπροσέγγισης και να αντιπαλεύει κάθε εκδήλωση εθνικισμού και σοβινισμού από όπου και αν προέρχεται.
Η δική μας αντίληψη για την επαναπροσέγγιση εδράζεται στη διεθνιστική μας ιδεολογία και την αγάπη για την κοινή μας πατρίδα. Η αντίληψη μας για την επαναπροσέγγιση είναι προέκταση στις σύγχρονες συνθήκες των κοινών αγώνων Ε/κυπρίων και Τ/κυπρίων στα πλαίσια του Λαϊκού Κινήματος, που έγιναν σε προηγούμενες εποχές. Θεωρούμε την επαναπροσέγγιση συστατικό στοιχείο του αντικατοχικού αγώνα του κυπριακού λαού και της προσδίδουμε πρώτιστα πολιτικό και κοινωνικο-ταξικό περιεχόμενο. Για τούτο και το ΑΚΕΛ αποκρούει απολίτικες και αταξικές προσεγγίσεις που υποβιβάζουν την επαναπροσέγγιση στο επίπεδο ψυχολογικών ασκήσεων. Η επαναπροσέγγιση είναι υπόθεση πρώτα και κύρια των ιδίων των κυπρίων και των οργανωμένων τους συνόλων. Οι όποιες προσπάθειες ξένων κέντρων να ποδηγετήσουν το κίνημα της επαναπροσέγγισης δεν προσφέρουν καλή υπηρεσία στην πάλη του κυπριακού λαού για επανένωση της πατρίδας μας.
Από το 1974 και μετά όλες οι προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού προσέκρουσαν στην αδιαλλαξία της Τουρκίας, στην εμμονή της για λύση δυο ξεχωριστών κρατικών οντοτήτων και στη διεκδίκηση από μέρους της δικαιωμάτων επικυριαρχίας πάνω στην Κύπρο. Τα όποια λάθη χειρισμών έγιναν σ αυτά τα χρόνια από την ε/κυπριακή πλευρά δεν αποενοχοποιούν ούτε στο ελάχιστο την Τουρκία και τη σοβινιστική τ/κυπριακή ηγεσία για τις ευθύνες που φέρουν για τη διαιώνιση του Κυπριακού.
Οι τουρκικές θέσεις εύρισκαν πάντα απήχηση στους Νατοϊκούς συνεταίρους της ʼγκυρας, οι οποίοι φέρουν μεγάλες ευθύνες τόσο για τη δημιουργία όσο και για τη διαιώνιση του προβλήματος. Η κατάσταση στο Κυπριακό έγινε ακόμα πιο δύσκολη μετά το 1990. Από τη μια η Κύπρος στερήθηκε παραδοσιακών φίλων και υποστηριχτών όπως ήταν η Σοβιετική Ένωση, η κοινότητα των σοσιαλιστικών χωρών και το Κίνημα των Αδεσμεύτων. Από την άλλη μέσα στα πλαίσια της λεγόμενης νέας τάξης πραγμάτων σημειώθηκε σταδιακή εκτροπή από το γράμμα και το πνεύμα των περί Κύπρου ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών, απότοκο της οποίας είναι και το σχέδιο Ανάν. ʼμοιρη ευθυνών για αυτή την εκτροπή δεν είναι και η διακυβέρνηση του Συναγερμού με τα λάθη, τις παραλείψεις, τις παραχωρήσεις και τις αντιφάσεις της.
Το ΑΚΕΛ κρίνοντας ότι το σχέδιο Ανάν είχε και θετικά αλλά και αρνητικά στοιχεία το αποδέχθηκε ως βάση για διαπραγμάτευση. Αγωνίστηκε με όλες του τις δυνάμεις για να επέλθουν οι αναγκαίες αλλαγές που θα επέτρεπαν να γίνει το σχέδιο αποδεκτό και από τις δυο κοινότητες και να οδηγήσει σε μια βιώσιμη και λειτουργική λύση του Κυπριακού. Τα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και η προβλεπόμενη διαδικασία της επιδιαιτησίας του Γ.Γ. δεν επέτρεψαν να γίνει μια ουσιαστική διαπραγμάτευση των δυο πλευρών επί του σχεδίου και να φτάσουμε σε συμφωνημένη λύση. Η επιδιαιτησία του Γ.Γ. υπήρξε άδικη και ετεροβαρής υπέρ των τουρκικών θέσεων. Η παγκύπρια συνδιάσκεψη του Κόμματος που συγκλήθηκε στις 14 Απριλίου 2004, ζήτησε αναβολή των δημοψηφισμάτων προκειμένου να δοθεί χρόνος για να γίνει διαπραγμάτευση επί των σημείων που ανησυχούσαν την ε/κυπριακή πλευρά και να καλυφθούν τα κενά του σχεδίου. Η πρόταση του ΑΚΕΛ δυστυχώς δεν έγινε αποδεχτή από την τουρκική πλευρά αλλά και ευρύτερα από τον διεθνή παράγοντα. Για τούτο και το ΑΚΕΛ αναγκάστηκε να καλέσει τον λαό να καταψηφίσει το σχέδιο Ανάν όπως κατατέθηκε στο δημοψήφισμα. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι πλήρως σεβαστό από το ΑΚΕΛ. Η θέση που πήρε το Κόμμα μας κράτησε ανοικτή την προοπτική για επανάληψη της διαπραγματευτικής διαδικασίας και λύση του Κυπριακού το συντομότερο δυνατό.
Υπό το φως των νέων παγκόσμιων δεδομένων, με κύριο γνώμονα την έγνοια για την επίλυση του Κυπριακού και τη διασφάλιση του μέλλοντος του λαού μας, λαμβάνοντας υπόψη και τα αισθήματα των Τ/κυπρίων συμπατριωτών μας και επειδή το ΑΚΕΛ δεν είναι δογματικό κόμμα διαφοροποιήσαμε τη θέση μας έναντι της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θεωρώντας ότι η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. παράλληλα με τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της Τουρκίας μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για μια σωστή λύση του Κυπριακού και αναγνωρίζοντας ότι το κοινοτικό κεκτημένο μπορεί να μας δώσει επιπρόσθετα όπλα στη διεκδίκηση μιας τέτιας λύσης, το ΑΚΕΛ με απόφαση του 18ου Συνεδρίου τάχθηκε υπέρ της ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε. Αξιοποιούμε την Ε.Ε. χωρίς τις όποιες αυταπάτες για τις δυνατότητες της και γνωρίζοντας ότι και στην Ε.Ε. τα συμφέροντα λειτουργούν πάνω από τις όποιες διακηρύξεις για ευρωπαϊκές αξίες. Ταυτόχρονα διατηρούμε τις κριτικές μας απόψεις και εκτιμήσεις για το πολιτικο-κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι στην Ε.Ε.
Στην παρούσα φάση του Κυπριακού το Κόμμα μας εργάζεται σκληρά, συνεργαζόμενο με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το Εθνικό Συμβούλιο για τη δημιουργία των προϋποθέσεων επανέναρξης των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό στα πλαίσια των Ηνωμένων Εθνών. Η δημιουργία σωστών προϋποθέσεων έχει τεράστια σημασία δεδομένου ότι θα ήταν ισχυρό πλήγμα για την υπόθεση της Κύπρου μια νέα αποτυχία εξεύρεσης λύσης. Επιδιώκουμε το συντομότερο δυνατό την επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών χωρίς ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και μακριά από επιδιαιτησίες με στόχο να φτάσουμε σε συμφωνημένη λύση. Αποδίδουμε μεγάλη σημασία στις επαφές μας με τα τ/κυπριακά κόμματα, που πιστεύουν στην επανένωση της Κύπρου. Εργαζόμαστε για να πείσουμε για την ανάγκη να επέλθουν εκείνες οι ουσιαστικές αλλαγές στο σχέδιο του Γ.Γ. που θα επιτρέψουν και στους Ε/κύπριους να το δεχτούν και θα οδηγήσουν σε βιώσιμη και λειτουργική λύση. Οι αλλαγές τις οποίες επιδιώκουμε δεν αλλοιώνουν τη φιλοσοφία του σχεδίου ούτε και αφαιρούν δικαιώματα από την τ/κυπριακή κοινότητα. Στοχεύουμε σε μια λύση που θα εξυπηρετεί τους κυπρίους, Ε/κύπριους και Τ/κύπριους και όχι τους οποιουσδήποτε ξένους.
Το ΑΚΕΛ είναι το Κόμμα των κυπρίων εργαζομένων. Στα 88 χρόνια της ύπαρξης και της δράσης του στάθηκε πάντα ο συνεπής εκφραστής των πόθων και των οραμάτων τους, ο προασπιστής των δικαίων και των δικαιωμάτων τους. Πρωτοστάτησε στους αγώνες των εργαζομένων και των πλατιών λαϊκών στρωμάτων για μια καλύτερη και αξιοπρεπή ζωή. Οι κοινωνικο-οικονομικές κατακτήσεις που απολαμβάνουν οι κύπριοι εργαζόμενοι είναι καρπός των δικών τους αγώνων στους οποίους καθοριστική ήταν και είναι η συμβολή του ΑΚΕΛ και του ευρύτερου Λαϊκού Κινήματος της Αριστεράς. Στα χρόνια που πέρασαν σφυρηλατήθηκαν άρρηκτοι δεσμοί ανάμεσα στους εργαζόμενους, τα πλατιά λαϊκά στρώματα και το ΑΚΕΛ. Δεσμοί τους οποίους έχουμε καθήκον να καλλιεργούμε, να εδραιώνουμε και να ενισχύουμε συνεχώς. Από αυτούς τους δεσμούς είναι που αντλεί δύναμη το Κόμμα των εργαζομένων.
Κόμμα του λαού
Το ΑΚΕΛ είναι το Κόμμα των κυπρίων εργαζομένων. Στα 80 χρόνια της ύπαρξης και της δράσης του στάθηκε πάντα ο συνεπής εκφραστής των πόθων και των οραμάτων τους, ο προασπιστής των δικαίων και των δικαιωμάτων τους. Πρωτοστάτησε στους αγώνες των εργαζομένων και των πλατιών λαϊκών στρωμάτων για μια καλύτερη και αξιοπρεπή ζωή. Οι κοινωνικο-οικονομικές κατακτήσεις που απολαμβάνουν οι κύπριοι εργαζόμενοι είναι καρπός των δικών τους αγώνων στους οποίους καθοριστική ήταν και είναι η συμβολή του ΑΚΕΛ και του ευρύτερου Λαϊκού Κινήματος της Αριστεράς. Στα χρόνια που πέρασαν σφυρηλατήθηκαν άρρηκτοι δεσμοί ανάμεσα στους εργαζόμενους, τα πλατιά λαϊκά στρώματα και το ΑΚΕΛ. Δεσμοί τους οποίους έχουμε καθήκον να καλλιεργούμε, να εδραιώνουμε και να ενισχύουμε συνεχώς. Από αυτούς τους δεσμούς είναι που αντλεί δύναμη το Κόμμα των εργαζομένων.
Με πρωτοβουλία και καθοδήγηση του ΑΚΕΛ δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε ένα ισχυρό και πλατύ Λαϊκό Κίνημα, το οποίο διαδραμάτισε και διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στην κοινωνικο-οικονομική και την πολιτιστική ανάπτυξη της Κύπρου και τους πολιτικούς αγώνες του λαού μας. Το Λαϊκό Κίνημα είναι αφ εαυτού μια μεγάλη κατάκτηση του κυπριακού λαού στο σύνολό του. Το Λαϊκό Κίνημα εκφράστηκε με την ύπαρξη, τη λειτουργία και τους αγώνες της Παγκύπριας Συντεχνιακής Επιτροπής (ΠΣΕ) και αργότερα της ΠΕΟ, της Ανορθωτικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΑΟΝ) και αργότερα της ΕΔΟΝ, της Ένωσης Αγροτών Κύπρου (ΕΑΚ) και αργότερα της ΕΚΑ, της Παγκύπριας Οργάνωσης Δημοκρατικών Γυναικών (ΠΟΔΓ) και αργότερα της ΠΟΓΟ και της Παγκύπριας Ενιαίας Οργάνωσης Μαθητών (ΠΕΟΜ). Το Λαϊκό Κίνημα εκφράστηκε ακόμα με την ίδρυση και λειτουργία εκατοντάδων μορφωτικών, πολιτιστικών και αθλητικών συλλόγων στις κοινότητες της υπαίθρου και στις συνοικίες των πόλεων. Οι σύλλογοι της Αριστεράς έγιναν εστίες πολιτιστικής προσφοράς και ανάδειξαν εκατοντάδες ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Στελέχη της Αριστεράς εργάστηκαν με ζήλο για τη δημιουργία οργανώσεων των μικρομεσαίων και άλλων επαγγελματιών και μέσα από αυτές τις οργανώσεις αγωνίστηκαν για τα δίκαια και τα δικαιώματα αυτών των στρωμάτων του πληθυσμού. Το ΑΚΕΛ και οι οργανώσεις του Λαϊκού Κινήματος πρωτοστάτησαν στη δημιουργία, στήριξη και επέκταση του συνεργατικού κινήματος, που είναι μια ακόμα πολύτιμη κατάκτηση του λαού μας. Παρατάξεις της Αριστεράς που λειτουργούν σε φοιτητικές, επαγγελματικές και επιστημονικές οργανώσεις συμβάλλουν κατά τον καλύτερο τρόπο στην υπεράσπιση και διεκδίκηση των δικαιωμάτων των μελών τους αλλά και ευρύτερα στην προώθηση προοδευτικών αντιλήψεων και πολιτικών.
Στα 88 χρόνια της ζωής και της δράσης του το Κόμμα μας αγωνίστηκε και πρόσφερε πολλά:
- Στους πολιτικούς αγώνες για απαλλαγή από τα δεσμά της αποικιοκρατίας, για την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της πατρίδας ενάντια στις ξένες επεμβάσεις και συνομωσίες, ενάντια στο φασισμό, το σοβινισμό, για κοινή πάλη Ε/κυπρίων και Τ/κυπρίων και ειρηνική συμβίωση όλων των κοινοτήτων του νησιού.
- Στον τομέα της κατάκτησης, επέκτασης και εδραίωσης δημοκρατικών ελευθεριών και δικαιωμάτων του λαού μας.
- Στον τομέα της οργάνωσης και της διεκδίκησης των δικαιωμάτων των εργατών, των υπαλλήλων, των αγροτών, των μεσαίων, των γυναικών, της νεολαίας, των συνταξιούχων.
- Στον τομέα του πολιτισμού, της παιδείας, του αθλητισμού και του περιβάλλοντος.
- Στον τομέα του Συνεργατισμού.
- Στον τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης και σε πολλούς άλλους τομείς της ζωής μας.
- Στον τομέα της αντιμετώπισης των φοβερών επιπτώσεων από το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή. Το ΑΚΕΛ πάλεψε και εξακολουθεί να αγωνίζεται για τη διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων, για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των εγκλωβισμένων, για την οργάνωση των προσφύγων και την επίλυση των προβλημάτων τους, για την επίλυση των προβλημάτων των παθόντων.
Με την πολύπλευρη αυτή δράση το ΑΚΕΛ και ευρύτερα το Κίνημα της Αριστεράς συνέβαλαν στο μέγιστο βαθμό στη θεαματική αλλαγή της κυπριακής κοινωνίας προς το καλύτερο.
Στην 88χρονη πορεία του το ΚΚΚ-ΑΚΕΛ όπως ήταν φυσικό διέπραξε και λάθη. Είναι όμως η μοναδική πολιτική δύναμη στην Κύπρο που είχε το θάρρος να αναγνωρίσει τα λάθη της και να προβεί σε αυτοκριτική σε μια προσπάθεια διόρθωσης της πολιτικής του. Παράδειγμα τέτιας αυτοκριτικής είναι εκείνη του 1957 αναφορικά με χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιήθηκαν για την ΕΟΚΑ και στελέχη της. Το Κόμμα ενώ επαναβεβαίωσε την ορθότητα της θέσης του για τον μαζικοπολιτικό αγώνα και την αντίθεση του στην ένοπλη μορφή πάλης, εκτίμησε ταυτόχρονα ότι χαρακτηρισμοί που χρησιμοποιήθηκαν δεν ήταν σωστοί, δεν βοηθούσαν στην οικοδόμηση κλίματος ενότητας και έδιναν αφορμές για επιθέσεις ενάντια στο Κόμμα. Κάνοντας την αυτοκριτική του το Κόμμα εξέφρασε επίσης σεβασμό και τιμή για τις θυσίες στελεχών της ΕΟΚΑ. Το ΑΚΕΛ προέβη σε αυτοκριτική και για τη στροφή προς την αυτοδιάθεση ένωση στην πολιτική του Κόμματος κατά την περίοδο 1964-67. Η στροφή αυτή χαρακτηρίστηκε λάθος και παραβίαση του Προγράμματος του Κόμματος και της απόφασης του 10ου Συνεδρίου, που μιλούσαν για ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας.
Στην μακρόχρονη ζωή και δράση του το Κόμμα μας δοκιμάστηκε και από ορισμένες εσωκομματικές κρίσεις, που ταλάνισαν το Κόμμα και έπληξαν την ενότητα και αποτελεσματικότητα του. Οι εσωκομματικές κρίσεις όπως εκείνη στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1940 ή εκείνη των χρόνων 1988-1990 είχαν η κάθε μια τις ιδιαιτερότητές της και τις δικές της ιδεολογικο-πολιτικές παραμέτρους. Είχαν όμως και ορισμένα κοινά σημεία όπως ήταν η άρνηση στελεχών να δεχτούν τις αποφάσεις συλλογικών οργάνων και η φραξιονιστική δράση που ανέπτυξαν. Το Κόμμα παραμένοντας πιστό στις ιδεολογικές και οργανωτικές του αρχές και αντλώντας δύναμη από τη στήριξη των ευρύτερων στρωμάτων των εργαζομένων του τόπου, έβρισκε πάντα τη δύναμη να ξεπερνά τις κρίσεις και στη συνέχεια να ενισχύεται ακόμα περισσότερο.
Το ΚΚΚ-ΑΚΕΛ θεμελιώθηκε από τα πρώτα του βήματα στην κοσμοθεωρία του Μαρξισμού-Λενινισμού την οποία προσεγγίζει όχι ως δόγμα αλλά ως καθοδήγηση για δράση. Αυτή την κοσμοθεωρία εφαρμόζει δημιουργικά μέσα στις συνθήκες της Κύπρου κατά τρόπο που να ενισχύει τους δεσμούς του Κόμματος με το λαό, να πρωτοπορεί στους αγώνες του κυπριακού λαού για ελευθερία και προκοπή και να αναδεικνύει το ΑΚΕΛ καθοριστική δύναμη στο πολιτικο-κοινωνικό γίγνεσθαι του τόπου. Το ΑΚΕΛ έχει την ακράδαντη πεποίθηση ότι παρά το πλήγμα που δέχτηκε το εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα διεθνώς, η κοσμοθεωρία του Μαρξισμού-Λενινισμού, έτσι όπως πρέπει να αναπτύσσεται και να ανανεώνεται με την ασταμάτητη πρόοδο της γνώσης και την οικονομική, κοινωνική και πολιτική εξέλιξη, παραμένει το στέρεο ιδεολογικό βάθρο της πάλης για ένα κόσμο καλύτερο, ένα κόσμο της ειρήνης, της δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και του σοσιαλισμού.
Από τη εποχή που το ΚΚΚ διακήρυξε ότι «οι άνθρωποι στην Κύπρο δεν ξεχωρίζονται μεταξύ τους σε Έλληνες και Τούρκους για να αλληλοτρώγονται», το ΚΚΚ-ΑΚΕΛ, παρέμεινε σταθερός, διαχρονικός και συνεπής πολέμιος του εθνικισμού-σοβινισμού. Το κόμμα μας αγωνίστηκε για τη φιλία, τη συνεργασία, την αμοιβαία κατανόηση και τον αλληλοσεβασμό ανάμεσα σ όλους τους κυπρίους, ανεξάρτητα εθνικής καταγωγής. Μέσα από τις γραμμές του Κόμματος και των Οργανώσεων του Λαϊκού Κινήματος αναδείχθηκαν λαϊκοί αγωνιστές όχι μόνο ελληνοκύπριοι αλλά και τουρκοκύπριοι. Οι Τ/κύπριοι στελέχη της Αριστεράς βρέθηκαν επανειλημμένα στο στόχαστρο των φασιστικών σοβινιστικών δυνάμεων και πολλοί απ αυτούς όπως ο Φαζίλ Οντούρ (Σελλάς), ο Αχμέτ Γιαχγιά, ο Ντερβίς Αλή Καβάζογλου δολοφονήθηκαν άνανδρα ή δέχτηκαν δολοφονικές επιθέσεις και αναγκάστηκαν όπως ο Αχμέτ Σατή να μεταναστεύσουν. Κοινοί αγώνες και κοινές θυσίες σφυρηλάτησαν την αδελφοσύνη Ε/κυπρίων και Τ/κυπρίων μέσα στα πλαίσια του Κινήματος της Αριστεράς. Από το 1974 το ΑΚΕΛ αγωνίζεται με συνέπεια και επιμονή για την επαναπροσέγγιση ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων.
Το Κόμμα μας επέδειξε στην πράξη ικανότητα να ανανεώνεται και να εκσυγχρονίζεται ανταποκρινόμενο στις απαιτήσεις των καιρών. Αυτό έγινε για παράδειγμα με την ίδρυση του ΑΚΕΛ το 1941, όπου αξιοποιήθηκαν τα νέα δεδομένα που δημιούργησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Το ίδιο έγινε και στα τέλη της δεκαετίας του 1980, αρχές της δεκαετίας του 1990, όπου το ΑΚΕΛ προχώρησε τολμηρά στην ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό του. Διεύρυνε τους ορίζοντες της εσωκομματικής δημοκρατίας. Εκσυγχρόνισε την αντίληψη του για τον σοσιαλισμό και ευρύτερα τις ιδεολογικές του προσεγγίσεις. Έκαμε ανοίγματα προς τον ευρύτερο δημοκρατικό χώρο. Ταυτόχρονα παρέμεινε πιστό στις βασικές ιδεολογικές και οργανωτικές του αρχές που καθορίζουν τον χαρακτήρα του ως ένα σύγχρονο μαρξιστικό-λενινιστικό κόμμα των εργαζομένων. Η ανανέωση και ο εκσυγχρονισμός είναι για το ΑΚΕΛ ένα συνεχές καθήκον που πρέπει πάντα να απασχολεί το Κόμμα ιδιαίτερα στην σύγχρονη εποχή των ραγδαίων αλλαγών και ανακατατάξεων. Με σεβασμό στεκόμαστε απέναντι στην ιστορία μας. Την προσεγγίζουμε πάντα με κριτικό φακό, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μηδενίζουμε αυτή την ιστορία. Είναι μια ιστορία τιμημένη και δοξασμένη, γεμάτη προσφορά προς τον τόπο και τον απλό άνθρωπο της χειρονακτικής και πνευματικής εργασίας. Είναι μια ιστορία για την οποία δίκαια αισθανόμαστε υπερήφανοι. Τιμούμε όσους την έγραψαν με τους αγώνες και τις θυσίες τους είτε αυτοί ήσαν ηγετικά στελέχη, είτε ήσαν απλά στελέχη και μέλη του Κόμματος και του Λαϊκού Κινήματος. Οι δικοί τους αγώνες και το δικό τους παράδειγμα είναι ένα ισχυρό κίνητρο για τις νεώτερες γενιές των Ακελιστών να δουλέψουν με ανάλογο ακόμα και καλύτερο τρόπο. Οι βετεράνοι μας είναι ότι πιο σεβαστό και τιμημένο έχουμε εμείς οι Ακελιστές.
Το ΑΚΕΛ δεν έχει μόνο πολιτικές θέσεις, ιδεολογικές και οργανωτικές αρχές. Το ΑΚΕΛ πρεσβεύει ταυτόχρονα και ένα σύνολο ηθικών αξιών που κάνουν τους Ακελιστές να ξεχωρίζουν στη συμπεριφορά τους και που ενδυναμώνουν το Κόμμα. Το ΑΚΕΛ πρεσβεύει τη συντροφικότητα, την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη. Πρεσβεύει το σεβασμό προς κάθε άνθρωπο, την ειλικρίνεια και την ντομπροσύνη. Τοποθετεί το καλό του συνόλου πάνω από τις όποιες προσωπικές επιδιώξεις και καλώς νοούμενες φιλοδοξίες. Λειτουργεί με την κριτική και την αυτοκριτική. Σέβεται και υπηρετεί το λαό και τους εργαζόμενους από τους οποίους προέρχεται και για τους οποίους υπάρχει και αγωνίζεται. Διατηρεί και ενισχύει τους δεσμούς με το λαό και τους απλούς ανθρώπους. Κατακτά τον σεβασμό της κοινωνίας με τις θέσεις, τους αγώνες, το παράδειγμα του.
Ζούμε σε μια κοινωνία και μια εποχή που προάγει τον ατομικισμό, καλλιεργεί τις ματαιοδοξίες και τις άκρατες φιλοδοξίες, θεοποιεί το κέρδος, νομιμοποιεί την ανέλιξη έναντι οποιουδήποτε κόστους, πλήττει αξίες και ιδανικά. Αυτός ο περίγυρος επηρεάζει και τον κόσμο της Αριστεράς. Το ΑΚΕΛ έχει το σθένος, τα αποθέματα αντίστασης και τα ιδεολογικά όπλα να αντιπαλεύει αυτά τα αρνητικά φαινόμενα και να προβάλλει μια διαφορετική στάση ζωής που ο κάθε τίμιος άνθρωπος τη σέβεται και την εκτιμά.
Πιστό στις αρχές του διεθνισμού και της διεθνιστικής αλληλεγγύης στα 88 χρόνια της δράσης του το κόμμα των κυπρίων εργαζομένων στάθηκε αλληλέγγυο με όλους τους λαούς που αγωνίζονταν για ανεξαρτησία, δημοκρατία, κοινωνική πρόοδο και σοσιαλισμό. Κινητοποίησε τον κυπριακό λαό και τον ευαισθητοποίησε υπέρ των αγώνων άλλων λαών που πάλευαν ενάντια στον αποικισμό, το νεοαποικισμό, τον ιμπεριαλισμό, το φασισμό, την αντίδραση, το ρατσισμό, το σιωνισμό, την καταπίεση και την εκμετάλλευση. Η διεθνιστική δράση του ΑΚΕΛ συνέβαλε στο να διευρυνθεί η διεθνής αλληλεγγύη προς την αγωνιζόμενη Κύπρο και τούτο είναι μια επιπρόσθετη προσφορά του ΑΚΕΛ στην υπόθεση του λαού μας.
Το Κόμμα μας αγωνίστηκε και συνεχίζει να παλεύει με συνέπεια για την κατάργηση των ξένων βάσεων στην Κύπρο και την αποστρατικοποίηση του νησιού. Οι βάσεις δεν έχουν καμιά θέση στην Κύπρο. Ήταν και είναι πηγή δεινών για το λαό μας. Η τουρκική κατοχή μας αναγκάζει να στρέφουμε την προσοχή μας στην πάλη για την επανένωση της Κύπρου. Αυτό δεν σημαίνει ότι συμβιβαζόμαστε με την παρουσία των βάσεων στο νησί. Προσδοκούμε σε εκείνη την ημέρα που Ε/κύπριοι και Τ/κύπριοι θα αγωνίζονται μαζί σε μια επανενωμένη κοινή πατρίδα για το ξήλωμα των βάσεων.
Το ΑΚΕΛ αγωνίστηκε για την ειρήνη και ενάντια στην απειλή θερμοπυρηνικού πολέμου. Αγωνίστηκε ενάντια στη διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής, για ειρηνική συνύπαρξη και για το δικαίωμα του κάθε λαού να ακολουθήσει το δρόμο που ο ίδιος επέλεξε. Προς αυτή την κατεύθυνση ιδιαίτερα σημαντική είναι η δράση του Παγκύπριου Συμβουλίου Ειρήνης, για την ίδρυση και λειτουργία του οποίου εργάστηκε με συνέπεια το ΑΚΕΛ. Σήμερα το ΑΚΕΛ αγωνίζεται ενάντια στην λεγόμενη νέα τάξη πραγμάτων τους επιδρομικούς πολέμους και τις καταστροφές που προκαλεί.
Στον αγώνα για τη λευτεριά, την επανένωση και τη δικαίωση της Κύπρου το ΑΚΕΛ ακολουθεί πατριωτική πολιτική που προασπίζεται τα συμφέροντα του συνόλου του λαού. Από τούτη τη σκοπιά το Κόμμα μας έχει καταστεί εθνική πολιτική δύναμη, η οποία διαδραματίζει πρωτοποριακό ρόλο στην πάλη του Κυπριακού λαού και χαίρει καθολικού κύρους και εκτίμησης. Στρώματα του λαού που δεν ανήκουν ιδεολογικο-πολιτικά στον παραδοσιακό χώρο της Αριστεράς νοιώθουν σήμερα ότι το ΑΚΕΛ τους εκφράζει και τους καλύπτει. Το ΑΚΕΛ είναι κόμμα όλων των Κυπρίων, Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων, Μαρωνιτών, Αρμένηδων και Λατίνων.
Από την εποχή που το ΚΚΚ διακήρυξε την πολιτική του ενιαίου αντιαποικιακού μετώπου το Κόμμα μας παραμένει προσηλωμένο στην υπόθεση της ενότητας των δυνάμεων του λαού μας ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία των αγώνων για την κατάκτηση και την υπεράσπιση της ελευθερίας της Κύπρου. Χάριν της ενότητας το ΑΚΕΛ στην πολύχρονη ιστορία του έκαμε πολλές θυσίες και υπερβάσεις ιεραρχώντας πάνω από όλα το συμφέρον του τόπου. Το ΑΚΕΛ είχε και έχει πάντα την πεποίθηση ότι η ενότητα πρέπει να στηρίζεται σε ορισμένες αρχές βασικότερη των οποίων είναι ο σεβασμός της δημοκρατίας, των δημοκρατικών θεσμών και της θέλησης του λαού.
Στο παρόν απελευθερωτικό στάδιο αγώνα, που προέχει η σωτηρία της Κύπρου, το ΑΚΕΛ δεν επιδιώκει την υλοποίηση του μακροπρόθεσμου προγράμματος του για ριζικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι απεμπολούμε το σοσιαλιστικό μας όραμα και προσανατολισμό. Τελικός μας στόχος παραμένει η οικοδόμηση μιας δημοκρατικής σοσιαλιστικής κοινωνίας όπως σκιαγραφείται σε γενικές γραμμές στο προγραμματικό ντοκουμέντο του 17ου Συνεδρίου «Η δική μας αντίληψη για το σοσιαλισμό».
Με την εκλογή του Τάσσου Παπαδόπουλου στο αξίωμα του Πρόεδρου της Δημοκρατίας, για την οποία η συμβολή του Κόμματος μας υπήρξε καθοριστική, το ΑΚΕΛ μετέχει στη διακυβέρνηση του τόπου. Συνεργαζόμαστε στενά με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τις άλλες δυνάμεις που μετέχουν στη διακυβέρνηση. Η παρούσα κυβέρνηση ανέλαβε την εξουσία σε μια δύσκολη στιγμή για το Κυπριακό. Κληρονόμησε μεγάλα προβλήματα από την δεκαετή διακυβέρνηση του Συναγερμού με κορυφαίο το δημοσιονομικό έλλειμμα. Δεν υπήρξε σωστή διαπραγμάτευση των όρων ένταξης στην Ε.Ε. και προετοιμασία για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα. Η παρούσα κυβέρνηση ανέλαβε σε μια εποχή που η κυπριακή κοινωνία και οικονομία προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα που έφερε μαζί της η ένταξη και αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα για τα οποία το Κόμμα μας είχε προειδοποιήσει από χρόνια. Παρόλα αυτά η κυβέρνηση της Αλλαγής άρχισε να παράγει έργο στην κατεύθυνση της υλοποίησης του προγράμματος στη βάση του οποίου ο λαός της έδωσε την εντολή να κυβερνήσει. Το ΑΚΕΛ μετέχοντας στην κυβέρνηση, αλλά και ως μια μεγάλη πολιτική και κοινωνική δύναμη θα συνεχίσει να παλεύει για τα δίκαια και τα συμφέροντα των πλατιών λαϊκών στρωμάτων. Θα συνεχίσει να εργάζεται σκληρά για την υλοποίηση του κυβερνητικού προγράμματος, για την εκπόνηση και υλοποίηση φιλολαϊκών πολιτικών προς όφελος των εργαζομένων και των μη προνομιούχων στρωμάτων της κυπριακής κοινωνίας.
Ο σύγχρονος κόσμος
Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και της κοινότητας των σοσιαλιστικών κρατών στην Ευρώπη κατέστησε ακόμα πιο επιθετικό τον ιμπεριαλισμό με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Η λεγόμενη νέα διεθνής τάξη πραγμάτων, ο άκρατος νεοφιλελευθερισμός και η παγκοσμιοποίηση των πολυεθνικών και των μονοπωλίων είναι η σύγχρονη έκφραση του ιμπεριαλισμού. Η «νέα τάξη πραγμάτων» παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, επιχειρεί να ποδηγετεί και να παραγκωνίζει τα Ηνωμένα Έθνη και εξαπολύει πολέμους ενάντια σε ολόκληρους λαούς. Η επίκληση της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και της υπεράσπισης τάχα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας είναι το κίβδηλο πρόσχημα πίσω από το οποίο κρύβονται ιδιοτελή οικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ και των στενών τους συμμάχων. Στο όνομα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας συρρικνώνονται και οι δημοκρατικές ελευθερίες. Ο νεοφιλελευθερισμός υποσκάπτει το βιοτικό επίπεδο των λαών και συμπιέζει κοινωνικο-οικονομικές κατακτήσεις που ήταν αποτέλεσμα μακρόχρονων αγώνων και θυσιών των εργαζομένων. Η παγκοσμιοποίηση των πολυεθνικών και των μονοπωλίων καταδικάζει στη φτώχια και την εξαθλίωση ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη. Προκαλεί τεράστιες καταστροφές στο περιβάλλον. Θύμα του σύγχρονου ιμπεριαλισμού είναι και ο πανανθρώπινος πολιτισμός που θυσιάζεται στις λογικές της αγοράς, εξευτελίζεται με τη βιομηχανία της υποκουλτούρας και υποδουλώνεται στους μηχανισμούς προπαγάνδας του ιμπεριαλισμού.
Εκείνοι που σήμερα καθορίζουν τις τύχες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κινούνται στις ίδιες λογικές και στις ίδιες πολιτικές της «νέας τάξης», του νεοφιλευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης των μονοπωλίων, έστω και αν σε ορισμένα θέματα επιχειρούν να διαφοροποιηθούν από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Συνταγματική Συνθήκη που προωθείται στην Ε.Ε. επιχειρεί να θεσμοθετήσει το συντηρητικό νεοφιλελεύθερο μοντέλο. Ενώ μιλά για κοινή άμυνα της Ε.Ε. αφήνει την Ε.Ε. προσδεμένη στο άρμα των ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ με στόχο την επέμβαση σε άλλες χώρες στο όνομα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Οι ευρωπαϊκοί λαοί μπορούν να στηριχθούν στις μακρόχρονες αγωνιστικές, επαναστατικές τους παραδόσεις για να υπερασπίσουν τις κατακτήσεις τους και να παλέψουν για μια άλλη Ευρώπη. Μια Ευρώπη των λαών και της εργασίας και όχι των μονοπωλίων και του ιμπεριαλισμού. Οι δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς στην Ευρώπη βρίσκονται στην πρωτοπορία της πάλης για την Ευρώπη των λαών.
Απέναντι στη βαρβαρότητα του σύγχρονου ιμπεριαλισμού μοναδική ελπιδοφόρα προοπτική προβάλλει η πάλη για ειρήνη, δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και σοσιαλισμό. Το αντίπαλο δέος του ιμπεριαλισμού δεν είναι άλλο παρά οι ίδιοι οι αγώνες των λαών και των πιο προοδευτικών δυνάμεων της ανθρωπότητας. Κανένας δεν μπορεί να σταματήσει τον τροχό της ιστορίας. Ο ίδιος ο καπιταλισμός με τις εγγενείς του αντιθέσεις γεννά και αναγεννά την ταξική πάλη και τους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες με στόχο ένα κόσμο διαφορετικό, που είναι εφικτός. Το ΑΚΕΛ πιστό στη διεθνιστική του ιδεολογία θα εξακολουθήσει να εκφράζει την αλληλεγγύη του με κάθε τρόπο προς τους λαούς που παλεύουν για ελευθερία, δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη. Το ΑΚΕΛ θα εξακολουθήσει να εργάζεται στο μέτρο των δυνατοτήτων του για τη συσπείρωση και τον συντονισμό των αριστερών δυνάμεων σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο ώστε η Αριστερά να διαδραματίσει το ρόλο που πρέπει στην αναμόρφωση του κόσμου.
