Ομιλία Γενικού Γραμματέα Κ.Ε. ΑΚΕΛ, Άντρου Κυπριανού, στην εκδήλωση της Αντιπροσωπείας του ΑΚΕΛ στην ΕΕΑ / ΒΠΑ «Πολιτικές για τη Γυναίκα στην Κύπρο και στην ΕΕ»

 

23 Απριλίου 2014, Πολυδύναμο Κέντρο Λευκωσίας

 

Θα ήθελα να χαιρετίσω την πρωτοβουλία της ΠΟΓΟ και του ΑΚΕΛ να διοργανώσουν αυτή την Ημερίδα για το σημαντικό θέμα της Ισοτιμίας των δύο φύλων. Σας καλωσορίζω στην Ημερίδα και εύχομαι η συζήτηση που θα ακολουθήσει να συμβάλει στην προώθηση του στόχου της.

Προτού προχωρήσω στην εισήγηση μου, χαιρετίζω από μέρους του ΑΚΕΛ μια σημαντική εξέλιξη που αφορά τις γυναίκες στην Κύπρο. Πρόκειται για τη ψήφιση από την Βουλή, πρόσφατα, του νομοσχεδίου για την καταπολέμηση της σωματεμπορίας στην Κύπρο. Η σωματεμπορία και η πορνεία δεν είναι, όπως συνηθίζεται να λέγεται, το αρχαιότερο επάγγελμα. Είναι η αρχαιότερη και η πιο αποκρουστική μορφή βίας και εκμετάλλευσης σε βάρος της γυναίκας! Όλοι γνωρίζουμε ότι στον τόπο μας υπάρχουν εκατοντάδες γυναίκες που βιώνουν την κόλαση της σωματεμπορίας και της πορνείας. Αυτό συνιστά ντροπή για την κυπριακή κοινωνία. Παρόλο που στόχος μας ήταν να έχουμε ακόμη πιο αυστηρή νομοθεσία, εκτιμούμε ότι αυτή που τελικά ψηφίστηκε αποτελεί ισχυρό όπλο στα χέρια της Πολιτείας. Πλέον θα τιμωρούνται οι πελάτες, αυτοί δηλαδή που αγοράζουν σεξουαλικές ή άλλες υπηρεσίες, εφόσον γνωρίζουν ή μπορούν εύλογα να υποθέσουν ότι τις αγοράζουν από θύματα εμπορίας προσώπων. Εκφράζουμε την ελπίδα ότι η νέα νομοθεσία θα αξιοποιηθεί με αποφασιστικότητα και η Κύπρος θα διώξει από πάνω της την κηλίδα της σωματεμπορίας.

Αγαπητές φίλες και φίλοι,

Θέλω να καλωσορίσω στην Κύπρο και στην Ημερίδα την Ινές Ζούμπερ και να τη συγχαρώ για τη δράση της στο Ευρωκοινοβούλιο για τα θέματα γυναίκας και ισοτιμίας των φύλων. Η Έκθεση της Ινές για την ισότητα των φύλων στην ΕΕ, καταψηφίστηκε πρόσφατα από τα κόμματα της ευρωπαϊκής συντηρητικής δεξιάς, γιατί έλεγε μια πολύ μεγάλη αλήθεια. Ότι οι πολιτικές των Μνημονίων που προωθεί η Τρόικα χτυπούν διπλά τις εργαζόμενες γυναίκες και ευθύνονται άμεσα για τη διεύρυνση της ανισότητας μεταξύ των δύο φύλων. Ότι οι πολιτικές λιτότητας συνεπάγονται συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, ιδιωτικοποίηση των υποδομών και των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας. Αυτά δηλαδή που αποτελούν στήριγμα για τη σύγχρονη εργαζόμενη γυναίκα, προκειμένου να αντεπεξέλθει σε όλες εκείνες τις υποχρεώσεις που –δυστυχώς- συνεχίζουν ακόμα να θεωρούνται ως αποκλειστικά γυναικείες (το σπίτι, η οικογένεια, η φροντίδα των παιδιών).

Όλες οι στατιστικές είναι καταπελτικές. Η ανεργία, η φτώχεια, η μερική απασχόληση χτυπούν διπλά τις γυναίκες. Η Έκθεση της Κομισιόν που δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα περιέχει στοιχεία που μιλούν από μόνα τους. Οι γυναίκες αποτελούν το 60% των πτυχιούχων πανεπιστημίων. Ο μισθός τους όμως είναι κατά 16% χαμηλότερος από αυτό των ανδρών. Το 1/3 περίπου των γυναικών εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης ενώ η απόκλιση των φύλων όσον αφορά τις συντάξεις φτάνει το 39%.

Αν δεν υπάρξει σύγκρουση με τις πολιτικές που θέλουν τη γυναίκα φτηνό και ευέλικτο εργατικό δυναμικό, αν δεν υπάρξει σύγκρουση με την οικονομική κατεύθυνση της ΕΕ που ιδιωτικοποιεί και εμπορευματοποιεί τα αγαθά και τις κοινωνικές υπηρεσίες, τότε η θέση της γυναίκας θα επιδεινώνεται σε όλα τα επίπεδα. Πώς για παράδειγμα, μια εργαζόμενη γυναίκα θα έχει χρόνο για την οικογένεια και τα παιδιά της, τη ψυχαγωγία και την ενασχόληση με τα κοινά, όταν καλείται να δουλεύει 10 και 12 ώρες, όπως συμβαίνει πλέον με τα φιλελευθεροποιημένα ωράρια; Για αυτό το ΑΚΕΛ απαιτεί μια άλλη πορεία για την Ευρώπη. Πορεία με προοδευτικές κοινωνικοοικονομικές πολιτικές που διευρύνουν το κοινωνικό κράτος. Που προασπίζονται τις δημόσιες υποδομές και τις υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας. Που κατοχυρώνουν αξιοπρεπείς μισθούς και ανθρώπινα ωράρια.

Για αυτό διεκδικούμε αυστηρή εφαρμογή της νομοθεσίας για την ισότητα στην εργασία, θωρακίζοντας τους μηχανισμούς επιθεώρησης στους χώρους δουλειάς. Για αυτό διεκδικούμε -και στην Κύπρο και στην Ευρώπη- αύξηση της άδειας μητρότητας και προστασία των εγκύων εργαζομένων από τις αυθαίρετες απολύσεις και τους εργοδοτικούς εκβιασμούς. Για αυτό διεκδικούμε δημόσιους και προσιτούς σε όλους βρεφοκομικούς και παιδοκομικούς σταθμούς, ποιοτικούς και επαρκείς για τις ανάγκες όλων των τοπικών κοινωνιών της χώρας μας.

Η ισότητα στην εργασία και η στήριξη της γυναίκας στη μητρότητα και στη φροντίδα των παιδιών, αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία οικοδομείται -στη ζωή και στην πράξη- η ισοτιμία των φύλων. Μόνο αν αλλάξουμε τους όρους ζωής και εργασίας των γυναικών, θα διαμορφωθούν προϋποθέσεις για θεαματικές αλλαγές στην παρουσία των γυναικών στο πολιτικό γίγνεσθαι. Όχι με ποσοστώσεις, αλλά με ανάδειξη των γυναικών στο προσκήνιο της κοινωνίας. Μόνο τότε θα βρεθούν στα έδρανα της βουλής, της ευρωβουλής, στα υπουργικά συμβούλια και στις ηγεσίες των κρατών, όσες γυναίκες αξίζουν σε μια σύγχρονη κοινωνία.

Με την ευκαιρία της σημερινής εκδήλωσης, το ΑΚΕΛ θέλει να καταθέσει τις προτάσεις του για τέσσερεις άλλους τομείς που αφορούν τη γυναίκα.

Πρώτον. Το όνειδος της βίας κατά των γυναικών δεν αποτελεί –όπως πολλοί ίσως νομίζουν- «προνόμιο» μόνο των λεγόμενων υπανάπτυκτων χωρών της Ασίας ή της Αφρικής. Στην πολιτισμένη Ευρώπη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το 1/3 των γυναικών έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία, συνήθως από το σύντροφό τους. Αυτό αντιστοιχεί σε 62 εκατομμύρια γυναίκες. Εξαίρεση δεν αποτελεί ούτε η Κύπρος, όσο κι αν η μικρή κοινωνία μας έμαθε να κρύβει κάτω από το χαλί τέτοια θέματα. Όμως η βία στην οικογένεια δεν είναι ιδιωτικό ζήτημα και η βία κατά των γυναικών δεν πλήττει μόνο τις γυναίκες. Πλήττει και θίγει κάθε άνδρα και κάθε γυναίκα της κοινωνίας μας. την κοινωνία μας ως σύνολο.

Εκτιμούμε ως σημαντικό βήμα την εκπόνηση, το 2010, του πρώτου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση της Ενδοοικογενειακής Βίας που θα περατωθεί μέχρι το 2015. Τώρα όμως είναι η ώρα για το επόμενο βήμα. Ζητούμε την άμεση εκπόνηση Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση συνολικά της Βίας Κατά των Γυναικών, το οποίο θα αντιμετωπίζει όλες τις επιμέρους πτυχές και εκφάνσεις του φαινομένου: την ενδοοικογενειακή βία, την έμφυλη βία ανάμεσα στους νέους, το ρόλο των ΜΜΕ και του διαδικτύου. Αυτό το Σχέδιο Δράσης πρέπει να διαμορφωθεί μέσα από ένα ευρύ κοινωνικό διάλογο με τις γυναικείες οργανώσεις, την επιστημονική κοινότητα και τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στόχος είναι να αποτελέσει την καθοδηγητική πυξίδα για ολόκληρη την πολιτεία και την κοινωνία. Παράλληλα, το ΑΚΕΛ –και από αυτό βήμα- απευθύνει έκκληση προς την κυβέρνηση Αναστασιάδη να προχωρήσει άμεσα στην υπογραφή και κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης που συνέταξε το Συμβούλιο της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Η Σύμβαση αυτή αποτελεί χάρτη με νομικά και πολιτικά μέτρα που δημιουργούν πλέγμα προστασίας της γυναίκας από αυτά τα φαινόμενα.

Δεύτερο. Η υγεία των γυναικών. Πώς προστατεύουμε την υγεία του γυναικείου πληθυσμού από τη μάστιγα του καρκίνου; Είμαστε ικανοποιημένοι από τις υποδομές και τις υπηρεσίες υγείας στον τομέα αυτό; Το ΑΚΕΛ σεμνύνεται ότι κατά τη διακυβέρνηση του έγινε το σημαντικό βήμα της εγκατάστασης οκτώ μαστογράφων στα Νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας της Κύπρου. Όμως υπάρχουν ακόμα πολλά να γίνουν. Ζητούμε από την κυβέρνηση –και θα εργαστούμε για να επιτευχθεί αυτό- να επισπευτεί αποφασιστικά η εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για την αντιμετώπιση του Καρκίνου, θέτοντας τρεις προτεραιότητες που αφορούν την υγεία των γυναικών:

1. τον τερματισμό της αναμονής για το τεστ Παπανικολάου

2. τη λειτουργία του Κέντρου Μαστού

3. την προώθηση πληθυσμιακού ελέγχου για τον εμβολιασμό όλων των κοριτσιών με το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου. Αίτημα είναι όπως αυτό γίνεται με μερική κάλυψη του κόστους από το κράτος, μέχρι να επιτρέψουν τα δημόσια οικονομικά να προσφέρεται εντελώς δωρεάν.

Τρίτο. Ως ΑΚΕΛ, ως Αριστερά της Κύπρου και ως Αριστερά της Ευρώπης, θέτουμε ψηλά στους στόχους δράσης μας τις πολιτικές για να σπάσουν τα αναχρονιστικά σεξιστικά στερεότυπα για το ρόλο που υποτίθεται πρέπει να έχουν τα δύο φύλα. Στερεότυπα και προκαταλήψεις για τις δυνατότητες των γυναικών και το ρόλο τους στην κοινωνία, στην πολιτική, στην οικογένεια. Για το ποια επαγγέλματα υποτίθεται ότι τους ταιριάζουν και ποια όχι. Πώς το πετυχαίνουμε όμως αυτό, πέρα από τα ευχολόγια; Θεωρούμε ότι για αυτό το στόχο χρειάζεται να αναπτύξουμε ριζοσπαστικές δράσεις και πολιτικές σε δύο επίπεδα. στην εκπαίδευση και στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Η Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση που υλοποιείται εδώ και μερικά χρόνια στην Κύπρο –ανάμεσα σε άλλα- έχει εισαγάγει τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών με τις αξίες της ισοτιμίας και του αλληλοσεβασμού των δύο φύλων. Στα πλαίσια της Μεταρρύθμισης, έγινε επιστημονική αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας για να εντοπιστούν στοιχεία που –κρυφά ή φανερά- αναπαράγουν διακρίσεις σε βάρος της γυναίκας και του κοριτσιού. Τι μηνύματα προάγουν τα σχολικά βιβλία για τα δύο φύλα; Τι προσδοκίες έχουν οι εκπαιδευτικοί από τα αγόρια και τα κορίτσια; Γιατί δεν υπάρχουν γυναίκες στην κορυφή της εκπαιδευτικής πυραμίδας; Με τη Μεταρρύθμιση εχουν γίνει σημαντικά βήματα. Απαιτούνται όμως περισσότερα. Το ΑΚΕΛ υποστηρίζει το πλαίσιο Δέκα Αιτημάτων για την ισοτιμία στην Εκπαίδευση που κατέθεσε η ΠΟΓΟ στο Υπουργείο Παιδείας ζητώντας -ανάμεσα σε άλλα- να επιμορφωθούν περισσότερο οι εκπαιδευτικοί για τα θέματα φύλου. Να αναπτυχθούν προγράμματα Συμβουλευτικής ώστε να εξαλειφθούν τα στερεότυπα που υπάρχουν στους μαθητές και στις μαθήτριες κατά την επιλογή κλάδου σπουδών και επαγγέλματος. Να εισαχθούν στοιχεία στα αναλυτικά προγράμματα που να ενθαρρύνουν τα αγόρια να συμμετέχουν ενεργότερα στην οικογενειακή και τα κορίτσια στη δημόσια ζωή. Το ΑΚΕΛ στηρίζει ολόπλευρα την πλήρη υλοποίηση της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης με το προοδευτικό, δημοκρατικό και ανθρωπιστικό της περιεχόμενο. Δεν θα ανεχτούμε ούτε να μείνει στα μισά η Μεταρρύθμιση ούτε να πισωγυρίσει σε συντηρητισμούς και θεωρίες περί «ελληνοχριστιανικής παιδείας». Και βέβαια δεν θεωρούμε ότι είναι βοηθητική η παρέμβαση της Εκκλησίας και του Αρχιεπισκόπου στα θέματα παιδείας.

Όσο αφορά τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, περιττεύει να επαναλάβουμε τον τεράστιο ρόλο που διαδραματίζουν στη διαμόρφωση συνείδησης, αντίληψης και αξιών, ιδιαίτερα στη νέα γενιά. Ποια αντίληψη για το ρόλο της γυναίκας θα διαμορφώσει ένα παιδί όταν από την τηλεόραση βλέπει να προβάλλεται η γυναίκα και το σώμα της ως σεξουαλικό αντικείμενο; Ποια συνείδηση διαμορφώνουν –οι νέοι αλλά και οι νέες- όταν οι τηλεοπτικές εκπομπές σκιαγραφούν την σύγχρονη γυναίκα ως άβουλο ον που ενδιαφέρεται μόνο για την εμφάνιση της, τα καλλυντικά και το κουτσομπολιό της σόουμπιζ ενώ η πολιτική –για παράδειγμα- αφήνεται ως υπόθεση των ανδρών; Πώς παρουσιάζεται από τις ειδήσεις ένας βιασμός; Πόσες φορές η ειδησεογραφία αναπαράγει σεξιστικά στερεότυπα για τις γυναίκες όπως όταν αναφέρεται για παράδειγμα σε γυναίκες άλλων εθνικοτήτων, Ρωσίδες, Φιλιππινέζες, Σριλανκέζες; Το ΑΚΕΛ προτείνει όπως τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης –τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδες, διαδικτυακές σελίδες- δεσμευθούν σε ένα κώδικα δεοντολογίας και συμπεριφοράς με σαφείς κατευθύνσεις και πρακτικά μέτρα. Μόνο έτσι θα εξαλειφθεί ο σεξισμός και οι διακρίσεις στο λόγο και στην εικόνα με τα οποία μεταδίδονται οι ειδήσεις, τα διαφημιστικά μηνύματα, οι ενημερωτικές και οι ψυχαγωγικές εκπομπές. Χρειάζεται να αναδειχθούν τα θέματα γυναίκας και ισοτιμίας των φύλων από τα ΜΜΕ, ως θέματα που αφορούν το σύνολο της κοινωνίας και της πολιτικής ζωής και όχι μόνο τις γυναίκες και τις γυναικείες οργανώσεις.

Τέταρτο. Τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα της γυναίκας είναι ένα θέμα το οποίο έχει απασχολήσει έντονα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον τελευταίο χρόνο, ιδιαίτερα όσο αφορά τις αμβλώσεις, την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή κ.ο.κ. Η προσπάθεια που επιχειρείται από τα κόμματα της Ευρωπαϊκής Δεξιάς στο Ευρωκοινοβούλιο αλλά και από δεξιές κυβερνήσεις (όπως στην Ισπανία) για να απαγορευθούν οι αμβλώσεις, αποκαλύπτουν λογικές που αγνοούν την πραγματικότητα και το σύγχρονο κόσμο. Ακόμα πιο αναχρονιστικές είναι οι απόψεις που εξέφρασε η κυπριακή Εκκλησία, η οποία θεωρεί για παράδειγμα ως μοιχαλίδες τις γυναίκες που προβαίνουν σε εξωσωματική γονιμοποίηση. Ως ΑΚΕΛ είμαστε σαφείς. Οι γυναίκες έχουν δικαίωμα να αποφασίζουν οι ίδιες για το σώμα τους. Όμως αυτή η τοποθέτηση δεν αρκεί. Ούτε είναι από μόνη της ένδειξη προοδευτικότητας. Στη δική μας αντίληψη, απαιτείται παράλληλα να ενταχθεί στα σχολεία της Κύπρου και της Ευρώπης η αγωγή υγείας και η σεξουαλική εκπαίδευση, που να απαντά στα ερωτήματα της κοινωνίας του σήμερα και όχι της κοινωνίας του χθες. Έτσι θα μειωθούν οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Έτσι θα αναπτυχθεί η υγιής έμφυλη επικοινωνία και θα καταπολεμηθούν φαινόμενα όπως ο σεξισμός και η ομοφοβία. Ακριβώς για αυτό το λόγο το ΑΚΕΛ και η Ομάδα της Αριστεράς στήριξε την προσπάθεια της Σοσιαλίστριας ευρωβουλευτή από την Πορτογαλία Edite Estrella στην Έκθεση της για τη Σεξουαλική και Αναπαραγωγική Υγεία και Δικαιώματα, η οποία ανατράπηκε δυστυχώς από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και την Ομάδα των Συντηρητικών.

Αγαπητές φίλες και φίλοι,

Στόχος της σημερινής εκδήλωσης και της παρέμβασης μου δεν είναι να προβούμε σε μια συνθηματολογία με την ευκαιρία των ευρωεκλογών. Στόχος μας είναι να καταθέσουμε τις προτάσεις του ΑΚΕΛ, να αναπτύξουμε διάλογο με τις γυναίκες της Κύπρου, να ακούσουμε ιδέες και απόψεις για να εμπλουτίσουμε τις θέσεις και τη δράση μας.

Δεν μπορώ όμως να μην υπογραμμίσω ότι η Ευρώπη -που όλοι διακηρύττουμε ότι θέλουμε να αλλάξει πορεία- δεν πρόκειται να αλλάξει ενόσω συνεχίζουν να κυριαρχούν σε αυτήν οι ίδιες δυνάμεις που την οδήγησαν στα σημερινά αδιέξοδα. Δυνάμεις που ούτε ο δεξιός συντηρητισμός τους ούτε ο νεοφιλελευθερισμός τους, τούς επιτρέπει να αναπτύξουν πολιτικές που να είναι πραγματικά υπέρ των εργαζόμενων γυναικών και της ισοτιμίας των φύλων.

Η Ευρώπη θα αλλάξει, αν κάνουμε τις επιλογές που πρέπει. Αν δεν επιλέξουμε τα μνημόνια, τις ιδιωτικοποιήσεις, περισσότερη λιτότητα, περισσότερο ΝΑΤΟ, περισσότερες δηλαδή ανισότητες, διακρίσεις και φτώχεια. Αν επιλέξουμε αυτούς που παλεύουν για μια άλλη Ευρώπη. Την Ευρώπη της Ειρήνης και της Δημοκρατίας. Την Ευρώπη στην οποία η κοινωνική ισότητα θα συναντά την ισότητα των φύλων.

“Το ΑΚΕΛ θελει αλλη πορεια για την Ευρωπη, που καθιερωνει αξιοπρεπεις μισθους και ανθρωπινα ωραρια” @GUENGL #cyprus pic.twitter.com/gg7FDtSOUn
— ΑΚΕΛ (@AKEL1926) April 23, 2014