Παρέμβαση Γ.Γ. της Κ.Ε. ΑΚΕΛ, Άντρου Κυπριανού, στην ημερίδα «Δημόσιο Πανεπιστήμιο: Υπό απειλή;»

17 Σεπτεμβρίου 2014

Από μέρους της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ θέλω να σας καλωσορίσω και να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας στην ημερίδα που οργανώνουμε. Η επαφή με την ακαδημαϊκή και φοιτητική κοινότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική για το ΑΚΕΛ. Είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί αντιλαμβανόμαστε το ρόλο που έχουμε να διαδραματίσουμε στις σημερινές συνθήκες και σε ό, τι αφορά την παιδεία του τόπου. Η συζήτηση μαζί σας θα μας βοηθήσει να ολοκληρώσουμε τις θέσεις μας σε πολλές και σημαντικές πτυχές της Παιδείας.

Ο γνωστός διανοούμενος Νόαμ Τσόμσκυ τον Απρίλη του 2011 σε διάλεξή του στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο με θέμα «Ακαδημαϊκή ελευθερία και ιδιωτικοποίηση των Πανεπιστημίων» παρατήρησε τα εξής: «Οι διάφοροι αναλυτές εν γένει συμφωνούν σήμερα πως η εποχή των οικονομικά βιώσιμων δημοσίων πανεπιστημίων τετραετούς φοίτησης που επιδοτούνται υπερβολικά από το κράτος, μάλλον έχει παρέλθει. Αυτό τώρα είναι σημαντικό υπόβαθρο για να εφαρμόσει κανείς πολιτικές κατήχησης και χειραγώγησης της νεολαίας. Άνθρωποι πιασμένοι στην παγίδα των χρεών έχουν ελάχιστες εναλλακτικές. Φυσικά αυτό ισχύει για τον κοινωνικό έλεγχο εν γένει. Αποτελεί επίσης βασική σταθερά στη διεθνή πολιτική· όσοι από εσάς τους φοιτητές μελετούν το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα και άλλους οργανισμούς το ξέρουν καλά. Τα αίτια για την καταστροφή του δημόσιου συστήματος παιδείας στον κόσμο δεν είναι μόνο οικονομικά».

Αυτή η τελευταία διαπίστωση επιβεβαιώνεται από την ίδια τη ζωή,  καθημερινά πλέον και στον τόπο μας. Τα αίτια για την κατεδάφιση της δημόσιας παιδείας, δεν είναι οικονομικά. Η επίθεση σε κάθετι δημόσιο, είτε στην παιδεία, είτε στην υγεία, είναι πρώτα και κύρια ιδεολογική. Τα κίνητρα της είναι πρώτα από όλα, πολιτικά. Εξάλλου το ομολογούν πλέον οι κυβερνώντες, πως αυτή η σταυροφορία των ιδιωτικοποιήσεων, της λιτότητας, του «λιγότερου κράτους» είναι το Μανιφέστο τους.

Ήταν αναμενόμενο πως αυτό το Μανιφέστο θα «έβαζε χέρι» και στην παιδεία. Επίσης αναμενόμενο ήταν πως η Αριστερά του τόπου θα αντιδρούσε, όπως αντέδρασε και θα συνεχίσει να αντιδρά σε κάθε τέτοιου είδους επίθεση.

Αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Το ΑΚΕΛ ήταν μια από τις δυνάμεις που άνοιξαν το δρόμο, μέσα από μια έντονη πολιτική αντιπαράθεση τότε, για την ίδρυση και τη λειτουργία δημόσιων Πανεπιστημίων στον τόπο μας. Οι μεγαλύτεροι μέσα σε αυτή την αίθουσα θυμόμαστε πολύ καλά ποιοι υπερασπίστηκαν την ύπαρξη δημόσιων Πανεπιστημίων στην Κύπρο και ποιοι την πολέμησαν, σε βαθμό σχεδόν υστερίας.

Ως ΑΚΕΛ πιστέψαμε στο δημόσιο Πανεπιστήμιο, στο ρόλο και στις δυνατότητες του. Αγωνιστήκαμε για την ίδρυση και των τριών δημοσίων πανεπιστημίων που υπάρχουν σήμερα στην πατρίδα μας. Στηρίξαμε, όσο ίσως κανένας άλλος, την πορεία τους το σύντομο χρονικό διάστημα που λειτουργούν. Καμαρώνουμε για τα επιτεύγματα τους. Προσπαθούμε συνεχώς να έχουμε γόνιμο και δημιουργικό διάλογο μαζί τους.

Όλη μας η στήριξη απορρέει από τη βασική μας θέση πως η δημόσια εκπαίδευση πρέπει να αντικρίζεται ως κοινωνικό και δημόσιο αγαθό. Αυτό πρέπει να διασφαλίζεται με την παροχή δημόσιας, υψηλής ποιότητας και δωρεάν εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος. Ως ΑΚΕΛ υπερασπιστήκαμε και συνεχίζουμε να υπερασπιζόμαστε τη δημόσια και δωρεάν πανεπιστημιακή παιδεία. Παιδεία πραγματικά ελεύθερη, απεγκλωβισμένη από οικονομικές και άλλες εξαρτήσεις, κέντρο ποιοτικής έρευνας και διδασκαλίας.

Για λόγους εξοικονόμησης χρόνου δεν θα αναφερθώ στα πολλά και σημαντικά που έγιναν κατά την περασμένη πενταετία προς αυτή την κατεύθυνση. Θα περιοριστώ μόνο στο να υπενθυμίσω την τεράστια προσπάθεια που έγινε και την έμφαση που δόθηκε στο να αποκτήσουν περιεχόμενο τα δύο βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει το εκπαιδευτικό σύστημα κάθε σύγχρονης χώρας· το να αποτελεί δικαίωμα για όλους και το να υπάρχουν οι προϋποθέσεις για τη συνεχή και ποιοτική αναβάθμιση της.

Δυστυχώς, τον τελευταίο ενάμιση περίπου χρόνο ειδικά το δημόσιο Πανεπιστήμιο, απειλείται. Αυτό αποτελεί αντικειμενική διαπίστωση και αρκετών μελών της  πανεπιστημιακής κοινότητας και όσων παρακολουθούν τις εξελίξεις. Γίνονται πλέον ορατά τα αποτελέσματα της επίθεσης που δέχεται συχνά πλέον το δημόσιο Πανεπιστήμιο, είτε αυτά εκδηλώνονται με τη φυγή αξιόλογων πανεπιστημιακών είτε με άλλες αρνητικές επιπτώσεις.

Αμέσως μετά το Γιούρογκρουπ του Μάρτη του 2013 η έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, στις εισηγήσεις για την Παιδεία, πρότεινε την επιβολή διδάκτρων στους φοιτητές, την αύξηση των ωρών εργασίας των ακαδημαϊκών και «εξοικονομήσεις» που όλοι γνωρίζουμε που οδηγούν. Μπορεί αυτές οι εισηγήσεις να μην έχουν επαναληφθεί στις εκθέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι οποίες προς το παρόν δεν ασχολούνται με τα Πανεπιστήμια, όμως η διεθνής  εμπειρία καταμαρτυρεί ότι σε κάποια στιγμή τα ζητήματα θα τεθούν.

Αυτό που μας ανησυχεί περισσότερο δεν είναι οι εισηγήσεις και οι μεθοδεύσεις οργανισμών του εξωτερικού που εκφράζουν προκρούστεια λογική, αλλά οι απόψεις της κυβερνητικής παράταξης, όπως αυτές εκφράστηκαν με νομοθετικές προτάσεις ή τοποθετήσεις στη Βουλή. Θέσεις όπως

• Η μη λειτουργία της Ιατρικής Σχολής την ώρα μάλιστα που ήταν έτοιμη.
• Κατάργηση μίας εκ των δύο πολυτεχνικών Σχολών σε Πανεπιστήμιο Κύπρου ή ΤΕΠΑΚ.
• Τα πολλαπλά σταυρώματα στο φετινό προϋπολογισμό μεταξύ των οποίων και η διαδικασία ανέλιξης των ακαδημαϊκών.
• Το γεγονός ότι η κυβέρνηση «κατά λάθος» δεν συμπεριέλαβε τους ακαδημαϊκούς στη διαδικασία ξεπαγώματος των προαγωγών- ανελίξεων στο δημόσιο τομέα, πράγμα που επιτεύχθηκε τελικά με τροπολογία που κατέθεσε το ΑΚΕΛ.
• Η τελευταία πρόταση της ομάδας του ΔΗΣΥ για να υποβιβαστούν Λέκτορες και Επίκουροι σε καθεστώς εκτάκτου με σημαντική απώλεια δικαιωμάτων, γεγονός που αποτελεί, μέχρι σήμερα τουλάχιστο, το επιστέγασμα των επιθέσεων κατά του δημοσίου Πανεπιστημίου.

Σε όλες αυτές τις τοποθετήσεις και προτάσεις ως ΑΚΕΛ διαφωνήσαμε έντονα. Πέρα όμως από τα συγκεκριμένα, που έχουν τη δική τους σημασία, αυτό που μετρά περισσότερο είναι να δούμε ποια λογική υπάρχει πίσω από τις συγκεκριμένες ενέργειες. Η λογική τους εδράζεται στη νεοφιλελεύθερη φιλοσοφία η οποία αν επιβληθεί θα είναι καταστροφική για το δημόσιο Πανεπιστήμιο. Γιατί θεωρεί το δημόσιο Πανεπιστήμιο βάρος για τα δημόσια οικονομικά και ταυτόχρονα εμπόδιο για την ανάπτυξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και του «αγίου κέρδους» στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (παρενθετικά να αναφέρω ότι στην Κύπρο, με την υιοθέτηση νόμου από την πλειοψηφία της Βουλής, λειτουργούν κερδοσκοπικά Ιδιωτικά Πανεπιστήμια).

Αυτό μας ανησυχεί περισσότερο. Γιατί οι κατά καιρούς συγκροτημένες επιθέσεις από τους κυβερνώντες δεν θα σταματήσουν· δεν είναι συγκυριακές και έχουν ευρύτερους στόχους. Οι στόχοι αυτοί είναι πρώτιστα ιδεολογικοί και πολιτικοί και εκφράζονται μέσω οικονομικών και νομοθετικών μέτρων που λαμβάνουν.

Ως ΑΚΕΛ δεν πρόκειται να περιοριστούμε στον καταγγελτικό λόγο. Ξεκινούμε από σήμερα διάλογο, με την πανεπιστημιακή κοινότητα, ακαδημαϊκούς, φοιτητές και διοικητικό προσωπικό, με στόχο τη λήψη των καταλληλότερων αποφάσεων και δράσεων για την προστασία του δημοσίου Πανεπιστημίου. Θα αναλάβουμε όλες τις αναγκαίες πρωτοβουλίες στη Βουλή προς αυτή την κατεύθυνση και θα αντιπαλέψουμε όσες προτάσεις στοχεύουν στην υπονόμευση του δημοσίου Πανεπιστημίου. Θα στηρίξουμε όσες πρωτοβουλίες της Πανεπιστημιακής κοινότητας κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.

Είναι έντονη η πεποίθηση μας ότι σε συνθήκες οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής κρίσης, το δημόσιο Πανεπιστήμιο μπορεί και πρέπει να έχει λόγο και ρόλο. Μπορεί και πρέπει να τύχει ολόπλευρης στήριξης όχι για να γίνει ένα στεγνό και αποστεωμένο κέντρο εκπαίδευσης, αλλά κοιτίδα πραγματικής παιδείας με επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του.

Είχε γράψει κάποτε ο Γληνός ένα γράμμα προς τους νέους. Ξαναδιαβάζοντας το σήμερα, φαίνεται να απευθύνεται τελικά όχι μόνο στους νέους, αλλά σε όλους μας. Ιδιαίτερα σε όλους όσοι έχουν την ευθύνη να εμπνεύσουν τους νέους, άρα και σε όλους όσοι ασκούν το λειτούργημα του παιδαγωγού. Είχε γράψει λοιπόν ο Γληνός «Αγαπητοί μου νέοι, οι δρόμοι που ανοίγονται σήμερα μπροστά σας, δεν είναι πολλοί, είναι δύο. Είτε το θελήσετε να τους αναγνωρίσετε είτε όχι, είτε προσπαθήσουν να σας τους κρύψουν μέσα στην ομίχλη ιδεαλιστικών σοφισμάτων, οι δρόμοι, που ανοίγονται μπροστά σας, είναι και μένουνε δυο: ή θα πάτε με το μέρος της συντήρησης και της αντίδρασης, ή όχι. Tetrium non datur». Δηλαδή τρίτος δρόμος δεν υπάρχει.

Έτσι όπως βλέπουμε να εξελίσσονται τα πράγματα στον τόπο μας σήμερα, δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Μόνο να ορθώσουμε ανάστημα ενάντια σε όσα απειλούν κατευθείαν το μέλλον αυτού του τόπου.