Ομιλία Νίκου Κέττηρου, Βουλευτή ΑΚΕΛ, κατά τη συζήτηση του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2025
Κύρια Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,
Κάθε χρόνο από αυτό εδώ το βήμα καλούμαστε να παραθέσουμε θέσεις, απόψεις, ιδέες και ιδεολογίες σε πολύ σοβαρά ζητήματα, να καταθέσουμε προτάσεις αλλά και να κρίνουμε την τρέχουσα πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης. Σε αυτά τα λίγα λεπτά, λοιπόν, θα προσπαθήσω να χωρέσω τον πόνο, την απελπισία και των καημών πολλών προσφύγων της Κύπρου που εδώ και 50 χρόνια «πολεμούν» για ένα κομμάτι αξιοπρέπειας. Για τα αυτονόητα.
50 χρόνια μετά και ακόμα προσπαθούμε να ξαναφτιάξουμε τις ζωές μας. 50 χρόνια μετά και δεν έχουμε χάσει λεπτό το σθένος και την μαχητική δράση για διεκδίκηση, αλλά και τη δικαίωση των προσφύγων.
Είναι ελάχιστο χρέος της πολιτείας να στηρίζει, να στέκεται δίπλα στους ανθρώπους και να τους προσφέρει το ανθρώπινο δικαίωμα για αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, που δικαιούται, εξάλλου, ο κάθε άνθρωπος.
Σε αυτό το πλαίσιο, για εμάς στο ΑΚΕΛ, διαχρονικά, η αντιμετώπιση των ζητημάτων που αφορούν όλους αυτούς τους ανθρώπους, όλους εμάς, είναι στην προμετωπίδα των δράσεων μας, ώστε να δώσουμε λύσεις σε διαχρονικά προβλήματα και στρεβλώσεις –που κάποια υφίστανται από το 1974.
Τον Φεβρουάριο του 2021, 4 χρόνια πριν, ψηφίσαμε προτάσεις νόμου, εδώ στο Κοινοβούλιο έτσι ώστε να επιβάλλεται τέλος 0,4% επί των πωλήσεων ακίνητης περιουσίας με στόχο, τα χρήματα αυτά να καταλήξουν μέσα από τον Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών σε σχέδια τα οποία θα στηρίξουν τους ιδιοκτήτες κατεχόμενων περιουσιών.
Στην λειτουργία σχεδίου αποζημίωσης της απώλειας χρήσης στα κατεχόμενα.
Κανένα σχέδιο, καμιά πρωτοβουλία δεν υπήρξε από πλευράς της Κυβέρνησης. Τα έσοδα από το συγκεκριμένο τέλος έχουν ξεπεράσει τα 40 εκατομμύρια ευρώ και η Κυβέρνηση αντί να σχεδιάσει με γνώμονα το συνεχιζόμενο κόστος που πληρώνουν οι πρόσφυγες τα αφήνει εκεί να κάθονται. Μηδενική ευαισθησία παρά μόνο ευχολόγια και προεκλογικές εξαγγελίες. Ποιος θα αναλάβει την ευθύνη από την πλευρά της συμπολίτευσης – σημερινής και προηγούμενης – να σταθεί σε αυτό το βήμα και να μας εξηγήσει γιατί οι Κυβερνήσεις τους μετακινήθηκαν σε αυτό το ζήτημα από τις προεκλογικές τους δεσμεύσεις. Ή θα τους ακούσουμε και φέτος να μιλούν με στόμφο για την ανάγκη αποκατάστασης της απώλειας χρήσης; Κάντε το. Κυβερνάτε.
Και για να προλάβω την όποια προσπάθεια διαστρέβλωσης της πραγματικότητας τα όποια νέα σχέδια λειτούργησαν από τον ΚΦΙΚΒ αφορούσαν στην προσπάθεια πλήρους απορρόφησης των υφιστάμενων πλεονασμάτων του φορέα και δεν αξιοποιούν καθόλου τα έσοδα από το συγκεκριμένο τέλος.
Το ΑΚΕΛ, ανεξάρτητα αν βρίσκεται στη Κυβέρνηση ή στην αντιπολίτευση, ανεξάρτητα ποιος βρίσκεται στην Κυβέρνηση, εκείνο που καθοδηγεί τη στάση μας είναι τα πραγματικά δεδομένα. Και για αυτό αναγνωρίσαμε τη βούληση του Υπουργού Εσωτερικών να αντιμετωπίσει το θέμα με τις επικίνδυνες προσφυγικές πολυκατοικίες. Σε αντίθεση με το τι γινόταν επί διακυβέρνησης Δημοκρατικού Συναγερμού και του εκλεκτού τους Νίκου Νουρή, όταν έκρυβαν τις μελέτες στατικής επάρκειας στα συρτάρια για να μην πέσουν στα χέρια του ΑΚΕΛ, που τις ζητούσε επίμονα. Στο σχέδιο «Κτίζω» ως ΑΚΕΛ θέσαμε προτάσεις και ιδέες, προχωρήσαμε πριν από την Κυβέρνηση, στην ενημέρωση των δικαιούχων και γενικά προσεγγίζουμε Σχέδιο το συγκεκριμένο θετικά με στόχο την ομαλότερη και ταχύτερη υλοποίηση του.
Τι θα γίνει όμως με τις καθυστερήσεις που παρουσιάζει το σχέδιο; Τι θα γίνει όταν λήξει η περίοδος επιδότησης του ενοικίου; Γιατί ενώ το ΑΚΕΛ προειδοποιούσε από πριν ότι το σχέδιο θέλει οργάνωση και παρακολούθηση, βλέπουμε τώρα εγκαταλειμμένες πολυκατοικίες να μετατρέπονται σε γιάφκες και σκουπιδότοπους; Στα Πολεμίδια για παράδειγμα , η αδράνεια και οι καθυστερήσεις έχουν μετατρέψει τις άδιες προσφυγικές πολυκατοικίες σε μια υγειονομική βόμβα. Μέχρι και γεννήτρια έχουν μεταφέρει και παράνομα ηλεκτροδοτούν διαμερίσματα, τα οποία έχουν καταληφθεί από μη δικαιούχους.
Τι θα γίνει με την εγκατάσταση ανελκυστήρων στις προσφυγικές πολυκατοικίες. Το πρόγραμμα μπήκε στον αναπνευστήρα επί Δημοκρατικού Συναγερμού και φαίνεται να πεθαίνει επί Νίκου Χριστοδουλίδη. Στέλνουμε επιστολές και λέμε στους 80χρονους που μένουν στις πολυκατοικίες, ορίστε τα λεφτά αν θέλετε να βάλετε ανελκυστήρες βάλτε τους μόνοι σας. Και ποιος επιτέλους θα απαντήσει με σοβαρότητα γιατί όταν εγκαθιστούσε η Πολεοδομία ανελκυστήρες αυτοί στοίχιζαν 200 χιλιάδες ευρώ και όταν θα τους εγκαταστήσουν μόνοι τους το κράτος τους επιχορηγεί με 80 χιλιάδες ευρώ. Φωνάζαμε για το κόστος των 200 χιλιάδων ευρώ. Πως γίνεται ένας ανελκυστήρας να στοιχίζει 200 χιλιάδες ευρώ; Κι όμως. Όταν ενέταξαν τους ανελκυστήρες στο Κτίζω, η τιμή έπεσε στις 80 χιλιάδες. Έγιναν μαγικά.
Αλλά θα σας αποκαλύψω και κάτι άλλο σήμερα. Οι επικίνδυνες πολυκατοικίες δεν είναι μόνο οι 43 του Κτίζω. Υπάρχουν και άλλες. Είναι αυτές που είχαν ενταχθεί στο πρόγραμμα αναδόμησης από το 2000. Οι εργασίες συνεχίστηκαν μέχρι το 2013 και έκτοτε αναστάληκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα. 21 πολυκατοικίες στον Στρόβολο 2 και άλλες 4 στον Αγιο Μάμα στις οποίες διαμένουν συμπολίτες μας, είναι ακατάλληλες και κανένας δεν τους είπε τίποτα.
Στην Υπηρεσία Μέριμνας τα πράγματα είχαν φτάσει στο απροχώρητο. Καθυστερήσεις για εξέταση των αιτήσεων μέχρι και 18 μήνες. Ισχύουν ακόμη ξεπερασμένα από τη ζωή, κριτήρια, που το μόνο που πετυχαίνουν είναι να δυσκολεύουν τους πολίτες.
Να τους βασανίζουν για την ακρίβεια. Παράδειγμα. Έχει ο αιτητής προθεσμία 12 μήνες από την σύναψη αγοραπωλητηρίου εγγράφου για να υποβάλει την αίτησή του. Απαιτείται όμως η κατάθεση της άδειας οικοδομής. Εάν η αρχή καθυστερήσει την έκδοση της άδειας, ο αιτητής χάνει το δικαίωμα για την Μέριμνα. Πόσο σχιζοφρενικό είναι αυτό; Υποβάλαμε συγκεκριμένες εισηγήσεις και για αυτό και για άλλα ζητήματα. Ευτυχώς ο νέος διευθυντής της Υπηρεσίας έχει προχωρήσει το θέμα και σύντομα εφόσον ενημερωθεί η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Προσφύγων, τα νέα κριτήρια που θα διευρύνουν και τους δικαιούχους σε σχέση με τα εισοδηματικά κριτήρια και θα απλοποιήσουν την διαδικασία, θα ανακοινωθούν. Σε συνεννόηση με τους συναδέλφους στην επιτροπή, είμαστε έτοιμοι ακόμη και για έκτακτη συνεδρία, και το λέω από το βήμα της ολομέλειας, κατά την διάρκεια των γιορτών, για να συγκληθεί η επιτροπή και να ανακοινωθούν τα κριτήρια.
Σε ένα πράγμα είχαν δίκαιο οι Βουλευτές του ΔΗΚΟ κατά τη συζήτηση της Πρότασης Νόμου του ΑΚΕΛ για την έκτακτη φορολόγηση των υπερκερδών των τραπεζών. Ότι τα χρήματα θα κατέληγαν στην Κυβέρνηση και κανείς δεν ξέρει εάν η Κυβέρνηση θα προχωρούσε ή όχι με επιπρόσθετα στεγαστικά σχέδια. Φυσικά αυτό έχει περισσότερη σημασία όταν το λέει ένα κόμμα το οποίο βρίσκεται στην Κυβέρνηση, γνωρίζει τη φιλοσοφία του προέδρου και τη βούληση του για να παρέμβει στο στεγαστικό πρόβλημα και την ακρίβεια. Υπάρχει όμως και η εμπειρία.
Στα Τουρκοκυπριακά , όποια πέτρα και εάν σηκώσεις θα βρεις σκάνδαλα. Επιτέλους αυτή η ιστορία πρέπει να τελειώσει. Έχουμε ενώπιον μας νομοθεσία, είμαστε στην κατ άρθρον συζήτηση, για την ορθολογιστική διαχείριση των τκ, στη βάση μετρήσιμων κριτηρίων. Θα κακοφανιστούν πολλοί που λυμαίνονται τόσα χρόνια τκ περιουσίες. Πολλοί που επηρεάζονται τα συμφέροντά τους. Έτσι πρέπει να γίνει. Εκτός των κατοικιών, τις τκ περιουσίες τις εκμεταλλεύεται μόνο το 6% των προσφύγων. Βάλτε επιπλέον και Δήμους και Κοινότητες; Βάλτε επιπλέον μη δικαιούχους; Τι έμεινε δηλαδή για τους πρόσφυγες; Να μπουν όλα κάτω. Και οφείλω εδώ να κάνω αναφορά στον τέως διευθυντή της υπηρεσίας που αφιέρωσε πολύ χρόνο για αυτό το νομοσχέδιο, που παρά τις επι μέρους διαφωνίες, αντιμετωπίζονται τα πιο φλέγοντα ζητήματα.
Τι θα γίνει με την έκδοση των τίτλων ιδιοκτησίας και των πιστοποιητικών μίσθωσης; Τον περασμένο χρόνο η Επιτροπή Προσφύγων με τη συναίνεση του Υπουργείου Εσωτερικών απλοποιήσαμε σε τεράστιο βαθμό τη διαδικασία τιτλοποίησης των κατοικιών στους προσφυγικούς συνοικισμούς. Αφαιρέσαμε εμπόδια, εκσυγχρονίσαμε τη νομοθεσία.
Και όμως αυτή η προσπάθεια της Επιτροπής δεν έτυχε αξιοποίησης από την Κυβέρνηση. Και όταν ρωτήσαμε τον Υπουργό γιατί υπάρχει αυτή η καθυστέρηση μας απάντησαν ότι υπάρχει υποστελέχωση του Κτηματολογίου. Και καλά είναι η Βουλή που θα στελεχώσει το Κτηματολόγιο; Πότε θα αναλάβει επιτέλους ο κάθε ένας τη δική του ευθύνη για να λειτουργεί το γρανάζι της δημόσιας υπηρεσίας σωστά και να εξυπηρετεί τις ανάγκες του κόσμου.
Τι θα γίνει με τις καθυστερήσεις στην εξέταση των αιτήσεων στον Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών; Ένας οργανισμός που δούλευε ρολόι τα προηγούμενα χρόνια κατάφεραν να τον χαντακώσουν και αυτό. Μια με τις καθυστερήσεις στην κατάθεση κανονισμών, μια με την καθυστέρηση στην έγκριση των όρων λειτουργίας των σχεδίων, μια με την υποστελέχωση του Κτηματολογίου Κερύνειας πηγαίνουμε συνεχώς πίσω. Ο οργανισμός πλέον εξετάζει αιτήσεις του 2023. Και το αποκορύφωμα είναι ότι παίρνουν λειτουργούς από τον οργανισμό για απόσπαση σε άλλες υπηρεσίες.
Τι θα γίνει με το επίδομα των εγκλωβισμένων; Δεν γίνεται σε δυο συνεχόμενες συνεδρίες της Επιτροπής Προσφύγων το Υφυπουργείο Πρόνοιας να ισχυρίζεται ότι εξετάζει με το Υπουργείο Οικονομικών την πιθανότητα αύξησης του επιδόματος εγκλωβισμένων και επανεγκατασταθέντων και από την άλλη στην ίδια συνεδρία το Υπουργείο Οικονομικών να λέει ότι δεν έχει ενημέρωση από το Υφυπουργείο Πρόνοιας για το συγκεκριμένο θέμα. Ποιος επιτέλους θα πάρει την πρωτοβουλία για να συνεννοηθούν τα δυο Υπουργεία στο συγκεκριμένο ζήτημα; Και πάλι η Βουλή;
Όλα όσα προανέφερα, είναι το ελάχιστο –δεν είναι τίποτα σημαντικό– που οφείλει να κάνει η πολιτεία για τον προσφυγικό μας κόσμο. Πενήντα χρόνια μετά, στόχος μας δεν είναι πλέον η διασφάλιση μιας άνετης προσωρινότητας για τους εκτοπισθέντες μας, όπως ήταν τα πρώτα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή. Μόνιμος στόχος μας ήταν και παραμένει η αποκατάσταση των δικαιωμάτων τους, η οποία, ό,τι και αν κάνει η πολιτεία, θα επέλθει μόνον μέσα από την επίλυση του Κυπριακού, την απελευθέρωση και την επανένωση της πατρίδας μας.
Κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Το θέμα των αγνοουμένων είναι και παραμένει ανοικτό. Ξέρουμε όλοι τα προσκόμματα που βάζει ο κατοχικός στρατός. Ωστόσο θα πρέπει να γίνουν από την δική μας πλευρά τα απαραίτητα ώστε να προχωρήσει η διαδικασία διερεύνησης τάχιστα. Τα παιδιά των αγνοουμένων είναι σήμερα πέραν των 50 χρονών, και ακόμα κρατούν φωτογραφία. Τα συνεργεία της ΔΕΑ πρέπει να αυξηθούν. Ο Πρόεδρος δεσμεύτηκε ότι θα γίνουν 10. Παραμένουν 7. Ένα εκσκαφέα πήγε να δωρήσει για τις ανάγκες της επιτροπής ένας συμπατριώτης μας, και ξέρετε πως τον αντιμετώπισαν; Τον έβαλαν να πληρώσει και τον ΦΠΑ. Γιατί αν τον αγόραζε για την εταιρεία του θα έπαιρνε επιστροφή, επειδή τον αγόρασε όμως για την ΔΕΑ, τον έβαλαν να πληρώσει.
Άστε που η κατάσταση περιπλέχθηκε ακόμη περισσότερο όταν δεν ήξεραν σε ποια νομική ή φυσική οντότητα θα ενέγραφαν τον εκσκαφέα. Τραγελαφικά πράγματα.
Τον Μάρτιο, θα εξεταστεί το καθεστώς επιτήρησης της Τουρκίας για τις κυρώσεις που αφορούν την 4η Διακρατική προσφυγή για το θέμα των αγνοουμένων. Ξέρουμε ότι η Τουρκία οργώνει στο παρασκήνιο για να απαλλαγεί των ευθυνών της.
Εμείς, αλλά και οι συγγενείς των αγνοουμένων, προειδοποιήσαμε και μάλιστα κακοφάνηκε στον Υπουργό Εξωτερικών που τον καλέσαμε στην Επιτροπή Προσφύγων για να μιλήσει με τους συγγενείς. Περίεργη αντίληψη ότι οι συγγενείς δεν πρέπει να γνωρίζουν και δεν πρέπει να ανησυχούν.
Κλείνοντας,
Κύρια Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,
Θα αναφερθώ στο περιβάλλον και συγκεκριμένα στο σκάνδαλο των σκουπιδιών.
Είναι απαράδεκτο, σχεδόν εξοργιστικό, να παρακολουθούμε την κατάσταση στη διαχείριση των απορριμμάτων στην Κύπρο και να διαπιστώνουμε ότι βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο που ήμασταν πριν από χρόνια, ίσως και χειρότερα.
Πρόσφατα σε συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος ,θίξαμε για άλλη μία φορά το θέμα του ΟΕΔΑ Πεντακώμου και Κόσιης. Αυτή, η μονάδα της Κόσιης, που δημιουργήθηκε με σκοπό την επεξεργασία και ανακύκλωση των απορριμμάτων των επαρχιών Λάρνακας και Αμμοχώστου, έχει καταντήσει να είναι χώρος ταφής σκουπιδιών!
Αναρωτιέμαι, λοιπόν, πού πήγαν όλες αυτές οι δεσμεύσεις που ακούγαμε κατά καιρούς;
Όταν έκλεισαν τον Κοτσιάτη αφού μας ανάγκασε η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετέφεραν τα σκουπίδια της Λευκωσίας στη μονάδα Κόσιης, για να τα θάβουν πάλι. Βρήκαν την εύκολη λύση να μεταφέρουν το πρόβλημα από τον Κοτσιάτη στην Κόσιη και να θάβουν εκεί τα σκουπίδια, καταστρατηγώντας κάθε λογική βιώσιμης διαχείρισης αποβλήτων.
Μας μίλησαν για «νέο πλάνο». Μας είπαν πάλι τα γνωστά «θα». Σήμερα όμως, δεν μας είπαν τι κάνουμε. Μας είπαν με βεβαιότητα ότι για τα επόμενα τέσσερα χρόνια θα συνεχίσουν να θάβονται σημαντικά μέρη των απορριμμάτων. Και δεν σταματάμε εκεί! Το 1ο κύτταρο του ΧΥΤΥ έχει γεμίσει και δεν έχει γίνει καμία αποκατάσταση. Οι βροχές, όπως μας είπαν οι ειδικοί, θα επιδεινώσουν την κατάσταση, με τα υπολείμματα να καταλήγουν σε κοντινό φράγμα. Δεν είναι αυτά φαντασιώσεις, όπως τόλμησαν να μας κατηγορήσουν κάποιοι. Είναι η σκληρή πραγματικότητα, την οποία παραδέχτηκαν οι αρμόδιοι.
Άστε που πιστοποιημένα έχουν εντοπιστεί μέσω δορυφορικών λήψεων 800 παρακαλώ παράνομοι σκουπιδότοποι στην ελεύθερη Κύπρο. Σε ποταμούς, δάση, ρυάκια, χωράφια. Παντού, παντού.
Κυρίες και κύριοι, η ευθύνη βαραίνει την κυβέρνηση. Η κατάσταση είναι ανυπόφορη για τον κόσμο της επαρχίας Λάρνακας. Οι κάτοικοι αγανακτούν και δικαίως.
Ως πότε θα ανεχόμαστε αυτές τις αποτυχίες; Ως πότε θα ακούμε ανεκπλήρωτες υποσχέσεις; Καλούμε, λοιπόν, την Υπουργό να αναλάβει τις ευθύνες της. Το περιβάλλον μας, οι κοινότητές μας, οι πολίτες αυτής της χώρας, απαιτούν λύσεις και όχι άλλες δικαιολογίες!
Σας ευχαριστώ, Καλές γιορτές.
